ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՄԱՍԻՆ

Հոռովելները որպես հայ երգարվեստի ինքնատիպ ժանր
վարի մյուս մասնակիցների բացականչությունները, գութանը գործի
դնելուց առաջացած ձայները, որոնք մի յուրատեսակ ձայնային
հենք ու հիմք են ստեղծում, որոնց վրա էլ ծավալվում է հոռովելը:
Առանց հողի, հողը փորելու հոռովել չի ստեղծվում: Հողը փորելու
աշխատանքից դուրս հոռովելներ չեն երգվում:
Հոռովելները գրի առնելիս, անգամ հողից կտրված մարդը,
որին խնդրում էինք հոռովել ասել, ներքուստ, իր մտապատկերում
կենդանացնում և վերապրում է այն իրավիճակը, որում գոյանում
է հոռովելը:
– Փաստորեն, հոռովելները ստեղծվում են կոնկրետ տեղում,
ժամանակահատվածում և իրավիճակում, ինչն էլ հավանաբար
պայմանավորում է նրանց ծիսական նշանակությունը և
առանձնահատկությունը:
– Այո, հոռովել կանչելով ծիսական հիմքի վրա` մարդը
դառնում է միջնորդ երկնքի և երկրի միջև, այդ կանչերգը դառնում
է աղոթք առ Աստված, հոգեհաղորդակցություն բարձրյալի հետ,
որով նա բարեկեցություն և բերրիություն է խնդրում:
– Իսկ ինչպիսի՞ն է հոռովելների երաժշտությունը, ինչպե՞ս
կբնութագրեք այն:
– Հոռովելների երաժշտական հենքը և կառույցն անչափ
հետաքրքիր են: Երաժշտական մի կառույցից մյուսին անցնելով,
տարբեր մտքեր և երևույթներ միմյանց հյուսելով է մարմին
առնում հոռովելը: Մեր մյուս երգատեսակները չունեն անցումների
այդ բազմազանությունն ու հարստությունը: Կոմիտասի գրառած
«Լոռվա գութաներգում» առկա են տարբեր տրամադրություններ,
աշխատանքային գործընթաց ներկայացնող դրվագների
անընդմեջ հաջորդականություն, որը միահյուսվում է մի բարդ
կառույցի մեջ: Պատահական չէ, որ երբ վրացիների մոտ, որոնք
հոռովելները, ինչպես նշեցի, երգում են բազմաձայն և, թվում է,
հնչերգային առումով պետք է ավելի հարուստ լինեն, ես երգեցի
20