ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՄԱՍԻՆ

Հոռովելները որպես հայ երգարվեստի ինքնատիպ ժանր
են, հնարավոր չէ անջատել մեկը մյուսից: Հոռովելներում խիստ
ընդգծված են խոսքի առոգանությունը, շեշտը, և վերջինիս հիմքով
ձևավորվում է մեղեդին: Երբեմն այն ընդմիջվում է խոսքով, որը
սովորական խոսք չէ, այլ առոգանացված և մոտ է երաժշտությանը:
Հոռովելների պարագայում խոսքն ու երաժշտությունն այնքան
են մերձենում, որ հնարավոր չէ տարանջատել միմյանցից:
Զգացմունքները, որոնք հորդում են խոսքի ու երաժշտության միջոցով,
բխում են հայ մարդու էությունից և խստագույնս հիմնված
են հնուց եկած ավանդույթների վրա:
– Այլ ժողովուրդների մոտ կա՞ն նմանատիպ երգեր, դրանք
ինչո՞վ են նման կամ ինչո՞վ են տարբերվում մեր հոռովելներից:
– Հողագործական երգեր ունեն շատ ժողովուրդներ: Հոռովելի
տիպը հանդիպում ենք ֆրանսիացիների, վրացիների մեջ:
Ֆրանսիացիների մեջ հոռովելների առկայության մասին վկայում
է Ժորժ Սանդի նկարագրությունը, որից պարզվում են մեր հոռովելների
հետ այդ երգերի ունեցած մի շարք ընդհանրությունները:
– Իսկ ի՞նչ կասեք վրացական հոռովելների մասին:
– Վրացական հոռովելները խիստ տարբերվում են հայկականից:
Որոշ շրջանների, մասնավորապես՝ Ջավախքի հոռովելները
որոշակի նմանություններ են հանդես բերում վրացականի հետ,
քանզի գոյատևելով միևնույն միջավայրում՝ կարող էին փոխազդեցություններ
կրել միմյանցից, և դա բնական է, սակայն իրականում
վրացականն արմատապես տարբերվում է հայկականից:
Նախ՝ նրանց հոռովելները բազմաձայն են, որն էլ թելադրում է
նրանց շարադրակերպը, հանդիպում են անգամ հնգաձայն հոռովելներ:
Հայկական հոռովելները միաձայն են` մոնոդիկ, որը
ներառում է պոլիֆոն անցումներ, որով հարստանում է ընդհանուր
հոռովելի հոմոֆոն հյուսվածքը: Մեր մոնոդիկ երգին յուրատեսակ
բազմաձայնություն են հաղորդում հողագործական աշխատանքի
ընթացքում առաջացած ձայները` հողի ճողփյունը, հոտաղների և
19