ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՄԱՍԻՆ
Hasmik Hmayakyan.pub Hasmik Hmayakyan.pub
Մտորումներ հայ առասպելաբանության վերաբերյալ հությունն է: Այդ ազատամտությունն էր, անշուշտ, պատճառը, որ հեթանոսական կրոնների թանձր տիրապետության պայմաններում հայերն առաջիններից մեկը եղան, որ ընդունեցին, տարածեցին, հետագայում առաջինը պետական կրոն հռչակեցին քրիստոնեական նոր վարդապետությունը, որում նրանք տեսնում էին կրոնական նոր աշխարհայացք, նոր մտածողության տարրեր, որոնք հակադիր էին իր դարն ապրած հեթանոսական կրոնի ավանդությանը: Եվ զարմանալին այն է, որ հայերը եղան թե՛ առաջինը քրիստոնեություն ընդունող, թե՛ առաջին աղանդավոր ազգերից մեկը, ինչը դարձյալ բխում է վերը նշված ազատախոհությունից: – Դուք ընդունո՞ւմ եք այն տեսակետը, որ հայ գրականության մեջ վերածնունդ եղել է, և այն սկզբնավորվել է եվրոպականից շատ ավելի վաղ` անցնելով զարգացման իր ուրույն ուղին: – Այո, Թոնդրակյան շարժման ժամանակ արդեն սկսվում է մեր մտավոր վերածնունդը գրականության մեջ և մշակույթի այլ բնագավառներում: Եվ քանի որ քրիստոնեական աղանդները ծագումնաբանորեն կապված են հեթանոսական աշխարհայացքի հետ և քրիստոնեության մեջ էին ներմուծում արտաքին աշխարհի շատ գաղափարներ, ապա կարելի է հավաստել, որ քրիստոնեական աղանդավորների գաղափարախոսությունն ու ուսմունքը փոխանցիկ կապ ու օղակ էին հանդիսանում հեթանոսական ազատ աշխարհայացքի և քրիստոնեական նոր վարդապետության միջև: Իսկ Հայկական վերածննդի` այդ նոր մտավոր ու մշակութային շարժման հիմքում ընկած էին հենց հին հեթանոսական աշխարհիկ գաղափարների վերածնումն ու նորոգ զարգացումը: Հետևաբար՝ հայոց աղանդավորական ուսմունքները պետք է դիտել ու արժևորել պատմական հեռանկարի այս համատեքստում: Եվ ես միանգամայն համաձայն եմ Աբեղյանի այն ձևակերպման հետ, որ Հայկական վերածնունդն ավելի վաղ սկսվեց, քան Եվրոպայում: Այն սկիզբ առավ Նարեկացիով՝ X դարում և տվեց Ն.Շնորհալի, Մ.Գոշ, Ֆրիկ, Կ.Երզնկացի, հայրեններ: 16
Մտորումներ հայ առասպելաբանության վերաբերյալ Ավարտելով ասեմ, որ հայ ժողովուրդն իր էթնիկական կազմավորման վաղնջական ժամանակներից ի վեր ստեղծել է աշխարհընկալման և աշխարհաճանաչման կրոնահավատալիքային մի ամբողջական համակարգ, որը նրա պատմական ողջ գոյության ընթացքում, ենթարկվելով համապատասխան զարգացման ու փոխակերպումների, ներառել և համաձուլել է պատմականորեն ծագած կրոնական նոր համակարգերի տարրեր, ինքն էլ իր հերթին փոխադարձորեն ներազդել վերջիններիս վրա: Սակայն այդ բոլոր համակարգերն էլ փոխկապակցված են, և նրանց մեջ գերակայում է ազգային ինքնատիպ կրոնաբարոյական մտածողությունը: Գրականություն 1. Ա.Զաքարյան, Սարգիս Հարությունյան, Հայ առասպելաբանություն. գրախոսական, «Պատմա-բանասիրական հանդես», 2001, թիվ 2, էջ 291-304: 2. Ս.Հարությունյան, Հայ առասպելաբանություն, Բեյրութ, 2000։ 3. Ս.Հարությունյան, Հայ հոգևոր-կրոնական մշակույթի միասնականության հարցի շուրջ, «Պատմա-բանասիրական հանդես», 2002, թիվ 2, էջ 3-29: 17
- Page 1 and 2: « ՆՈՐԱՎԱՆՔ» ԳԻՏԱԿՐ
- Page 3 and 4: ՆԱԽԱԲԱՆԻ ՓՈԽԱՐԵՆ Փ
- Page 5 and 6: Նախաբան ձևերն ու մի
- Page 7 and 8: ՄՏՈՐՈՒՄՆԵՐ ՀԱՅ ԱՌԱ
- Page 9 and 10: Մտորումներ հայ առա
- Page 11 and 12: Մտորումներ հայ առա
- Page 13 and 14: Մտորումներ հայ առա
- Page 15: Մտորումներ հայ առա
- Page 19 and 20: Հոռովելները որպես
- Page 21 and 22: Հոռովելները որպես
- Page 23 and 24: Հոռովելները որպես
- Page 25: ՀՆԱԳՈՒՅՆ ԾԻՍԱԱՌԱՍՊ
- Page 28 and 29: Հնագույն ծիսաառասպ
- Page 30 and 31: Հնագույն ծիսաառասպ
- Page 32 and 33: Հնագույն ծիսաառասպ
- Page 34 and 35: Հայկական նվագարանն
- Page 36 and 37: Հայկական նվագարանն
- Page 38 and 39: Հայկական նվագարանն
- Page 40 and 41: ՎԱՂ ՄԻՋՆԱԴԱՐՅԱՆ ԵԿ
- Page 42 and 43: Վաղ միջնադարյան եկ
- Page 44 and 45: Վաղ միջնադարյան եկ
- Page 46 and 47: Վաղ միջնադարյան եկ
- Page 48 and 49: Վաղ միջնադարյան եկ
- Page 50 and 51: Վաղ միջնադարյան եկ
- Page 52 and 53: Վաղ միջնադարյան եկ
- Page 54 and 55: Վաղ միջնադարյան եկ
- Page 56 and 57: Հայկական հուշարձան
- Page 58 and 59: Հայկական հուշարձան
- Page 60 and 61: Հայկական հուշարձան
- Page 62 and 63: Հայկական մանրանկար
- Page 64 and 65: Հայկական մանրանկար
Մտորումներ հայ առասպելաբանության վերաբերյալ<br />
Ավարտելով ասեմ, որ հայ ժողովուրդն իր էթնիկական կազմավորման<br />
վաղնջական ժամանակներից ի վեր ստեղծել է աշխարհընկալման<br />
և աշխարհաճանաչման կրոնահավատալիքային մի<br />
ամբողջական համակարգ, որը նրա պատմական ողջ գոյության<br />
ընթացքում, ենթարկվելով համապատասխան զարգացման ու փոխակերպումների,<br />
ներառել և համաձուլել է պատմականորեն ծագած<br />
կրոնական նոր համակարգերի տարրեր, ինքն էլ իր հերթին<br />
փոխադարձորեն ներազդել վերջիններիս վրա: Սակայն այդ բոլոր<br />
համակարգերն էլ փոխկապակցված են, և նրանց մեջ գերակայում է<br />
ազգային ինքնատիպ կրոնաբարոյական մտածողությունը:<br />
Գրականություն<br />
1. Ա.Զաքարյան, Սարգիս Հարությունյան, Հայ առասպելաբանություն.<br />
գրախոսական, «Պատմա-բանասիրական հանդես», 2001, թիվ 2, էջ<br />
291-304:<br />
2. Ս.Հարությունյան, Հայ առասպելաբանություն, Բեյրութ, 2000։<br />
3. Ս.Հարությունյան, Հայ հոգևոր-կրոնական մշակույթի միասնականության<br />
հարցի շուրջ, «Պատմա-բանասիրական հանդես», 2002,<br />
թիվ 2, էջ 3-29:<br />
17
Change language