ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՄԱՍԻՆ

Մտորումներ հայ առասպելաբանության վերաբերյալ
– Հեթանոսությունից քրիստոնեության անցումը մեր հոգևոր-մշակութային
պատմության մեջ հին արժեհամակարգի հետ
մշակութային խզո՞ւմ էր, թե՞ հնի օրգանական շարունակություն:
– Իմ կարծիքով՝ քրիստոնեական կրոնի քողի տակ, միայն
նոր անուններով և տարբեր մակարդակներով, ծվարել է հայոց
նախաքրիստոնեական կրոնական հավատալիքների և պաշտամունքային
ողջ համակարգը:
Առհասարակ աշխարհի բոլոր էթնոսների հոգևոր մշակույթում
ժողովրդական հավատալիքներն իրենց վաղնջականությամբ
և ավանդականությամբ կազմում են ամենապահպանողական
շերտը և դժվար են ենթարկվում նորացման կամ փոխակերպման:
Դրանք, անցնելով կրոնների տարբեր համակարգերի
միջով, գրեթե չկրելով ազդեցություններ` շարունակում են պահպանել
իրենց վաղնջական կենսունակությունը՝ հասնելով մինչև
մեր օրերը:
Չմանրամասնելով և չնշելով բազում փաստեր, որոնց ես
անդրադարձել եմ իմ հոդվածներում, ասեմ միայն, որ իմ խորին
համոզմամբ հայոց հեթանոսական և քրիստոնեական կրոններն
իրենց խորքով միմյանցից շատ հեռու և տարբեր հասկացություններ
չեն. երկուսն էլ հիմնված են նույն կամ համանման առասպելների,
ծեսերի, պաշտամունքների վրա, երկուսն էլ առաջնորդվել են
կրոնական գրեթե միևնույն մտահայեցողություններով և ձգտումներով,
և այդ տարանուն համակարգերը հայոց կրոնաէթնիկական
միևնույն մտածողության պատմականորեն միմյանց հաջորդող
տարբեր դրսևորումներ են, ազգային-կրոնական ոգու տարբեր ու
բազմաշերտ արտացոլումներ և կազմում են հայ ժողովրդի հոգևորկրոնական
մշակույթի միասնական ժառանգությունը:
– Ինչո՞ւ հայ ժողովուրդն առաջինն ընդունեց քրիստոնեությունը
որպես պետական կրոն:
– Հայոց մենթալիտետի, էթնիկական մտածելակերպի, ազգային
հոգեկերտվածքի կարևորագույն հատկանիշը ազատախո-
15