ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՄԱՍԻՆ

Հայկական կինոարվեստի ծագումը, վերելքն ու մերօրյա ճգնաժամը
վեցին, որտեղից սկսեց ներթափանցել արտաքին, մինչ այդ անհասանելի
աշխարհը` XX դարի գեղանկարչությունը, գրականությունը,
եվրոպական ու ամերիկյան ֆիլմերը, որոնցով մենք հետզհետե
հաղորդակից էինք դառնում մեզ շրջապատող աշխարհին:
Մի խոսքով, ապրում էինք արժեհամակարգի ընդլայնման ժամանակներում,
որը խթան էր մշակույթի համար:
Այդ նորովի շնչող կինոյի ծիծեռնակը Ա.Մանարյանի նկարահանած
«Տժվժիկ» ֆիլմն էր, չնայած շատերը համարում են, որ
գլխավոր շեմը «Բարև, ես եմ» կինոնկարն է, որն, անշուշտ, ճշմարիտ
է` աշխարհայացքային բեկման և նորարարական ձեռագրի
առումով: Իսկ «Տժվժիկը» բերեց թարմ գեղարվեստական որակ:
Այնտեղ պատկերված էր արևմտահայության` հայության մյուս
մասի կյանքն ու աշխարհը, որը մինչ այդ բոլորովին արգելված
կենսատարածք էր: Այդ ֆիլմում առաջին անգամ հնչում էր արևմտահայերենը,
այնտեղ ներկայացված էր արևմտահայ իրականությունը:
Փաստորեն, թեկուզ անուղղակիորեն, արտացոլվում էր հայ
ժողովրդի ամբողջականության, միասնականության գաղափարը:
Ինչ վերաբերում է ֆիլմի պատկերային լեզվին ու ռեժիսուրային,
ապա դա առաջադիմական քայլ էր հայկական կինոարվեստում:
60-ականներին ասպարեզ եկան մեր կինոյի երկու առաջատար
դեմքերը` Ֆրունզե Դովլաթյանն ու Հենրիկ Մալյանը, և
նրանց սերնդակիցները: Այս ռեժիսորները ձևավորեցին հայ կինոյի
երկու հիմնական ուղղությունները. Մալյանի պոետիկ, շեշտված
ազգային կենսափիլիսոփայությամբ ֆիլմերը («Եռանկյունի»,
«Մենք ենք, մեր սարերը», «Հայրիկ», «Նահապետ») և Դովլաթյանի
կինովիպասանությունը` հայ մարդը դարիս հորձանուտներում և
աշխարհի հետ իր հարաբերություններով, որոնցում, պատմաքաղաքական
ու սոցիալական դրամատիկ ֆոնի վրա, ներկայացվում
են Հայաստանն ու հայ ժողովուրդը («Բարև, ես եմ», «Սարոյան եղբայրներ»,
«Երևանյան օրերի խրոնիկան», «Երկունք»…)։
124