ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՄԱՍԻՆ

Մտորումներ հայ առասպելաբանության վերաբերյալ
կան առասպելաբանությունը որոշակի առանձնահատկություններ,
տարբերություններ է դրսևորում հնդեվրոպականից, թե՞ այլ
պատճառներ կան:
– Ասեմ, որ դյումեզիլյան տեսությունը լավ հիմք է բռնել
մեզանում, և հենց նրա երիտասարդ ֆրանսահայ աշակերտներից
մեկը՝ Ա.Ահյանը, այդ տեսության հիման վրա ուսումնասիրել է
«Սասնա ծռեր» էպոսը: Այնուհետև, մեր ժամանակակից Ա.Պետրոսյանը
«Արամի առասպելը» գրքում իր ուսումնասիրությունը
հիմնել է դյումեզիլյան տեսության վրա: Բացի այդ, պատմաբաններից
նույնպես, օրինակ՝ Սարգիս Պետրոսյանը, այս մեթոդով
փորձել է ցույց տալ հայոց մշակութային պատմության որոշակի
հարցեր: Ժ.Դյումեզիլն իսկապես քննության չի առել հայ առասպելաբանությունը,
իր աշխատանքներից մեկում միայն փոքր-ինչ
անդրադարձել է Արտաշես–Սաթենիկ առասպելույթին: Ա.Պետրոսյանի
կարծիքով՝ պատճառներից մեկը կարող էր լինել այն, որ
նա եղել է Կոստանդնուպոլսի համալսարանի պրոֆեսոր և զգուշացել
է թուրքերից, սակայն ես համոզված չեմ դրանում։ Իր մահվանից
առաջ Դյումեզիլը Ա.Ահյանին խոստովանել է, որ դա իր
պարտքերից մեկն է և ափսոսանք է հայտնել, որ չի անդրադարձել
հայ առասպելաբանությանը:
– Կարո՞ղ ենք ասել, որ առասպելաբանությունը որպես գիտություն
քաղաքականացված է:
– Ցավոք, հիմա բոլոր գիտություններն են փորձում քաղաքականացնել:
Քիչ է, որ դա դրսում է կատարվում, մենք ինքներս
էլ մեր ներսում ենք մշակութային շատ հարցեր քաղաքականացնում:
Օրինակ՝ հայերենի ուղղագրության խնդիրը, որը շատ անմեղ
հարց է թվում, այսօր ներքին քաղաքական քաշքշուկների
խնդիր է դարձել: Ինչ վերաբերում է վերը նշված հնդեվրոպական
և հայկական առասպելաբանության հարցին, նշեմ, որ առհասարակ
հնդեվրոպաբանությունն այն ելակետն է, որով մենք առաջնորդվում
ենք թե՛ մեր լեզվի, թե՛ մշակույթի խնդիրների ուսում-
12