Րաֆֆի Կայծեր մաս 2
Կայծեր մաս 2 Կայծեր մաս 2
մեկին, նրա աջը համբուրեցին և, օրհնությունը առնելով, վերադարձան դեպի իրանց տները: Արդեն հայտնի էր, որ նա պետք է հոգևորական լիներ: Երկար մենք և նրանք, միևնույն հեռավորության վրա, գնում էինք միևնույն ճանապարհով: Հետո նկատեցինք, որ նրանք սկսեցին իրանց ձիաները կամաց քշել, որ մենք հասնենք: Մեր ենթադրությունը ուղիղ դուրս եկավ. երկու ձիավորներից մեկը հոգևորական էր, բայց եվրոպացի հոգևորական: Իսկ մյուսը, ինչպես երևում էր, կամ նրա ծառան պետք է լիներ, կամ առաջնորդը: Ես առաջին անգամ տեսնում էի մի եվրոպացի կրոնավոր: Նա քառասուն տարեկան հազիվ կլիներ, բայց սև մորուքը արդեն սկսել էր ճերմակիլ: Դեմքը ինձ շատ դուր եկավ, մի ուրախ, մշտածիծաղ դեմք, որ, կարծես, ասում լիներ. «Ես վաղուց ձեզ հետ բարեկամ եմ»: Գլխին դրած ուներ լայնեզրյա փափուկ գլխարկ սև գույնով և հագել էր կրոնավորի երկար զգեստ, կուրծքից մինչև ոտները կոճակած, նույնպես սև գույնով: Երբ նայեց դեպի մեզ, նրա երեսի վրա նշմարվեցավ մի տեսակ շփոթություն, որ շուտով անցավ: Նրան տեսնելով, Ասլանի գույնը նույնպես փոխվեցավ: Ի՞նչ էր նշանակում այդ: Հեռավոր Ասիայում, Մուշի դաշտի մեջ, երկու եվրոպացիներ հանդիպում են միմյանց, մինը կրոնավոր, մյուսը բժիշկ, և երկուսն էլ, փոխանակ ուրախությամբ միմյանց գրկելու, շփոթվում են, սոսկում են, ինչպես մի մարդ, որ անակնկալ կերպով օձի կամ կարիճի է հանդիպում: Թե ի՞նչ անցավ Ասլանի սրտից, այդ ես կարող էի հասկանալ, բայց կրոնավորի այլայլվելու պատճառը ինձ մնաց անբացատրելի: Չի՞ցե թե նրա համար ծանր էր, որ մի եվրոպացի մարդ տեսնում էր նրան այդպիսի խուլ տեղերում: Անշուշտ նա Ասլանին եվրոպացու տեղ կընդուներ, և ուրիշ կարծիք տանել չէր կարող: — Դուք, պարոն, երևի, Մո՞ւշ եք գնում, — հարցրեց նա կոտրատած թուրքերեն լեզվով: — Այո՛, — պատասխանեց Ասլանը: — Ուրեմն մենք բավական տեղ ուղեկից կլինենք. ես էլ այդ գյուղն եմ գնում: — Նա ցույց տվեց մի հեռավոր գյուղ: Ասլանը սկսեց ֆրանսերեն խոսել նրա հետ: Ես չէի հասկանում, թե ինչ էին խոսում, միայն նկատում էի, որ կրոնավորը սաստիկ զվարթացավ, ուրախ էր, անդադար ժպտում էր և ավելի ծիծաղում էր, քան թե խոսում էր: Նա իսկույն սկսեց մտերմանալ մեզ հետ. իր ծառային կանգնեցրեց, նրա խուրջինից հանել տվեց մի շիշ կոնյակ, նախ ինքը խմեց, հետո մի-մի ֆինջան առաջարկեց մեզ: Նրա ծառան, երևի, գիտեր իր հայր սուրբի սովորությունը, հանեց խուրջինից և մի-մի վարունգ տվեց մեզ, ասելով. — Դա զովացնում է: Այդ միջոցին մեր ընկեր Արփիարը ոչինչ չէր խոսում. նա միայն ուշադրությամբ նայում էր կրոնավորի վրա: Երևում էր, որ նա հասկանում էր կրոնավորի լեզուն, որովհետև ես ստեպ տեսնում էի նրա սառն դեմքի վրա մի տեսակ ցնցումներ, որ խորին զզվանք էին արտահայտում: Զարմանում էի, որ մի այդպիսի հրեշտակը բարկանալ գիտեր: Ես կրկին սկսեցի նայել դեպի Մուշի գեղեցիկ դաշտը: Մի թիզ անմշակ տեղ չէր երևում: Դեպի ամեն կողմ հասունացած հունձքը 304
ոսկյա ալիքներով ծածկում էր, ծավալվում էր և խորին բերկրանք էր պատճառում: Նայում էի դեպի աջ. երևում էին` Գրգուռ, Նեմրութի (Նեբրովթ) լեռները, երևում էին Նեմրութի ուղտերի քարացած շարքերը, որ տեղացիների լեզվով կոչվում էին «Ըղտու քարեր»: Այդ բոլորը հիշեցնում էին ինձ այն վաղեմի հերոսական արկածները, որ կատարվել էին Բաբելացոց աստծու` Բելի և մեր նախահոր` Հայկ-դյուցազնի մեջ: Նայում էի դեպի ձախ. երևում էր Տավրոսի շղթան` Խութա բարձր լեռներով, որոնց մյուս կողմում` շատախցիք գազանների հետ են պատերազմում: Իսկ մեր առջևում Մեղրի գետի շամբուտների մեջ թաքնված էին Օձ քաղաքի առասպելապատում ավերակները: Դեպի ո՛ր կողմ և նայում էի, երևում էին հայրենյաց անմոռանալի հիշատակները: Բոլորը իմ սրտին շատ մոտ էին, բոլորը լցնում էին իմ սիրտը մի սրբազան հպարտությամբ, երբ մտաբերում էի փառավոր անցյալը, և, միևնույն ժամանակ, բոլորը լցնում էին իմ սիրտը մի թախծալի տխրությամբ, երբ տեսնում էի թշվառ ներկան... Խոսակցությունը հասարակաց լինելու համար, կրոնավորը այժմ խոսում էր թուրքերեն: Նա Ասլանին` երկրի և նրա պատմության հետ անծանոթ մի եվրոպացու տեղ դնելով, պատմում էր նրան զանազան անցքեր Տարոնի մասին, իհարկե, կրոնական կողմից միայն, այն ևս ծուռ ու սխալ կերպով: — Այդ երկիրը, — ասում էր նա, — լի է այն բոլոր հիշատակարաններով, որտեղ կատարվել են մեր ս. Լուսավորիչ հոր հրաշագործությունները: Երբ գնաց նա Կեսարիա և Ղևոնդես հայրապետից հայոց քահանայապետ ձեռնադրվեցավ, վերադարձին Ղևոնդեսը ընծայեց նրան սրբոց շատ մասունքներ, որ տանե Հայաստան և, կռատները քանդելով, նրանց տեղը քրիստոնեական տաճարներ հիմնե: Այդ մասունքների թվում էին ս. Հովհաննես Կարապետի և ս. Աթանագինես հայրապետի նշխարները: Մի զույգ սպիտակ ջորիներ տանում էին այն կառքը, որի մեջ դրած էին սրբոց մասունքները: Երբ եկան Տարոն, անցան Եփրատ (Արածանի) գետը և մոտեցան Քարքե լեռան բարձրություններին, այդ միջոցին աստծու հրամանով ջորիները կանգ առին, այլևս առաջ չգնացին: Ս. Լուսավորիչը հասկացավ, որ այնտեղ պետք էր հիմնել տաճարները: Բայց այդ լեռան գլխին շատ կռատներ կային, որոնց մեջ դևեր էին բնակվում: Ս. Լուսավորիչը խաչակնքեց, կռատները կործանվեցան, և դևերը հալածվեցան: Այնտեղ հիմնեց ս. Լուսավորիչը Ս. Կարապետի վանքը և ամփոփեց նրա մեջ իր բերած սուրբ մասունքների մի մասը: Այն դևերից մեկը մնաց միայն, որ մինչև այսօր ծառայում է վանքի մեջ: — Ի՞նչ է շինում, — ընդհատեց Ասլանը նրա պատմությունը: — Վանքի թոնիրների մոխիրը առնում է և ստորերկրյա աներևույթ ճանապարհով տանում է, ածում է Եփրատ գետի մեջ: Նրան կոչում են «Կաղ դև», որովհետև կռատները կործանվելու միջոցին քարերից մեկն ընկավ, ոտքը կոտրեց: Լուսավորիչը ներեց նրան, որովհետև զղջաց, մեղա եկավ: — Ս. Լուսավորիչը ի՞նչ ազգից է եղել: — Կաթոլիկ է եղել, այո, ուղղափառ բարեպաշտ կաթոլիկ: Նա, քահանայապետ ձեռնադրվելուց հետո, հայոց Տրդատ թագավորի հետ գնաց Հռոմ` ի տեսություն Կոստանդիանոս կայսեր և Սեղբեստրոս պապի: Հռոմում արքայավայել ընդունելություն գտավ: Այնտեղ կնքեց պապի հետ «դաշանց թուղթը», խոստացավ հավիտյան հավատարիմ մնալ Հռոմի սուրբ աթոռին: 305
- Page 254 and 255: — Ձեր գյուղացիք նո
- Page 256 and 257: հացը կխլեն մեր ձեռք
- Page 258 and 259: Ո՜րքան փոխվել էր նա
- Page 260 and 261: էի, թե ինչպես լվացվ
- Page 262 and 263: — Ես ամենևին չէի սպ
- Page 264 and 265: — Գիտե՞ք, դուք այս
- Page 266 and 267: առավոտը, խաղաղ, երջ
- Page 268 and 269: բաժանվել մեզանից: Ճ
- Page 270 and 271: Երբ բոլոր շինությո
- Page 272 and 273: որոնք միաձայն Աղթա
- Page 274 and 275: Աղթամարա միաբաններ
- Page 276 and 277: Ջալլադը իր միտքը ավ
- Page 278 and 279: — Ասլանը շա՜տ ուշա
- Page 280 and 281: դարձած սև, գանգրամա
- Page 282 and 283: Արդեն հայտնի էր, որ
- Page 284 and 285: — Ուրեմն ուխտավորն
- Page 286 and 287: Նա շուտ-շուտ ուղղու
- Page 288 and 289: — Իզուր է այդպես դա
- Page 290 and 291: Մեր բախտից հաջի Իսա
- Page 292 and 293: — Մենք մի բան չորոշ
- Page 294 and 295: թաշկինակի մեջ էր դն
- Page 296 and 297: Ես իսկույն հասկացա,
- Page 298 and 299: Ա՜խ, ո՛րքան վսեմ, ո՛
- Page 300 and 301: շատ ազգեր: Գերի բեր
- Page 302 and 303: Ես վճարեցի բոլորը,
- Page 306 and 307: Վերադարձին կայսրը
- Page 308 and 309: հնձվորը յուր հասկե
- Page 310 and 311: — Այո՛, ատելությու
- Page 312 and 313: տաճարներից, Լուսավ
- Page 314 and 315: կետից նայելով, պետք
- Page 316 and 317: — Դա շատ չի՞ լինի:
- Page 318 and 319: Մեր հյուրընկալը խո
- Page 320 and 321: — Կհալածեն: Բայց եթ
- Page 322 and 323: — Փող նա ո՞րտեղուց
- Page 324 and 325: ոտքի մատների վրա մա
- Page 326 and 327: էր խույս տալ ինձանի
- Page 328 and 329: միմյանցից հեռու, մի
- Page 330 and 331: — Սպանեցի՞ն նրան: Ո
- Page 332 and 333: աշխատել են մեր բազմ
- Page 334 and 335: — Դատապարտելին այն
- Page 336 and 337: Նա ոչինչ չպատասխան
- Page 338 and 339: — Գիտեմ, որ այդ լավ
- Page 340 and 341: — Կտեսնվենք, — պատ
- Page 342 and 343: — Ես մասամբ արդարա
- Page 344 and 345: միայն հաց ուտացրեք,
- Page 346 and 347: Շատ չանցավ, երկու հ
- Page 348 and 349: Հյուբբին առեց վրեժ
- Page 350 and 351: — Աշխեն, ինչո՞ւ չես
- Page 352 and 353: Դա պառավի աղջիկն էր
ոսկյա ալիքներով ծածկում էր, ծավալվում էր և խորին բերկրանք էր պատճառում: Նայում էի<br />
դեպի աջ. երևում էին` Գրգուռ, Նեմրութի (Նեբրովթ) լեռները, երևում էին Նեմրութի ուղտերի<br />
քարացած շարքերը, որ տեղացիների լեզվով կոչվում էին «Ըղտու քարեր»: Այդ բոլորը հիշեցնում<br />
էին ինձ այն վաղեմի հերոսական արկածները, որ կատարվել էին Բաբելացոց աստծու` Բելի և մեր<br />
նախահոր` Հայկ-դյուցազնի մեջ: Նայում էի դեպի ձախ. երևում էր Տավրոսի շղթան` Խութա բարձր<br />
լեռներով, որոնց մյուս կողմում` շատախցիք գազանների հետ են պատերազմում: Իսկ մեր<br />
առջևում Մեղրի գետի շամբուտների մեջ թաքնված էին Օձ քաղաքի առասպելապատում<br />
ավերակները: Դեպի ո՛ր կողմ և նայում էի, երևում էին հայրենյաց անմոռանալի հիշատակները:<br />
Բոլորը իմ սրտին շատ մոտ էին, բոլորը լցնում էին իմ սիրտը մի սրբազան հպարտությամբ, երբ<br />
մտաբերում էի փառավոր անցյալը, և, միևնույն ժամանակ, բոլորը լցնում էին իմ սիրտը մի<br />
թախծալի տխրությամբ, երբ տեսնում էի թշվառ ներկան...<br />
Խոսակցությունը հասարակաց լինելու համար, կրոնավորը այժմ խոսում էր թուրքերեն: Նա<br />
Ասլանին` երկրի և նրա պատմության հետ անծանոթ մի եվրոպացու տեղ դնելով, պատմում էր<br />
նրան զանազան անցքեր Տարոնի <strong>մաս</strong>ին, իհարկե, կրոնական կողմից միայն, այն ևս ծուռ ու սխալ<br />
կերպով:<br />
— Այդ երկիրը, — ասում էր նա, — լի է այն բոլոր հիշատակարաններով, որտեղ կատարվել են մեր<br />
ս. Լուսավորիչ հոր հրաշագործությունները: Երբ գնաց նա Կեսարիա և Ղևոնդես հայրապետից<br />
հայոց քահանայապետ ձեռնադրվեցավ, վերադարձին Ղևոնդեսը ընծայեց նրան սրբոց շատ<br />
<strong>մաս</strong>ունքներ, որ տանե Հայաստան և, կռատները քանդելով, նրանց տեղը քրիստոնեական<br />
տաճարներ հիմնե: Այդ <strong>մաս</strong>ունքների թվում էին ս. Հովհաննես Կարապետի և ս. Աթանագինես<br />
հայրապետի նշխարները: Մի զույգ սպիտակ ջորիներ տանում էին այն կառքը, որի մեջ դրած էին<br />
սրբոց <strong>մաս</strong>ունքները: Երբ եկան Տարոն, անցան Եփրատ (Արածանի) գետը և մոտեցան Քարքե<br />
լեռան բարձրություններին, այդ միջոցին աստծու հրամանով ջորիները կանգ առին, այլևս առաջ<br />
չգնացին: Ս. Լուսավորիչը հասկացավ, որ այնտեղ պետք էր հիմնել տաճարները: Բայց այդ լեռան<br />
գլխին շատ կռատներ կային, որոնց մեջ դևեր էին բնակվում: Ս. Լուսավորիչը խաչակնքեց,<br />
կռատները կործանվեցան, և դևերը հալածվեցան: Այնտեղ հիմնեց ս. Լուսավորիչը Ս. Կարապետի<br />
վանքը և ամփոփեց նրա մեջ իր բերած սուրբ <strong>մաս</strong>ունքների մի <strong>մաս</strong>ը: Այն դևերից մեկը մնաց<br />
միայն, որ մինչև այսօր ծառայում է վանքի մեջ:<br />
— Ի՞նչ է շինում, — ընդհատեց Ասլանը նրա պատմությունը:<br />
— Վանքի թոնիրների մոխիրը առնում է և ստորերկրյա աներևույթ ճանապարհով տանում է,<br />
ածում է Եփրատ գետի մեջ: Նրան կոչում են «Կաղ դև», որովհետև կռատները կործանվելու<br />
միջոցին քարերից մեկն ընկավ, ոտքը կոտրեց: Լուսավորիչը ներեց նրան, որովհետև զղջաց, մեղա<br />
եկավ:<br />
— Ս. Լուսավորիչը ի՞նչ ազգից է եղել:<br />
— Կաթոլիկ է եղել, այո, ուղղափառ բարեպաշտ կաթոլիկ: Նա, քահանայապետ ձեռնադրվելուց<br />
հետո, հայոց Տրդատ թագավորի հետ գնաց Հռոմ` ի տեսություն Կոստանդիանոս կայսեր և<br />
Սեղբեստրոս պապի: Հռոմում արքայավայել ընդունելություն գտավ: Այնտեղ կնքեց պապի հետ<br />
«դաշանց թուղթը», խոստացավ հավիտյան հավատարիմ մնալ Հռոմի սուրբ աթոռին:<br />
305
Change language