Րաֆֆի Կայծեր մաս 2

Նա շուտ-շուտ ուղղում էր իր ակնոցները. ես սաստիկ ատում էի այդ գունավոր ակնոցները, որոնք
ծածկել էին նրա աչքերը, և ինձ այնպես էր թվում, որ նա թանձր վարագույրի ետևից էր խոսում.
ոչինչ չէր երևում. անկարելի էր նրա աչքերի խորքից թափանցել նրա սրտի խորքը, որը,
անտարակույս, դատարկ պետք է լիներ:
— Վերջապես, այն ասացեք, — հարցրեց Ջալլադը, — դուք ի՞նչ ազգային իդեալներ ունեք:
— Մենք ազգ չենք ճանաչում, մենք միայն տիրոջ եկեղեցին ենք ճանաչում, — պատասխանեց նա:
— Դուք ուրեմն և հայրենի՞ք չեք ճանաչում:
— Այո՛: Քրիստոնյայի հայրենիքը երկինքն է: Իսկ այդ երկիրը միայն մի ժամանակավոր իջևան է,
այստեղից այնտեղ տեղափոխվելու համար:
— Չէ՞ որ այդ ժամանակավոր իջևանը նույնպես բարեկարգելու և մեր երջանկությանը հարմար
կացուցանելու շատ պետքեր ունի:
— Այդ բոլորը աստծո ձեռքումն է, մեզանից ոչինչ կախված չէ: Մենք ի՞նչ կարող ենք անել:
— Եթե մենք աշխատենք, աստված ևս մեզ կօգնե: Աստված ծույլերի համար չէ:
— Ամենից առաջ հոգու համար աշխատելու է: Ի՞նչ օգուտ, եթե աշխարհայինը կշահենք, իսկ
հոգևորը կտուժենք:
Ես մտաբերեցի մեր տեր Թոդիկի խրատները: Ի՞նչ զանազանություն կար նրա ասածների և այդ
ապուշի համոզմունքների մեջ: Տեր Թոդիկը նույնպես ամեն հոգս աստծո վրա էր ձգում: Քարոզում
էր կյանքի պետքերի մասին հոգ չտանել և միայն հոգու համար մտածել:
— Եթե դուք լինեիք միսիոնարների երկրում, — ասաց Ջալլադը, — եթե տեսնեիք, մարդիկ այնտեղ
ինչպես են ապրում, ինչպես են գործում, երբեք այդպես չէիք խոսի: Բայց միսիոնարները այստեղ
գալով, ձեր երկրային ստրկության վրա ավելացնում են և հոգևոր ստրկությունը. ձեզ անջատում
են աշխարհից, անջատում են համազգի եղբայրներից և դարձնում են ավետարանի գերիներ, թեև
սուրբ ավետարանը ազատության և եղբայրության կտակարանն է:
Նա ոչինչ չպատասխանեց: Մեր հյուրընկալը հարցրեց.
— Դուք, պարոն, եղե՞լ եք միսիոնարների երկրում:
— Եղել եմ, — ասաց Ջալլադը և կրկին դարձավ դեպի միսիոնարների առաջին աշակերտը.
— Ի՞նչպես կարելի է այդ աստիճան միակողմանի, սահմանափակ և մոլեռանդ լինել: Դուք
հերքում եք ազգը, հայրենիքը, հասարակական բարօրությունը, դուք հերքում եք մարդու
ինքնագործունեությունը, որի վրա է հիմնված նրա երջանկությունը, և միմիայն վերացական,
հոգևոր սնունդով եք մտածում կերակրել մարդուկներին: Այդ նրանից է, որ ձեզ, բացի սուրբ
գրքերի սքոլաստիկայից, ուրիշ ոչինչ չեն սովորեցրել: Դուք չգիտեք, որ միսիոնարի քարոզած
286