Րաֆֆի Կայծեր մաս 2

— Տեղային կառավարությունը ի՞նչպես էր նայում ձեր վարմունքների վրա, երբ դուք սկսեցիք
քրդերին քրդի ձևով պատասխանել, այսինքն, ուզում եմ ասել, երբ սկսեցիք նույնը անել, ինչ որ
նրանք ձեզ հետ անում էին:
— Կառավարությունը եթե խելք ունենար` պետք է խրախուսեր մեզ, որովհետև մենք նրա գործը
հեշտացնում էինք, անկարգներին պատժելով և խաղաղությունը վերականգնելով: Բայց նա
սկզբում հալածեց մեզ, իր հին նախապաշարմունքով, թե «գավուրը» իրավունք չի պիտի ունենա
մահմեդականին այն անել, ինչ որ մահմեդականը նրան անում է: Եվ եթե նա այնքան անզոր
չլիներ, որպես է մեր կողմերում, կարող էր վնասել մեզ:
Քահանայի պատասխանը ավելի պարզեց ռեսը, ավելացնելով.
— Գիտե՞ք, պարոն բժշկապետ, մեր կառավարությունը փափուկ տեղերի փորփրողն է, երբ պինդ
տեղը հասավ, բրիչը մի կողմ կդնե: Ինչո՞ւ մուդիրը, գայմագամը և դրանց նման այլ
պաշտոնակալներ` քուրդ ավազակի, քուրդ մարդասպանի ետևից չեն ընկնում, որովհետև գիտեն
որ եթե նրանց նեղացնելու լինեն, մի օր էլ իրանց տունը կողոպտված կտեսնեն, և իրանց գլուխն էլ
իր տեղումը չի մնա:
— Քրդից, իրավ է, նրանք այդ երկյուղը կարող են ունենալ, բայց հայի՞ց...
— Հայից, ճշմարիտ է, չեն ունենա, բայց ոչ ամեն հայից... — պատասխանեց ռեսը վիրավորված
եղանակով: — Ինչո՞վ ենք մենք պակաս քրդից: Այս րոպեում, եթե ձայն տալու լինեմ, ամբողջ
գյուղը ոտքի կկանգնե, ուր որ ասելու լինեմ, կգնան, ինչ որ հրամայելու լինեմ, կկատարեն:
— Բայց մի գյո՜ւղ, լավ մտածեցեք, ի՞նչ բան է մի գյուղը...
Ասլանը կարծես աշխատում էր բարկացնել ռեսին, որ նա ավելի ասեր, ինչ որ չէր ցանկանա ասել:
— Միայն մի գյուղ չէ, պարոն բժշկապետ,– խոսեց նա դարձյալ զայրացած եղանակով,– մեր
ամբողջ ծովեզերքի բնակիչները նույն հոգին և նույն սիրտն ունեն: Իհարկե, մենք այժմ այն չենք
անում, ինչ որ առաջ անում էինք. մենք այժմ իզուր տեղը ոչ ոքին վնաս չենք տալիս: Եթե առաջ
շատ անգամ բոլորովին անմեղ մարդկանց բռնում և մորթում էինք, այդ նրա համար էր, որ մեր
թշնամիներին ցույց տանք, թե տեսե՛ք, եթե դուք չարություն կանեք, մենք էլ ընդունակ ենք նույնն
անելու, լավն այն է, որ ո՛չ դուք անեք և ո՛չ մենք, այլ ապրենք միասին, որպես բարի դրացիներ: Եվ
այդպես էլ եղավ. մեր ցույցերից հետո քրդերը բարեկամացան մեզ հետ, որովհետև նրանք գիտեն
հարգել քաջությունը: Այժմ շատ դեպքերում, երբ նրանք կռիվ ունեն միմյանց հետ, մեր
օգնությանն են դիմում:
— Իսկ եթե ձե՞զ հարկավոր լինի նրանց օգնությունը:
— Չեն խնայի:
Ես մտաբերեցի Թոխմախ-Արթինի առածը. «թուրքին ծեծի՛ր, հետը բարեկամացի՛ր» :
Ասլանը հարցրեց.
246