1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
աշն<strong>ան</strong>ամուտը՝ լույսի ու խավարի, հոգեւորի ու նյութակ<strong>ան</strong>ի հավասարակշռությունը խորհրդ<strong>ան</strong>շող,<br />
<strong>Հա</strong>յքին համապատասխ<strong>ան</strong>ող ու Միհրից իշխվող կենտրոնակ<strong>ան</strong> Կշեռք աստղատ<strong>ան</strong> սկզբին1:<br />
Այսինքն, հավասարաթեւ խաչը նշ<strong>ան</strong>ավորում է բնությ<strong>ան</strong> հավասարակշռված, ներդաշնակ վիճակը:<br />
<strong>Հա</strong>վ<strong>ան</strong>աբար, Կաթոլիկ եկեղեցին խորհրդ<strong>ան</strong>շակ<strong>ան</strong>որեն ներմուծեց <strong>ան</strong>հավասարաթեւ խաչը<br />
(այդպիսին են <strong>Հա</strong>յ եկեղեցու խաչերի զգալի մասը), ք<strong>ան</strong>ի որ այն Արեւ-Միհրի ծնունդին հարմարեցված<br />
Քրիստոսի ծնունդը տոնում է դեկտեմբերի 25-ին՝ ձմեռային արեւադարձի օրվ<strong>ան</strong> (դեկտեմբերի 22-ին)<br />
հաջորդող երրորդ օրը, որից հետո ցերեկվա տեւողությունը սկսում է կտրուկ ավել<strong>ան</strong>ալ, իսկ գիշերվա<br />
տեւողությունը՝ պակասել (դեկտեմբերի 22-24-ը դր<strong>ան</strong>ց տեւողությունը <strong>ան</strong>նշ<strong>ան</strong> է փոխվում):<br />
Անհավասարաթեւ խաչի շրջված տարբերակը, որը ցուց<strong>ան</strong>ում է արեգակի օրապտույտը ամառային<br />
արեւադարձին, հ<strong>ան</strong>րահայտ չէ: Այն նշ<strong>ան</strong>ավորում է լույսի վարընթացն ու խավարի վերելքը: Թերեւս, ի<br />
տարբերություն քրիստոնեակ<strong>ան</strong> խաչի, որը խորհրդ<strong>ան</strong>շում է խաղաղությունն ու «չարին<br />
չհակառակվելը», սա խորհրդ<strong>ան</strong>շում է պայքարն ու չարի դեմ սրբազ<strong>ան</strong> պատերազմը: Միգուցե, նույն<br />
խորհրդապաշտությամբ էր առաջնորդվում Հիտլերը, երբ Սովետակ<strong>ան</strong> Միությ<strong>ան</strong> դեմ պատերազմ<br />
սկսեց հունիսի 22-ին՝ ամառային արեւադարձի օրը: <strong>Հա</strong>յ եկեղեցակ<strong>ան</strong> այրերը, երբ ճարահատյալ<br />
փորձում են հիմնավորել քրիստոնեությ<strong>ան</strong> մարտնչող բնույթը, ասում են, թե «խաչը շուռ տալուց թուր է<br />
դառնում»:<br />
Քրիստոնեակ<strong>ան</strong> ավ<strong>ան</strong>դությունը ասում է, թե Պետրոսին խաչեցին գլխիվայր նրա կամքով՝<br />
Քրիստոսից տարբերվելու համար: Իսկ հայտնի է, որ Պետրոսը Քրիստոսի ամենահամարձակ<br />
աշակերտն էր, որ չվար<strong>ան</strong>եց ուսուցչին ձերբակալելու ժամ<strong>ան</strong>ակ սրով կտրելու քահ<strong>ան</strong>այապետի<br />
ծառայի ակ<strong>ան</strong>ջը: Անհավասարաթեւ խաչը եզրավորող կորագիծը հիշեցնում է ձուն: Այլ տեղում արդեն<br />
ասվել է, որ Դիցահոր առնակ<strong>ան</strong>ությունը խորհրդ<strong>ան</strong>շող ֆալոսների նմ<strong>ան</strong>ությամբ են եկեղեցիների<br />
գմբեթները, որի գագաթին խաչ է կ<strong>ան</strong>գնեցվում: Այս դեպքում խաչը նույն<strong>ան</strong>ում է Դիցահոր<br />
արարչակ<strong>ան</strong> սերմի հետ: Այսինքն, <strong>ան</strong>հավասարաթեւ խաչն ու եզրակորը Դիցահոր դիցածին ու<br />
արարչածին սերմի ու այն կրող Դիցամոր արգ<strong>ան</strong>դի ու տիեզերակ<strong>ան</strong> ձվի՝ տիեզերքի սաղմնային<br />
վիճակի գաղափարն է արտահայտում:<br />
զ) Քառաթեւ խաչն ավելի լայն իմաստով խորհրդ<strong>ան</strong>շում է համատիեզերակ<strong>ան</strong> շարժումը, եւ,<br />
մասնավորապես, մոլորակների ու լուսատուների, համաստեղությունների շարժումը<br />
երկնակամարում: <strong>Հա</strong>մատիեզերակ<strong>ան</strong> հավերժակ<strong>ան</strong> ու կ<strong>ան</strong>ոնավոր շարժումը սկզբնամիակ Արարչի<br />
(Աստծո) գոյությունը հիմնավորող հզոր փաստարկներից մեկն է՝ որպես այդ շարժմ<strong>ան</strong> միակ<br />
սկզբնաղբյուր եւ սկզբնապատճառ: Օրինակ, Կաթոլիկ եկեղեցու ժամ<strong>ան</strong>ակակից աստվածաբ<strong>ան</strong>ությ<strong>ան</strong><br />
առաջին <strong>ան</strong>քննելի հիմնադրույթը (դոգմ<strong>ան</strong>) այն է, թե Աստված ամեն ինչի շարժմ<strong>ան</strong> միակ<br />
սկզբնապատճառն է: Նմ<strong>ան</strong>ապես, ավելի հին ժամ<strong>ան</strong>ակներում Արիստոտելը մեկնում էր Աստծո<br />
գոյությունը՝ որպես ամենայն տարերքների շարժում առաջ բերող <strong>ան</strong>շարժ ու <strong>ան</strong>փոփոխ էություն: Իսկ<br />
Դեիստակ<strong>ան</strong> քրիստոնեա - փիլիսոփայակ<strong>ան</strong> ուղղությունը Աստծուն համարում է տիեզերքը շարժմ<strong>ան</strong><br />
մեջ դնող զորություն ու բնակ<strong>ան</strong> օրենքների ստեղծող, որը սակայն չի միջամտում տիեզերքի գոյությ<strong>ան</strong><br />
հետագա ընթացքին: Այսինքն, ընդհ<strong>ան</strong>րաբար Աստվածը մեկնվում է որպես ամեն ինչի «արարիչ եւ<br />
շարժիչ»: Եվ այս տես<strong>ան</strong>կյունից խաչն արտահայտում է նաեւ շարժմ<strong>ան</strong> գոյավորողի՝ Աստծո<br />
գաղափարը:<br />
է) <strong>Հա</strong>մատիեզերակ<strong>ան</strong> շարժմ<strong>ան</strong> առավել ցայտուն խորհրդ<strong>ան</strong>շ<strong>ան</strong> է կեռխաչը (սվաստիկ<strong>ան</strong>), որի<br />
կեռիկները, ի տարբերություն ուղղաթեւ խաչի, ցույց են տալիս շարժմ<strong>ան</strong> ուղղությունը: Եվ կեռիկների<br />
ուղղությունից կախված կեռխաչերը լինում են աջակողմյ<strong>ան</strong> ու ձախակողմյ<strong>ան</strong>:<br />
Աջակողմյ<strong>ան</strong> կեռխաչը ներկայացնում է ձախից-աջ շրջապտույտը, որը համապատասխ<strong>ան</strong>ում է<br />
լուսատուների (արեգակի, լուսնի ու աստղերի) օրապտույտին եւ խավարածրի աստղատների ներսում<br />
գարն<strong>ան</strong>ային օրահավասարի կետի բազմադարյա շրջապտույտին (նաեւ՝ արյ<strong>ան</strong> շրջ<strong>ան</strong>առությ<strong>ան</strong>ը):<br />
Այն ապահովում է առաջընթացը («առաջ» բառը ստուգաբ<strong>ան</strong>վում է «առ աջ»՝ դեպի աջ):<br />
Ձախակողմյ<strong>ան</strong> կեռխաչը ներկայացնում է աջից-ձախ շրջապտույտը, որը համապատասխ<strong>ան</strong>ում է<br />
խավարածրի աստղատների ներսում լուսատուների տարեպտույտին: Կեռխաչը, որպես շարժմ<strong>ան</strong><br />
խորհրդ<strong>ան</strong>շ<strong>ան</strong>, ունի նաեւ գիտակ<strong>ան</strong> մեկնաբ<strong>ան</strong>ություն: <strong>Հա</strong>յտնի է, որ տիեզերքում երկնային<br />
մարմինների շարժումը կատարվում է կորագծով՝ հիմնակ<strong>ան</strong>ում էլիպսաձեւ ու մասնակիորեն<br />
շրջ<strong>ան</strong>աձեւ, որոնց չորս գագաթներով տարվող գծերը հատվում են կենտրոնում: Կեռխաչի դեպի<br />
կենտրոն ուղղված գծերն ու դր<strong>ան</strong>ց ուղղահայաց կեռիկները ցուց<strong>ան</strong>ում են երկնային մարմնի շարժումը<br />
առաջ բերող զույգ ուժերի ազդմ<strong>ան</strong> վեկտորները. դեպի կենտրոն ուղղված գիծը՝ կենտրոնաձիգ ուժի<br />
վեկտորը, իսկ կեռիկը՝ կենտրոնախույս, հետագծին շոշափող ուժի վեկտորը: Աջակողմյ<strong>ան</strong> ու<br />
7
![1 ՍԱՍՈՒՆՑԻ ԴԱՎԻԹ [էջ III] ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԵՐՈՍԱԿԱՆ ԷՊՈՍԸ ...](https://img.yumpu.com/53543694/1/190x245/1-iii-.jpg?quality=85)
Change language