1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
աճյունների <strong>ան</strong>ոթներն էին, ինչպես եգիպտակ<strong>ան</strong> սարկոֆագները, որի համար էլ սովորությ<strong>ան</strong><br />
համաձայն կենդ<strong>ան</strong>ի մարդկ<strong>ան</strong>ց պատվին արձ<strong>ան</strong> չի կ<strong>ան</strong>գնեցվում: Վերջերս պարզվել է, որ<br />
բուդդայակ<strong>ան</strong> որոշ արձ<strong>ան</strong>ներ սնամեջ են ու ներսում մումի<strong>ան</strong>եր են դրված: <strong>Հա</strong>յ<strong>ոց</strong> շատ<br />
տապ<strong>ան</strong>աքարեր սնդուկներ են հիշեցնում եւ չի բացառվում, որ ժամ<strong>ան</strong>ակին դր<strong>ան</strong>ք եւս իբրեւ<br />
աճյունների <strong>ան</strong>ոթներ են ծառայել:<br />
Անդաստ<strong>ան</strong>. <strong>Հա</strong>յ եկեղեցու ծեսերից են <strong>ան</strong>դաստ<strong>ան</strong>ները: Անդաստ<strong>ան</strong>ը արտերի, այգիների, բերքի եւ<br />
<strong>ան</strong>ասունների օրհնությունն է: Այն նախապես արվում էր բնությ<strong>ան</strong> գրկում, նախընտրաբար բլուրի<br />
վրա, որից կերեւար աշխարհի չորս օրհնվելիք կողմերը: Ավելի ուշ, բնակլիմայակ<strong>ան</strong> պատճառներով,<br />
այն արվում էր եկեղեցու բակում, ապա եւ ատյ<strong>ան</strong>ում (թերեւս, սրա հիմնակ<strong>ան</strong> պատճառը ծեսի<br />
նկատմամբ եկեղեցու <strong>ան</strong>սկզբունք մոտեցումն էր): Անդաստ<strong>ան</strong>ը ներմուծվել է մեհենակ<strong>ան</strong><br />
պաշտամունքից եւ, ըստ էությ<strong>ան</strong>, բնությ<strong>ան</strong> զարթոնքին ու պտղաբերությ<strong>ան</strong>ն ուղղված հմայածես է:<br />
Դր<strong>ան</strong>ք արվում են գարուն-աշուն ժամ<strong>ան</strong>ակ ընկած տոներին՝ առավոտյ<strong>ան</strong> ու երեկոյ<strong>ան</strong>: Ձմեռային<br />
տոները, բացի Տրնդեզից, <strong>ան</strong>դաստ<strong>ան</strong> չունեն: Դր<strong>ան</strong>ք տասնհինգն են եւ արվում են Ծաղկազարդին,<br />
Զատկին, Կրկնազատկին, Կ<strong>ան</strong>աչ ու Կարմիր կիրակիներին, Երեւմ<strong>ան</strong> խաչատոնին, Հին<strong>ան</strong>ց 6-րդ<br />
կիրակի, <strong>Հա</strong>մբարձմ<strong>ան</strong>ը, երկրորդ Ծաղկազարդին, Հոգեգալստին, Էջմիածնի եկեղեցատոնին (տոնվում<br />
է Լուսավորչի բարեկենդ<strong>ան</strong>ից մեկ շաբաթ առաջ), Վարդավառին, Վերափոխմ<strong>ան</strong>ը, Սուրբ Խաչին,<br />
Տրնդեզին: Նկատելի է, որ դր<strong>ան</strong>ցից ինն արվում են բնությ<strong>ան</strong> գարն<strong>ան</strong>ային զարթոնքին, իրար<br />
հաջորդող տոներին՝ ութ շաբաթվա ընթացքում:<br />
Աղոթք. Եկեղեցին ընդունում է աղոթքի հետեւյալ երեք ձեւերը. ա) «ձեռն ի վեր»՝ բաց ափերը վեր<br />
պարզած՝ թեւերը մարմնին կից պահելով, բ) «բազկատարած»՝ թեւերը խաչաձեւ պահած, գ)<br />
«ձեռնամած»՝ երկու ափերը կրծքի վրա իրար հըպած: Առաջինը որպես կ<strong>ան</strong>ոն արվում է ոտնկայս ու<br />
երկնային դիցերին ուղղված աղոթքի ձեւերից է, որի նպատակը նր<strong>ան</strong>ցից արիություն, բարություն<br />
ստ<strong>ան</strong>ալն է (ձեռքի բաց ափերը հաղորդիչների դեր են խաղում): Այս պահին մարդը նմ<strong>ան</strong>վում է<br />
երրորդությունը խորհրդ<strong>ան</strong>շող եռաթեւ աշտ<strong>ան</strong>ակին, Ա=?-ին՝ Արարչի իմաստագրին, եռաժ<strong>ան</strong>ուն՝<br />
հունա-հռոմեակ<strong>ան</strong> դիցաբ<strong>ան</strong>ությ<strong>ան</strong> ծովերի տիրակալ Պոսեյդոն-Նեպտունի2 գործիքին: Շատ <strong>ան</strong>գամ<br />
այս դիրքով էին պատկերվում դիցերը. Միհրը՝ ջահեր բռնած, ջրերի դիցերը՝ ձեռքերում ջրահոս<br />
սափորներ, նաեւ Ջրհոսի աստղատ<strong>ան</strong> իշխ<strong>ան</strong> դիցը, որի սափորներից հոսող ջրերը Տիգրիսն ու<br />
Եփրատն են: Այսպես են պատկերվել մեզ<strong>ան</strong>ում կենդ<strong>ան</strong>աշրջ<strong>ան</strong>ի մարդակերպարները (իմա՝ դիցերը).<br />
Խոյը-այր՝ բռնած սուր եւ խափշիկի կտրված գլուխ, Երկվորյակը-երկգլուխ այր՝ ձեռքերում գիրք եւ<br />
կտրված գլուխ, Կույսը-կին՝ կ<strong>ան</strong>աչ ոստեր բռնած, Կշեռքը-կին՝ ձեռքերում կշեռքի նժարներ, Կարիճըաղջիկ՝<br />
զույգ կարիճներով, Ձուկը- ծերունի՝ զույգ ձկներով:<br />
Աղոթքի մյուս երկու ձեւերն արվում են ծնկաչոք ու ոտնկայս, սովորաբար փակ աչքերով: Սր<strong>ան</strong>ք<br />
ինքնամփոփ, մտախոյ<strong>ան</strong>ք (մեդիտացիա) հիշեցնող աղոթքներ են, երբ ձեռքի ափերը հպվում են<br />
ուսերին կամ իրար (էներգետիկ շղթ<strong>ան</strong> փակվում է), աչքերը գ<strong>ոց</strong>վում են, եւ մարմինը գործում է որպես<br />
փակ համակարգ: Այս դեպքերում պաշտպ<strong>ան</strong>ված է արեւհայր<strong>ոց</strong>ը՝ մարդու էներգետիկ կենտրոնը,<br />
<strong>ան</strong>երեւույթ չար ուժերից խ<strong>ոց</strong>ելի, մահացու մարմնակետը: Բազկատարած աղոթքի ձեռքերի դիրքը<br />
նույնն է, ինչ եգիպտակ<strong>ան</strong> փարավոնների մումի<strong>ան</strong>երի ձեռքերի դիրքը: Ծնկաչոք աղոթքը, ճակատով<br />
գետնին հպումն ու համբուրումը (իմա՝ երկրպագությունը) ստորերկրյա դիցերին ուղղված աղոթքի<br />
ձեւերից է: Ընդ որում, ծնկի վրա ազդում է Այծեղջյուրը՝ Դիցամորից իշխվող աստղատունը: Ծնկաչոք<br />
աղոթքի դիրքը հիշեցնում է երեխայի ներարգ<strong>ան</strong>դային, ինչպես եւ հնում մեր ու որոշ ազգերի<br />
հ<strong>ան</strong>գուցյալների դիրքը (սր<strong>ան</strong>ում տեղ է գտել ծնունդ, մահ, նոր ծնունդ խորհրդածումը): Ի դեպ,<br />
իսլամում ընդունված է ծնկաչոք աղոթքը: Թերեւս, սրա պատճառը նախաիսլամակ<strong>ան</strong><br />
դիցաբ<strong>ան</strong>ությունում Ալլատ կամ <strong>Ու</strong>զզու դիցամոր (Ալլահ դիցահոր կնոջ) հեղինակավոր<br />
պաշտամունքն էր:<br />
Կուսակրոնություն. Ասում են, թե կուսակրոն լինելով նըմ<strong>ան</strong>վում են երկնային հրեշտակներին, որոնց<br />
մեջ արու եւ էգ չկա: <strong>Հա</strong>յ եկեղեցում պարտադիր կուսակրոն են կաթողիկոսը, եպիսկոպոսներն ու<br />
վարդապետերը: Այս կարգը սկզբում չկար: Առաջին եպիսկոպոսներն ու հայրապետերը (Գրիգոր,<br />
Վրթ<strong>ան</strong>ես, Հուսիկ) կուսակրոն չէին: Թեեւ կամովին կուսակրոն էր Արիստակեսը՝ Գրիգորի փոքր<br />
որդին: Դր<strong>ան</strong>ց կուսակրոն լինելը սահմ<strong>ան</strong>վեց Ներսես Մեծի օրոք, որպեսզի կաթողիկոսակ<strong>ան</strong> գահը<br />
մշտապես չժառ<strong>ան</strong>գվեր Գրիգորի տոհմի կողմից: Կուսակրոն չէին նաեւ վերջին շրջ<strong>ան</strong>ի հայ<strong>ոց</strong><br />
50
![1 ՍԱՍՈՒՆՑԻ ԴԱՎԻԹ [էջ III] ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԵՐՈՍԱԿԱՆ ԷՊՈՍԸ ...](https://img.yumpu.com/53543694/1/190x245/1-iii-.jpg?quality=85)
Change language