1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ստեփ<strong>ան</strong>ոս են դնում, որը մեծ<strong>ան</strong>ալով մարգարե է դառնում: Ըստ մեզ՝ ավ<strong>ան</strong>դազրույցը ծես է<br />
հիշատակում, երբ խմբված դիմավորում էին դիցի խորհրդավոր գալուստը, եւ չբեր կ<strong>ան</strong>այք հղի<strong>ան</strong>ալու<br />
ակնկալիքով քար գրկած էին դիմավորում նր<strong>ան</strong> (քարը այստեղ խորհրդ<strong>ան</strong>շում է չբերությունը): Դա<br />
կարող էր լինել Ծաղկազարդին՝ Անահիտին «ընդառաջ գնալու» տոնին, կամ Վարդավառին, երբ<br />
Աստղիկին դիմավորում էին վարդերով: Դա կարող էր լինել եւ Ն<strong>ան</strong>եի <strong>ան</strong>հայտ դիցատոնին: Այսպես,<br />
ռեհ<strong>ան</strong> ծաղիկը պարսկակ<strong>ան</strong> կրոնում նշ<strong>ան</strong>ավորում էր լեռների ու բովերի (հ<strong>ան</strong>քերի,<br />
մետաղահալ<strong>ոց</strong>ների) տեսուչ Շահրիվար ամեշա-սպենտային՝ հրեշտակապետին: Եվ նրա <strong>ան</strong>վամբ<br />
ամիսը (սկիզբը` ներկայիս օգոստոս 23-ին) համընկնում էր Ն<strong>ան</strong>եից իշխվող Կույս աստղատ<strong>ան</strong>ը:<br />
Ն<strong>ան</strong>են եւս լեռների, <strong>ան</strong>ձավների, հ<strong>ան</strong>քերի տիրուհի է: Ընդ որում, Ստեփ<strong>ան</strong>(ոս) <strong>ան</strong>ունը հիշեցնում է<br />
հայ<strong>ոց</strong> աշխարհի բարձրությամբ երկրորդ լեռի Սիփ<strong>ան</strong> <strong>ան</strong>ունը:<br />
* * *<br />
Մեր որոշ վ<strong>ան</strong>քեր կրում են քրիստոնեակ<strong>ան</strong> խորհրդաբ<strong>ան</strong>ությամբ չմեկնաբ<strong>ան</strong>վող, դիցակ<strong>ան</strong><br />
պաշտամունքի հետ առնչվող <strong>ան</strong>ուններ: Սա հուշում է նախկին տաճարատեղերում դր<strong>ան</strong>ց շինված<br />
լինելն ու բնորոշում այդ տաճարների դիցապատկ<strong>ան</strong>ելությունն ու նշ<strong>ան</strong>ակությունը:<br />
ա) Թերեւս, Միհրի մեհյ<strong>ան</strong>ների տեղում են կառուցվել Արէգ վ<strong>ան</strong>քը Լեռնային Կիլիկիայի Արեգունի<br />
սարավ<strong>ան</strong>դում, Արեգակ Սուրբ Նշ<strong>ան</strong> (նույն Ինն սրբ<strong>ոց</strong> գերեզմ<strong>ան</strong>ք) վ<strong>ան</strong>քը՝ Թորդ<strong>ան</strong> գյուղում (4-րդ<br />
դար), նույն<strong>ան</strong>ուն վ<strong>ան</strong>քը՝ Փոքր <strong>Հա</strong>յքի Սեբաստիա նահ<strong>ան</strong>գում, Արեգունո վ<strong>ան</strong>քերը՝ Եղեգնաձորի<br />
շրջ<strong>ան</strong>ում («Արէգ»-ը Միհրի բուն <strong>ան</strong>ունն է, իսկ Արեգակը՝ նրա խորհրդ<strong>ան</strong>շակ<strong>ան</strong> լուսատուն):<br />
բ) Արծվաբեր է կոչվել Մուշի մոտի մի մատուռ, Վասպուրակ<strong>ան</strong>ի Ռշտունիք գավառի Աստվածածին<br />
վ<strong>ան</strong>քը՝ Վ<strong>ան</strong>ա լճի ափամերձում: Այսպես է կոչվել Տարոնի աշխարհի Աղիհովիտ գավառի<br />
Աստվածածին վ<strong>ան</strong>ք-ուխտատեղը (5-րդ դար): Նախկին <strong>ան</strong>ունը եղել է Սուհարավ<strong>ան</strong>ք, որն ըստ<br />
ավ<strong>ան</strong>դությ<strong>ան</strong>՝ Սուհար (<strong>Հա</strong>յկյ<strong>ան</strong> Սու՞ր-հեղ.) թագավորի <strong>ան</strong>ունից է: Արծվաթռիչ է կոչվել Նոր<br />
Բայազետի գավառի Արծվաքար գյուղի վ<strong>ան</strong>քը՝ Սեւ<strong>ան</strong>ա լճի ափին: Կարծում ենք՝ այս տեղերում<br />
նախկինում թռչնադիտությ<strong>ան</strong> տաճարներ էին, ուր արծիվների թռիչքով ու վարքով գուշակություններ<br />
էին արվում:<br />
Արծիվը՝ թռչունների արք<strong>ան</strong>, խորհրդավոր է: Նա Դիցահոր սուրհ<strong>ան</strong>դակն է (<strong>ան</strong>ունը, թերեւս,<br />
նշ<strong>ան</strong>ակում է «Արայի ծիվ` ձայն»), խորհրդ<strong>ան</strong>շում է իմաստությունն ու սրատեսությունը եւ<br />
հ<strong>ան</strong>դիս<strong>ան</strong>ում է գերագույն քրմությ<strong>ան</strong> կենդ<strong>ան</strong><strong>ան</strong>շ<strong>ան</strong>ը: Արծվագորգ է կոչվում արծվի նկարով գորգը,<br />
որը գցվում է կաթողիկոսի գահին: Հեքիաթներում արծիվը հերոսին մութ աշխարհից հ<strong>ան</strong>ում է լույս<br />
աշխարհ (ըստ մեզ՝ լուսավորում է նրա խավար միտքը): Արծիվ է կոչվում հյուսիսային<br />
համաստեղություններից մեկը: Արծվակիր են հայ<strong>ոց</strong> Արտաշեսյ<strong>ան</strong> եւ Արշակունյ<strong>ան</strong> թագավորների<br />
խույրերն ու զին<strong>ան</strong>շ<strong>ան</strong>ները, նաեւ՝ Մամիկոնյ<strong>ան</strong>ների զին<strong>ան</strong>շ<strong>ան</strong>ը: Արծիվը Սյունիքի խորհրդ<strong>ան</strong>իշն է<br />
(«արծվաբույն» է հորջորջվում): Արծիվը նաեւ Արծրունիների տ<strong>ան</strong> պաշտելի կենդ<strong>ան</strong>ին էր. ըստ<br />
պատմիչների՝ Արծրունի նշ<strong>ան</strong>ակում է «արծիվ ունի», նր<strong>ան</strong>ք արծվաքիթ էին, մարտում աչքի էին<br />
ընկնում արծվային քաջասիրտ ու արի վարքով, արծիվներ էին կրում թագավորների առջեւ, արծվակիր<br />
էր նր<strong>ան</strong>ց զին<strong>ան</strong>շ<strong>ան</strong>ը:<br />
գ) Ագռավավ<strong>ան</strong>ք է կոչվել մի վ<strong>ան</strong>ք Գուգարքի Ձորափոր գավառում: Այսպես է կոչվում նաեւ մի<br />
ավերակ վ<strong>ան</strong>ք Եղվարդի մոտ, Արայի լեռ<strong>ան</strong> լ<strong>ան</strong>ջին: Ըստ ավ<strong>ան</strong>դությ<strong>ան</strong>՝ օձը թունավորում է<br />
ուխտավորների ճաշը, տեսնելով այդ՝ ագռավն իրեն նետում է կաթսայի մեջ: Նմ<strong>ան</strong><br />
նախապատմություն ունի Տաթեւից Շինուհայր տ<strong>ան</strong>ող ճ<strong>ան</strong>ապարհի մոտի Ագռավի աղբյուրը: Ըստ<br />
ավ<strong>ան</strong>դությ<strong>ան</strong>՝ երբ Գրիգոր Տաթեւացին երեխա ժամ<strong>ան</strong>ակ, վ<strong>ան</strong>քի գառներն արածացնելիս, այդ<br />
աղբյուրից ջուր էր խմում, օձն ուզում է խայթել նր<strong>ան</strong>: Տեսնելով այդ՝ ագռավն իրեն նետում է աղբյուրի<br />
մեջ: Օձը նրա փոխարեն խայթում է ագռավին: Տաթեւի վ<strong>ան</strong>ահայրը ագռավին թաղում է աղբյուրի մոտ<br />
եւ <strong>ան</strong>վ<strong>ան</strong>ակոչում այն: Ագռավախաչ է կոչվում Ծիծեռնավ<strong>ան</strong>քի (Սյունիքում) պատի մոտի խաչ<strong>ան</strong>մ<strong>ան</strong><br />
քարը, Ագռավի գերեզմ<strong>ան</strong> են <strong>ան</strong>վ<strong>ան</strong>վում Արցախի Նինկի գյուղի եւ Լոռու <strong>Հա</strong>ղպատ գյուղի մոտի<br />
նշ<strong>ան</strong>ավոր քարերը: Սր<strong>ան</strong>ց մասին ասում են, թե այս տեղերում ագռավներ են թաղված, որոնք, ինչպես<br />
վերեւում, փրկել են մարդկ<strong>ան</strong>ց կյ<strong>ան</strong>քը:<br />
Ագռավաքար է կոչվել Անձեւաց գավառի Կ<strong>ան</strong>գվար գյուղն ու ամր<strong>ոց</strong>ը, ուր Դարբնաց քարն էր: Այսպես<br />
է կոչվում նաեւ Մհերի դուռ-ժայռը Վ<strong>ան</strong>ի մոտակայքում, որտեղ նա փակվել է, որն <strong>Ու</strong>րարտուի<br />
նշ<strong>ան</strong>ավոր դիցավայր էր: Կ<strong>ան</strong> նշ<strong>ան</strong>ավոր քարեր, որոնց մասին զրույցներից երեւում է դր<strong>ան</strong>ց հին<br />
45
![1 ՍԱՍՈՒՆՑԻ ԴԱՎԻԹ [էջ III] ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԵՐՈՍԱԿԱՆ ԷՊՈՍԸ ...](https://img.yumpu.com/53543694/1/190x245/1-iii-.jpg?quality=85)
Change language