1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
մեհենատեղերում լինել, ք<strong>ան</strong>ի որ քրիստոնեակ<strong>ան</strong> խորհրդապաշտությունում Արեգակի տասներկու<br />
աստղատները (նմ<strong>ան</strong>ապես՝ Միհրի նույնք<strong>ան</strong> թիկնապահները) համադրվում են Քրիստոսի<br />
առաքյալների հետ: Մուշի Առաքել<strong>ոց</strong> կամ Ղազարի վ<strong>ան</strong>քը (4-րդ դար) գտնվում է Ծիրնկատար լեռ<strong>ան</strong><br />
լ<strong>ան</strong>ջին, Արեգակնածագ բլրին: Լեռ<strong>ան</strong> վրա եղել է Անահիտի կուռքը, որը կործ<strong>ան</strong>ել է Գրիգորը եւ տեղը<br />
նվիրել վ<strong>ան</strong>քին (տես. Միհր-Անահիտ կապը, ինչպես Հոգյաց վ<strong>ան</strong>քում): Ասվում է, թե իբր վ<strong>ան</strong>քի<br />
խոր<strong>ան</strong>ում են ամփոփված առաքյալների մասունքները, որի համար էլ վ<strong>ան</strong>քը կոչվել է Առաքել<strong>ոց</strong>:<br />
Խորհրդավոր կապ ենք տեսնում վ<strong>ան</strong>քը Ղազարի (Ղազարոսի) <strong>ան</strong>ունով կոչելու եւ Արեգակնածագ<br />
բլուրի միջեւ. ինչպես Արեգակն է ծագում խավարից, այնպես էլ Քրիստոս հարություն տվեց մեռած<br />
Ղազարոսին:<br />
ե) Մեկ այլ՝ Էջմիածին եկեղեցի կար Աղբակ գավառի Ձորադիր գյուղի մոտ (4-րդ դար): Ըստ<br />
ավ<strong>ան</strong>դությ<strong>ան</strong>՝ այստեղ էր պահվում Քրիստոսի <strong>ան</strong>ձեռակերտ պատկերով թաշկինակն ու<br />
Բարդուղիմեոսի գոտին: «էջմիածին» նշ<strong>ան</strong>ակում է Միածին-Քրիստոսի (իմա՝ Միհրի) «երկրի հատակ»<br />
էջքի տեղ, որը համազոր է ծովի տակ, Դիցամոր մոտ Արեւ-Միհրի հ<strong>ան</strong>գրվ<strong>ան</strong>ելուն եւ Խաղաղակ<strong>ան</strong><br />
ժամին Քրիստոսի ստորերկիր իջնելուն: <strong>Ու</strong>ստի, այս եկեղեցին եւս Դիցամոր դիվ<strong>ան</strong>ատեղում էր,<br />
ինչպես Մայր տաճարը: Ի լրումն նշենք, որ քրիստոնեակ<strong>ան</strong> խորհրդապաշտությունում<br />
Բարդուղիմեոսի նշ<strong>ան</strong>ակ է դիտվում մսագործի դ<strong>ան</strong>ակը՝ ի նշ<strong>ան</strong> նրա մորթազերծ լինելուն: Իսկ,<br />
օրինակ, Սպ<strong>ան</strong>դունիների հայ<strong>ոց</strong> նախարարակ<strong>ան</strong> տունը, որի <strong>ան</strong>ունը հիշեցնում է Դիցամոր<br />
Սպ<strong>ան</strong>դարամետ («զոհատեղերի տիրուհի» նշ<strong>ան</strong>ակող) կոչումը, սպասարկում էր սպ<strong>ան</strong>դ<strong>ան</strong><strong>ոց</strong>ները՝<br />
մատաղատեղերը:<br />
զ) Աստվածընկալ են կոչվում Ծովագյուղի մոտի մատուռը, Նիգ գավառի (ներկայիս Ապար<strong>ան</strong>ի շրջ<strong>ան</strong>ի)<br />
ներկայումս լքված նույն<strong>ան</strong>ուն գյուղի վ<strong>ան</strong>քը (5-րդ դար): Ասում են, թե դր<strong>ան</strong>ք այդպես են կոչվել, ք<strong>ան</strong>ի<br />
որ «ընդունել են Աստծուն»: «Աստվածընկալ»-ը նշ<strong>ան</strong>ակում է «Աստծուն ընկալելու՝ հյուրընկալելու<br />
տեղ»: Սր<strong>ան</strong>ք այն տեղերն էին, ուր Աստված (Ար<strong>ան</strong>) երեւում էր մարդկ<strong>ան</strong>ց եւ հաղորդակցվում նր<strong>ան</strong>ց<br />
հետ:<br />
է) Աստվածածնի <strong>ան</strong>վամբ հին վ<strong>ան</strong>քերը, որպես կ<strong>ան</strong>ոն, կառուցվել են դիցուհիների տեղերում:<br />
Դր<strong>ան</strong>ցից մի ք<strong>ան</strong>իսը նշ<strong>ան</strong>ավոր են: <strong>Հա</strong>յ<strong>ոց</strong> ձորում, Անգղ գյուղի մոտի վ<strong>ան</strong>քը, ըստ ավ<strong>ան</strong>դությ<strong>ան</strong>՝<br />
հիմնել է Թադեոսը նախկին դիվ<strong>ան</strong>ի տեղում: Երբ վ<strong>ան</strong>քի շինմ<strong>ան</strong>ը խ<strong>ան</strong>գարում էին դեւերը,<br />
Աստվածածինը նր<strong>ան</strong>ց սեւ ագռավներ է դարձնում, եւ <strong>ան</strong>գղների երամը հալածում է դր<strong>ան</strong>ց: Պետք է<br />
ասել, որ ագռավը Դիցամոր սուրհ<strong>ան</strong>դակն է, իսկ ագռավ դարձած դեւերն էլ՝ թերեւս, նրա դիվ<strong>ան</strong>ի<br />
քրմերն էին: Անգղը բնորոշում է Անգեղ Տիրին եւ հոգեառ էակներին: Քրիստոնեակ<strong>ան</strong> երբեմնի<br />
խորհրդապաշտությունում <strong>ան</strong>գղակերպ էին հրեշտակները (տես. <strong>ան</strong>գղ-<strong>ան</strong>գել՝ հրեշտակ<br />
նմ<strong>ան</strong>ությունը): Իսկ ավ<strong>ան</strong>դազրույցի <strong>ան</strong>գղերն էլ, թերեւս, ներկայացնում էին հրեշտակներին կամ<br />
սեւասքեմ, մեռելադեմ վ<strong>ան</strong>ակ<strong>ան</strong>ներին:<br />
Բարձր <strong>Հա</strong>յքի Կարին գավառի մի վ<strong>ան</strong>ք կոչվում էր Հնձուց, որը հուշում է Անահիտի սրբատեղ լինելը.<br />
Անահիտը խնամում է հունձը եւ կոչվում է Արտամետ՝ «արտի մայր»: <strong>Հա</strong>յ<strong>ոց</strong> ձորի Էրեմեր գյուղի վ<strong>ան</strong>քը,<br />
որի հիմնումը վերագրվում է Թադեոսին, կոչվում է նաեւ Ծիծաղաբեր, ք<strong>ան</strong>ի որ վ<strong>ան</strong>քն իբր կառուցվել է<br />
վայրում, ուր Տիրամայրը ժպտացել է: Սա հուշում է «Ժպտաբեր» դիցուհու սրբատեղ լինելը, որը կարող<br />
էր լինել ժպտերես, արեւերես Անահիտը: Վ<strong>ան</strong>ից հարավ, Ծվստ<strong>ան</strong> գյուղի մոտի վ<strong>ան</strong>քը կոչվել է նաեւ<br />
Կռնկ<strong>ան</strong> վ<strong>ան</strong>ք: Ըստ ավ<strong>ան</strong>դությ<strong>ան</strong>՝ երբ վ<strong>ան</strong>քի հնձվորների համար ճաշ էր պատրաստվում, կռունկն<br />
իրեն նետում է կաթսայի մեջ: Նր<strong>ան</strong> հ<strong>ան</strong>ելիս՝ կաթսայի մեջ մի հսկա օձ են գտնում: Մեզ<strong>ան</strong>ում<br />
արգելված է կռունկ սպ<strong>ան</strong>ելը: <strong>Հա</strong>վատում էին, թե երբ հրաց<strong>ան</strong>ն ուղղում են կռունկի վրա, նա մի<br />
գեղ<strong>ան</strong>ի հարս է դառնում՝ ծծկեր երեխ<strong>ան</strong> կրծքին (հիշեցնում է Տիրամորը՝ Հիսուսին գրկում):<br />
Վ<strong>ան</strong>ա լճի ափին Լիմ կղզու դիմացի վ<strong>ան</strong>քը կոչվում է նաեւ Ասպարածին: Ըստ ավ<strong>ան</strong>դությ<strong>ան</strong>՝ վ<strong>ան</strong>քի<br />
տեղում կռատուն է եղել, եւ իբր Թադեոսը այստեղ է բերել Աստվածամոր լաչակը, որից և՝ վ<strong>ան</strong>քի<br />
<strong>ան</strong>ունը: Սակայն լաչակի ու ասպարի նույնացումը կամայակ<strong>ան</strong> է, ք<strong>ան</strong>ի որ ասպար է կոչվում և’<br />
վահ<strong>ան</strong>ը, զրահը, և’ սաղավարտը: Իսկ մեր ռազմաշունչ դիցուհին Ն<strong>ան</strong>են է, որի նմ<strong>ան</strong>ակ Աթենասը<br />
պատկերվում է վահ<strong>ան</strong>ով, զրահակիր ու սաղավարտով: Այսինքն, վ<strong>ան</strong>քը Ն<strong>ան</strong>ե-ի տաճարատեղում էր:<br />
Եվ, միգուցե, Աստվածածնի տուփի (նույնը՝ լաչակի տուփի) գյուտի տոնը առնչվում է հենց Ն<strong>ան</strong>եին:<br />
Ալաշկերտի Խուստուր գյուղի մոտի վ<strong>ան</strong>քի մասին ավ<strong>ան</strong>դությունն ասում է, թե ամեն տարի վայրի<br />
ոչխարներ են եկել այստեղ եւ ինքնակամ մատաղվել եկեղեցու շեմին: Ի հիշատակ դրա՝ գյուղացիները<br />
նր<strong>ան</strong>ց եղջյուրները շարել են եկեղեցու պատին: Սա նախաքրիստոնեակ<strong>ան</strong> հին սովորույթ էր, եւ<br />
43
![1 ՍԱՍՈՒՆՑԻ ԴԱՎԻԹ [էջ III] ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԵՐՈՍԱԿԱՆ ԷՊՈՍԸ ...](https://img.yumpu.com/53543694/1/190x245/1-iii-.jpg?quality=85)
Change language