1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Արէգակի օրը կենտրոնում է: Ի դեպ, Շիրակացին հիշատակելով վերջիններիս հեռավորությունը<br />
Երկրից, արեգակին տեղադրում է կենտրոնում՝ <strong>ան</strong>կախ հեռավորությունից:<br />
- լուսնի տես<strong>ան</strong>ելի պարբերաշրջ<strong>ան</strong>ի (28 օր) չորս հիմնակ<strong>ան</strong> փուլերի օրերը (լուսնի լրիվ<br />
պարբերաշրջ<strong>ան</strong>ը կազմում է մոտ 29,5 օր, որից մեկ ու կես օրը այն չի երեւում երկնակամարում:<br />
- մաշտ<strong>ոց</strong>յ<strong>ան</strong> այբուբենի ձայնավորները՝ Ա, Է, Ը, Ի, ՈՒ, Ո, Ե եւ 28-ն են (28=4x7) բաղաձայնները («Յ»-ն<br />
կիսաբաղաձայն է): Յոթերորդ տեղում է «Է» տառը՝ միակ ձայնավոր հնչյունը, որն արտաս<strong>ան</strong>վում է<br />
առ<strong>ան</strong>ց կից հնչյունների: «Է»-ն իմաստավորում է «էություն»-ն ու Աստծուն, եւ որպես նշ<strong>ան</strong>ագիր<br />
հիշեցնում է Արամազդի խորհրդ<strong>ան</strong>շակ<strong>ան</strong> երկնամարմնի՝ Լուսնթագի խորհրդ<strong>ան</strong>իշը:<br />
- քրիստոնեակ<strong>ան</strong> բարոյախոսությունում գլխավոր առաքինություններն ու «մահացու» մեղքերը՝<br />
խոնարհություն, եղբայրասիրություն, հեզություն, աշխատասիրություն, ողորմածություն,<br />
չափակերություն, ողջախոհություն եւ հպարտություն, նախ<strong>ան</strong>ձ, բարկություն, ծուլություն,<br />
ագահություն, որկրամոլություն, ողջախոհություն:<br />
- Յոթի հետ կապված հայտնի են այլ մասնավոր դեպքեր եւս: Յոթ պայծառ աստղերից են կազմված Մեծ<br />
ու Փոքր Արջի համաստեղությունները (վերջինում է ներկայումս գտնվում երկնքի հյուսիսային բեւեռը),<br />
յոթնօրյա էին վաղ <strong>ան</strong>ցյալում հարս<strong>ան</strong>եկ<strong>ան</strong> ու մահվ<strong>ան</strong> հ<strong>ան</strong>դեսները, յոթն են հեքիաթային<br />
եղբայրները, յոթնագլուխ են վիշապները, նաեւ Հովհ<strong>ան</strong>ու հայտնությունում՝ երկնային վիշապից<br />
(Վիշապ համաստեղությունի՞ց-հեղ.) զորություն ստացած եւ ծովից ծնված գազ<strong>ան</strong>ը: Բիբլիայում<br />
Աստված սպառնում է յոթնապատիկ վրեժ առնել նր<strong>ան</strong>ից, ով կփորձի սպ<strong>ան</strong>ել Կայենին ու նրա վրա<br />
նշ<strong>ան</strong> է դնում: Յոթ կապ<strong>ան</strong>քի տակ էր փակված Փոքր Մհերը, որը կոտրելով փակ դռները՝<br />
վերադառնում է Սասուն եւ առնում Դավթի մահվ<strong>ան</strong> վրեժը:<br />
Յոթ թվի համար ասվում է, որ այն կուսակ<strong>ան</strong> է, ինչպես Ն<strong>ան</strong>ե-Աթենասը: Կուսակ<strong>ան</strong> է, որովհետեւ այն<br />
ոչ ծնում է թվերի տասնյակի որեւէ թիվ, ոչ էլ ծնվում է դր<strong>ան</strong>ցից որեւէ մեկից (յոթը ոչ մի թվի վրա չի<br />
բաժ<strong>ան</strong>վում եւ չի ստացվում որեւէ թվերի բազմապատկումից): <strong>Հա</strong>յտնի է, որ վեցամսյա եւ ութամսյա<br />
ծնվածները չեն ապրում, իսկ յոթ ամսակ<strong>ան</strong>ները ապրում են, երեխ<strong>ան</strong>երն ատամ են հ<strong>ան</strong>ում յոթ<br />
ամսակ<strong>ան</strong> ժամ<strong>ան</strong>ակ եւ փոխում են դր<strong>ան</strong>ք յոթ տարեկ<strong>ան</strong> հասակում:<br />
* * *<br />
Ծիսակ<strong>ան</strong> նշ<strong>ան</strong>ակությ<strong>ան</strong> որոշ բառերի մեկնությունը բացահայտում է ծեսերի իմաստը:<br />
«Արարողություն»-ում նկատվում է արարող՝ արարչությ<strong>ան</strong>ը նպաստող դրա հմայակ<strong>ան</strong> իմաստը:<br />
«Աղոթք»-ը, համահունչ լինելով «աղոտք»-ին, հուշում է այն մթնշաղերին (աղոտ լույսի պահին) <strong>ան</strong>ելու<br />
վաղեմի կարգը: «Երկրպագություն»-ը, բառացի նշ<strong>ան</strong>ակելով «երկիր պագ<strong>ան</strong>ել՝ համբուրել», հիշեցնում<br />
է Դիցամորը «համբուրելու» խորհրդածեսը: <strong>Հա</strong>յ եկեղեցակ<strong>ան</strong> ծիսագիրքը կոչվում է Մաշտ<strong>ոց</strong>, որի<br />
«մաշտ» արմատը նշ<strong>ան</strong>ակում է մազաթափ, ճաղատ ու հիշեցնում է Արամազդի «կունդ» կոչումը:<br />
Կարծվում է, որ այսպես է կոչվել հայ<strong>ոց</strong> հին հավատքի (ըստ մեզ՝ Դիցահոր) սրբազ<strong>ան</strong> գիրքը:<br />
Մաշտ<strong>ոց</strong>ները երեք տեսակի են՝ <strong>Հա</strong>յր, Մայր, Փոքր, որոնք պարունակում են հոգեւոր երեք բարձր<br />
աստիճ<strong>ան</strong>ներին վերապահված ծեսերը:<br />
<strong>Հա</strong>յր մաշտ<strong>ոց</strong>ը պարունակում է կաթողիկոսակ<strong>ան</strong> ծե- սերը, Մայր մաշտ<strong>ոց</strong>ը՝ եպիսկոպոսակ<strong>ան</strong><br />
ծեսերը, իսկ Փոքր մաշտ<strong>ոց</strong>ը քահ<strong>ան</strong>ային վերապահված խորհուրդներն ու ծեսերը: Մաշտ<strong>ոց</strong>ները<br />
հիշեցնում են դիցակ<strong>ան</strong> եռակարգը (Դիցահայր, Դիցամայր ու դիցեր): Օրինակ, կաթողիկոսին<br />
համազոր էր գերագույն քրմապետի կոչումը, որը Արտաշեսյ<strong>ան</strong>ների օրոք պատկ<strong>ան</strong>ում էր Արամազդի<br />
գլխավոր տաճարի քրմապետին: Իսկ քահ<strong>ան</strong>ային վերապահված որոշ խորհուրդներ, ինչպիսիք են<br />
մկրտությունն ու հաղորդությունը, հիշեցնում են աստղկակ<strong>ան</strong> ու միհրակ<strong>ան</strong> խորհրդածեսերը:<br />
Դեռ մեր օրերում էլ գյուղերի տներում պահվում են ձեռագիր ավետար<strong>ան</strong>ներ, որոնց կոչում են «շեկ»,<br />
«կարմիր» <strong>ան</strong>ուններով: Ասում են, թե տ<strong>ան</strong> ու ավետար<strong>ան</strong>ի խնամակալ սուրբը, որն իբր երեւում է<br />
տ<strong>ան</strong> <strong>ան</strong>դամներին, օրինակ, ճերմակակզգեստ ու շիկամազ է, կամ կարմրազգեստ ու մորուքավոր է:<br />
Այսինքն, ավետար<strong>ան</strong>ները գույներով կոչելը դիցակ<strong>ան</strong> պաշտամունքի վերապրուկ է, որում<br />
36
![1 ՍԱՍՈՒՆՑԻ ԴԱՎԻԹ [էջ III] ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԵՐՈՍԱԿԱՆ ԷՊՈՍԸ ...](https://img.yumpu.com/53543694/1/190x245/1-iii-.jpg?quality=85)
Change language