1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
կործ<strong>ան</strong>մ<strong>ան</strong> կարծեցյալ օրը Զատիկից (գարն<strong>ան</strong>ամուտից) հիսուն օր հետո: Ի դեպ, ամառնամուտը<br />
խորհրդ<strong>ան</strong>շող <strong>ան</strong>հավասարաթեւ թուր-խաչը նշ<strong>ան</strong>ավորում է չարի դեմ սրբազ<strong>ան</strong> պատերազմը, իսկ<br />
գարն<strong>ան</strong>ամուտը խորհրդ<strong>ան</strong>շող հավասարաթեւ խաչը՝ աշխարհի ներդաշնակությունը,<br />
աստվածակարգը:<br />
- * -<br />
+Վարդավառ<br />
Վարդավառ. Վարդավառը տոնվում է Զատկից տասնչորս շաբաթ հետո (հունիսի 28-ից՝ օգոստոսի 1-<br />
ը): Եկեղեցին այն նշում է որպես Քրիստոսի այլակերպությ<strong>ան</strong> կամ պայծառակերպությ<strong>ան</strong> տոն՝ ի<br />
հիշատակ Թաբոր լեռ<strong>ան</strong> վրա նրա աստվածային կերպար<strong>ան</strong>ափոխությ<strong>ան</strong>, երբ նրա երեսը փայլեց<br />
ինչպես արեգակը ու հ<strong>ան</strong>դերձները լույսի պես սպիտակ դարձ<strong>ան</strong>: Եվ եթե Մկրտությունը Քրիստոսի<br />
աստվածավկայությունն է գետում, ապա Այլակերպությունը աստվածավկայությունն է լեռ<strong>ան</strong> վրա.<br />
երկու դեպքում էլ Աստծո ձայնը երկնքից վկայում է նրա սիրելի որդի լինելը: Իրակ<strong>ան</strong>ում Վարդավառը<br />
Աստղիկ դիցուհուն նվիրված ջրատոն էր: «Վարդավառ»-ը տարբեր, սակայն փոխլրացնող,<br />
ստուգաբ<strong>ան</strong>ություններ ունի: Մի տարբերակով այն նշ<strong>ան</strong>ակում է «ջրց<strong>ան</strong>ություն», որը<br />
տոնակատարմ<strong>ան</strong> գլխավոր ծեսն է (ջրց<strong>ան</strong>ությունը <strong>ան</strong>ձրեւաբերությ<strong>ան</strong>ն ուղղված հմայածես է): Մեկ<br />
այլ տարբերակով այն նշ<strong>ան</strong>ակում է «հրավառ», որը համապատասխ<strong>ան</strong>ում է տոնի ամառվա շոգին<br />
(հիմնակ<strong>ան</strong>ում Հրոտից ամսին) նշելուն, երբ արեգակը կիզակետում է, այրում ու չորացնում է<br />
բնությունը, գետերը սակավաջուր են դառնում ու կարիք կար Աստղիկից <strong>ան</strong>ձրեւ աղերսելու: Առավել<br />
ընդունելի է «վարդերի վառում» ուղղակի իմաստը, որ նշ<strong>ան</strong>ավորում է Աստղիկին վարդեր ընծայելու<br />
վառմ<strong>ան</strong> ծեսը: Ի դեպ, հայ եկեղեցակ<strong>ան</strong> այրերը Քրիստոսին նմ<strong>ան</strong>եցնում են վարդի հետ, որը եթե մինչ<br />
այլակերպությունը որպես կոկոն վարդ էր, ապա այլակերպվելով՝ իբրեւ վարդ վառվեց: <strong>Հա</strong>յ եկեղեցին<br />
տոնի ջրց<strong>ան</strong>ությ<strong>ան</strong> ծեսի, աղավնի թռցնելու սովորույթի մեջ փորձում է տեսնել արձագ<strong>ան</strong>քներ<br />
համաշխարհային ջրհեղեղի ու Նոյ<strong>ան</strong> աղավնու մասին: Օրինակ, ավ<strong>ան</strong>դազրույցն ասում է, թե<br />
Նավասարդ ամիսը սկսվում է այն օրից, երբ Նոյը Մասիսի գագաթից իջնում է Նախիջեւ<strong>ան</strong> (առաջին<br />
կայ<strong>ան</strong>ատեղը) ու պատվիրում որդիներին իրար վրա ջուր լցնել, որպեսզի ջրհեղեղի հիշատակը<br />
<strong>ան</strong>մոռաց մնա: Ընդ որում, նախկինում Վարդավառը տոնելու օրը` օգոստոսի 6-ը,<br />
համապատասխ<strong>ան</strong>ում է Ավելյաց ամսի 1-ին՝ Նավասարդի նախընթաց հինգերորդ օրը: Այս դեպքում<br />
եւս առկա է առնչությունը Աստղիկ դիցուհու հետ, ք<strong>ան</strong>ի որ ըստ ավ<strong>ան</strong>դությ<strong>ան</strong> նա Նոյի ջրհեղեղից<br />
հետո ծնված դուստրն է, որը մեզ<strong>ան</strong>ում նմ<strong>ան</strong>եցվել է Դիցահորը, իսկ համաշխարհային ջրհեղեղը՝<br />
աշխարհաստեղծմ<strong>ան</strong>ը: Այսք<strong>ան</strong>ով, գտնում ենք, որ Վարդավառի բուն դիցաբ<strong>ան</strong>ակ<strong>ան</strong><br />
թաքնախորհուրդը Աստղիկ դիցուհու ծնունդն է:<br />
+Տապ<strong>ան</strong>ակի<br />
Տոն. Այն նշվում է Վարդավառին նախորդող շաբաթ օրը: Տոնը հիշատակում է<br />
մովսեսակ<strong>ան</strong> ուխտի հին տապ<strong>ան</strong>ակը և նրա փոխարինումը նոր ուխտի խորհրդ<strong>ան</strong>շակ<strong>ան</strong><br />
տապ<strong>ան</strong>ակով Քրիստոսի եկեղեցիով: Խորհրդավորն այն է, որ հին տապ<strong>ան</strong>ակի տասնաբ<strong>ան</strong>յ<strong>ան</strong><br />
Մովսեսը գրի առավ Սինա լեռ<strong>ան</strong> վրա, իսկ Քրիստոսը նոր ուխտի ինն եր<strong>ան</strong>իները, հին ուխտի<br />
լրացումները շարադրեց լեռ<strong>ան</strong> հայտնի քարոզում: Լեռի <strong>ան</strong>ունը հայտնի չէ եւ հնարավոր է, որ դա<br />
լիներ Թաբոր լեռը, ուր նոր ուխտը նր<strong>ան</strong> ոգեշնչվեց պայծառակերպությ<strong>ան</strong> (նույնը՝ մտքի<br />
«պայծառացմա՞ն»-հեղ.) ժամ<strong>ան</strong>ակ: Վերոնշյալի առնչությամբ ուշագրավ է հետեւյալը: Բյուրակնի<br />
նշ<strong>ան</strong>ավոր լեռներից մեկը կոչվում է <strong>Հա</strong>վատամք (գտնվում է Կարնո դաշտի հյուսիսում): Ըստ<br />
ավ<strong>ան</strong>դազրույցի՝ Գրիգորի մեհենաք<strong>ան</strong>դությ<strong>ան</strong> ժամ<strong>ան</strong>ակ լեռ<strong>ան</strong> վրա, ուր մեհյ<strong>ան</strong>ներ կային, լուսեղեն<br />
մի խաչ է երեւացել, որը երեք օր ու գիշեր փայլել է արեգակի պես: Տեսնելով սա՝ շատ դիցապաշտ<br />
հայեր գոչել են. «հավատամք» (նույնը՝ հավատում ենք), որի համար էլ լեռը կոչվել է <strong>Հա</strong>վատամք:<br />
Իրակ<strong>ան</strong>ում լեռ<strong>ան</strong> <strong>ան</strong>ունը առավել խորհրդավոր է, ք<strong>ան</strong> թվում է: Մ<strong>ան</strong>ավ<strong>ան</strong>դ, որ մեզ<strong>ան</strong>ում<br />
ավ<strong>ան</strong>դույթ էր դարձել նշ<strong>ան</strong>ավոր դիցակ<strong>ան</strong> վայրերը կապել բիբլիակ<strong>ան</strong> կերպարների ու քրիստոնյա<br />
սրբերի հետ: Միգուցե սա այն լեռն է, ուր դիցակ<strong>ան</strong> վաղ <strong>ան</strong>ցյալում հայերս Աստծուց ստաց<strong>ան</strong>ք հայ<strong>ոց</strong><br />
հավատքի պատվիր<strong>ան</strong>ները՝ <strong>Հա</strong>յ<strong>ոց</strong> <strong>Հա</strong>վատամքը:<br />
- * -<br />
+Աստվածածնի<br />
Վերափո <strong>Ու</strong>մը. Վերափոխումը Աստվածածնի տոներից ամենահինն է եւ մեզ մոտ<br />
հայտնի է դեռ 4-րդ դարից. 303թ. կառուցված Էջմիածնի մայր տաճարը նվիրված էր Վերափոխմ<strong>ան</strong><br />
տոնին: Այն կոչվում է նաեւ Աստվածածնի հ<strong>ան</strong>գիստ կամ Աստվածածնի ննջում: Տոնը հիշատակում է<br />
Աստվածամոր վախճ<strong>ան</strong>ը (նույնը՝ ննջումը կամ հ<strong>ան</strong>գիստը) եւ երկինք համբառնելը (նույնը՝<br />
վերափոխվելը կամ «վերեւ տեղափոխվելը»): Սկզբնակ<strong>ան</strong> շրջ<strong>ան</strong>ում բոլոր եկեղեցիները այն տոնում<br />
20
![1 ՍԱՍՈՒՆՑԻ ԴԱՎԻԹ [էջ III] ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԵՐՈՍԱԿԱՆ ԷՊՈՍԸ ...](https://img.yumpu.com/53543694/1/190x245/1-iii-.jpg?quality=85)
Change language