1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
1 Հա ոց Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Դիցաբանութ ան Ու ...
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
երկրորդ դուռը հյուսիսային, իսկ երրորդ դուռը հարավային կողմում է, մեկակ<strong>ան</strong> դռներ էլ կ<strong>ան</strong><br />
խորհրդ<strong>ան</strong><strong>ոց</strong>ներ՝ ավ<strong>ան</strong>դատուն եւ ընծայատուն մտնելու համար:<br />
Նկատելի է, որ այս հինգ դռներով կազմվում է հնգ<strong>ան</strong>կյուն, որը ցուց<strong>ան</strong>ում է բնությ<strong>ան</strong> հինգ հիմնակ<strong>ան</strong><br />
տարրերի (եթեր, հուր. օդ, ջուր, հող) փոխակերպումների խորհրդակարգը: Գագաթը բարձր<br />
հնգ<strong>ան</strong>կյուն է հիշեցնում նաեւ հայ<strong>ոց</strong> եկեղեցու բարձրաստիճ<strong>ան</strong> հոգեւորակ<strong>ան</strong>ների խույրը: Այս<br />
դեպքում ավագ դուռը, խույրի գագաթը համապատասխ<strong>ան</strong>ում է եթերին՝ ամենավերին տարրին: Այս<br />
կարգով հարավային դուռը համապատասխ<strong>ան</strong>ում է հրին, հյուսիսայինը՝ օդին, մյուս դռներն էլ՝ ջրին ու<br />
հողին:<br />
<strong>Հա</strong>յտնի է, որ մարդու վերջույթներով (ձեռքերով, ոտքերով) եւ գլխով կազմվում է հնգ<strong>ան</strong>կյուն ու<br />
հնգաթեւ աստղ: Գլխին համապատասխ<strong>ան</strong>ում է եթերը, ձեռքերին՝ հուրն ու օդը (վերին տարրերը),<br />
ոտքերին՝ ջուրն ու հողը (վարի տարրերը): Այսինքն, եկեղեցու դռներով եւս կազմվում է խորհրդավոր<br />
մարդ-այր, որի գլուխը համապատասխ<strong>ան</strong>ում է ավագ դռ<strong>ան</strong>ը: Նա մարմնով հակառակ է խորհրդավոր<br />
կնոջը, որի գլուխը համապատասխ<strong>ան</strong>ում է խոր<strong>ան</strong>ին: Սակայն երկուսի փոքրափորերն էլ գտնվում են<br />
եկեղեցու կենտրոնում՝ կենտրոնակ<strong>ան</strong> գմբեթի տակ՝ կարծես, թե խորհրդ<strong>ան</strong>շելով արակ<strong>ան</strong> ու իգակ<strong>ան</strong><br />
էությունների միասնությունը, դիցա-տիեզերակ<strong>ան</strong> խորհրդավոր սերը, միությունն ու արարմ<strong>ան</strong> ակտը:<br />
Ըստ այդմ, կարծում ենք, որ հայ<strong>ոց</strong> մեհյ<strong>ան</strong>ներում Դիցահոր առնակ<strong>ան</strong>ությունը (բեղմնավորող օրգ<strong>ան</strong>ը)<br />
խորհրդ<strong>ան</strong>շող կենտրոնակ<strong>ան</strong> գմբեթի տակ եղել է Դիցամոր պտղաբերությունը (պտղածին օրգ<strong>ան</strong>ը)<br />
խորհրդ<strong>ան</strong>շող հրատեղ-հոր (գուբ)՝ համ<strong>ան</strong>մ<strong>ան</strong> թոնրի երդիկի տակ գտնվելուն:<br />
Զ) <strong>Հա</strong>յ<strong>ոց</strong> եկեղեցիների ներքին տարածքը ստորաբաժ<strong>ան</strong>վում է չորս հիմնակ<strong>ան</strong> մասերի՝ գավիթ,<br />
ատյ<strong>ան</strong> (կենտրոնակ<strong>ան</strong> մասն է), դաս, բեմ (այստեղ է պատարագի սեղ<strong>ան</strong>ն ու խոր<strong>ան</strong>ը), որոնք ավագ<br />
դռնից սկսած հաջորդում են իրար: Սա հիշեցնում է բնությ<strong>ան</strong> հինգ հիմնակ<strong>ան</strong> տարրերի վերից-վար<br />
հերթակ<strong>ան</strong>ությունը՝ եթեր-հուր-օդ-ջուր-հող:<br />
<strong>Ու</strong>շագրավ է, որ հինգ աստիճ<strong>ան</strong> ունի կաթողիկոսակ<strong>ան</strong> գահը՝ ի նշ<strong>ան</strong> նրա վարդապետակ<strong>ան</strong>,<br />
եպիսկոպոսակ<strong>ան</strong>, արքեպիսկոպոսակ<strong>ան</strong>, մետրապոլիտակ<strong>ան</strong> և կաթողիկոսակ<strong>ան</strong> իշխ<strong>ան</strong>ությ<strong>ան</strong>:<br />
Մյուս կողմից, սա հիշեցնում է բնությ<strong>ան</strong> հինգ տարրերի վարից-վեր աստիճ<strong>ան</strong>ակարգը:<br />
Է) Մկրտությ<strong>ան</strong> ավազ<strong>ան</strong>ը գտնվում է եկեղեցու ներսի հյուսիսային կողմում, իսկ, ինչպես գիտենք,<br />
հյուսիսը համապատասխ<strong>ան</strong>ում է ջուր տարրին:<br />
Ը) Մեր եկեղեցիներն ուղղված են արեւմուտքից արեւելք (ավագ դուռը արեւմուտքում է, խոր<strong>ան</strong>ը՝<br />
արեւելքում), իսկ գմբեթների խաչերը՝ հյուսիսից հարավ: Այսինքն, եկեղեցին յուրօրինակ կողմնացույց<br />
է:<br />
<strong>Հա</strong>յտնի է, որ նախաքրիստոնեակ<strong>ան</strong> որոշ (օրինակ, Գիս<strong>ան</strong>եի ու Դեմետրի) մեհյ<strong>ան</strong>ներում հակառակ<br />
կարգն էր: Աղոթար<strong>ան</strong>ը (խոր<strong>ան</strong>ը) արեւմուտքում էր, իսկ դուռը՝ արեւելքում: Այս դեպքում<br />
բնապաշտակ<strong>ան</strong> խորհուրդները համահունչ էին դիցակարգին:<br />
- Դուռը, որը համապատասխ<strong>ան</strong>ում է եթերին (<strong>ան</strong>նյութակ<strong>ան</strong> հրին) ու խորհրդավոր այրի (իմա՝<br />
Դիցահոր կամ այլ դիցայրի) գլխին, գտնվում էր արեւելքում, որը խորհրդ<strong>ան</strong>շում է ցերեկը, լույսը,<br />
երկինքը, կյ<strong>ան</strong>քը, հոգեւորը, արակ<strong>ան</strong> «Ար» նախասկիզբն ու երկնային տարրերը (եթեր, հուր, օդ): -<br />
Խոր<strong>ան</strong>ը որը համապատասխ<strong>ան</strong>ում է <strong>ան</strong>դրհուրին ու խորհրդավոր կնոջ (իմա՝ Դիցամոր կամ այլ<br />
դիցուհու) գլխին, գտնվում էր արեւմուտքում, որը խորհրդ<strong>ան</strong>շում է գիշերը, խավարը, երկիրը, (նաեւ<br />
<strong>ան</strong>դրաշխարհը), մահը, նյութակ<strong>ան</strong>ը, իգակ<strong>ան</strong> «Մա» կամ «Էգ» նախասկիզբն ու երկրային տարրերը<br />
(ջուր, հող եւ այլն): Այս տեղադրությունը համապատասխ<strong>ան</strong>ում է մեզ<strong>ան</strong>ում ընդունված հ<strong>ան</strong>գուցյալի<br />
թաղմ<strong>ան</strong>՝ դեմքով դեպի արեւելք ուղղված, դիրքին:<br />
- Խորհրդավոր դիցայրի գլուխն ու վերջույթները կազմող դռների համապատասխ<strong>ան</strong>ությունը բնությ<strong>ան</strong><br />
տարրերին խորհրդակարգով էր: Ավագ, հարավային ու հյուսիսային դռներին համապատասխ<strong>ան</strong><br />
երկնային տարրերը գտնվում էին տաճարի արեւելյ<strong>ան</strong> մասում (կենտրոնի նկատմամբ), իսկ մյուս<br />
երկու դռներին համապատասխ<strong>ան</strong> երկրային տարրերը՝ արեւմտյ<strong>ան</strong> մասում:<br />
- Տաճարի ներքին տարածքի հիմնամասերի հաջորդակ<strong>ան</strong>ությունը արեւելքից-արեւմուտք էր, որը<br />
համարժեք է բնությ<strong>ան</strong> տարրերի վերից-վար (երկնքից-երկիր) հերթակ<strong>ան</strong>ությ<strong>ան</strong>ը:<br />
- Տաճարի ներսում այցելուների քայլքը կատարվում էր արեւելքից-արեւմուտք, որը համարժեք է<br />
արեգակի ցերեկային, մարդու այսերկրային կյ<strong>ան</strong>քի (ծնունդից-մահ) ընթացքին: Եկեղեցիներում քայլքը<br />
արեւմուտքից-արեւելք է, որը համարժեք է արեգակի գիշերային, մարդու <strong>ան</strong>դրշիրիմյ<strong>ան</strong> գոյությ<strong>ան</strong><br />
(մահվ<strong>ան</strong>ից-նոր ծնունդ) ընթացքին: Այս առումով ենթադրում ենք, որ եկեղեցու խորհրդ<strong>ան</strong><strong>ոց</strong>ների<br />
2
![1 ՍԱՍՈՒՆՑԻ ԴԱՎԻԹ [էջ III] ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԵՐՈՍԱԿԱՆ ԷՊՈՍԸ ...](https://img.yumpu.com/53543694/1/190x245/1-iii-.jpg?quality=85)
Change language