Rhifyn 46 Gwanwyn 2004 - Cyd

Rhifyn 46 Gwanwyn 2004 Am ddim/Free
Y c y l c h g r a w n i s i a r a d w y r a d y s g w y r
T h e m a g a z i n e f o r W e l s h
y G y m r a e g
s p e a k e r s a n d l e a r n e r s
CYD
Cyhoeddir 15,000 o Cadwyn
Cyd bedair gwaith y
flwyddyn fel arfer. Cyfle
gwych i hysbysebu.
Tudalen/Page 4
Cystadleuaeth Dysgwyr y
Flwyddyn 2004
Tudalen/Page 7
Gŵyl Iaith y Bala
Tudalen/Page 13
Penwythnos Cyd Glan-llyn
Ysgoloriaeth Dan Lynn James 2004 - £500
Cwis Cenedlaethol Cyd 2004
Penwythnos Cyd ar y cyd â Nant
Gwrtheyrn
BWRDD
YR IAITH
GYMRAEG
WELSH
LANGUAGE
BOARD

Llywydd Anrhydeddus
Yr Athro Bobi Jones
Cadeirydd
Mary Burdett-Jones
Is-Gadeirydd
Kathryn Hughes
Trysorydd
Emyr-Wyn Francis
Ysgrifennydd Cyffredinol a Chadeirydd yr Is-Bwyllgor
Marchnata a Chyhoeddi
Glyn Saunders-Jones
Rheolwr Swyddfa
Jaci Taylor (01970) 622143 e-bost: jct@aber.ac.uk
Rheolwr y Gogledd a’r Canolbarth
Rhodri Francis (01970) 628599 e-bost: rhf@aber.ac.uk
Rheolwr y De
Martin Davies (01554) 776587 e-bost: davieswizlet@aol.com
Os ydych am wybod pwy yw Swyddog Datblygu Cyd, neu
Swyddog Dysgwyr neu Swyddog Croesi’r Bont yn y fenter
iaith agosaf atoch, cysylltwch â -
If you would like to know who is the Cyd Development Officer,
or the Learners’ Officer or Crossing the Bridge Officer in the
nearest Welsh language initiative to you, contact –
Swyddfa Cyd Office
10 Maes Lowri, Aberystwyth, Ceredigion
SY23 2 AU
Ffôn/Ffacs: 01970 622143
e-bost: cyd@aber.ac.uk
y we: www.aber.ac.uk/cyd
Mae Cadwyn Cyd yn ymddangos bedair gwaith y flwyddyn
Mae Cyd yn elusen gofrestredig rhif 518371.
Cefnogir gwaith Cyd gan Fwrdd yr Iaith Gymraeg.
Cyhoeddwyd gan/Published by: Cyd, 10 Maes Lowri, Aberystwyth,
Ceredigion SY23 2AU.
Argraffwyd a dyluniwyd gan/Printed and designed by: Cambrian Printers
2
Gair o’r Gadair
‘The Welsh language now depends on those who
learn it as a second language. May their numbers
multiply until Welsh once again becomes the
language of the majority in Wales’, meddai Heini
Gruffudd yn ei lyfr Welsh Rules. Nid yw pawb eto
wedi sylweddoli hyn, ond gobeithio y bydd yr
arolwg o ddysgu Cymraeg i Oedolion sy’n cael ei ariannu gan ELWa a
gomisiynwyd gan ELWa yn dwyn ffrwyth. Mae’r iaith Gymraeg â lle
arbennig yng Nghymru ac mae angen sicrhau bod pawb sydd eisiau
dysgu Cymraeg yn cael cyfle i wneud hynny.
Mae gwasanaeth Cyd yn mynd law yn llaw â’r dysgu. Ond heb
adnoddau digonol ni fedrwn ateb y galw am ein gwasanaeth a chreu
cyfleoedd i ddysgwyr gwrdd â siaradwyr rhugl sy’n gefnogol ac yn
amyneddgar. Rydym yn ddiolchgar iawn i LloydsTSB am grant o
£5,000 i gyflogi Swyddog Datblygu yng Ngheredigion am ychydig o
oriau yr wythnos am gyfnod byr. Ond mae Rheolwr y Gogledd a’r
Canolbarth yn dal yn gyfrifol am ddarparu cyfleoedd cymdeithasol i
ddysgwyr yn sir Ddinbych, sir Fflint, sir Drefaldwyn, sir Feirionnydd,
sir Faesyfed a’r rhan fwyaf o sir Frycheiniog, ond ni fedrwn fforddio ei
gyflogi am fwy na 31 awr yr wythnos. Gan fod dros 25 mil o bobl
wedi’u cofrestru mewn dosbarthiadau, heb sôn am y rhai sydd wedi
dysgu rhywfaint o Gymraeg, a’r bobl sydd wedi’u magu gyda
rhywfaint o Gymraeg ond sydd heb hyder i’w defnyddio, mae lle i
ddadlau dros fformiwla ariannu ar gyfer Cyd. Byddai £10 y flwyddyn,
llai na £1 y mis, am bob dysgwr sydd wedi’i gofrestru yn gyfredol yn
cynhyrchu dros £250,000 y flwyddyn, a dyna faint o arian sydd ei
angen arnom i ddarparu gwasanaeth sylfaenol ledled Cymru. Rydym
yn ddiolchgar i Fwrdd yr Iaith Gymraeg am ein grant ond dim ond tua
£94,000 yw ein grant eleni.
Braf yw cydnabod yn gyhoeddus haelioni Hywel Davies o Sir Benfro
sydd wedi rhoi £250 ar gyfer Ysgoloriaeth Dan Lynn James. Felly
rydym yn medru rhoi £500 eleni i ddysgwyr sydd am fynd ar gyrsiau.
Llawer o ddiolch iddo. Rydym am gefnogi pobl sy’n mynd i wneud
cyfraniad i’r gymuned Gymraeg.
Un ffordd o wneud cyfraniad i’ch cymuned leol yw mynd yn aelod o
gyngor cymuned. Mae yna brinder ymgeiswyr mewn rhai ardaloedd.
Mae nifer o gynghorau cymuned yn cynnal eu trafodaethau yn
Gymraeg. Peidiwch â phoeni am safon eich Cymraeg. Dyma gyfle i
ddefnyddio’r iaith. Does dim rhaid i’r siaradwyr rhugl droi i’r Saesneg,
dim ond pennu un person i esbonio’n dawel os bydd rhywun yn cael
anhawster. Bydd etholiadau eleni ym mis Mehefin. Beth amdani?
A Word from the
Chair
‘The Welsh language now depends on those who learn it as a second
language. May their numbers multiply until Welsh once again becomes
the language of the majority in Wales’, says Heini Gruffudd in his book
Welsh Rules. Not everyone appreciates this yet, but we hope that the
review of the teaching of Welsh funded by ELWa which was
commissioned by ELWa will bear fruit. The Welsh language has a
special place in Wales and we need to ensure that everyone who wants
to learn Welsh has a chance to do so.
Cyd’s service goes hand in hand with the teaching. But without
sufficient resources we cannot respond to the demand for our service
and create opportunities for learners to meet fluent speakers who are

encouraging and patient. We are grateful to
LloydsTSB for a grant of £5,000 to employ a
Development Officer in Ceredigion for a few
hours a week for a short period. But the
North and Mid-Wales Manager is still
responsible for social opportunities for
learners in Denbighshire, Flintshire,
Montgomeryshire, Merionethshire,
Radnorshire and most of Breconshire, but
we cannot afford to employ him for more
than 31 hours a week. Since there are over
25,000 learners registered in classes, not to
mention those who have learnt some Welsh
in the past, and those who were brought up
with a certain amount of Welsh but lack the
confidence to speak it, there is an argument
for a funding formula for Cyd. £10 a year,
less than £1 a month, for every learner
currently registered would produce over
£250,000, and that’s how much we need to
provide a basic service throughout Wales.
We are grateful to the Welsh Language
Board for our grant but it is only about
£94,000 this year.
It is good to have an opportunity to
acknowledge publicly the generosity of
Hywel Davies of Pembrokeshire who has
given £250 towards the Dan Lynn James
Scholarship. We are now able to give £500
this year to learners who want to go on
courses. Many thanks. We want to
encourage people who are going to make a
contribution to the Welsh-language
community.
One way of making a contribution to your local
community is to become a member of a
community council. There is a shortage of
candidates in some areas. Some community
councils hold their discussions in Welsh. Don’t
worry about the level of your Welsh. This is an
opportunity to use the language. The fluent
speakers don’t need to turn to English, just
appoint one person to explain quietly if
someone has difficulty. There will be elections
in June of this year. What about it?
3

PROFIAD DYSGWR
Nigel Mervyn
Dysgwr Cymraeg ydw i. Symudais i Gymru ym mis Hydref
2000 efo Lynn fy ngwraig a Poppy fy nghi. Doeddwn i ddim
yn siarad Cymraeg o gwbl. Rydym ni wedi bod yn dysgu
Cymraeg ers 2001 a rwan mae Poppy yn deall ychydig o
Gymraeg, hyd yn oed! Rydym ni'n mwynhau byw mewn
hen fwthyn yn ardal Llanfyllin yn Sir Drefaldwyn.
Mi ges i fy ngeni yn Lloegr ym 1957. Roedd fy nain yn
Gymraes. Mi gafodd fy nain ei geni yn y Waunfawr, ger
Caernarfon. Roedd hi'n siarad Cymraeg yn rhugl. Yn
anffodus, doedden ni ddim yn sgwrsio yn Gymraeg pan o'n
i'n ifanc. Yr unig eiriau rwyn gofio yw ‘Caea'r drws’.
Dw i'n gweithio i mi fy hunan. Cyfansoddwr a dylunydd
graffig ydw i. Dw i wedi bod yn berfformiwr a chwaraewr
drymiau ers amser hir – ers i mi fod yn bymtheg oed. Mae
gen i stiwdio fach, lle dw i wedi ysgrifennu
cerddoriaeth offerynnol a chlasurol ar gyfer sioe
Newbury Live a cherddoriaeth fodern ar gyfer
busnesau yng Nghymru ac yn Lloegr. Dw i
wedi ysgrifennu pob math o gerddoriaeth.
Llun Andy Morton
Ers symud i Gymru, dw i wedi ymuno â gr˘p
corawl o'r enw Cantorion Cegydfa. Maen
nhw wedi perfformio cyngherddau yng
Ngregynog ym Mhowys a chapeli yr ardal.
Yn ystod yr haf 2003, mi ges i dipyn o antur!
Mi gymerais i ran yn Cariad@iaith (rhaglen
deledu gan S4C) a oedd yn cael ei ffilmio yn
Nant Gwrtheyrn, Pen Llfln, am wyth
wythnos. Ar ôl y cwrs, (y diwrnod wedyn a
dweud y gwir) mi o'n i'n canu fy nghân Seren
Bell, ym Mhabell y Dysgwyr yn yr
Eisteddfod Genedlaethol ym Meifod – mi o'n
i wedi cyffroi’n fawr iawn, wrth gwrs!
Enillodd Lynn a Pharti Myllin, y wobr gyntaf yn eu
cystadleuaeth lefaru yn ystod wythnos yr Eisteddfod hefyd.
Mae gen i ychydig o ganeuon wedi’u cyfieithu o Saesneg i
Gymraeg (diolch yn arbennnig i fy nhiwtoriaid am eu help!).
Fy uchelgais ydy ysgrifennu a chanu caneuon yn y Gymraeg
– iaith y nefoedd.
Am wybodaeth bellach:
ffôn: 01691 649105
e-bost: ear2ear@scorpiosongs.com
G E IR F A
Symudais
fy ngwraig
ychydig
mwynhau
hen fwthyn
Mi ges i fy ngeni
Yr unig eiriau
Cyfansoddwr
dylunydd graffig
offerynnol
ymuno â
cyngherddau
Mi gymerais i ran
cyffroi’n fawr iawn
cystadleuaeth lefaru
wedi’u cyfieithu o ..i
uchelgais
I moved
my wife
a little
to enjoy
old cottage
I was born
The only words
Composer
graphic designer
instrumental
to join
concerts
I took part
very excited
recitation competition
translated from … to
ambition
Llun Lynn Watts-Plumpkin
5

DAWNS DWYNWEN 2004
Am y bedwaredd flwyddyn yn olynol trefnodd Menter Bro
Dinefwr Ddawns Dwynwen mewn cydweithrediad â Cyd.
Daeth tua 90 o bobl ynghyd ar 30 Ionawr yn Neuadd y
Coroniaid, Pumsaint, i fwynhau noson hwylus dros ben yng
nghwmni’r band gwerin Ratlin Bog. Dysgwr o Gwm-du yw un
o aelodau’r band, sef Peter Mitchel, a’r galwyr eleni oedd Jean
Hughes, sydd yn diwtor Cymraeg yn ardal Llandeilo a
Llanymddyfri, a Marian Powell, cyn-swyddog Cyd y Fenter.
Roedd Jean a Marian yn dîm hynod o effeithiol ac fe gafodd y
gynulleidfa noson wrth eu bodd gyda thua 30 o ddysgwyr yn
bresennol. Edrychwn ymlaen yn awr at Ddawns Dwynwen
2005.
Pontypridd
Helo! Tipyn bach o newyddion oddi wrth Cyd Pontypridd. Fe
gynhaliwyd noson gêmau wythnos neu ddwy yn ôl yn Nghlwb
y Bont. Buon ni’n chwarae dartiau, p˘l, llefaru, cardiau, tipit a
dominos. Roedd y noson yn noson hwyliog ac yn llwyddiant
mawr. Dyma lun o'r tîm buddugol gyda'r cwpan sef David
James, Colin Jones, Avril Price, Julia Roe a Rhona Jones, sef
criw Cwrs Cymraeg
Dwys - Blwyddyn
2. Fe fyddwn ni'n
cynnal y noson hon
eto y flwyddyn
nesa lle bydd cyfle
i'r tîm amddiffyn
y cwpan.
Angharad Davies
Ysgrifennydd
Cyd Pontypridd
6

‘G˘yl laith
y Bala’
Mai/May 14 - 16 2004
Penwythnos o hwyl drwy
gyfrwng y Gymraeg!
Digonedd o weithgareddau
ac adloniant ar gyfer pawb,
a bydd Nia Parry (“Welsh in
a Week”) yn ymuno â ni eto
eleni. Dewch yn llu!
Am fwy o fanylion, cysylltwch â / For more information, contact:
Awel, Antur Penllyn, Y Bala
01678 520 920 / anturpenllyn@btopenworld.com
YBALA
‘Bala’s Welsh
Language
Festival’
A weekend of fun through the
medium of Welsh! There’ll be
plenty of activities and
entertainment for everyone,
and Nia Parry (“Welsh in a
Week”) will be joining us once
again. Don’t miss it!
CANTORION ABERYSTWYTH
yn canu mewn gwasanaeth ( service) Plygain yn
eglwys Llanymawddwy.
Gr˘p o ddysgwyr a Chymry Cymraeg ydyn nhw.
Mae’r Plygain yn wasanaeth lle mae pobl yn
canu hen garolau gwerin ( old folk carols) yn
ddigyfeiliant ( unaccompanied) rhwng canol
Rhagfyr a chanol Ionawr.
Roedd y cantorion yn canu dwy garol o lyfr
newydd Rhiannon Ifans Y Dyrfa Weddus.
Roedd yn brofiad arbennig iawn ( very special
experience) i bawb yn y gr˘p.
Diolch i Bethan Bryn am ddysgu’r côr .
Diolch i Felicity Roberts am drefnu.
Diolch i Rhiannon Ifans am dynnu’r llun.
Rhai o’r criw aeth i noson agoriadol Cangen Cyd
y Bala Ionawr 2004
ABERAERON
O’r chwith - Rhes gefn Helle Michelson, Paul Keyworth,
Ann-Marie Hinde, Nigel Callaghan, Sue Jones Davies, Cynog
Dafis, James Griffiths, Teresa Cody. Rhes flaen – Tricia
Chapman, Jenny Fothergill, Jen Llywelyn, Carrie Fox, Felicity
Roberts, Llinos Dafis
Noson agoriadol Cangen Cyd Aberaeron
Ionawr 2004
7

SIR BENFRO
Cyd newydd ym Maenclochog
Mae gr˘p Cyd newydd yn cyfarfod yn ardal Maenclochog, sir
Benfro. Mae dysgwyr a siaradwyr Cymraeg yn cwrdd nos Wener
diwetha'r mis, ac mae croeso i ddysgwyr eraill a Chymry ymuno.
Am ragor o fanylion Cyswlltwch â (contact) Tryphena
Williams, rhif ffôn: 01437 563774.
Come and join the new Cyd group in Maenclochog which meets the
last Friday of the month.
Cyd Tyddewi
Mae Cyd Tyddewi yn cwrdd y Sadwrn cyntaf o'r mis.
Ar Ebrill 3ydd mae’r dysgwyr a’r siaradwyr Cymraeg yn bwriadu
ymweld â Chastell Henllys, ac ar Galan Mai ( Mayday), mae Cyd
Tyddewi yn bwriadu ymweld â Fferm Hollybush.
Os hoffech ymuno â Cyd Tyddewi, mae croeso i chi ffonio Rob
Pugh, rhif: 01437 720404, neu Gail Caines, ffon: 01437
720406.
Meets first Saturday of the month.
yr ardal. Adroddodd Geraint beth o hanes y pentre ac yn sôn am rai
o gymeriadau’r cylch. Ymunodd Dysgwraig y Flwyddyn - 2002,
Alice James, â ni hefyd.
Ar yr ail daith, aethon ni ar Lwybr Arfordir Penfro. Averyl Rees
oedd yn arwain. Soniodd Avril am ei hatgofion plentyndod,
(childhood memories), yn mwynhau chwarae ar Draeth Coppet
Hall, ger Saundersfoot. Wedyn cerddodd pawb ar hyd y Llwybr, a
thrwy'r twnel at Bont y Doethyn (Wiseman's Bridge). Mae'r
Llwybr presennol ble'r oedd hen Reilffordd y Gwaith Glo a Haearn
yn mynd o Stepaside i hen Harbwr Saundersfoot.
Y trydydd tro, cwrddon ni yng Ngerddi Coed Colby. Daeth
garddwr y Gerddi, Graham Lewis, i siarad â ni yn Gymraeg, a
dangos rhai o nodweddion arbennig y gerddi i ni. Erbyn hyn mae
Gerddi Colby yn eiddo i’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol
(National Trust property). Doedd staff y Gerddi ddim yn cofio
unrhyw gr˘p Cymraeg arall yn ymweld â nhw o’r blaen.
Llongyfarchiadau i Cyd Dinbych-y--Pysgod!
Yn ystod yr ymweliad, dysgon ni am hanes Stad Colby, a sut mae
pobl yn trefnu gwaith y Stad heddiw, yn ogystal â chynlluniau
Taith gerdded yn Llanddewi Felffre, Arberth. Mae arweinydd y daith, Geraint Davies yn y
cefn yn yr haul. Mae Dysgwraig y Flwyddyn 2002, Alice Traille James yn y blaen, â sbectol
haul.
Llun: Dafydd Gwylon
Cyd Dinbych-y-Pysgod a Chilgeti
Mae Cyd Cilgeti a Dinbych-y-Pysgod eleni yn cwrdd ar y 3ydd nos
Wener yn y mis – yn Ninbych-y-Pysgod.
Mae croeso i ddysgwyr a siaradwyr Cymraeg ymuno â'r gr˘p, a
ffonio'r Cyswllt, "Contact Person", Averyl Rees rhif ffon:
01834 813749.
Meets 3rd Friday evening of the month in Tenby.
Dafydd Gwylon
Mwynhau Crwydro Penfro
gan Robert Davies
Mae Cyd Dinbych-y-Pysgod a Chilgeti wedi trefnu rhaglen o
deithiau cerdded llwyddiannus (successful).
Roedd y daith gyntaf o gwmpas pentre ar y ‘landsker’ - sef
Llanddewi Felffre, ger Hendygwyn ar Daf. Roedd Cymro
Cymraeg, ac aelod o Cyd - Geraint Davies yn ein tywys o gwmpas
Sgwrsio wedi taith gerdded ar y Llwybyr Arfordir ger Saundersfoot. Averyl Rees oedd
yr arweinydd gyda sbectol haul yn y canol. Mae’r tiwtoriaid Wynne Griffiths a Sarah
Eastlake ar y dde.
Llun: Robert Davies
newydd ar gyfer y dyfodol. Diolchwyd i staff y Gerddi gan
Margaret Acton a Dafydd Gwylon.
Aeth Gr˘p Cyd y tro diwetha i ymweld â stad arall sef Stad
Stanbwll (Stackpole). Cerddon ni o Harbwr bach Stanbwll i Draeth
Barafundle, ac ymlaen am Benrhyn Stanbwll. Cawsom saib i
fwynhau'r olygfa, ac roedd hi'n ddigon twym i ddau neu dri o'r
cwmni nofio yn y môr – yn mis Medi!
Roedd pawb wedi helpu i wneud y teithiau yn llwyddiant (success)
trwy naill ai (either) trefnu neu eu harwain yn ogystal ag ymuno yn
yr hwyl. Fe gawson ni gyfle i weld lleoedd prydferth a diddorol,
dysgu pethau newydd, siarad Cymraeg, a mwynhau ein hunain ar yr
un pryd. Os hoffech chi ymuno â ni, mae croeso i chi ffonio Averyl
(01834) 813749.
8

CROESO I DEULUOEDD
gan Rosalind Guinard, Ffrainc
A
ntur go fawr i ferch heb unrhyw brofiad o
fywyd mewn gwledydd estron yw mynd ar i
phen ei hun i aros am fis cyfan gyda theulu
dieithr. Pedair ar bymtheg oed oeddwn i yn
1958. Er fy mod wedi pasio arholiadau
Ffrangeg Safon Uwch, ni allwn lai na
sylweddoli pan oedd y Ffrancwyr ar y trên yn
siarad â’i gilydd, nad oeddwn yn deall gair.
Cefais groeso cynnes iawn mewn bwthyn
mewn pentref bach yng ngorllewin Ffrainc –
bwthyn tebyg iawn i nifer o fythynnod
Cymreig. Roeddynt yn hir ac isel gyda
muriau gwyn. Roedd y bwthyn hwn yn
perthyn i deulu siriol a dymunol, sef
Monsieur a Madame a’u pedwar o blant.
Ffermwr oedd Monsieur ac roedd ei neiant
a’i nithod yn treulio’u gwyliau yn y château
wrth ochr y bwthyn. Bob dydd byddem yn
mynd i’r beudy i odro’r da. Nid oedd dim
byd gwell i ddysgwyr sydd eisiau siarad yn
rhugl na gwrando ar blant sydd yn siarad yn
hollol naturiol. Byddem yn chwarae tenis
ambell waith ar gwrt llawn tyllau, ac yno fe
ddysgais sut i gadw sgôr mewn Ffrangeg.
Gyda’r nos byddai ffrindiau a pherthnasau’n
dod yn aml i gael swper. Yn gyffredinol
gallwn i ddilyn y sgwrs yn eitha da, ond stori
arall oedd paratoi brawddegau cywir fy
hunan. Cofiaf fy mod wedi aros mor hir
ambell dro cyn dweud rhywbeth nes bod y
stori wedi newid!
Pan oeddwn ar fy mhen fy hun gyda
Monsieur a Madame byddent yn siarad yn
araf er mwyn i mi eu deall. Er bod Madame
wedi dysgu Saesneg yn yr ysgol roedd hi’n
ddigon deallus ac yn ddigon gonest i
gyfaddaf bod rhaid iddi beidio cyfieithu bob
amser: byddai’n egluro popeth i mi yn ei
hiaith ei hun. Fel hynny cefais y cyfle i
wrando a gwrando hyd nes i mi ddechrau
meddwl yn Ffrangeg. O mor wyrthiol yw
sylweddoli eich bod yn gallu deall heb
Château de Villandry
Adeiladwyd ( was built) y château gan Jean le Breton yn yr unfed ganrif ar bymtheg ( sixteenth
century ) ar lannau’r Loire yn ystod cyfnod y dadeni ( renaissance).
Am fwy o wybodaeth: http://chateauvillandry.com
gyfieithu, ac yn gallu ateb ar unwaith heb
feddwl am y ramadeg.
Ond nid mater o siarad a deall yn unig yw
dysgu iaith estron. Cyn gallu meistroli
unrhyw iaith yn berffaith, mae’n rhaid i chi
fyw holl ddiwylliant y bobl; eu ffordd o
feddwl, o fwynhau, o fwyta. Cawson lawer o
sgyrsiau a dysgais nid yn unig eiriau ac
idiomau, ond hefyd barn y teulu a’u ffrindiau
am amryw o faterion eraill. Dysgais
bwysigrwydd y teulu yn Ffrainc. Roedd yr
oedolion a’r plant yn mwynhau ymgynnull o
gwmpas y bwrdd – ac o mor wahanol oedd y
bwyd. Roedd yr holl lysiau’n flasus iawn
wedi’u gweini ar ôl y cig gyda saws
arbennig. Roedd ’na gymaint o wahanol
fathau o gaws nad oeddwn wedi’u profi o’r
blaen – Camembert, er enghraifft. Ac wrth
gwrs roedd gwin coch ar y bwrdd bob amser
yn ogystal â d˘r.
Aeth Madame â mi i weld rhai o gestyll y
Loire gan gynnwys Château de Villandry a’r
gerddi ffurfiol, yn ogystal â Langeais, sef
castell canoloesol rhamantus gyda’i dyrau
pigfain.
Pam ddychwelais yn ôl i Loegr roeddwn yn
siarad Ffrangeg yn eitha rhugl – diolch i
deulu arbennig o gymwynasgar o orllewin
Ffrainc.
Teuluoedd Cymraeg: Os ydych chi’n hoffi
cwrdd â phobl, ac os ydych chi eisiau ennill
ychydig o arian, beth am dderbyn dysgwyr o
wahanol rannau o’r byd yn ogystal â
Chymru.
‘Minnau yn awr, galwaf ar fy nghyfeillion
Cyffredin ac ysgolhaig
Deuwch ataf i’r adwy
Safwch gyda mi yn y bwlch
Fel y cadwer i’r oesoedd a ddêl y glendid a
fu.’
Buchedd Garmon gan Saunders Lewis
9

Y PROFIAD O DDARLLEN ...
CYSGOD Y CRYMAN
gan Islwyn Ffowc Elis
Gyda’r newyddion trist am farwolaeth Islwyn
Ffowc Elis, dyma T. Robin Chapman, awdur
Rhywfaint o Anfarwoldeb: cofiant Islwyn Ffowc
Elis, yn cofio am y pleser a gafodd wrth ddarllen
gwaith enwocaf y nofelydd mawr hwnnw – ac yn
ei argymell yn frwd.
Y nofel gynta imi ei darllen pan oeddwn i’n dechrau
dysgu Cymraeg yn 15 oed oedd Cysgod y Cryman
Islwyn Ffowc Elis. Rydw i’n dal i feddwl amdani hyd
heddiw fel ‘llyfr y bont’: y llyfr Cymraeg cynta imi ei
ddarllen ar gyfer Cymry Cymraeg, a’r cynta hefyd ar
gyfer oedolion. Rydw i’n cofio’r wefr o ddal y llyfr
sylweddol yn fy nwylo, troi’r tudalennau, a dweud,
‘Dyma fi wedi darllen hon!’. Profiad penfeddwol.
Fe afaelodd hi ynof i o’r cychwyn. Doeddwn i ddim
yn deall pob gair, wrth gwrs, ond doedd dim ots am
hynny: y stori oedd y peth pwysig. Roeddwn i eisiau
gwybod beth oedd yn mynd i ddigwydd nesa. Roedd
hi mor syml â hynny. A rhywbeth arall. Trwy’r nofel
yma fe ges i fy nghip cynta ar sut roedd Cymry
Cymraeg yn siarad gyda’i gilydd yn naturiol. Roedd
darllen y nofel yn brofiad tebyg i fod yn bryf ar y wal,
yn gwrando ar bobl yn sgwrsio. Fe ddysgais i bob
math o frawddegau ar fy nghof – a’u defnyddio! Hi
oedd fy nghronfa iaith i.
Cymraeg Powys ydy iaith y llyfr: dewis Islwyn Ffowc
Elis am ei fod e’n byw ym Mhowys ar y pryd; ond fe’i
dewisodd hefyd am ei bod hi’n iaith sy’n ddealladwy
i ddarllenwyr y de a’r gogledd fel ei gilydd. Dyna ran
o’r rheswm pam y bu’r nofel yn gymaint o lwyddiant
gyda Chymry Cymraeg, a’r rheswm pam mae hi mor
addas i ddysgwyr hefyd. Stori dda a digonedd o
frawddegau defnyddiol – a’r boddhad o wybod eich
bod chi wedi darllen Llyfr Cymraeg y Ganrif. Oes
angen rhagor o berswâd arnoch chi?
T. Robin Chapman
GEIRFA
Cysgod y Cryman
anfarwoldeb
argymell
sylweddol
Fe afaelodd hi ynof i
fy nghip cyntaf
profiad
pryf ar y wal
brawddegau
cronfa
boddhad
perswâd
Shadow of the Sickle
immortality
recommend
substantial
it gripped me
my first glimpse
experience
fly on the wall
sentences
store
satisfaction
persuasion
Diolch i Gyngor Llyfrau Gymru am gael defnyddio’r llun o Robin Chapman. Tynnwyd y llun yn eu pabell yn ystod Eisteddfod
Genedlaethol Cymru Maldwyn a’r Gororau ar achlysur lansio ei lyfr Rhywfaint o Anfarwoldeb.
Am fwy o wybodaeth am Robin Chapman ac Islwyn Ffowc Elis gweler:
http://www.bbc.co.uk/cymru/adloniant/llyfrau.awdur/chapman.shtml
http://www.bbc.co.uk/cymru.adloniant/llyfrau/adolygiadau/404-islwyn.shtml

Tri Chynnig i
Blodwen Jones
gan Bethan Gwanas (Gwasg Gomer £3.50)
Adolygiad gan Mary Neil
Dyma’r trydydd llyfr yn y gyfres sy’n trin hanes Blodwen
Jones – dysgwraig. Bethan Gwanas yw’r awdures ac
nofelau wedi eu hysgrifennu ar gyfer dysgwyr yw’r
gyfres ‘Nofelau Nawr’.
Ysgrifennwyd y tair nofel ar ffurf dyddiadur, ac mae’r
darllenydd yn dilyn ffawd yr awdures Blodwen Jones
trwy amrywiaeth o anturiaethau yn ei bywyd beunyddiol.
Gwaith bob dydd Blodwen yw llyfrgellydd ac yn y nofel
hon dyma hi yn gweithio yn y llyfrgell deithio a’i gyrru.
Roedd cryn dipyn yn y ddwy nofel gynharach am fywyd
yn y llyfrgell ond does dim llawer amdano yn y gyfrol
ddiweddaraf – a dwi’n gweld ei eisiau. Ond mae llawer o
sôn am fywyd yn y dosbarth Cymraeg ac am y bywyd
cariad anwadol.
Mae’r Dosbarth Cymraeg yn chwarae rôl bwysig yn y
llyfr a’r bobl yn y dosbarth yw prif gymeriadau y nofel.
Mae’n ddiddorol sut mae’r Gymraeg wedi gwella wrth
fynd trwy’r tair cyfrol ac erbyn y gyfrol hon mae’r iaith
yn llifo yn fwy naturiol, ac mae llai o lawer o ‘beth yw
hwn yn Gymraeg?’ Mae’r erifa ar waelod pob tudalen
wedi lleihau hefyd ac felly yn adlewyrchu’r ffaith bod
pethe wedi symud ymlaen – i ni ac i Blodwen a’i chriw.
Dyma Blodwen yn brwydro yn erbyn llu o broblemau
sy’n ei hwynebu o dydd i ddydd: bod yn rhy dew, bod yn
rhy dlawd, y treialon o gadw dyn.
Ond cymeriad hoffus a doniol yw Blodwen ac mae ei
hymateb i ergydion bywyd yn gwneud i fi chwerthin yn
uchel – mae pob merch yn y byd si˘r o fod wedi dioddef
yr un trafferthion
rywbryd.
Fel nofel ar gyfer
dysgwyr dyma un
sy’n dda iawn –
cyfoes a chyffrous,
diddorol a doniol,
ac mae fel chwa o
awyr ffres yn y
byd nofelau ar
gyfer dysgwyr. Y
peth sy’n mhoeni i
nawr yw ai Sion
Prys yw Mr Reit
neu beidio?
Rhywsut dwi’n
amau….

LLWYDDO YN LLANELLI
Mae Cyd yn ardal Llanelli, mewn
cydweithrediad â Menter Iaith Llanelli, yn
mynd o nerth i nerth. Mae chwe changen
yn cwrdd bob wythnos, a gweithgareddau
cyson yn cael eu cynnal, i bawb fwynhau.
Roedd adeg y Nadolig yn brysur iawn,
gyda sawl digwyddiad diddorol a
llwyddiannus.
Rhagfyr 5ed Aeth llond bws – tua 50
ohonon ni – i ddathliad Nadolig
Amgueddfa Sain Ffagan, Y Goeden
Nadolig, a chafodd pawb eu swyno gan yr
awyrgylch hyfryd.
Rhagfyr 11eg Cynhaliwyd Noson o Garolau
yng Nghapel Greenfield, Llanelli, gyda Dr.
Terry James yn arwain, ac Alan Fewster
wrth yr organ. Cafwyd eitemau hyfryd gan
blant ysgolion cynradd Ffwrnes, Llanelli, a
Pharc-y-Tywyn, Porth Tywyn, a chanodd y
gynulleidfa o tua 150, hen garolau’r genedl.
Dw i’n siŵr nad oedd y carolau yma wedi
cael eu canu yn Llanelli ers blynyddoedd.
Roedd hi’n wych eu clywed unwaith eto.
Rhagfyr 15ed Roedd llawer o hwyl a sbri yn
ein Parti Nadolig yng nghlwb Sêr y Doc
Newydd, Llanelli. Daeth dros 50 at ei
gilydd i fwynhau gwledd o fwyd, ac yna
cymryd rhan yn y twmpath; rhaid treulio’r
calorïau rhywsut, ond does?
Wedi’r arholiadau …!
Mae llawer ohonoch wrthi’n ‘swoto’ ar
gyfer arholiadau CBAC – mae dysgwyr yr
ardal yma’n gweithio'n galed hefyd. OND,
ar nos Wener, 5ed o Fawrth – ar ôl yr
arholiad Mynediad – bydd aelodau Cyd
Llanelli a Chaerfyrddin yn mynd ar daith i’r
Dafarn Sinc yn Rosebush, Sir Benfro, i
ddathlu ‘bod yn rhydd’!
Cyd Caerfyrddin
Mae’r gangen lwyddiannus hon wedi bod
yn cwrdd ers mis Tachwedd, 2003, ac yn
llwyddo i ddenu mwy a mwy o aelodau.
Dyn ni’n cwrdd bob dydd Mawrth, rhwng
12.30 – 1.30 yp, yn Stiwdio Gymunedol y
BBC, Heol y Priordy, Caerfyrddin. Dewch
draw i fwynhau cwpaned a chlonc.
Cyd Mynydd-y-Garreg
Clwb Rygbi Mynydd-y-Garreg yw’r lle i fod
os dych chi am ymarfer tipyn o’ch
Cymraeg. Dewch i ymuno â ni bob nos Iau,
am 7.30 yh. Bydd croeso mawr i chi i gyd.
Martin Davies
YR IAITH AR WAITH YN YR HEDDLU
O HYN ymlaen (from now on) bydd gan weithwyr Heddlu Gogledd Cymru
ddigonedd i sgwrsio amdano, diolch i sesiwn arbennig a lansiwyd (which was
launched) ym mis Tachwedd 2003.
'Sesiwn Siarad' yw enw'r sesiwn a'i bwrpas (and its purpose) yn syml yw
cael pobl i ddefnyddio eu sgiliau Cymraeg.
‘Mae gennym ni (gyda ni) dros 50 aelod o staff sy'n dysgu Cymraeg mewn
dosbarthiadau rheolaidd yn yr heddlu yn ogystal â (as well as) llawer o staff
sy'n dysgu'n achlysurol (occasionally) ac yn y gymuned. Mae'r mwyafrif
ohonynt (the majority of them) yn chwilio am gyfleoedd i ymarfer y tu allan
i'r stafell ddosbarth,’ meddai Meic Raymant, Ymgynghorydd Iaith Gymraeg,
Heddlu Gogledd Cymru. ‘Trwy'r sesiwn, gallent ennill mwy o hyder
(they would be able to gain more confidence) i siarad Cymraeg â'r cyhoedd.’
Lansiwyd y sesiwn gan Mary Burdett-Jones Cadeirydd Cyd (sef y mudiad sy'n
pontio'r Cymry Cymraeg a dysgwyr), y Cynghorydd ( Councillor) Dafydd Parry
Jones, Cadeirydd Menter Iaith Conwy, a Dirprwy Brif Gwnstabl (Deputy Chief
Constable) Heddlu Gogledd Cymru Clive Wolfendale.
Mae Menter Iaith Conwy mewn partneriaeth (in partnership) â Cyd yn cwrdd a
chostau hwylusydd i gynnal (a facilitator to hold) y sesiynau bob wythnos.
Sesiwn Siarad
Mary Foulkes (dysgwraig) yn
sgwrsio â Siân Brennan
(Cymraes Gymraeg)
Meic Raymant, Ymgynghorydd Iaith Gymraeg,
Mary Burdett-Jones Cadeirydd Cyd, Dirprwy Brif
Gwnstabl Heddlu Gogledd Cymru Clive
Wolfendale, y Cynghorydd Dafydd Parry Jones,
Cadeirydd Menter Iaith Conwy
12

GWEITHGAREDDAU - ACTIVITIES 2004
ARGRAFFWYR
CAMBRIAN
Cwmni modern a chyfeillgar
Argraffwyr Llyfrau
• Cylchgronau • Taflenni
o bob math, lliw a llun
HOLWCH AM BRIS!
Penwythnos Cyd
Gwersyll yr Urdd
Glan-llyn y Bala
12 – 14 Mawrth 2004
can˘io, adeiladu rafft,
hwylio,
bowlio deg,
datrys problemau,
cerdded,
wal dringo
Ychydig o le ar ôl
Ffoniwch Rhodri ar
01970 628599
£67
Y s g o l o r ia e t h
D a n L y n n J a m e s
S c h o l a r s h ip 2 0 0 4
£500
Dyddiad cau
Closing Date
I Ebrill/April 2004
Manylion a ffurflen gais:
Details and application form:
10 Maes Lowri, Aberystwyth
Ceredigion SY23 2AU
www.aber.ac.uk/cyd
CWIS CENEDLAETHOL CYD
2004
Cynhelir rowndiau lleol o’r 1 Mai 2004
Ffo^ n: 01970 613027 Ffacs: 01970 615497
P R Y N U E S G I D I A U
g a n K i m J a m e s - W i l l i a m s a K a t e H a m p s o n
S = S io p w r C = C w s m e r
S Ga i’ch helpu chi?
C Cewch. Rwy i angen welingtons newydd.
S Iawn. Dych chi’n gwybod eich maint?
C Pump, rwy i’n meddwl. Pa liwiau sydd ar gael?
S Gwyrdd, du, neu frown… neu dyma bâr hyfryd pinc.
C Gwych. Ga i’u trio nhw?
S Cewch, wrth gwrs … Sut maen nhw’n teimlo?
C ‘Na drueni, maen nhw’n rhy fach. Ydy’r maint nesa ’da chi?
S A’ i i weld… Nac ydy, mae’n ddrwg gen i. Rydyn ni wedi bod yn
brysur iawn achos bod y tywydd yn mynd i waethygu.
C O wel. Mae’n well gen i welingtons pinc. Oes unrhyw beth arall pinc?
S Dim ond y stilettos yn y ffenest ‘na.
C Ga i’u trio ’te? O hyfryd. Maen nhw’n berffaith. Faint ydyn nhw?
S Maen nhw’n fargen.
C Fe gymera i nhw. Rwy i’n mynd i barti nos Sadwrn …a
bydd rhaid i mi brynu ffrog binc hefyd.
S Dych chi’n dal i fod angen welingtons?
Mae gynnon ni lot o welingtons gwyrdd yn y cefn.
C Iawn. Fe gymera i welingtons gwyrdd a stilettos pinc …
a bydda i’n barod am unrhyw dywydd.
Y s g r if e n n w y d y d d e ia l o g u c h o d m e w n d o s b a r t h C y m r a e g . B e t h a m y s g r if e n n u
d e ia lo g i C a d w y n ? E f a l l a i b y d d e ic h t iw t o r y n b a r o d i’c h h e l p u – g o f y n n w c h .
Cynhelir y rownd derfynol ym Mhabell y
Dysgwyr, Eisteddfod Genedlaethol Cymru,
Casnewydd a’r Cylch
Enillwyr 2003
Cyntaf – Caerdydd
Cydradd ail – Llanelli ac Abertawe
PENWYTHNOS CYD AR Y CYD Â
NANT GWRTHEYRN
29 – 31 Hydref 2004
Gwersi a Gweithgareddau Cymraeg i ddysgwyr
a Chymry Cymraeg
Manylion : Rhodri Francis 01970 628599
13

CYMDEITHAS OWAIN
LAWGOCH
Mae dau aelod o gr˘p Cyd Porth Tywyn, sef Geoff Ifans o
Ben-bre a Caradog Williams o Borth Tywyn, wedi bod ar
ymweliad â Mortagne-sur-mer yn Ffrainc. Mae Mortagne-surmer
yn dre fechan yn ardal y gwinllannoedd ger Bordeaux yn
ne-orllewin Ffrainc. Pwrpas yr ymweliad oedd dathlu rhan o
hanes ein gwlad sydd hyd yma heb gael llawer o sylw.
Mae ardal Mortagne-sur-mer yn Ffrainc yn gysylltiedig ag
Owain ap Thomas ap Rhodri, neu Owain Lawgoch, neu i’r
Ffrancwyr – Yvain de Galles (1300-1378). Roedd Owain yn
llinach Llywelyn Fawr. Er yn alltud yn Ffrainc, roedd yn
ymwybodol iawn o’i dras. Roedd am ddod yn ôl i Gymru i’w
orseddu ei hunan fel Brenin Cymru, ond anfonodd Lloegr
lofrudd i’w ladd, dyn o’r enw John Lamb, ac ofer fu
breuddwyd Owain Lawgoch i ddychwelyd i Gymru.
Roedd Cymuned Mortagne
am ddathlu bywyd
Owain ac am
gydnabod ei
ddewrder yn
brwydro gyda
byddin Ffrainc yn
ymladd yn erbyn y
Saeson. Bellach, ar ôl
gwaith caled ar ran pwyllgor
Cofeb Owain Lawgoch,
Cymdeithas Owain Lawgoch,
Montagne-sur-mer, Ffrainc.
mae cofeb hardd o lechen
(gwaith Emyr Davies o
Ffostrasol) wedi ei dadorchuddio mewn seremoni arbennig a
gynhaliwyd yn Mortagne-sur-mer y llynedd.
Beti Williams
Diolch i’r BBC am gael defnyddio’r llun o Gofeb Owain Lawgoch sydd ar
http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newisid 3150000/
newsid 3156300/3156351.stm
Geirfa
gwinllannoedd
yn gysylltiedig
llinach
alltud
cofeb
dadorchuddio
vineyards
linked
lineage
exile
memorial
to unveil
Y Breuddwydiwr – Victor Jara –
y canwr o Chile
gan Tony Corden
Rwyf wedi bod yn edmygwr o gerddoriaeth Victor Jara o wlad
Chile ers blynyddoedd. Y llynedd fe benderfynais ymweld â
Chile gan ei bod yn dri deg mlynedd ers ei farwolaeth. Fe
lofruddiwyd Victor Jara gan y fyddin ar ôl coup milwrol yn
Chile ar yr unfed ar ddeg o fis Medi 1973.
Canwr sosialaidd oedd Victor Jara, a oedd yn dod o deulu
tlawd. Mae ei ganeuon yn brydferth a bythgofiadwy. Maent yn
adlewyrchu ymdrech pobl dlawd yn Chile ac ar draws y byd.
Carcharwyd ef yn dilyn y coup ac fe’i harteithwyd efo llawer
o bobl eraill cyn ei lofruddio.
Yn ystod fy ymweliad â Chile, cefais air gyda’i weddw Joan,
sy’n Saesnes ac yn awdur ei fywgraffiad. Dawnswraig yw
Joan. Hi hefyd sy’n gyfrifol am gymdeithas Victor Jara sy’n
darparu cyfleoedd cerddorol a chyfleoedd dawnsio ar gyfer
pobl ddifreintiedig. Cefais hefyd gyfle i gyfarfod merch Victor
Jara, sef Amanda. Cân enwocaf Victor yw ‘Dwi’n dy gofio di
Amanda’ sef Te Recuerdo Amanda. Rwy’n chwarae offeryn ac
yn cael pleser o chwarae caneuon ac alawon hyfryd Victor
Jara.
Pan ddychwelais o Chile mi
drefnais gyngerdd o
gerddoriaeth Victor Jara yn y
Tabernacl ym Machynlleth.
Roedd yn gyngerdd
llwyddiannus iawn. Roedd yr
elw tuag at Sylfaen Victor
Jara ( Victor Jara
Foundation). Rwy’n
bwriadu cynnal penwythnos
o gerddoriaeth o Chile ym
Machynlleth yn 2005.
Am fwy o wybodaeth am
Sylfaen Victor Jara gallwch
gysylltu â mi ar 01654
702166 neu anfonwch neges
e-bost at
tonycorden@hotmail.com.
14

Cyd Cwm Gwendraeth Uchaf
Rhai aelodau o Cyd Cwm Gwendraeth Uchaf yn dathu
pen-blwydd Ffred Bond. Mae Ffred yn enwog am ei
waith i Reilffordd Gwili. Hefyd yn y llun (o’r chwith)
mae Pam Pease (Ysgrifennydd y gangen leol), Ffred,
Dr Peter Griffiths, Enid Smith, Dafydd Gwylon
(Swyddog Datblygu Cyd), Pat Nicholas a Wynford
Nicholas.
Ymddiheuriadau (apologies) gan tîm Cadwyn os
oedd yn edrych fel petae Ffred yn perthyn i
(belonged to) gangen Cyd Bro DJ yn y rhifyn
diwethaf (last issue).
DWEUD FFORTIWN YNG NGHEREDIGION
(R = Rhian Sipsi; M = Mair)
R Dewch i mewn. Croeso. Eisteddwch.
M Diolch.
R Siwt ych chi?
M Iawn, diolch.
R Nawr, dangoswch eich llaw i fi. A! diddorol!
M Beth? Oes rhywbeth yn bod?
R Peidiwch â phoeni! Mae gyda chi law ddiddorol.
M Ydych chi’n gallu gweld rhywbeth?
R Ydw. Byddwch chi’n cael bywyd eithaf hapus,
ond weithiau byddwch chi’n teimlo’n drist.
M A beth arall?
R Byddwch chi’n llwyddiannus yn eich gwaith.
M Beth arall?
R Dw i’n gweld eich bod chi’n briod. Fel arfer, rydych
chi’n hapus iawn, ond weithiau rydych chi’n anhapus.
M Chi’n ardderchog, Rhian. Beth arall?
R Wel, dw i’n gweld eich ffortiwn yn glir—chi’n
mynd i golli llawer o arian yn sydyn iawn.
M A beth arall?
R Sori, dyna’r diwedd. A’r ffi yw …….£25!
Jill Roberts
NEWYDDION O LOEGR
Dysgwyr a Chymry Cymraeg Derby – dyma gyfle
gwych i chi ddod i nabod eich gilydd
Here’s an excellent chance for learners and fluent
Welsh speakers to get to know each other in Derby –
go along and join in and don’t forget to tell your
friends about the meetings.
Cylch Dysgwr Cymraeg Derby
Bob bore Dydd Mawrth. 10-12 o'r gloch
Am fwy o fanylion ffoniwch Jonathan ar 01773 827513
Clych Siarad Cymraeg Matlock
Bob Nos Iau 7-9 o'r gloch. Am fanylion ffoniwch Tony Rees
ar 01629 583615
Caffi Cymraeg Matlock
Te, sgwrs a thelyn. P'nawn Dydd Sul 14ydd Mawrth, 2-4 o'r
gloch. Cafe Good For You, Firs Parade, Matlock,
Derbyshire. Bydd croeso i bawb. Ffoniwch 01629 583615
am fanylion.
Rhestr Aros yn Halifax
Waiting List in Halifax
Medi 2003 roedd 31 o bobl eisiau cofrestru ar gyfer ( enrol)
dosbarth Cymraeg yng Nholeg Keighley, Halifax.
Roedd lle (room) ar gyfer 20 o bobl.
Roedd rhaid i 11 o bobl fynd ar y rhestr aros.
Gobeithio bydd lle i’r bobl ar y rhestr aros cyn bo hir (soon).
Pob lwc i bawb sy’n dysgu Cymraeg yn Halifax a’r tiwtor.
Llundain
Oeddech chi’n gwybod bod llawer o ddosbarthiadau
Cymraeg yn Llundain. Os dych chi eisiau gweld ble maen
nhw, a beth sydd ymlaen yn Llundain, beth am ymweld â’r
wefan www.anoeth.demon.co.uk/digwyddiadur.html. Rydyn
ni’n deall bod llawer o’r dysgwyr eisiau cymdeithasu
(socialize) yn y Gymraeg – beth am sefydlu (establishing)
cangen o Cyd yn Llundain? Bydd angen Cymry Cymraeg
i’w cynorthwyo (to assist them). Cysylltwch â Cyd os
gallwch chi eu helpu os gwelwch yn dda.
Ffordd arall o Gefnogi Cyd
– Giving through the Self–Assessment Return
Cynllun newydd Cyllid y Wlad (Inland Revenue)
O’r cyntaf o Ebrill 2004 os ydych yn gwneud adroddiad ariannol
blynyddol hunanasesiad (Self-Assesment Return) bydd modd i chi
ddewis rhoi unrhyw ad-daliad o dreth incwm (repayment of
income tax) i elusen fel rhodd (as a donation). I wneud rhodd i
Cyd bydd yn rhaid defnyddio côd unigryw Cyd: EAE57SG.
O’r cyntaf o Ebrill bydd enw Cyd a’n côd arbennig wedi’u rhestru
ar wefan Cyllid y Wlad. Am fwy o wybodaeth:
http://www.inlandrevenue.gov.uk/individuals/tmaselfassessment.shtml
15

R h o d d G y m o r t h / G if t A id £
A w n e w c h c h i d d a r l l e n y c a n l y n o l y n o f a l u s ? / P l e a s e r e a d t h e f o l l o w in g c a r e f u l l y
Rwy’n datgan fy mod yn talu rhagor o dreth incwm a/neu dreth enillion cyfalaf na’r dreth y bydd Cyd yn adennill ar fy
rhodd/nghyfraniad/tâl cefnogi, sef 28c ym mhob £1 a roddir ar hyn bryd, a fy mod yn fodlon i Cyd drin y rhodd uchod a phob
rhodd yn y dyfodol fel rhodd gymorth.
I declare that I pay income tax and/or capital gains tax at least equal to the tax that Cyd claims on my donations/supporter’s
fee in the tax year (currently 28p for each £1 you give), and I am willing for Cyd to treat the above donation and all donations in
the future as gift aid.
L l o f n o d / S ig n a t u r e