cylchgrawn

Cadwyn_16pp_47.qxd 27/5/04 10:32 am Page 9
Y Prawf
Stori gan Jane Black
Dros y blynyddoedd yr oedd ffermdy Cwmllydan wedi
nythu yng nghysgod y bryn bach rhwng y traeth a’r cwm.
Tfl cerrig ydoedd, y muriau yn dair troedfedd o drwch. Yr
oedd y paent ar y ffenestri sgwâr a’r drysau isel yn
fflawiog, ac yr oedd yn amhosibl dyfalu beth oedd y lliw
gwreiddiol. O gwmpas y ffermdy yr oedd casgliad o hen
dractorau rhydlyd, ceir heb olwynion ac offer fferm wedi
eu gwasgaru yma ac acw mewn gwely o ddanadl poethion.
Ar ochr arall i’r cwm, ar y clogwyn, yn herio’r gwynt
creulon a chwythai yn syth o Fôr Iwerddon, safai fila
goncrid wen a adeiladwyd yn y tridegau fel tfl gwyliau, ei
tho gwastad yn fwy addas i Sbaen na Cheredigion.
Plygai’r planhigion yn yr ardd daclus tuag at y dwyrain fel
pe basent yn ceisio dianc o stormydd yr hydref a ratlai
fframwaith metel y ffenestri.
tad y Cyrnol wedi gosod y tfl i deulu o Lundain. Yn y
pumdegau yr oedd yn well ganddo dreulio ei wyliau yn
Ewrop ac yn ddiweddarach yn y Bahamas ond nid oedd
wedi gwerthu’r tfl. Yr oedd wedi ei osod yn yr haf am rent
sylweddol heb wario llawer ar gynnal a chadw. Pan
etifeddodd y Cyrnol Clifftops yn yr wythdegau yr oedd yn
dal yn y fyddin a pharhaodd â’r un polisi. Ym 1992
gadawodd y Cyrnol y fyddin ac aeth i fyw ar y stad deuluol
yn Swydd Gaerlflr. Yn dilyn cyngor rhai o’i ffrindiau
cyfoethog daeth yn aelod o Lloyd’s ond dewisodd syndicet
anffodus a chollodd bopeth bron. Yr oedd rhaid gwerthu’r
stad i gyflawni ei ymrwymiadau i Lloyd’s a phenderfynodd
symud i Clifftops. Anwybyddai bobl eraill a oedd wedi
ymddeol i’r ardal, ac yr oedd tanysgrifiad y clwb golff
gryn dipyn yn llai nag yng Nghanolbarth Lloegr.
Cewch chi ddarllen gweddill y stori hon ar wefan Cyd
www.aber.ac.uk/cyd
Aled Rhys oedd yr olaf o deulu a oedd wedi bod yn ffermio
yn y cwm am fwy na phedair canrif. Nid oedd wedi ei
addasu ei hun i’r ffordd fodern o ffermio ac o’r braidd y
crafai fywoliaeth. Cawsai nifer o gynigion gan bobl a oedd
yn awyddus i newid y tfl a’r ysguboriau yn fflatiau gwyliau
a llenwi’r cwm â charafannau, ond fyddai Cwmllydan byth
yn ystyried gwerthu’r fferm. Ei etifeddiaeth ydoedd ac yr
oedd yn rhan o’i hunaniaeth. Pan werthasai ei dad y safle
ar y clogwyn yn ystod y dirwasgiad, dewis rhwng hynny a
mynd i’r wal oedd hi. Er bod hynny wedi digwydd cyn ei
enedigaeth yr oedd Cwmllydan yn dal i deimlo yn ddig fod
ei dad wedi colli darn o dir y teulu.
Cartref Cyrnol Montford oedd Clifftops. Yn ystod y
rhyfel, ac am ychydig o flynyddoedd ar ôl hynny, yr oedd
Llun Felicity Elena Haf
Hawlfraint Jane Black
Gwers Yrru yng Ngheredigion
(H = Mr Ifans, Hyfforddwr; N = Nia, Dysgwraig)
H
N
H
N
H
N
H
P’nawn da, Nia.
P’nawn da, Mr Ifans. Siwt ych chi?
Iawn, diolch, Nia. Bant â ni, te. Ar y groesffordd nesaf,
tro i’r dde.
Reit, Mr Ifans. Wps! Sori am y ‘petrol cangarw’.
I’r dde, ddwedais i, Nia, i’r dde!
Wps, sori eto.
Paid â gyrru ar y palmant. Mae pobl yn cerdded yna.
Mae’n ddanjerys.
N O, sori, ond gwelais i Mam yn dod allan o’r siop ddillad
newydd, gyda bag enfawr! Ydych chi’n iawn, Mr Ifans.
Chi’n edrych braidd yn wyn?
H Nac ydw, dw i ddim yn iawn a dw i’n gorffen y wers am
heddiw.
N: O diar. Wel, wela i chi’r wythnos nesaf, te, ar yr un
amser. Hwyl nawr.
H Hwyl! Ffiw!!!
Jill Roberts
9