Jurisprudentietijdschrift

Jurisprudentietijdschrift
op
het gebied van
ruimtelijke ordening,
milieubeheer
en water
2008

StAB
Jurisprudentietijdschrift op het gebied van
ruimtelijke ordening, milieubeheer en water
Inhoud Algemeen
8 Artikel
15 Milieu
46 Milieu kort
50 Ruimtelijke ordening
93 Planschadevergoeding
98 Doorlopende registers
Het doorlopend register tevens met
verwijzing naar jurisprudentietijdschrift
StAB 2006, 2007 en 2008.
StAB
Jurisprudentietijdschrift op het gebied van ruimtelijke
ordening, milieubeheer en water. Een uitgave van
Stichting Advisering Bestuursrechtspraak voor
Milieu en Ruimtelijke Ordening.
Zie voor wekelijkse nieuwsberichten en diverse
zoekmogelijkheden binnen het tijdschrift: www.stab.nl
Citeertitel: StAB 2008, nr. …
In 2008 zal StAB verschijnen in de maanden maart,
juni, september en december.
Redactie
Milieuwetgeving:
Mr. H.P. Nijhoff (070) 315 01 44
Ruimtelijke ordening:
Mevr. mr. W.M. Weeber (070) 315 01 26
Planschadevergoeding:
P.A.H.M. Willems (070) 315 01 75
Annotaties:
Mevr. mr. A.B. Blomberg, mevr. mr. V.M.Y. van ’t Lam,
mr. A.G.A. Nijmeijer, prof. mr. J. Robbe
Aanwijzing voor auteurs
Een auteur die een bijdrage voor dit tijdschrift aanlevert,
geeft de uitgever tevens een niet exclusief recht de bijdrage
geheel of gedeeltelijk op te nemen in de door Boom
Juridische uitgevers (al dan niet in samenwerking met
derden) geëxploiteerde database(s).
ISSN 1573-806X
Uitgever
Boom Juridische uitgevers
Amaliastraat 9
Postbus 85576
2508 CG Den Haag
tel. (070) 330 70 33, fax (070) 330 70 30
e-mail info@bju.nl, website www.bju.nl
Abonnementen
StAB verschijnt vier keer per jaar. De abonnementsprijs
bedraagt in 2008 e 128 (excl. btw, incl. verzendkosten)
voor een plusabonnement en ? 115 (incl. btw en
verzendkosten) voor een folioabonnement. Een plusabonnement
biedt u naast de gedrukte nummers tevens
het onlinearchief vanaf 2002 én een e-mailattendering.
Kijk op www.bju-tijdschriften.nl voor meer informatie.
Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan.
Valt de aanvang van een abonnement niet samen met het
kalen derjaar, dan wordt over het resterende gedeelte van
dat jaar een evenredig deel van de abonnementsprijs in
rekening gebracht. Het abonnement kan alleen schriftelijk
tot uiterlijk 1 december van het lopende abonnementsjaar
worden opgezegd. Bij niet-tijdige opzegging wordt het
abonnement automatisch voor een jaar verlengd.
Voor abonnementen: neem contact op met Boom
distributiecentrum via (0522) 23 75 55 of
budh@boomdistributiecentrum.nl.
Advertenties
Voor het plaatsen van een advertentie in dit tijdschrift kunt u
contact opnemen met Bureau BDM via tel. (0172) 23 44 60
of bdmbv@euronet.nl.

2
Inhoud
Milieu
15 08-30
ABRvS 16 januari 2008, nr. 200608213/1
inzake art. 8.10, derde en vierde lid Wm
(GS Limburg)
Vergunning op basis van integriteitsbeoordeling
terecht geweigerd.
19 08-31
ABRvS 30 januari 2008, nr. 200701012/1
inzake art. 8.18 Wm (GS Zuid-Holland)
Vergunning gedeeltelijk vervallen nu activiteiten
die wel zijn verricht zelfstandig kunnen
plaatsvinden.
21 08-32*
ABRvS 30 januari 2008, nr. 200703136/1
inzake art. 8.19, tweede lid Wm (Helden)
Met melding omtrent toepassing beste beschikbare
technieken kan geen rekening worden
gehouden omdat een melding niet leidt
tot wijziging van de vergunning.
23 08-33
Vz. ABRvS 5 februari 2008, nr. 20070575
2/1 inzake art. 8.10 en 8.11 Wm
(GS Noord-Brabant)
Ondanks overgangstermijnen in Besluit ammoniakemissie
huisvesting veehouderij dienen
de beste beschikbare technieken onmiddellijk
te worden toegepast.
24 08-34
ABRvS 13 februari 2008, nr. 200702721/1
inzake art. 8.8, derde lid onder a Wm en
art. 65 Wgh (oud) (GS Zuid-Holland)
De omvang van een industrieterrein wordt
bepaald door de omvang van de gronden
waaraan een bestemming is gegeven die de
mogelijkheid van vestiging van inrichtingen
die in belangrijke mate geluidhinder kunnen
veroorzaken, insluit.
27 08-35
ABRvS 20 februari 2008, nr. 200703603/1
inzake art. 1.1, vierde lid Wm (Tubbergen)
Mestopslag op landbouwgrond op 260 meter
afstand van de veehouderij maakt geen onderdeel
uit van de inrichting.
28 08-36
ABRvS 20 februari 2008, nr. 200707759/1
inzake art. 8.11 Wm (Middelharnis)
Er is niet aannemelijk gemaakt dat sprake is
van voldoende parkeerruimte.
29 08-37
ABRvS 27 februari 2008, nr. 200607555/1
inzake art. 19d Natuurbeschermingswet en
art. 6, derde lid Habitatrichtlijn (Minister
LNV)
Habitatrichtlijnconforme uitleg van artikel
19d Nbw. Er is geen sprake geweest van een
passende beoordeling als bedoeld in de Habitatrichtlijn.
33 08-38*
ABRvS 27 februari 2008, nr. 200607695/1
inzake art. 8.10 en 8.11 Wm (Woensdrecht)
Geluidsgrenswaarden aanvaardbaar omdat
aannemelijk is geworden dat het in dit geval
niet mogelijk is om verdere geluidsreducerende
maatregelen te treffen. Geluid van
helikopters ten onrechte buiten beschouwing
gelaten.
38 08-39*
ABRvS 5 maart 2008, nr. 200703659/1
inzake art. 1.1, eerste en vierde lid Wm
(GS Gelderland)
Gronddepot en aansluitend agrarisch perceel
waarover grond wordt uitgereden, vormen
niet één inrichting in de zin van de Wet milieubeheer.
StAB 2 / 2008

Inhoud
3
41 08-40
ABRvS 12 maart 2008, nr. 200703582/1
inzake art. 8.8, eerste lid, onder c Wm
(Neerijnen)
Onvoldoende gemotiveerd waarom geen
sprake is van toekomstige ontwikkelingen
die bij de beoordeling van de vergunningaanvraag
hadden moeten worden betrokken.
43 08-41
ABRvS 19 maart 2008, nr. 200703152/1
inzake art. 8.23 Wm (Spijkenisse)
Geen milieuhygiënische noodzaak om doorzet
LPG te beperken; Wm niet bestemd
om ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk te
maken.
44 08-42
ABRvS 26 maart 2008, nr. 200708006
inzake art. 7.28 Wm en Besluit m.e.r. 1994
(GS Flevoland)
Er is pas sprake van m.e.r.-plicht indien de
uitbreiding op zich de drempelwaarde van
het Besluit m.e.r. 1994 overschrijdt.
Milieu kort
46 K13
ABRvS 9 januari 2008, nr. 200700610/1
inzake art. 1 Wet bodembescherming
(GS Groningen)
Stortlaag met meer dan 50% bodemvreemd
materiaal valt niet onder de definitie van
bodem in de Wet bodembescherming.
46 K14
ABRvS 16 januari 2008, nr. 200702921/1
inzake art. 1:2 Awb (HHR Rijnland)
Appellanten zijn geen belanghebbenden nu
hun leefmilieu niet rechtstreeks door de lozing
wordt beïnvloed.
46 K15
ABRvS 23 januari 2008, nr. 200700830/1
inzake art. 8.11, derde lid Wm (Lisse)
Beoordelingsvrijheid om nadere geurvoorschriften
te stellen ondanks dat geurnormen
niet worden overschreden.
46 K16
ABRvS 23 januari 2008, nr. 200703747/1
inzake art. 1.1, vierde lid Wm (Nuenen)
Door afstand van 710 meter tussen bedrijfsonderdelen
is geen sprake van één inrichting.
47 K17
ABRvS 6 februari 2008, nr. 200701658/1
inzake art. 8.10 en 8.11 Wm (GS Gelderland)
Geen voorschriften stellen voor activiteiten
die niet zijn aangevraagd.
StAB 2 / 2008

4
Inhoud
Inhoud
47 K18
ABRvS 6 februari 2008, nr. 200701984/1
en 200701991/1 inzake art. 1.1, eerste lid
Wm en art. 8.11, derde lid Wm (Weert)
De economische en technische haalbaarheid
van een techniek wordt uitsluitend gekoppeld
aan de bedrijfstak waartoe de inrichting
behoort.
47 K19
ABRvS 5 maart 2008, nr. 200703228/1
inzake art. 6:13 Awb en art. 8.10 en 8.11
Wm (Koggenland)
Beroepsgrond over toekomstige ontwikkelingen
kan voor het eerst in beroep worden
aangevoerd. Bedrijfsgebouw kan onder omstandigheden
een geurgevoelig object zijn.
48 K20
ABRvS 5 maart 2008, nr. 200703340/1
inzake art. 99, vierde lid Wbb (HHR Rijnland)
Aan de Wet bodembescherming komt geen
exclusieve werking toe ten opzichte van de
Wet verontreiniging oppervlaktewateren.
48 K23
ABRvS 19 maart 2008, nr. 200705632/1
inzake art. 53 Wgh en art. 8.8, derde lid,
onder a Wm (GS Noord-Brabant)
Iedere bijdrage aan een reeds bestaande
overschrijding van de zonegrenswaarde dient
tot weigering van de gevraagde vergunning
te leiden.
49 K24
ABRvS 26 maart 2008, nr. 200702882/1
inzake art. 8.4, eerste lid Wm en art. 8.11,
derde lid Wm (GS Zuid-Holland)
Deelrevisievergunning toegestaan nu voldoende
onderscheid kan worden gemaakt
tussen het gewijzigde en het niet gewijzigde
deel van de inrichting. Aan het BBT-vereiste
wordt voldaan als één van de twee emissiegrenswaarden
van het Bva binnen de prestatierange
van het BREF valt.
48 K21
ABRvS 5 maart 2008, nr. 200703571/1
inzake art. 1:2 Awb (Minister Vrom)
Belangenorganisatie is aan te merken als belanghebbende.
48 K22
ABRvS 5 maart 2008, nr. 200703673/1
inzake art. 8.12 en 8.12a Wm (Steenwijkerland)
Emissiegrenswaarden zijn niet nodig indien
de vergunning technische maatregelen bevat
die een gelijkwaardige bescherming geven.
StAB 2 / 2008

Inhoud
5
Ruimtelijke ordening
50 08-43
ABRvS 19 december 2007,
nr. 200609387/1, Hilvarenbeek/bestemmingsplan
‘Begraafplaats Beekseweg, herziening
2006’
Ondanks aanlegvergunningstelsel is aantasting
archeologische waarden niet uitgesloten.
51 08-44
ABRvS 21 december 2007,
nr. 200701901/1, regionaal Openbaar
Lichaam Knooppunt Arnhem-Nijmegen het
regionaal structuurplan ‘Regionaal Plan
2005-2020’
Regionaal structuurplan is geen plan als bedoeld
in artikel 19j, eerste lid, van de Nbw
1998.
52 08-45
ABRvS 21 december 2007,
nr. 200703680/1, Oirschot/verzoek om
handhaving
Handhaving permanente bewoning op bungalowpark
is niet onevenredig.
54 08-46*
ABRvS 2 januari 2008, nr. 200608191/1,
Bleiswijk/bestemmingsplan ‘Voorlaan-
Kruisweg’
Verkeerintensiteiten niet te laag ingeschat,
maar in het luchtkwaliteitonderzoek had de
uurgemiddelde grenswaarde stikstofdioxide
berekend moeten worden.
56 08-47
ABRvS 9 januari 2008, nr. 200702106-1,
Oirschot/bestemmingsplan ‘Woonwijken
kern Oirschot’
Onjuiste keuze plangrens gebaseerd op onduidelijke
begrenzing RNLE.
58 08-48
ABRvS 9 januari 2008, nr. 200703534/1,
Halderberge/vrijstelling
De aan de vrijstelling verbonden voorwaarde
ter beheersing van het geluidsniveau van de
windturbines is niet te vaag of voor meerdere
uitleg vatbaar.
59 08-49
ABRvS 16 januari 2008, nr. 200700091/1,
Leeuwarden/bestemmingsplan ‘Leeuwarden
– Klanderijbuurt/Tulpenbuurt’
Planvoorschrift in strijd met de Opiumwet.
60 08-50
ABRvS 16 januari 2008, nr. 200602454/1,
Epe/bestemmingsplan ‘Buitengebied’
Ecologische verbindingszone met wijzigingsbevoegdheid.
63 08-51
ABRvS 16 januari 2008, nr. 200701858/1,
Venlo/bestemmingsplan ‘Partiële bestemmingsplanherziening
agrarische doeleinden’
Vrijstellingsregeling geen betrekking op
ondergeschikte onderdelen van het plan en
onvoldoende objectief.
65 08-52
ABRvS 16 januari 2008, nr. 200701921/,
Tilburg/bestemmingsplan ‘Kalverstraat e.o.’
Planregeling ‘afwijkende bebouwing’ biedt
minder mogelijkheden dan overgangsrecht.
66 08-53*
ABRvS 23 januari 2008, nr. 200703277/1,
Rotterdam/vrijstelling en bouwvergunning
Tijdelijke vrijstelling met toepassing van artikel
19 WRO.
StAB 2 / 2008

6
Inhoud
68 08-54
ABRvS 23 januari 2008, nr. 200703983/1,
Bergen op Zoom/bestemmingsplan ‘Zuidelijke
Stadsrand (Augustapolder)’
Onvoldoende onderzoek significante gevolgen
SBZ Markiezaatsmeer.
71 08-55
ABRvS 23 januari 2008, nr. 200700970/1,
bestemmingsplan ‘Zuidelijke Stadsrand
(Augustapolder) reparatie ex artikel 30
WRO, tevens eerste partiële herziening’
Goedkeuring herziening alvorens plandeel
zelf is goedgekeurd is in strijd met de rechtszekerheid.
72 08-56
ABRvS 30 januari 2008, nr. 200608663/1,
Hoogeveen/bestemmingsplan ‘Bedrijventerrein
Buitenvaart II’
Planregeling in strijd met artikel 5 van het
Bevi.
73 08-57
ABRvS 30 januari 2008, nr. 200607148/1,
Maasdriel/bestemmingsplan ‘Rondweg
Hedel’
MER, eerste ruimtelijke plan, verkorte m.e.r.-
procedure, MER-provinciaal besluit gebruikt
op bestemmingsplanniveau.
77 08-58
ABRvS 6 februari 2008, nr. 200606492/1,
Breda/bestemmingsplan ‘Kom Prinsenbeek’
Bij Daltonschool meer te verwachten verkeersbewegingen
dan bij gewone school.
81 08-60
ABRvS 20 februari 2008,
nr. 200608665/1, Ooststellingwerf/bestemmingsplan
‘Buitengebied’
Verplichting flora en faunawettoets bij verlening
vrijstelling en aanlegvergunning.
82 08-61
ABRvS 5 maart 2008, nr. 200705350/1,
Minister LNV/handhaving
Verstoring dassenpopulatie door gebruik
golfbaan.
84 08-62
ABRvS 5 maart 2008, nr. 200703013/1,
Delft/bestemmingsplan ‘Gedeeltelijke herziening
bestemmingsplan Schieoeversnoord
en zuid – omgeving station Delft Zuid’
Bestaand legaal gebruik op juiste gronden
onder overgangsrecht gebracht.
86 08-63
ABRvS 12 maart 2008, nr. 200604662/1,
Amsterdam/bestemmingsplan ‘Mahler 4’
Aanvaardbaar windklimaat is niet gewaarborgd
en gehanteerde achtergrondwaarden
luchtkwaliteitsonderzoek wijken teveel af van
algemeen aanvaarde methode.
89 08-64*
ABRvS 19 maart 2009, nr. 200702081/1,
Groesbeek/bestemmingsplan ‘Buitengebied
herziening 2005 (art. 30 WRO)’
Bewijsrisico tijdigheid bedenkingen,
plangrens in strijd met artikel 30 WRO.
78 08-59
ABRvS 13 februari 2008,
nr. 200606822/1, Minister V&W en staatssecretaris
VROM/ ‘aanwijzing voor het
luchtvaartterrein Maastricht’
Luchtkwaliteitonderzoek geeft geen doorkijk
naar latere jaren dan 2010.
StAB 2 / 2008

Inhoud
7
Planschadevergoeding
93 08-65
ABRvS 19 december 2007,
nr. 200703124/1, Bergen (L.)/verzoek om
planschadevergoeding
Schade aan oogst door overlast van golfballetjes
is planschade.
93 08-66
ABRvS 19 december 2007,
nr. 200703154/1, Heerlen/verzoek om
planschadevergoeding
Interpretatie agrarische bestemming. Uit te
werken woonbestemming uitbreidingsplan.
97 08-70
ABRvS 12 maart 2008, nr. 200703629/1,
Smallingerland/verzoek om planschadevergoeding
Metingen van gevelbelastingen komt geen
doorslaggevende betekenis toe.
97 08-71
ABRvS 12 maart 2008, nr. 200705428/1,
Beek/verzoek om planschadevergoeding
Duidelijkheid en controleerbaarheid taxatie.
95 08-67
ABRvS 16 januari 2008, nr. 200703497/1,
Slochteren/verzoek om planschadevergoeding
Voorzienbaarheid van het vervallen van agrarische
bouwmogelijkheden.
96 08-68
ABRvS 13 februari 2008,
nr. 200703560/1, Boekel/verzoek om planschadevergoeding
Onroerende zaak maakt deel uit van de huwelijksgemeenschap,
zodat beide echtgenoten
belanghebbende zijn.
96 08-69
ABRvS 20 februari 2008,
nr. 200705605/1, Midden-Delfland/verzoek
om planschadevergoeding
Redelijke termijn (art. 6, eerste lid EVRM) en
motivering afwijking van het advies van de
schadebeoordelingscommissie.
StAB 2 / 2008

8
Artikel
Artikel 49 WRO wordt artikel 6.1 Wro: de nieuwe
planschaderegeling
De nieuwe planschaderegeling (Wro)
In de huidige WRO is de planschaderegeling vervat in
de artikelen 48a, 49 en 49a. Deze artikelen vormen
samen ‘Afdeling 1 Schadevergoeding’ van ‘Hoofdstuk
VIII Financiële bepalingen’. In de nieuwe Wet ruimtelijke
ordening 1 (Wro) is de planschaderegeling (bestaande uit
art. 6.1-6.7) opgenomen in een gelijknamig hoofdstuk:
‘Hoofdstuk 6 Financiële bepalingen’ en wel in ‘Afdeling
6.1 Tegemoetkoming in schade’. Hier zien we al
meteen een belangrijk verschil: waar de huidige WRO
nog spreekt van schadevergoeding, is voor de nieuwe
Wro gekozen voor de terminologie tegemoetkoming
in schade. 2 Dit benadrukt het uitgangspunt dat geen
sprake (meer) zal zijn of hoeft te zijn van een volledige
schadevergoeding. Alhoewel dat ook het uitgangspunt
was bij de huidige regeling die spreekt van een naar billijkheid
te bepalen schadevergoeding, is gebleken dat
in de praktijk veelal gestreefd wordt naar een volledige
schadevergoeding. 3 Zo komt bijvoorbeeld momenteel
volgens vaste jurisprudentie indien sprake is van een
gering schadebedrag, bekend als bagatelschade, dit
toch voor vergoeding in aanmerking.
De huidige planschadebepalingen vinden we – soms in
enigszins gewijzigde vorm – terug in de nieuwe Wro:
– Het huidige artikel 48a WRO geeft een regeling
voor de vergoeding van schade door een rijksprojectbesluit,
waarbij de toekenning plaatsvindt door
de projectminister. De vergoeding van schade door
een projectbesluit over een project van nationaal
belang (‘een besluit als bedoeld in artikel 3.29’) is
in de nieuwe Wro niet geregeld in een afzonderlijk
artikel, maar opgenomen onder d in de opsomming
van alle schadevergoedingsgrondslagen in artikel
6.1, tweede lid Wro. Deze tegemoetkoming in
schade zal daarmee eveneens worden toegekend
door burgemeester en wethouders. Artikel 48a,
tweede lid is derhalve overbodig geworden; het
derde lid is vervangen door artikel 6.7 Wro.
– Artikel 49, eerste lid WRO noemt de zes soorten
grondslagen voor een mogelijke planschadevergoeding.
In artikel 6.1, tweede lid Wro worden zeven
categorieën schadeoorzaken genoemd, die niet
geheel overeenkomen met de oude schadeoorzaken
en die hierna zullen worden besproken.
– Artikel 49, tweede lid WRO regelt de termijn voor
het indienen van een verzoek om planschadevergoeding.
In de nieuwe wet is dit geregeld in artikel
6.1, vierde en vijfde lid. Deze termijn blijft vijf jaar. 4
De termijn bij een aanvraag inzake schade door een
aanhouding is enigszins gewijzigd: nu nog ‘niet later
dan vijf jaar nadat het bestemmingsplan onherroepelijk
is geworden’ en in de Wro ‘binnen vijf jaar
na terinzagelegging van het vastgestelde bestemmingsplan’.
5
– Artikel 49, derde en vierde lid WRO bepaalt dat een
recht kan worden geheven. Een overeenkomstige
bepaling is opgenomen in artikel 6.4 Wro. 6
– Artikel 49a WRO geeft de mogelijkheid de planschade
7 af te wentelen op de initiatiefnemer van
de planologische mutatie. Deze mogelijkheid is
opgenomen in de Grondexploitatiewet 8 (Grex), die
1 Stb. 2006, 566. Volgens de Invoeringswet Wro (Kamerstukken I
2006/07, 30 938, nr. 3) blijft het oude recht zoals dat luidt na de
wetswijziging van 2005 van toepassing op aanvragen die zijn ingediend
voor de datum van inwerkingtreding van de Invoeringswet
Wro (Kamerstukken II 2006/07, 30 938, nr. 3).
2 Art. 14, derde lid Grondwet maakt een onderscheid in schadeloosstelling
en tegemoetkoming in de schade. De Regeling vaststelling
beleidsregels schadevergoeding Faunafonds (Stcrt. 2002, 69) geeft
een voorbeeld van tegemoetkoming in schade.
3 In de MvT Wro wordt gesteld dat een volledige schadevergoeding
bij de huidige planschaderegeling weliswaar niet het uitgangspunt
was van de regering, maar wel van de wetgever.
4 Dit is gebaseerd op art. 3:310 BW.
5 Dit is enigszins ongelukkig geformuleerd als ‘kan eerst, en moet
worden ingediend binnen vijf jaar na terinzagelegging van het vastgestelde
bestemmingsplan’.
6 Dit artikel zal enigszins worden gewijzigd door de Invoeringswet
Wro (art. 8.13, onder Ea1).
7 Het wetsartikel spreekt alleen over de planschade en niet over de
bijkomende kosten zoals de behandeling door de ambtenaren en
de advisering door een schadebeoordelingscommissie. Volgens de
MvT bedraagt het totale bedrag aan toegekende planschadeclaims
naar schatting € 20 miljoen op jaarbasis. De genoemde bijkomende
kosten worden geschat op 35% van dat bedrag.
8 Wet van 24 mei 2007 tot wijziging van de Wet ruimtelijke ordening
inzake de grondexploitatie (Stb. 2007, 271). Zie ook (met name
p. 39-42 en 45-46 van) de MvT, Kamerstukken II 2004/05, 30
218, nr. 3.
StAB 2 / 2008

Artikel
9
een wijziging van de Wro inhoudt: in de Wro komt
een artikel 6.4a dat dezelfde mogelijkheid biedt.
Aan artikel 6.4a Wro is een derde lid toegevoegd
dat betrekking heeft op degenen die een financieel
belang hebben bij het vaststellen van een exploitatiebijdrage.
Ingevolge artikel 6.6, eerste lid, Wro
kunnen straks ook Gedeputeerde Staten een dergelijke
overeenkomst sluiten indien sprake is van
schade door inpassingsplannen of projectbesluiten.
Wat is (verder) geheel nieuw aan de planschaderegeling
in de Wro?
Artikel 6.1, eerste lid Wro noemt heel specifiek
inkomensderving en een vermindering van de waarde
van een onroerende zaak als de schadesoorten waarvoor
een tegemoetkoming kan worden aangevraagd. 9
In de huidige WRO zijn de schadesoorten niet expliciet
benoemd. Door dit wel te doen wordt enige duidelijkheid
verschaft aan de gelaedeerden: 10 indien men deze
vormen van schade lijdt, moet in beginsel een tegemoetkoming
in de schade worden toegekend. Zo is
in de jurisprudentie bepaald dat immateriële schade
slechts voor vergoeding in aanmerking komt voor zover
deze heeft geleid tot een waardevermindering van de
onroerende zaak. Schadefactoren zoals een aantasting
van de privacy en vermindering van het uitzicht vallen
alle onder de noemer aantasting van het woongenot.
Deze aantasting van het woongenot zal de waarde van
de onroerende zaak in negatieve zin beïnvloeden. 11
Indien iemand een aantasting van het woongenot
meer dan gemiddeld ervaart (meer dan een objectieve
derde), zal deze immateriële schade derhalve niet vergoed
worden. Met het expliciet benoemen van de schadesoorten
inkomensderving en vermindering van de
waarde van de onroerende zaak wordt dit uitgangspunt
duidelijk in de wet opgenomen. 12
In artikel 49, eerste lid WRO wordt gesproken over
schade waarvan de vergoeding niet of niet voldoende
door aankoop, onteigening of anderszins is verzekerd.
In het nieuwe artikel 6.1, eerste lid Wro wordt dit
samengevat als tegemoetkoming van de schade voor
zover de tegemoetkoming niet voldoende anderszins is
verzekerd. 13
Artikel 6.1, tweede lid Wro geeft zoals gezegd de schadevergoedingsgrondslagen.
Onder a worden naast het
bestemmingsplan ook de nieuwe instrumenten inpassingsplan
en beheersverordening genoemd. Hierbij
worden de bepalingen als bedoeld in artikel 3.6, eerste
lid uitgezonderd. In dat artikellid wordt geregeld dat bij
een bestemmingsplan kan worden bepaald dat burgemeester
en wethouders met inachtneming van de bij
het plan te geven regels binnen bij het plan te bepalen
grenzen het plan kunnen wijzigen, het plan moeten uitwerken,
van bij het plan aan te geven regels ontheffing
kunnen verlenen en ten aanzien van in het plan
omschreven onderwerpen of onderdelen nadere eisen
kunnen stellen.
In artikel 6.1, tweede lid, onder b worden de hiervoor
genoemde bepalingen als aparte schadeoorzaken
genoemd; onder c is eenzelfde bepaling opgenomen
voor ontheffingen krachtens beheersverordeningen.
Dat betekent dat de schade die door deze bepalingen
wordt veroorzaakt niet toegerekend dient te worden
aan het bestemmingsplan of inpassingsplan, maar aan
het wijzigingsplan, het uitwerkingsplan, de ontheffing
of de nadere eis zelf. Dit kan tot gevolg hebben dat
in eerste instantie minder hoge schadebedragen hoeven
te worden uitgekeerd omdat de maximale invulling
van de planologische mogelijkheden minder inhoudt,
terwijl in de tweede instantie de oorspronkelijke eigenaar
wellicht geen belanghebbende meer is omdat hij
de onroerende zaak heeft verkocht en de schade voor
de nieuwe eigenaar voorzienbaar moet worden geacht,
zodat de schade niet voor vergoeding in aanmerking
komt. Indien in tweede instantie de schade toch vergoed
dient te worden, geldt wederom het hierna te
bespreken forfait van artikel 6.2, tweede lid Wro.
In de huidige situatie geldt overigens al dat de
planschade wordt toegerekend aan wijzigingsplannen.
In de jurisprudentie is bepaald dat een wijzigingsbevoegdheid
in een bestemmingsplan niet dient te worden
meegenomen bij de planologische vergelijking bij
9 De planschaderegeling zal dus niet langer tevens een recht op een
vergoeding van tijdelijke schade inhouden.
10 In art. 48a en 49 WRO wordt overigens de term belanghebbende
gebruikt. Deze is geheel weggelaten uit art. 6.1 Wro.
11 De aantasting van het woongenot is derhalve geen aparte schade
naast de waardevermindering van de onroerende zaak, maar vormt
daarvan de oorzaak.
12 In de planschadepraktijk wordt overigens vaak een tweedeling
gemaakt in vermogensschade (veelal een waardedaling van de onroerende
zaak) en inkomensschade. Dit is niet conform de tweedeling
die wordt gegeven in afdeling 10 ‘Wettelijke verplichtingen tot
schadevergoeding’ van Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek, waar
wordt gesproken over vermogensschade en ander nadeel, waarbij
is bepaald dat vermogensschade zowel geleden verlies als gederfde
winst omvat (art. 6:96, eerste lid BW).
13 Volgens de MvT heeft dit betrekking op bijvoorbeeld nadeelcompensatie
en diverse openbare en private verzekeringsvormen.
StAB 2 / 2008

10
Artikel
een planschadebeoordeling. De wijziging zal immers
leiden tot een nieuw bestemmingsplan dat de schadevergoedingsgrondslag
zal kunnen vormen. De jurisprudentie
bepaalt verder dat schade dient te worden toegerekend
aan een moederplan, waarbij dient te worden
uitgegaan van de uitgewerkte bestemming. Dat gaat
zoals gezegd veranderen, want in de nieuwe Wro dient
de schade te worden toegerekend aan het uitwerkingsplan.
14 Wat eveneens nieuw is, is de bepaling dat de
genoemde ontheffingen, die vergelijkbaar zijn met binnenplanse
vrijstellingen, aparte schadeoorzaken zijn.
Nu is het op basis van de jurisprudentie nog zo dat
binnenplanse vrijstellingen worden meegenomen bij de
maximale invulling van de planologische mogelijkheden
die een bestemmingsplan biedt. In de huidige praktijk
wordt ten slotte de mogelijkheid nadere eisen te stellen
niet meegenomen bij de planvergelijking.
In artikel 6.1, tweede lid, onder d Wro 15 worden
acht besluiten genoemd als mogelijke schadegrondslag:
artikel 3.10 (het gemeentelijke projectbesluit),
artikel 3.22 (de tijdelijke ontheffing, het huidige art. 17
WRO), artikel 3.23 (ontheffing van het bestemmingsplan,
vergelijkbaar met het huidige art. 19 WRO), artikel
3.27 (het provinciale projectbesluit), artikel 3.29
(het huidige rijksprojectbesluit) en de artikelen 3.40,
3.41 en 3.42 (het besluit tot het buiten toepassing blijven
van de beheersverordening).
Artikel 6.1, tweede lid, onder e Wro noemt als
schadeoorzaak de aanhouding van een besluit omtrent
het verlenen van een bouw-, sloop- of aanlegvergunning.
In het huidige artikel 49, eerste lid, onder d WRO
wordt alleen verwezen naar de aanhoudingen van
besluiten omtrent het verlenen van een bouw- of aanlegvergunning.
De sloopvergunning is nieuw in de Wro
en kon daarom voorheen niet als een planschadeoorzaak
worden aangemerkt.
Artikel 6.1, tweede lid, onder f Wro 16 noemt een
bepaling van een provinciale verordening inzake de
inhoud van bestemmings- en inpassingsplannen of een
bepaling van algemene regels gegeven door het rijk
voor zover die een weigeringsgrond bevatten voor een
aanleg- of sloopvergunning. Dit is eveneens nieuw in de
Wro en derhalve tevens nieuw als planschadeoorzaak.
In artikel 6.1, tweede lid Wro worden niet de aanwijzingen
van de artikelen 4.2 en 4.4 Wro genoemd. In
de huidige planschaderegeling zijn de aanwijzingen nog
wel opgenomen (art. 49, eerste lid, onder e WRO).
In de nieuwe Wro vervallen de schadeoorzaken
genoemd in artikel 49, eerste lid, onder c, WRO (coördinatie
van besluitvorming over projecten van bovengemeentelijk
belang; vergelijk art. 3.33, tweede lid Wro).
Bij de invoering van de Wro wordt niet alleen de
WRO ingetrokken, maar tevens de Wet op de stadsen
dorpsvernieuwing (art. 9.2.1 van de Invoeringswet
Wro) 17 ; de Wsdv wordt in de Wro geïntegreerd.
In artikel 19 Wsdv is artikel 49 van overeenkomstige
toepassing verklaard voor schade door een leefmilieuverordening.
18 De leefmilieuverordening vervalt als
instrument 19 en is derhalve niet opgenomen in artikel
6.1, tweede lid, Wro.
Artikel 6.1, derde lid Wro 20 bepaalt dat de aanvraag
een motivering bevat, alsmede een onderbouwing van
de hoogte van de gevraagde tegemoetkoming. In de
huidige WRO is hierover niets bepaald. Het artikel in
de Wro is een voorzetje voor hetgeen geregeld is in het
nieuwe Besluit ruimtelijke ordening. Artikel 6.7 Wro
bepaalt dat bij of krachtens algemene maatregel van
bestuur regels kunnen worden gesteld met betrekking
tot de aanvraag; in het Bro zijn deze regels neergelegd.
Het huidige artikel 48a, derde lid WRO is een
vergelijkbare bepaling, maar heeft slechts betrekking
op de procedure bij een verzoek om schadevergoeding
inzake een rijksprojectbesluit. Artikel 6.7 Wro bepaalt
verder dat de gemeenteraad en provinciale staten verplicht
kunnen worden een procedureverordening vast
te stellen.
14 Waarbij naar mij lijkt het uitwerkingsplan niet vergeleken dient te
worden met het moederplan, ook al is dat formeel gezien dan het
voorgaande bestemmingsplan, maar met het aan het moederplan
voorafgaande plan. Dit roept de vraag op in hoeverre de uit te werken
bestemming in het moederplan planschade kan veroorzaken.
15 Dit artikellid wordt uitgebreid door de Wijziging van diverse wetten
in verband met het aantreden van de minister voor Wonen,
Wijken en Integratie en diverse andere wijzigingen; Kamerstukken
II 2007/08, 31 295, nr. 7. Ook onderdeel e en lid 4 en art. 6.6
worden gewijzigd.
16 Dit artikellid wordt gewijzigd door de Invoeringswet Wro (zie art.
8.13, onder Ea).
17 Kamerstukken I 2007/08, 30 938, A.
18 In andere wetten is een schadevergoedingsregeling opgenomen
die is geënt op art. 49 WRO (zie bijvoorbeeld art. 13 Boswet, art.
22 en 42 Monumentenwet 1988, art. 31 Natuurbeschermingswet
1998, art. 26 Ontgrondingenwet en art. 40 Wet op de waterhuishouding);
in al deze wetten wordt overigens gesproken van een
naar billijkheid te bepalen schadevergoeding. De Wsdv is de enige
wet waarin art. 49 WRO van overeenkomstige toepassing wordt
verklaard.
19 De extra mogelijkheden van de leefmilieuverordening (en van het
stadsvernieuwingsplan) zijn geïncorporeerd in de nieuwe regeling
van het bestemmingsplan.
20 Art. 6.1, derde lid Wro geeft een aanvulling op art. 4:2 Awb.
StAB 2 / 2008

Artikel
11
Artikel 6.2 Wro regelt dat binnen het normale maatschappelijke
risico vallende schade voor rekening van
de aanvrager blijft. In het tweede lid worden hiervoor
ondergrenzen gegeven, in de vorm van een forfait: het
eigen risico voor gelaedeerden. Naar mijn weten is
reeds lange tijd geen uitspraak meer geweest waarin
werd bepaald dat de planschade niet vergoed diende te
worden omdat deze zou behoren tot het normaal maatschappelijk
risico. 21 In de overige rechtspraak op het
gebied van bestuursrechtelijke schadevergoedingen is
dit echter nog steeds een gebruikelijke drempel. Met
het nieuwe artikel wordt dit ‘eigen risico’ uitdrukkelijk
vastgelegd in de planschaderegeling. Een uitzondering
wordt gemaakt indien de vermindering van de waarde
het gevolg is van de bestemming (of de daarbij behorende
regels) 22 van de tot de onroerende zaak behorende
grond of op de onroerende zaak betrekking hebbende
regels als bedoeld in artikel 3.1, de zogenoemde
directe schade: 23 in dat geval geldt het forfait niet (maar
het normaal maatschappelijk risico wel!).
Artikel 6.3 Wro is een codificatie van de jurisprudentie
dat bij de vergoeding van de schade tevens gekeken
dient te worden naar de voorzienbaarheid van de
schadeoorzaak (dit kan zowel actieve als passieve
risicoaanvaarding zijn). Dit artikel bepaalt tevens dat
gekeken dient te worden naar de mogelijkheden van
de aanvrager om de schade te voorkomen of te beperken.
24 Dit is een in beginsel gebruikelijk uitgangspunt
bij bestuursrechtelijke schadevergoedingen, maar in de
planschadepraktijk wordt hier over het algemeen weinig
aandacht aan besteed.
Artikel 6.5 Wro regelt dat redelijkerwijs gemaakte kosten
van rechtsbijstand en andere deskundige bijstand
dienen te worden vergoed, evenals de wettelijke rente.
In de jurisprudentie over artikel 8:73 Awb is bepaald
dat er een dubbele redelijkheidstoetsing geldt: het
inschakelen van deskundige bijstand moet redelijk zijn,
evenals de door de deskundige gemaakte kosten. In de
bestuurlijke voorprocedure is het bijvoorbeeld niet snel
noodzakelijk om juridische bijstand in te roepen, maar
kan het inschakelen van een taxateur voor het bepalen
van het schadebedrag, met name in de bezwaarfase,
wel nuttig zijn. Het is mij niet duidelijk of het de bedoeling
is dat door artikel 6.5 Wro een vergoeding van deze
kosten ruimer dan voorheen dient plaats te vinden.
Artikel 6.6 Wro zal door artikel 8.13, onder Fa, Invoeringswet
Wro en door de Wijziging van diverse wetten
in verband met het aantreden van de minister voor
Wonen, Wijken en Integratie en diverse andere wijzigingen
aangepast en uitgebreid worden.
Artikel 6.6, eerste lid Wro regelt dat – bij een
inpassingsplan, een projectbesluit of het besluit dat
de beheersverordening buiten toepassing blijft – gedeputeerde
staten in de plaats treden van burgemeester
en wethouders voor wat betreft de planschaderegeling.
Het tweede lid geeft een vergelijkbare regeling voor
Onze Minister. Het derde lid zal een regeling geven voor
gevallen ex artikel 3.35 Wro. Het vierde lid bepaalt dat
de aanvraag moet worden ingediend bij burgemeester
en wethouders. Het vijfde lid bepaalt dat het artikel
van overeenkomstige toepassing is op tegemoetkoming
in schade ten gevolge van een oorzaak als bedoeld in
artikel 6.1, tweede lid, onder f.
In hetzelfde financiële hoofdstuk van de Wro is ‘Afdeling
6.4 Grondexploitatie’ opgenomen. Deze afdeling is
aangevuld en gewijzigd door de Grex en de Invoeringswet
Wro (art. 8.14).
In artikel 6.13, eerste lid, onder c wordt bepaald
dat een exploitatieplan onder andere een exploitatieopzet
bevat, die onder meer bestaat uit een raming van
de andere kosten in verband met de exploitatie, waaronder
een raming van de kosten die op grond van artikel
6.1 voor vergoeding in aanmerking zou komen. 25 In
de huidige situatie wordt verwezen naar de nota van
toelichting van het Bro 1985, waaruit blijkt dat het in
de rede ligt om bij het onderzoek met betrekking tot
de financiële uitvoerbaarheid van het plan aan mogelijke
planschade aandacht te besteden, indien de plan-
21 Men kan hierbij bijvoorbeeld denken aan gestelde schade door
de uitbreidingen aan de rand van een kern: voor degenen die daar
wonen, kan het wellicht een normale maatschappelijke ontwikkeling
geacht worden dat de kern aan de randen wordt uitgebreid.
22 De planvoorschriften worden in de Wro ‘regels’ genoemd.
23 Dit is in overeenstemming met de planschaderegelingen in Vlaanderen,
Duitsland en Zweden. Een wettelijke drempel voor de directe
schade zou wellicht in strijd kunnen zijn met art. 1 van het Eerste
Protocol bij het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens
(EVRM).
24 In de huidige situatie is het om in aanmerking te komen voor een
planschadevergoeding niet vereist dat men bezwaar heeft gemaakt
tegen het schadeveroorzakende besluit, alhoewel men hiermee
wellicht de schade had kunnen beperken. In de MvT van de Wro is
te lezen dat de regering heeft overwogen dit wel als eis te stellen in
de nieuwe planschaderegeling, maar dat daarvan is afgezien.
25 Zie ook art. 6.2.4 Bro waar onder l deze kosten eveneens worden
genoemd. In de nota van toelichting van de Bro wordt op deze kosten
nader ingegaan.
StAB 2 / 2008

12
Artikel
schade op voorhand is te voorzien. Het slechts stellen
van planschade door een appellant is hiervoor onvoldoende.
In artikel 6.24, eerste lid, onder b Wro wordt
bepaald dat bij het aangaan van een overeenkomst over
grondexploitatie burgemeester en wethouders in de
overeenkomst bepalingen kunnen opnemen inzake verrekening
van schade die op grond van artikel 6.1 voor
vergoeding in aanmerking zou komen. In het vierde lid
wordt bepaald dat artikel 6.4a, tweede lid van overeenkomstige
toepassing is ten aanzien van degene die
een overeenkomst heeft gesloten over grondexploitatie
waarin een regeling van verhaal van planschade is
opgenomen. Met deze bepaling is overigens de term
planschade in de wet vastgelegd. 26
In de memorie van toelichting (MvT) van de Wro, paragraaf
5.2.1 ‘De tegemoetkoming in de planschade’,
wordt uitgebreid ingegaan op de nieuwe planschaderegeling.
In de artikelsgewijze toelichting in de MvT wordt
(eveneens) een overzicht gegeven van de verschillen
tussen de WRO en de Wro. Zie ook artikel 8.13 van de
Invoeringswet Wro en paragraaf 2.2 ‘Regeling van de
planschadevergoedingsovereenkomst’, paragraaf 2.3
‘Overige aanpassingen van de Wro’ en paragraaf 5.2.6
‘Planschadevergoeding’ van de MvT van de Invoeringswet
Wro. 27 De laatstgenoemde paragraaf geeft een toelichting
op het overgangsrecht zoals dat is bepaald in
artikel 9.1.18 van de Invoeringswet Wro. Artikel 9.1.19
van de Invoeringswet Wro geeft het overgangsrecht
voor artikel 49a WRO. Ook in de Invoerinsgwet Wro is
een artikelsgewijze toelichting gegeven (zie p. 52 onder
Ea en Fa en p. 67-68).
De nieuwe planschadeprocedureregeling (Bro)
In het (huidige) Besluit ruimtelijke ordening 1985 (Bro
1985) was niets geregeld ten aanzien van planschade.
In het nieuwe Besluit ruimtelijke ordening (Bro) 28 echter
wel. Het voor planschade relevante deel van het Bro
is een uitwerking van artikel 6.7 Wro. Voor de structuur
van het Bro is aansluiting gezocht bij de structuur
van de nieuwe Wro. 29 Zo is in het Bro eveneens een
‘Hoofdstuk 6 Financiële bepalingen’ opgenomen met
een ‘Afdeling 6.1 Tegemoetkoming in schade’. In deze
afdeling worden regels gegeven voor de procedure voor
het aanvragen van een tegemoetkoming in planschade.
Deze regels zijn in de huidige situatie in de meeste
gemeenten gegeven in een Procedureverordening Planschadevergoeding,
naar een model van de VNG. 30 De
bepalingen van deze procedureverordening zijn grotendeels
ook terug te vinden in de Awb. 31 In de jurisprudentie
was reeds voor de inwerkingtreding van de Awb
in 1994 bepaald dat ook indien er geen procedureverordening
gold, op grond van de algemene beginselen
van behoorlijk bestuur onder andere onafhankelijke
advisering vereist kon zijn. 32 In de MvT bij de Wro is
aangegeven dat de procedureregels mede zijn gegeven
om lichtvaardige claims tegen te gaan: het aantal
ingediende en het aantal toegewezen verzoeken is de
laatste jaren sterk gestegen, evenals het aantal toegekende
planschadevergoedingen. 33 Om deze ontwikkeling
af te remmen, 34 is onder meer de mogelijkheid een
recht te heffen in de wet opgenomen. De regeling in
het Bro stelt dan ook strengere eisen dan de huidige
procedureverordeningen en bijvoorbeeld de Procedureregeling
vergoeding van schade door rijksprojectenbesluiten
EZ. 35 In de nota van toelichting van het Bro is
aangegeven dat de procedure in het Bro is opgenomen
ten einde tot een uniformering en standaardisering van
de regeling te komen. Tevens wordt gesteld dat het de
bedoeling was te komen tot het terugdringen van het
aantal regelingen.
Afdeling 6.1 van het Bro is onderverdeeld in drie paragrafen:
na ‘6.1.1 Algemene bepalingen’ volgen ‘6.1.2
De aanvraag’ en ‘6.1.3 De behandeling en beoordeling
van de aanvraag’.
De algemene bepalingen bestaan slechts uit artikel
6.1.1.1, waarin enkele definities worden gegeven. Zo
wordt onder c ‘adviseur’ gedefinieerd als ‘een persoon
of commissie, die geen deel uitmaakt van of werkzaam
26 In de (huidige) WRO wordt het woord ‘planschade’ niet gebruikt,
evenmin als in ‘Afdeling 6.1 Tegemoetkoming in schade’ van de
(nieuwe) Wro.
27 Kamerstukken I 2006/07, 30 938, nr. 3.
28 Het Ontwerp-Besluit ruimtelijke ordening is gepubliceerd in Stcrt.
2007, nr. 85.
29 In de nota van toelichting wordt aangegeven dat het Bro qua opzet
tevens in grote lijnen overeenkomt met Bro 1985.
30 De VNG-modelverordening ‘Procedureverordening planschadevergoeding’
is komen te vervallen naar aanleiding van de wetswijziging
in 2005. Zie .
31 De nota van toelichting verwijst naar de hoofdstukken 3 en 4 en
art. 7:1 en 7:2 Awb.
32 Zie bijvoorbeeld AG 22 februari 1993, BR 1993, p. 990 (Edam-
Volendam).
33 Van de ingediende planschadeclaims wordt 50 tot 60% afgewezen.
34 In de MvT van de Wro wordt echter gesteld dat een principiële
inperking van het recht op planschadevergoeding thans niet aan de
orde is.
35 Dit geldt bijvoorbeeld ook voor de procedureregeling zoals gegeven
in art. 22-29 Monumentenwet 1988.
StAB 2 / 2008

Artikel
13
is onder verantwoordelijkheid van het bestuursorgaan,
en die belast is met de advisering over de op de aanvraag
te nemen beschikking’. In de procedureverordening
wordt soms eveneens gesproken van een adviseur,
maar gebruikelijker is de term schadebeoordelingscommissie.
In de verordening wordt veelal bepaald
dat een dergelijke commissie dient te bestaan uit drie
personen. In de praktijk is het echter vaak zo dat de
gemeente een bureau inschakelt, zoals bijvoorbeeld de
SAOZ, 36 waarbij dat bureau wordt geacht de commissie
te vormen. Daarbij is niet altijd even duidelijk of een
door dat bureau ingeschakelde taxateur al dan niet deel
uitmaakt van de schadebeoordelingscommissie.
Paragraaf 6.1.2 over de aanvraag omvat twee artikelen.
Artikel 6.1.2.1 geeft aan burgemeester en wethouders
een duidelijke loketfunctie: de aanvraag moet
bij hen worden ingediend, zij tekenen de datum van
ontvangst aan en sturen hiervan een bevestiging aan
de aanvrager, sturen de aanvraag met bijlagen door
naar de betrokken andere bestuursorganen en delen de
aanvrager mede welk bestuursorgaan op de aanvraag
zal beslissen. Deze verplichtingen volgen grotendeels
ook uit de Awb. In de nota van toelichting is aangegeven
dat de loketfunctie is bedoeld om de burger
tegemoet te komen, omdat deze dan niet hoeft uit
te zoeken bij welk bestuursorgaan de aanvraag moet
worden ingediend; dit kunnen immers ingevolge artikel
6.6, tweede en derde lid Wro ook gedeputeerde staten
of de minister zijn. De aanvraag moet echter ingevolge
artikel 6.1.2.1, eerste lid, Bro wel worden gericht aan
het bevoegde bestuursorgaan. 37 Het vijfde lid van artikel
6.1.2.1 Bro dat bepaalt dat burgemeesters en wethouders
de aanvrager zo spoedig mogelijk meedelen
door welk bestuursorgaan op de aanvraag zal worden
beslist, lijkt in dat licht enigszins overbodig.
Artikel 6.1.2.2 geeft vier inhoudelijke vereisten aan
de aanvraag, onverminderd artikel 4:2 Awb en artikel
6.1, derde lid Wro. De aanvraag moet een aanduiding
van de oorzaak van de gestelde schade bevatten, een
opgave van de aard en de omvang van de schade, een
specificatie van het schadebedrag dat vergoed dient te
worden dan wel waarin de aanvrager een tegemoetkoming
wil en indien hij geen vergoeding in geld wil een
omschrijving van de wijze waarop aan de schade tegemoet
dient te worden gekomen. In de huidige situatie
worden in de procedureverordening soms enige eisen
gesteld aan de aanvraag, maar in de praktijk wordt
daar niet zwaar aan getild en wordt ook een eenvoudig
briefje in behandeling genomen. De Afdeling bestuursrechtspraak
van de Raad van State heeft op 12 september
2007 (nr. 200700214/1, Heerlen) nog uitgesproken
dat aan het verzoek geen eisen mogen worden
gesteld die niet in de procedureverordening worden
genoemd. Wel relevant is afdeling 4.1.1 Awb, zodat
wel enige onderbouwing van het verzoek kan worden
gevraagd, maar dit gaat niet zover dat geëist kan worden
dat het verzoek wordt onderbouwd met een verklaring
van een externe deskundige. Het nieuwe Bro
vergt dat een aanvrager het schadebedrag en het te
vergoeden bedrag noemt. Volgens de nota van toelichting
moeten deze vereisten worden gezien als nadere
regels ten aanzien van het in artikel 6.1, derde lid Wro
bepaalde dat de aanvraag een motivering moet bevatten
alsmede een onderbouwing van de hoogte van de
gevraagde tegemoetkoming. De inschakeling van een
taxateur en wellicht van een juridisch adviseur lijkt
daarmee vrijwel onvermijdelijk geworden.
De acht artikelen van paragraaf 6.1.3 geven zoals
gezegd regels voor de behandeling en beoordeling
van de aanvraag. Artikel 6.1.3.1, eerste lid Bro regelt
dat een aanvraag niet in behandeling wordt genomen
indien deze niet binnen de termijn is ingediend
of deze kennelijk voor rekening van de aanvrager moet
blijven. 38 Artikel 6.1.3.2 Bro bepaalt dat het bestuursorgaan
in de andere gevallen een adviseur aanwijst.
Artikel 6.1.3.3 Bro verplicht de gemeente, de provincie
en de minister om in een verordening vast te leggen
hoe de adviseur wordt aangewezen en hoe het advies
tot stand komt. 39 Artikel 6.1.3.4 Bro geeft aan wat de
adviseur in zijn onderzoek dient te betrekken (causaliteit,
omvang en vergoedbaarheid van de schade). In het
tweede lid wordt bepaald dat de adviseur niet alleen
adviseert over de hoogte van de tegemoet koming
(waarbij tevens voordeelverrekening dient plaats te
36 De Stichting Adviesbureau Onroerende Zaken te Rotterdam.
37 Het lijkt mij echter dat door de aangescherpte eisen aan de aanvraag
de burger zich reeds zodanig in de materie moet verdiepen
dat ook het juiste adres van het bevoegde bestuursorgaan kan worden
achterhaald. Bovendien bestaat ook nog de doorzendplicht van
art. 2:3, eerste lid Awb.
38 Volgens de nota van toelichting kan de aanvraag worden afgedaan
zonder inschakeling van een adviseur als bijvoorbeeld de schade
binnen het forfait valt. Deze conclusie zal echter over het algemeen
toch enig onderzoek vereisen, zodat dit mij geen goed voorbeeld
lijkt.
39 Hetgeen niet bevorderlijk is voor het streven om het aantal regelingen
terug te dringen.
StAB 2 / 2008

14
Artikel
vinden) 40 , maar ook, op verzoek, over maatregelen of
voorzieningen, waardoor de schade – anders dan door
een tegemoetkoming in geld – kan worden beperkt of
ongedaan gemaakt; dit laatste gebeurt in de huidige
praktijk niet. Artikel 6.1.3.5 bepaalt dat de adviseur
inlichtingen en adviezen van derden 41 kan inwinnen
en dat hij zich ter plaatse op de hoogte stelt van de
situatie. Artikel 6.1.3.6 geeft de beslistermijn van het
bestuursorgaan, die conform artikel 4:13 Awb is. Artikel
6.1.3.7 legt vast dat op aanvraag een voorschot
op de tegemoetkoming kan worden toegekend. 42 Ten
slotte bepaalt artikel 6.1.3.8 dat bij ministeriële regeling
nadere regels kunnen worden gegeven omtrent de
behandeling en beoordeling van de aanvraag.
Voor een verdere bespreking van het Bro verwijs ik
naar (zowel het algemeen deel als het artikelsgewijs
deel van) de nota van toelichting.
Peter Willems
40 Uit de jurisprudentie blijkt dat verrekening van eventuele planologische
voordelen dient plaats te vinden.
41 Hierbij moet gedacht worden aan taxateurs en accountants.
42 Ook in de huidige situatie is het verstrekken van een voorschot
reeds mogelijk.
StAB 2 / 2008

Milieu
08-30
ABRvS 16 januari 2008, nr. 200608213/1
(GS Limburg)
Casus
Weigering van gevraagde milieuvergunning voor een
biomassacentrale. De vergunning is geweigerd mede
op basis van een advies van het Bureau bevordering
integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur.
Volgens dit advies bestaat er een ernstige mate van
gevaar dat de gevraagde vergunning mede zal worden
gebruikt om strafbare feiten te plegen (criterium art.
3 Wet bibob). Vergunningaanvraagster staat, aldus
het advies, in relatie tot de strafbare feiten omdat
deze zijn gepleegd door een persoon die bij de activiteiten
van aanvraagster betrokken is geweest (hierna;
de derde).
Appellante stelt dat verweerder bij het nemen
van het bestreden besluit ten onrechte het Bureau
bibob heeft ingeschakeld. Verder is appellante van
mening dat in het advies ten onrechte onderzoek
naar de derde is gedaan nu aanvraagster geen relatie
met de derde heeft (gehad) en niet met de derde
heeft samengewerkt, dat geen ernstig gevaar bestaat
dat de vergunning zal worden gebruikt om strafbare
feiten te plegen en dat verweerder bij afweging van
de betrokken belangen de vergunning in redelijkheid
niet heeft kunnen weigeren.
15
Uitspraak
De Afdeling overweegt dat het vragen van een advies
aan het Bureau bibob een discretionaire bevoegdheid
van het bevoegd gezag is. Verweerder hanteert
ter zake een beleidslijn met diverse indicatoren en de
redenen voor verweerder om advies te vragen (i.c.
onvoldoende duidelijkheid over aard van de bedrijfsvoering
en de financiering van het bedrijf) vallen
onder deze indicatoren. Verweerder heeft mitsdien in
redelijkheid kunnen beslissen tot het vragen van een
advies aan het Bureau bibob.
Voorts is uit de stukken gebleken dat verweerder
op goede gronden heeft aangenomen dat de derde
in een zakelijk samenwerkingsverband tot vergunningaanvraagster
stond. De derde is dan ook niet
ten onrechte in het onderzoek van het Bureau bibob
betrokken. Wat betreft het gevaar dat de vergunning
zal worden gebruikt om strafbare feiten te plegen
oordeelt de Afdeling dat in het advies is uiteengezet
dat een dergelijk gevaar bestaat en dit advies door
appellante onvoldoende onderbouwd is bestreden.
Verder is geen aanleiding voor het oordeel dat het
advies onvoldoende zorgvuldig tot stand is gekomen
of zodanige gebreken bevat dat verweerder zijn
beslissing daar niet op heeft mogen baseren. Ook
het betoog van appellante dat verweerder bij afweging
van de betrokken belangen de vergunning niet
in redelijkheid heeft kunnen weigeren omdat deze
weigering niet evenredig is met de mate van gevaar
voor het plegen van strafbare feiten en de ernst van
die strafbare feiten, faalt. Verweerder heeft aannemelijk
gemaakt dat verlening van de vergunning grote
financiële gevolgen voor derden kan hebben, terwijl
daarentegen het niet verlenen van de vergunning
leidt tot beperkte personele consequenties en door
het beperkte inzicht in de financiering van de inrichting
niet kon worden geconcludeerd dat de weigering
grote financiële consequenties voor aanvraagster zou
hebben. Gelet op het advies kan voorts niet worden
geoordeeld dat weigering van de vergunning niet
evenredig is met het vermoeden dat strafbare feiten
zijn gepleegd en met de ernst van die feiten.
Wet milieubeheer, artikel 8.10, derde en vierde lid
Rechtsvraag
Heeft verweerder de vergunning op basis van een
integriteitsbeoordeling kunnen weigeren?
1. Procesverloop
Bij besluit van 3 oktober 2006 heeft het college van
gedeputeerde staten van Limburg (hierna: het college)
geweigerd aan de besloten vennootschap met beperkte
aansprakelijkheid Biomassa Holding B.V. (hierna: Biomassa)
een vergunning als bedoeld in artikel 8.1 van
de Wet milieubeheer te verlenen voor het oprichten en
in werking hebben van een biomassacentrale.
(…)
2. Relevante overwegingen
2.1. (…)
2.2. Ingevolge artikel 8.10, derde lid, van de Wet
milieubeheer kan een milieuvergunning worden geweigerd
in het geval en onder de voorwaarden, bedoeld in
StAB 2 / 2008

16
Milieu
artikel 3 van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen
door het openbaar bestuur (hierna: Wet bibob).
2.2.1. Ingevolge artikel 3, eerste lid, van de Wet bibob,
voor zover hier van belang, kunnen bestuursorganen
weigeren een aangevraagde beschikking te geven,
indien ernstig gevaar bestaat dat de beschikking mede
zal worden gebruikt om:
b) strafbare feiten te plegen.
Het derde lid van dit artikel bepaalt dat voor zover
het ernstig gevaar als bedoeld in het eerste lid, aanhef
en onderdeel b, betreft, de mate van het gevaar wordt
vastgesteld op basis van:
a) feiten en omstandigheden die erop wijzen of redelijkerwijs
doen vermoeden dat de betrokkene in relatie
staat tot strafbare feiten die zijn gepleegd bij activiteiten
die overeenkomen of samenhangen met activiteiten
waarvoor de beschikking wordt aangevraagd, dan wel
is gegeven,
b) ingeval van vermoeden de ernst daarvan,
c) de aard van de relatie en
d) het aantal van de gepleegde strafbare feiten.
Het vierde lid, aanhef en onder a en c, van dit artikel
bepaalt dat de betrokkene in relatie staat tot strafbare
feiten als bedoeld in het tweede en het derde lid,
indien hij deze strafbare feiten zelf heeft begaan of een
ander deze strafbare feiten heeft gepleegd en deze
persoon direct of indirect leiding geeft dan wel heeft
gegeven aan, zeggenschap heeft dan wel heeft gehad
over, vermogen verschaft dan wel heeft verschaft aan
betrokkene, of in een zakelijk samenwerkingsverband
tot hem staat.
Het vijfde lid van dit artikel bepaalt dat de weigering
dan wel intrekking, als bedoeld in het eerste lid,
slechts plaatsvindt indien deze evenredig is met de
mate van gevaar en voor zover het ernstig gevaar als
bedoeld in het eerste lid, onderdeel b, betreft, de ernst
van de strafbare feiten.
Ingevolge het zesde lid hebben bestuursorganen
eenzelfde bevoegdheid tot weigering dan wel intrekking
als bedoeld in het eerste lid, indien feiten en omstandigheden
erop wijzen of redelijkerwijs doen vermoeden
dat ter verkrijging van de aangevraagde dan wel
gegeven beschikking een strafbaar feit is gepleegd.
De weigering dan wel intrekking vindt slechts plaats,
indien deze ten minste evenredig is met, ingeval van
vermoedens, de ernst daarvan en met de ernst van het
strafbare feit.
2.3. Bij de voorbereiding van het bestreden besluit
heeft het Bureau bibob een advies als bedoeld in artikel
9, eerste lid, van de Wet bibob uitgebracht (hierna:
het advies).
In het advies is geconstateerd dat er feiten en
omstandigheden zijn die erop wijzen of redelijkerwijs
doen vermoeden dat Biomassa in relatie staat tot strafbare
feiten die zijn gepleegd bij activiteiten die overeenkomen
of samenhangen met de activiteiten waarvoor
de vergunning is gevraagd. Biomassa staat, aldus
het advies, in relatie tot de strafbare feiten omdat deze
zijn gepleegd door een persoon (of de door die persoon
bestuurde rechtspersonen) die bij de activiteiten van
Biomassa betrokken is geweest (hierna: de derde).
In het advies wordt onder meer op basis hiervan
geconcludeerd dat er een ernstige mate van gevaar
bestaat dat de gevraagde vergunning mede zal worden
gebruikt om strafbare feiten te plegen als bedoeld in
artikel 3, eerste lid, onder b, van de Wet bibob.
Het college heeft mede op grond van het advies
besloten de gevraagde vergunning te weigeren.
2.4. De curator betoogt allereerst dat het college bij
het nemen van het bestreden besluit ten onrechte
het Bureau bibob heeft ingeschakeld. In dit verband
voert hij aan dat het college een beleidslijn hanteert
ten aanzien van de inzet van het Bibob-instrumentarium.
Hierin noemt het college als indicatoren voor het
aanvragen van een Bibob-advies onder meer dat na de
Bibob-intake en -screening vragen blijven bestaan over
de bedrijfsvoering. Volgens de curator is in het bestreden
besluit echter niet aangegeven ten aanzien van
welke aspecten van de bedrijfsvoering vragen zijn blijven
bestaan. Bovendien wordt volgens hem het aspect
bedrijfsvoering in de beleidslijn niet genoemd als indicator.
Voor zover onduidelijkheid omtrent de bedrijfsfinanciering
zou bestaan, betoogt de curator dat het in
de branche van Biomassa gebruikelijk is dat eerst na
de vergunningverlening de financiering wordt geregeld.
Voorts betoogt hij dat, voor zover er al onduidelijkheden
over de bedrijfsvoering waren, geen grondslag bestond
voor het vragen van een advies aan het Bureau bibob,
aangezien er geen aanleiding was om Biomassa in verband
te brengen met criminele activiteiten.
2.4.1. Ingevolge artikel 8.10, vierde lid, van de Wet
milieubeheer kan het Bureau, bedoeld in artikel 8 van
de Wet bibob, om een advies als bedoeld in artikel 9
van die wet worden gevraagd.
StAB 2 / 2008

Milieu
17
Ingevolge artikel 9, eerste lid, van de Wet bibob,
voor zover hier van belang, heeft het Bureau bibob
tot taak aan bestuursorganen, voor zover deze bij of
krachtens de wet de bevoegdheid hebben gekregen het
Bureau daartoe te verzoeken, desgevraagd advies uit
te brengen over de mate van gevaar, bedoeld in artikel
3, eerste lid.
2.4.2. Het vragen van een advies aan het Bureau bibob
is een discretionaire bevoegdheid van het bevoegd
gezag. Blijkens de stukken heeft het college bij zijn
onderzoek of er redenen waren om een advies aan het
Bureau bibob te vragen, toepassing gegeven aan de
door hem opgestelde beleidslijn van 29 maart 2005.
In deze beleidslijn wordt gebruik gemaakt van diverse
indicatoren. Deze indicatoren zijn onder meer of in de
situatie na de Bibob-intake en -screening vragen blijven
bestaan over: a. de bedrijfsstructuur of de activiteiten
in en/of in de directe omgeving van de onderneming,
of b. de financiering van het bedrijf. Uit het bestreden
besluit blijkt dat het college heeft besloten tot het vragen
van een advies omdat Biomassa, ook na aanvulling
van de door haar aangeleverde gegevens ten behoeve
van de toepassing van de beleidslijn, onvoldoende duidelijkheid
heeft verschaft over de aard van de bedrijfsvoering
en de financiering van het bedrijf. De aard van
de bedrijfsvoering valt onder de onder a. genoemde
indicator. De financiering van het bedrijf betreft de
onder b. genoemde indicator. Gelet op het vorenstaande
vormt het betoog van de curator geen grond
voor het oordeel dat het college niet in redelijkheid
heeft kunnen beslissen tot het vragen van een advies
aan het Bureau bibob. Deze beroepsgrond faalt.
2.5. De curator betoogt dat het college ten onrechte
geen kopie van het advies ter beschikking heeft gesteld
aan Biomassa. Volgens hem is dit in strijd met het
zorgvuldigheidsbeginsel.
2.5.1. Ingevolge artikel 28, eerste lid, van de Wet
bibob is een ieder die krachtens deze wet de beschikking
krijgt over gegevens met betrekking tot een derde,
verplicht tot geheimhouding daarvan, behoudens voor
zover een bij deze wet gegeven voorschrift mededelingen
toelaat.
Het tweede lid van dit artikel bepaalt, voor zover
hier van belang, dat het bestuursorgaan dat een advies
ontvangt, de daarin opgenomen gegevens niet doorgeeft,
behoudens aan:
a. de aanvrager, uitsluitend voor zover dit noodzakelijk
is ter motivering van de door deze gevraagde beschikking.
Het derde lid van dit artikel bepaalt, voor zover hier
van belang, dat indien de betrokkene gebruik wenst te
maken van de in artikel 33, eerste, tweede en derde
lid, bedoelde mogelijkheid om zijn zienswijze kenbaar
te maken, hem door het bestuursorgaan de gelegenheid
wordt geboden het advies in te zien.
2.5.2. De Afdeling overweegt dat het op grond van artikel
28 van de Wet bibob niet is toegestaan het advies
integraal kenbaar te maken aan de aanvrager. Het college
heeft dan ook terecht geen kopie van het advies
aan Biomassa verstrekt. Deze beroepsgrond faalt.
2.6. De curator betoogt dat in het advies ten onrechte
onderzoek naar de derde is gedaan. Hij voert hiertoe
aan dat Biomassa geen relatie met de derde heeft
(gehad) en niet met de derde heeft samengewerkt. Volgens
de curator is de derde geen bestuurder van Biomassa
(geweest) en heeft hij ook geen zeggenschap
(gehad), maar was hij slechts extern adviseur.
2.6.1. Volgens artikel 3, vierde lid, van de Wet bibob
voornoemd staat de betrokkene onder meer in relatie
tot door een andere persoon gepleegde strafbare feiten,
indien deze persoon in een zakelijk samenwerkingsverband
tot hem staat.
2.6.2. Blijkens de stukken heeft de derde zich op zijn
visitekaartje en op de website van Biomassa gepresenteerd
als ‘non-executive director’ van Biomassa. Voorts
is de derde aanwezig geweest bij besprekingen met het
college in het kader van de onderhavige aanvraag om
vergunning en heeft hij namens Biomassa een koopovereenkomst
mede ondertekend. Gelet hierop heeft
het college op goede gronden aangenomen dat de
derde in een zakelijk samenwerkingsverband tot Biomassa
stond. De derde is dan ook niet ten onrechte in
het onderzoek betrokken. Deze beroepsgrond faalt.
2.7. De curator stelt voorts dat er geen ernstig gevaar
bestaat dat de vergunning zal worden gebruikt om
strafbare feiten te plegen, zodat het weigeren van de
vergunning niet zou zijn gerechtvaardigd. Volgens hem
blijkt niet uit het advies dat de personen die zijn onderzocht,
zich schuldig hebben gemaakt aan het plegen
StAB 2 / 2008

18
Milieu
van strafbare feiten of dat aannemelijk is dat zij zich
daaraan schuldig zullen maken. Geen van de onderzochte
personen is ooit strafrechtelijk veroordeeld. De
bevindingen ten aanzien van de derde bevatten volgens
de curator onjuistheden. Verder is de betrokkenheid
van de derde bij enkele faillissementen niet strafbaar.
Volgens de curator is het advies zodanig onjuist en
onvolledig, dat het college daar niet zijn beslissing tot
weigering van de vergunning op mocht baseren.
2.7.1. In het advies is, aan de hand van de criteria
die daarbij ingevolge artikel 3, derde lid, van de Wet
bibob moeten worden betrokken, uiteengezet dat een
ernstig gevaar bestaat dat de vergunning zal worden
gebruikt om strafbare feiten te plegen als bedoeld in
artikel 3, eerste lid, onder b, van deze wet. Voor zover
de curator bestrijdt dat dit gevaar bestaat, overweegt
de Afdeling dat de derde blijkens de stukken betrokken
is bij diverse faillissementen. Volgens het advies
worden er voorts onderzoeken naar de derde verricht in
verband met bestuurdersaansprakelijkheid. Het advies
is door de curator en de derde onvoldoende onderbouwd
bestreden. Er bestaat verder geen aanleiding
voor het oordeel dat het advies onvoldoende zorgvuldig
tot stand is gekomen of anderszins zodanige gebreken
bevat, dat het college zijn beslissing daar niet op heeft
mogen baseren. Voorts is in het advies vastgesteld dat
zich feiten en omstandigheden voordoen die erop wijzen
of redelijkerwijs doen vermoeden dat ter verkrijging
van de aangevraagde beschikking strafbare feiten zijn
gepleegd, te weten valsheid in geschrifte en opgave
van onware gegevens. Dit geeft ingevolge het zesde lid
van deze wet aan het college eveneens een weigeringsgrond
als bedoeld in het eerste lid. De curator en de
derde hebben dit onderdeel van het advies niet bestreden.
Het college heeft dan ook op goede gronden aangenomen
dat de in artikel 3, eerste lid, onder b, en
zesde lid, van de Wet bibob opgenomen weigeringsgronden
zich voordoen.
2.7.2. Op grond van artikel 3, vijfde lid, van de Wet
bibob voornoemd vindt de weigering als bedoeld in het
eerste lid slechts plaats indien deze evenredig is met
de mate van gevaar, en, voor zover het ernstig gevaar
als bedoeld in het eerste lid, onderdeel b, betreft, met
de ernst van de strafbare feiten.
Op grond van artikel 3, zesde lid, van de Wet bibob
voornoemd vindt de weigering als bedoeld in dat lid
slechts plaats indien deze ten minste evenredig is met
het vermoeden dat strafbare feiten zijn gepleegd en
met de ernst van die feiten.
2.7.3. De curator stelt zich op het standpunt dat het
college bij afweging van de betrokken belangen niet in
redelijkheid de vergunning heeft kunnen weigeren. Volgens
hem is weigering van de vergunning niet evenredig
met de mate van gevaar dat de beschikking mede zal
worden gebruikt om strafbare feiten te plegen en met
de ernst van die strafbare feiten. Hij voert hiertoe aan
dat geen van de onderzochte personen ooit strafrechtelijk
is veroordeeld. Voorts betoogt de curator dat het
college ten onrechte op basis van het ontbreken van
gegevens omtrent de bedrijfsfinanciering concludeert
dat derden in de toekomst substantiële schade zullen
lijden. Bovendien miskent het college in de belangenafweging
dat door Biomassa zeer grote investeringen zijn
gedaan, aldus de curator.
2.7.4. Het college heeft de vergunning geweigerd omdat
de maatschappelijke belangen die in het geding zijn,
volgens hem zwaarder wegen dan het belang van Biomassa
bij de oprichting van de inrichting. Gelet op het
advies is er volgens het college een ernstig gevaar dat
de vergunning mede zal worden gebruikt om strafbare
feiten te plegen, en is aannemelijk dat verlening van de
vergunning in de toekomst tot substantiële schade bij
derden kan leiden. Daarentegen zou het niet verlenen
van de gevraagde vergunning volgens het college leiden
tot beperkte personele consequenties, aangezien
Biomassa ten tijde van het nemen van het bestreden
besluit, behoudens de directieleden, geen personeelsleden
in dienst had. Door het beperkte inzicht in de
financiering van de inrichting kon verder niet worden
geconcludeerd dat de weigering van de vergunning
grote financiële consequenties voor Biomassa zou hebben.
2.7.5. Het college heeft aannemelijk gemaakt dat verlening
van de vergunning grote financiële gevolgen voor
derden kan hebben. Naar het oordeel van de Afdeling
heeft het college zich met de in de vorige rechtsoverweging
weergegeven motivering op goede gronden op
het standpunt gesteld dat weigering van de vergunning
evenredig is met zowel de mate van gevaar dat
de beschikking mede zal worden gebruikt om strafbare
feiten te plegen, als met de ernst van die strafbare
feiten. Voorts kan, gelet op het advies, dat in zoverre
StAB 2 / 2008

niet door de curator en de derde is bestreden, niet
worden geoordeeld dat weigering van de vergunning
niet evenredig is met het vermoeden dat strafbare feiten
zijn gepleegd en met de ernst van die feiten. Ook
anderszins bestaat geen grond voor het oordeel dat het
college bij afweging van de betrokken belangen niet in
redelijkheid heeft kunnen besluiten tot weigering van
de vergunning.
Deze beroepsgrond faalt.
2.8. Het beroep is ongegrond.
Milieu
08-31
ABRvS 30 januari 2008, nr. 200701012/1
(GS Zuid-Holland)
19
Casus
Milieuvergunning voor het veranderen van een inrichting
voor het bewerken van o.a. afvalstoffen. In 2003
is voor de inrichting een revisievergunning verleend
voor zowel het op- en overslaan als het bewerken van
afvalstoffen. Sindsdien heeft geen bewerking plaatsgevonden
noch is de inrichting geschikt gemaakt voor
bewerking zodat de vergunning voor wat betreft dit
aspect van rechtswege is komen te vervallen. Appellante
is van mening dat de onderliggende vergunning
in zijn geheel is komen te vervallen.
Rechtsvraag
Is de vergunning geheel of gedeeltelijk vervallen?
Uitspraak
De Afdeling overweegt dat op basis van de vergunning
van 2003 een bedrijfshal voor op- en overslagwerkzaamheden
is opgericht die volledig in gebruik
is. Dat de vergunning van 2003 tevens is verleend
voor andere activiteiten dan op- en overslag betekent
niet dat de vergunning in zijn geheel is komen te vervallen
omdat niet is gebleken dat de op- en overslag
van stoffen niet zelfstandig kan plaatsvinden.
Wet milieubeheer, artikel 8.18
1. Procesverloop
Bij besluit van 15 december 2006 heeft het college
van gedeputeerde staten van Zuid-Holland (hierna: het
college) aan de besloten vennootschap met beperkte
aansprakelijkheid B.V. Nederlandse Erts- en Mineraalbewerking
(hierna: de NEM) een vergunning als
bedoeld in artikel 8.1, eerste lid, aanhef en onder b,
van de Wet milieubeheer verleend voor het veranderen
van een inrichting voor het bewerken van ferro alloys,
ertsen, mineralen en (gevaarlijke) afvalstoffen.
(…)
StAB 2 / 2008

20
Milieu
2. Relevante overwegingen
Inleiding
2.1. Op 14 maart 2003 heeft het college aan de NEM
een revisievergunning als bedoeld in artikel 8.4 van de
Wet milieubeheer verleend voor het op- en overslaan
en het bewerken (malen) van ferro alloys, ertsen, mineralen
en (gevaarlijke) afvalstoffen. Sindsdien heeft noch
bewerking van deze stoffen plaatsgevonden noch is de
inrichting geschikt gemaakt voor bewerking. Ingevolge
artikel 8.18, eerste lid, aanhef en onder a, van de Wet
milieubeheer vervalt de vergunning voor een inrichting
indien de inrichting niet binnen drie jaar nadat de vergunning
onherroepelijk is geworden, is voltooid en in
werking gebracht. Dientengevolge is de vergunning
voor zover zij betrekking heeft op het bewerken van
vermelde stoffen, van rechtswege vervallen. In het
thans bestreden besluit wordt opnieuw vergunning
verleend voor het bewerken van ferro alloys, ertsen en
mineralen en voor het verwerken van afvalstoffen. Volgens
het college is de vergunning van 14 maart 2003
niet vervallen voor zover het betreft het op- en overslaan
van de vermelde stoffen, omdat de inrichting in
zoverre wel is voltooid en in werking gebracht.
gedeelte van de inrichting, heeft het college in redelijkheid
het standpunt kunnen innemen dat hij geen
revisievergunning heeft behoeven te verlangen. Deze
beroepsgrond faalt.
(…)
Vervallen van vergunning
2.3. [appellante sub 2] bestrijdt dat de inrichting deels
is voltooid en in werking gebracht en dat de vergunning
slechts gedeeltelijk is vervallen. Volgens haar vormen
de voorschriften die aan de vergunning van 14 maart
2003 zijn verbonden één geheel.
2.3.1. Ter zitting is komen vast te staan dat de bedrijfshal,
die bedoeld en geschikt is voor de vergunde op- en
overslagwerkzaamheden, volledig in gebruik is, zodat
het college zich terecht op het standpunt heeft gesteld
dat de vergunning van 14 maart 2003 in zoverre niet
is vervallen. Dat deze vergunning tevens is verleend
voor andere activiteiten dan op- en overslag, maakt
niet dat de vergunning daarom in haar geheel is vervallen,
omdat niet gebleken is dat de op- en overslag
van stoffen niet zelfstandig kan plaatsvinden. Nu bij
de milieuhygiënische toetsing van de gevraagde veranderingen
voldoende onderscheid kan worden gemaakt
tussen het bestaande en het nieuwe (thans vergunde)
StAB 2 / 2008

08-32
ABRvS 30 januari 2008, nr. 200703136/1
(Helden)
Casus
Revisievergunning krachtens de Wet milieubeheer
voor een varkenshouderij met een traditioneel stalsysteem.
Appellanten voeren aan dat in de desbetreffende
stallen niet de beste beschikbare technieken
(BBT) zijn toegepast. Een aantal maanden ná het
besluit tot vergunningverlening heeft de drijver van
de inrichting met toepassing van artikel 8.19, tweede
lid, van de Wm gemeld dat hij chemische luchtwassers
in de stallen zal toepassen. Verweerder heeft
deze melding geaccepteerd.
Rechtsvraag
Dient met de melding omtrent toepassing BBT rekening
te worden gehouden?
Uitspraak
De Afdeling overweegt dat bij de beoordeling van het
besluit tot vergunningverlening geen rekening kan
worden gehouden met de melding nu deze niet leidt
tot wijziging van de vergunning. De vergunning en de
daaraan verbonden voorschriften en beperkingen blijven
gelden. Nu de stallen niet conform BBT zijn aangevraagd,
had de vergunning moeten worden geweigerd.
Volgt vernietiging van het bestreden besluit.
Wet milieubeheer, artikel 8.19, tweede lid
1. Procesverloop
Bij besluit van 13 maart 2007 heeft het college van
burgemeester en wethouders van Helden (hierna: het
college) aan [vergunninghouder] een vergunning, als
bedoeld in artikel 8.4, eerste lid, van de Wet milieubeheer,
verleend voor een varkenshouderij.
(…)
2. Relevante overwegingen
2.1. De bij besluit van 13 maart 2007 verleende vergunning
ziet op het houden van guste en dragende zeugen,
opfokzeugen, kraamzeugen, gespeende biggen en
Milieu
21
beren, verdeeld over een aantal stallen. Stal 6 en een
gedeelte van stal 7 zijn uitgerust met een traditioneel
stalsysteem.
2.2. [appellanten] voeren aan dat in stal 6 en in het
desbetreffende gedeelte van stal 7 ten onrechte niet de
in aanmerking komende beste beschikbare technieken
zijn toegepast. Zij voeren verder aan dat aan de door
[vergunninghouder] op 12 november 2007 ingediende
melding tot aanpassing van deze stallen in deze procedure
geen betekenis toekomt.
2.3. Het college is van mening dat het niet redelijk is
om voor stal 6 en het desbetreffende gedeelte van stal
7, die reeds bestaan en waarvoor eerder een milieuvergunning
is verleend, toepassing van de in aanmerking
komende beste beschikbare technieken te eisen. Volgens
het college zou met de toepassing van de beste
beschikbare technieken, zeker in verhouding tot de
daarmee gemoeide investeringen, slechts een beperkt
milieuvoordeel worden behaald. Verder zoekt het college
aansluiting bij het Besluit ammoniakemissie huisvesting
veehouderij (hierna: het Besluit). Hoewel het
Besluit nog niet in werking is getreden, kan volgens het
college worden uitgegaan van de daarin opgenomen
overgangstermijnen voor bestaande stallen wat het
overschakelen op emissiearme systemen betreft.
Het college acht in deze procedure van belang dat
[vergunninghouder] een melding heeft ingediend tot
aanpassing van de stallen 6 en 7.
2.4. Op 12 november 2007 heeft [vergunninghouder]
een melding als bedoeld in artikel 8.19, tweede lid,
aanhef en onder b, van de Wet milieubeheer bij het
college ingediend. Deze melding betreft het voornemen
om stal 6 en het desbetreffende gedeelte van stal 7,
zoals die bij besluit van 13 maart 2007 zijn vergund,
te veranderen door daarin chemische luchtwassers toe
te passen. Bij besluit van 19 november 2007 heeft het
college deze melding geaccepteerd. Bij de beoordeling
van de rechtmatigheid van de bij besluit van 13 maart
2007 verleende vergunning kan hiermee geen rekening
worden gehouden. Het accepteren van de melding
leidt immers niet tot wijziging van de vergunning
en de gemelde veranderingen kunnen evenmin worden
geacht in de plaats te zijn getreden van de desbetreffende
onderdelen van de vergunning. De vergunning en
de daaraan verbonden voorschriften en beperkingen
StAB 2 / 2008

22
Milieu
blijven gelden; het staat [vergunninghouder] dan ook
in zoverre vrij de vergunning uit te voeren of te blijven
uitvoeren.
2.5. Artikel 8.10, eerste lid, van de Wet milieubeheer
bepaalt dat de vergunning slechts in het belang van de
bescherming van het milieu kan worden geweigerd. Het
tweede lid, aanhef en onder a, van dit artikel bepaalt
dat de vergunning in ieder geval wordt geweigerd
indien door verlening daarvan niet kan worden bereikt
dat in de inrichting ten minste de voor de inrichting in
aanmerking komende beste beschikbare technieken
worden toegepast.
2.6. Niet in geschil is dat in stal 6 en in het desbetreffende
gedeelte van stal 7, zoals die zijn aangevraagd
en bij besluit van 13 maart 2007 zijn vergund, niet
de in aanmerking komende beste beschikbare technieken
worden toegepast. Gezien artikel 8.10, tweede lid,
aanhef en onder a, van de Wet milieubeheer moet de
vergunning ook worden geweigerd indien in bestaande
stallen waarop de aanvraag betrekking heeft, niet de
in aanmerking komende beste beschikbare technieken
worden toegepast. Nu verweerder dit heeft miskend, is
het besluit van 13 maart 2007 in zoverre in strijd met
artikel 8.10, tweede lid, aanhef en onder a, van de Wet
milieubeheer. Deze beroepsgrond slaagt.
2.7. Het beroep is gegrond. Het besluit van 13 maart
2007 dient te worden vernietigd.
Annotatie
In deze uitspraak is een revisievergunning aan de orde
die niet is gebaseerd op de beste beschikbare technieken,
het uitgangspunt voor milieuvergunningverlening
sinds 1 december 2005 (zie art. 8.11 lid 3 Wm). Twee
van de stallen zijn namelijk nog uitgerust met een traditioneel
stalsysteem. Verweerder tracht het afwijken
van de beste beschikbare technieken te rechtvaardigen
door te wijzen op het Besluit ammoniakemissie huisvesting
veehouderij (hierna: Huisvestings-AMvB; Stb.
2005, 675), waarin maximale emissiewaarden voor
huisvestingssystemen voor diverse diersoorten zijn
opgenomen maar dat voor bestaande stallen nog verschillende
overgangstermijnen bevat. Verweerder was
van mening dat ook de veehouderij in kwestie niet eerder
dan na de betreffende overgangstermijn op emissiearme
stalsystemen hoefde over te stappen. Hoewel
de Afdeling op dit argument in deze uitspraak niet
expliciet ingaat (zie echter eerder ABRvS 11 juli 2007,
200609287/1), is het toch wel aardig daar even bij stil
te staan, omdat deze AMvB per 1 april 2008 in werking
is getreden (zie Stb. 2008, 93). De Huisvestings-
AMvB bevat algemene regels voor vergunningplichtige
inrichtingen en was aanvankelijk gebaseerd op artikel
8.44 Wm. Inmiddels is, met de modernisering van de
algemene milieuregels voor inrichtingen (zie Kamerstukken
II, 2005-2006, 30 483; Stb. 2006, 606), het
onderscheid tussen 8.40- en 8.44-AMvB’s vervallen.
Hét kenmerk van algemene regels is dat die indien van
toepassing zonder meer gelden. Maar omdat inrichtingen
niet van de ene op de andere dag aan strengere
eisen kunnen voldoen – er moet om redenen van
rechtszekerheid bijvoorbeeld rekening worden gehouden
met de terugverdientijd van eerdere investeringen
– voorziet de Huisvestings-AMvB in overgangstermijnen
voor bestaande stallen. Die overgangstermijnen
variëren en lopen van 2007 (voor IPPC-inrichtingen)
tot 2010 of zelfs 2012 (als de vergunning dateert van
na 1 januari 1997) of 2013 (bij aantallen dieren onder
bepaalde drempelwaarden).
Concreet betekent het dat in de betrokken bedrijven
in beginsel pas na het verstrijken van de toepasselijke
overgangstermijn emissiearme stalsystemen
hoeven te worden gebruikt. De ondernemers moeten
er dan nog wel voor zorgen dat hun uiteindelijke keuze
ook in de vergunning wordt vastgelegd, tenzij wijziging
van de vergunning niet nodig is of de verandering met
een 8.19-melding kan worden afgedaan (zie de NvT, p.
14). Als er vóór het verstrijken van de overgangstermijn
een noodzaak bestaat om de vergunning te wijzigen en/
of zoals in casu een revisievergunning is aangevraagd,
doet die overgangstermijn echter niet (meer) ter zake
en moet conform het toetsingskader van de Wm, in het
bijzonder artikel 8.11 lid 3, worden beslist. De beste
beschikbare technieken moeten dan onmiddellijk worden
toegepast (zie ook de hierna opgenomen uitspraak
Vz. ABRvS 5 februari 2008, StAB 2008, nr. 33). De
overgangstermijnen uit de Huisvestings-AMvB geven
slechts aan op welke datum uiterlijk aan de betreffende
emissiewaarden moet worden voldaan, maar geven
geen ‘recht’ om tot die datum het uitgangspunt van de
beste beschikbare technieken bij de vergunningverlening
opzij te zetten.
De vergunninghouder zag de bui vermoedelijk al
hangen en diende hangende de beroepsprocedure een
melding ex artikel 8.19 lid 2 Wm in (melding van zoge-
StAB 2 / 2008

noemde ‘milieuneutrale’ veranderingen: veranderingen
die niet tot andere of grotere nadelige gevolgen voor het
milieu leiden). Centraal in de uitspraak staat of dit consequenties
heeft voor de rechtmatigheid van de aangevochten
milieuvergunning, met andere woorden of de
melding ertoe leidt dat wél aan het vereiste van artikel
8.11 lid 3 is voldaan. Of de beoogde verandering
ertoe zou leiden dat de inrichting wel conform de beste
beschikbare technieken in werking zou zijn, blijkt niet
uit de uitspraak, maar is ook niet relevant. De Afdeling
wijst er namelijk op dat het accepteren van de melding
niet leidt tot wijziging van de vergunning en deze evenmin
vervangt (zie reeds ABRvS 22 augustus 2002,
AB 2003, 28 m.nt. FM, MenR 2002, 119 m.nt. Van
Gestel); de verleende vergunning blijft dus in strijd met
artikel 8.11 lid 3 Wm. De vergunninghouder is bovendien
geenszins verplicht de gemelde verandering, zelfs
niet na acceptatie van de melding, daadwerkelijk door
te voeren. Hierdoor is niet verzekerd dat in de inrichting
de beste beschikbare technieken worden toegepast.
De Afdeling vernietigt de vergunning dan ook wegens
strijd met artikel 8.10 lid 2 onder a Wm (het niet ten
minste toepassen van de beste beschikbare technieken
als weigeringsgrond).
Milieu
08-33
Vz. ABRvS 5 februari 2008, nr. 200705752/1
(GS Noord-Brabant)
23
Casus
Revisievergunning krachtens de Wm voor een agrarisch
bedrijf. Met verwijzing naar het (nog niet in werking
getreden) Besluit ammoniakemissie huisvesting
veehouderij (het Besluit) acht verweerder het redelijk
dat ten aanzien van de bestaande stallen (nog) niet
de beste beschikbare technieken (BBT) worden toegepast.
In het Besluit zijn overgangstermijnen opgenomen
die gelden voor het toepassen van emissiearme
stalsystemen bij bestaande stallen.
Rechtsvraag
Kan de toepassing van BBT voor bestaande gevallen
op termijn worden gesteld?
Uitspraak
De Voorzitter overweegt dat BBT onmiddellijk dient
te worden toegepast. De overgangstermijnen die in
het Besluit worden genoemd, doen daar niet aan af.
Aletta Blomberg
Wet milieubeheer, artikelen 8.10 en 8.11
1. Procesverloop
Bij besluit van 22 juni 2007 heeft het college van
gedeputeerde staten van Noord-Brabant (hierna: het
college) aan [vergunninghouder] een revisievergunning
als bedoeld in artikel 8.4, eerste lid, van de Wet
milieubeheer verleend voor een agrarisch bedrijf met
varkens.
2. Relevante overwegingen
2.1. (…)
2.2. [verzoeker] voert aan dat in de bestaande stallen
niet de voor de inrichting in aanmerking komende beste
beschikbare technieken worden toegepast.
2.2.1. Het college stelt dat het niet redelijk is om te
eisen dat in de bestaande stallen 1 gedeeltelijk, 2 en
3 aan de [locatie 2] en de stallen 1 tot en met 5 aan
de [locatie 1] de beste beschikbare technieken worden
StAB 2 / 2008

24
toegepast. Het college baseert dit standpunt onder
meer op de in het Besluit ammoniakemissie huisvesting
veehouderij opgenomen overgangstermijnen die
gelden voor het toepassen van emissiearme stalsystemen
bij bestaande stallen.
Milieu
08-34
ABRvS 13 februari 2008, nr. 200702721/1
(GS Zuid-Holland)
2.2.2. Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen (uitspraak
van 11 juli 2007 in zaak nr. 200609287/1)
dienen, gelet op artikel 8.10, tweede lid, aanhef en
onder a, en artikel 8.11, derde lid, tweede volzin, van
de Wet milieubeheer, in de inrichting of delen daarvan
waarvoor vergunning wordt verleend, onmiddellijk de
daarvoor in aanmerking komende beste beschikbare
technieken te worden toegepast. De overgangstermijnen
die in het – nog niet in werking getreden –
Besluit ammoniakemissie huisvesting veehouderij zijn
genoemd, kunnen daaraan niet afdoen. Niet in geschil
is dat de stalsystemen in de bestaande stallen, zoals
aangevraagd, niet kunnen worden aangemerkt als de
beste beschikbare technieken. Het bestreden besluit is
in zoverre in strijd met de artikelen 8.10 en 8.11 van
de Wet milieubeheer.
Casus
Revisievergunning krachtens de Wet milieubeheer
voor een inrichting voor de op- en overslag en het
bewerken van bedrijfsafval en bouw- en sloopafval.
De inrichting ligt op een in 1991 in het kader van
de Wet geluidhinder gezoneerd industrieterrein. Het
bestemmingsplan van juni 1999 voorzag in een vergroting
van dit gezoneerde industrieterrein. Bij uitspraak
van 30 oktober 2002 heeft de Afdeling echter
goedkeuring onthouden aan het plandeel met de
bestemming ‘Bedrijven - chemisch bedrijf’ (hierna:
‘code Bc’).
Appellanten stellen dat voor een drietal woningen
(waaronder een watertoren) ten onrechte geen
geluidnormen voor normale burgerwoningen zijn
gesteld. Verweerder stelt dat met de uitspraak van
de Afdeling van 30 oktober 2002 weliswaar goedkeuring
is onthouden aan het bestemmingsplan van
1999 voor zover dit betrekking heeft op het plandeel
met de ‘code Bc’, doch dat daarmee de grens
van het gezoneerde industrieterrein, zoals vastgelegd
in dit bestemmingsplan niet is aangetast. Daardoor
is volgens hem het gezoneerde industrieterrein vergroot
en zijn de door appellanten bedoelde woningen
op het gezoneerde industrieterrein komen te liggen.
Hierdoor komt aan deze woningen geen bijzondere
bescherming (meer) toe voor wat betreft de geluidsbelasting
die ze ondervinden.
Rechtsvraag
Waardoor wordt de omvang van het gezoneerde industrieterrein
bepaald?
Uitspraak
De Afdeling overweegt dat de omvang van een industrieterrein
wordt bepaald door de omvang van de
gronden waaraan een bestemming is gegeven die
de mogelijkheid van vestiging van inrichtingen die in
belangrijke mate geluidhinder kunnen veroorzaken,
insluit. De desbetreffende woningen liggen op de
gronden met de bestemming ‘code Bc’; deze gronden
behoorden voorheen niet tot het industrieterrein.
Deze bestemming behelsde dus een uitbreiding van
StAB 2 / 2008

Milieu
25
het industrieterrein. Nu aan deze bestemming goedkeuring
is onthouden, hebben de betrokken gronden
de bedoelde bestemming niet gekregen, zodat geen
uitbreiding van het industrieterrein heeft plaatsgevonden.
Derhalve is verweerder er ten onrechte
van uitgegaan dat de woningen op het gezoneerde
industrieterrein liggen. Nu de woningen een hogere
geluidsbelasting ondervinden dan wettelijk is toegestaan,
is het beroep in zoverre gegrond.
Wet milieubeheer, artikel 8.8, derde lid, onder a
Wet geluidhinder, artikel 65 (oud)
1. Procesverloop
Bij besluit van 12 februari 2007 heeft het college van
gedeputeerde staten van Zuid-Holland (hierna: het
college) aan de besloten vennootschap met beperkte
aansprakelijkheid SITA Recycling Services West B.V.
(hierna: vergunninghoudster) een revisievergunning als
bedoeld in artikel 8.4, eerste lid, van de Wet milieubeheer
verleend voor een inrichting voor de op-, overslag
en het bewerken van bedrijfsafval en bouw- en sloopafval.
(…)
2. Relevante overwegingen
2.1. (…)
2.4. Ingevolge artikel 8.8, derde lid, aanhef en onder
a, van de Wet milieubeheer, zoals dat vóór 1 januari
2007 luidde, neemt het bevoegd gezag bij de beslissing
op de aanvraag in ieder geval in acht de voor de
onderdelen van het milieu, waarvoor de inrichting
gevolgen kan hebben, geldende grenswaarden, voor
zover de verplichting tot het in acht nemen voortvloeit
uit de artikelen 41, 46 tot en met 50, 53, 65 tot en
met 68 of 72, tweede lid, van de Wet geluidhinder.
2.5. [appellant] en anderen betogen dat voor de woningen
aan de Schielands Hoge Zeedijk 20, 21 en 22 ten
onrechte geen geluidnormen voor normale burgerwoningen
zijn gesteld.
Volgens [appellant] en anderen heeft het college de
geluidbelasting op de woningen Schielands Hoge Zeedijk
21 en 22 ten onrechte beoordeeld als waren deze
gelegen op het gezoneerde industrieterrein, aangezien
de gronden waarop deze woningen zijn gelegen volgens
hen niet behoren tot het gezoneerde industrieterrein. In
dit verband wijzen [appellant] en anderen er op dat de
Afdeling bij uitspraak van 30 oktober 2002 in zaak nr.
200001707/1 inzake het besluit van 15 februari 2000
tot goedkeuring van het bestemmingsplan ‘Schielands
Hoge Zeedijk - 1999’ (hierna: het bestemmingsplan),
goedkeuring heeft onthouden aan het plandeel met de
bestemming ‘Bedrijven - chemisch bedrijf’.
Volgens [appellant] en anderen heeft het college
zich met betrekking tot de woning op het adres
Schielands Hoge Zeedijk 20, die zich bevindt in een
watertoren, ten onrechte op het standpunt gesteld dat
hiervoor in het geheel geen geluidnormen behoeven te
worden gesteld. [appellant] en anderen voeren in dit
verband aan dat de watertoren evenmin is gelegen op
het gezoneerde industrieterrein, een woonvergunning
is verleend voor een (burger)woning in de watertoren
en dat aan de door het college ingeroepen bepaling
van het op 27 juni 2005 vastgestelde bestemmingsplan
‘Watertoren e.o.’, inhoudende dat de milieuruimte
van de aanwezige bedrijven door de vrijstelling voor
een dienstwoning in de watertoren niet mag worden
beperkt, geen betekenis toekomt, omdat dat bestemmingsplan
is vernietigd.
2.5.1. Het college stelt zich op het standpunt dat met
de uitspraak van de Afdeling van 30 oktober 2002 in
zaak nr. 200001707/1, voor zover hier van belang,
goedkeuring is onthouden aan het plandeel met de
bestemming ‘Bedrijven - chemisch bedrijf’, doch dat
de grens van het gezoneerde industrieterrein, zoals
vastgelegd in het bestemmingsplan niet is aangetast.
Volgens het college is derhalve door het bestemmingsplan
het gezoneerde industrieterrein vergroot en zijn de
woningen aan de Schielands Hoge Zeedijk 21 en 22 en
de woning in de watertoren aan de Schielands Hoge
Zeedijk 20 op het gezoneerde industrieterrein komen te
liggen. Hierdoor komt aan deze woningen geen bijzondere
bescherming (meer) toe voor de geluidbelasting,
zodat de vastgestelde geluidwaarden hoger mogen
zijn dan volgens de zonegrens en MTG-waarden aanvaardbaar
is, aldus het college. De ter plaatse van de
woningen Schielands Hoge Zeedijk 21 en 22 gestelde
waarden bieden die woningen voldoende bescherming
en bieden ook voldoende afgeleide bescherming aan
de woning in de watertoren aan de Schielands Hoge
Zeedijk 20, aldus het college. Overigens was volgens
het college aan het bestemmingsplan ‘Watertoren e.o.’
– waaraan provinciale goedkeuring is onthouden – de
StAB 2 / 2008

26
Milieu
voorwaarde verbonden, dat de milieuruimte van de
aanwezige bedrijven niet op onaanvaardbare wijze zou
worden beperkt door de vrijstelling voor een dienstwoning
in de watertoren.
2.5.2. Bij Koninklijk Besluit van 8 mei 1991 is krachtens
de Wet geluidhinder rondom het industrieterrein
een geluidzone vastgesteld.
Bij besluit van 28 juni 1999 heeft de gemeenteraad
van Gouda, op voorstel van het college van burgemeester
en wethouders van Gouda, het bestemmingsplan
‘Schielands Hoge Zeedijk - 1999’ vastgesteld.
Artikel 6, eerste lid, aanhef en onder a, van de
planvoorschriften luidt, voor zover hier van belang, als
volgt: ‘De op de plankaart als ‘Bedrijven’ aangegeven
gronden zijn bestemd voor bedrijven, die hierna zijn
aangegeven bij de letter-/cijfercode die op de plankaart
in het betreffende bestemmingsvlak is aangeduid:
code bedrijven
Bc chemisch bedrijf.’
Artikel 6, tweede lid, aanhef en onder b, van de planvoorschriften
luidt als volgt: ‘Onder bedrijven als
bedoeld in lid 1 zijn, met uitzondering van het chemisch
bedrijf, op de plankaart met code Bc, niet begrepen
bedrijven, die krachtens artikel 2.4 van het Inrichtingen-
en vergunningbesluit milieubeheer (Stb. 1993,
50) zijn aangewezen als inrichtingen die in belangrijke
mate geluidhinder kunnen veroorzaken.’
In de plantoelichting van het bestemmingsplan
is onder 2.4.2, pagina 27, vermeld dat, omdat in het
bestemmingsplan is voorzien in de mogelijkheid van
uitbreiding van het bedrijf Unichema, een uitbreiding
van het gezoneerde industrieterrein plaatsvindt.
Bij besluit van 15 februari 2000 heeft het college
van gedeputeerde staten van Zuid-Holland beslist
omtrent de goedkeuring van het bestemmingsplan. Bij
voornoemde uitspraak van 30 oktober 2002 in zaak
nr. 200001707/1 heeft de Afdeling, voor zover hier
van belang, goedkeuring onthouden aan het betrokken
plandeel met de bestemming ‘Bedrijven - chemisch
bedrijf’.
2.5.3. De Afdeling overweegt dat uit de systematiek
van de Wet geluidhinder volgt dat de omvang van een
industrieterrein in de zin van deze wet wordt bepaald
door de omvang van de gronden waaraan een bestemming
is gegeven die de mogelijkheid van vestiging van
inrichtingen, behorende tot een in artikel 2.4 van het
Inrichtingen- en vergunningenbesluit milieubeheer aangewezen
categorie, insluit.
Gelet op voornoemd voorschrift 6 werd in het plan
aan de gronden die op de plankaart in het desbetreffende
bestemmingsvlak waren aangeduid met de code
Bc, welke gronden voorheen niet tot het industrieterrein
behoorden, een zodanige bestemming gegeven.
Aldus behelsde het plan een uitbreiding van het industrieterrein.
Nu de Afdeling bij haar uitspraak van 30 oktober
2002 in zaak nr. 200001707/1 goedkeuring heeft onthouden
aan het plandeel met de bestemming ‘Bedrijven
- chemisch bedrijf’, hebben de betrokken gronden
de bedoelde bestemming niet gekregen, zodat geen
uitbreiding van het gezoneerde industrieterrein heeft
plaatsgevonden.
Ter zitting is vast komen te staan dat de watertoren
aan de Schielands Hoge Zeedijk 20 en de woningen
aan de Schielands Hoge Zeedijk 21 en 22 waren
gelegen in het plandeel met de bestemming ‘Bedrijven
- chemisch bedrijf’. Het college is in het bestreden
besluit derhalve ten onrechte uitgegaan van het standpunt
dat deze watertoren en woningen op het gezoneerde
industrieterrein liggen.
2.5.4. Ingevolge artikel 65 van de Wet geluidhinder,
zoals dat vóór 1 januari 2007 luidde, is de ten hoogste
toelaatbare geluidbelasting, vanwege het industrieterrein,
van de gevel van woningen die op het tijdstip van
de vaststelling van de zone binnen de zone aanwezig,
in aanbouw of geprojecteerd zijn, 55 dB(A), tenzij op
dat tijdstip de geluidbelasting van de bedoelde woningen
lager is dan of gelijk is aan 50 dB(A), in welk geval
de ten hoogste toelaatbare geluidbelasting 50 dB(A) is.
Het in de vorige volzin bepaalde geldt niet met betrekking
tot binnen de zone aanwezige of in aanbouw zijnde
woningen die op het bedoelde tijdstip reeds een hogere
geluidbelasting vanwege het industrieterrein ondervinden
dan 55 dB(A).
Ingevolge artikel 67, derde lid, van de Wet geluidhinder,
zoals dat vóór 1 januari 2007 luidde, zijn met
betrekking tot de ten hoogste toelaatbare geluidbelasting,
vanwege een industrieterrein, van de gevel van
binnen de zone nieuw te bouwen woningen, die niet
behoren tot de geprojecteerde woningen als bedoeld in
het tweede lid of in artikel 65, de artikelen 46, 47, 48
en 51 van overeenkomstige toepassing.
StAB 2 / 2008

2.5.5. In voorschrift 6.1 zijn, voor zover hier van
belang, voor de woningen Schielands Hoge Zeedijk
21 en 22 waarden voor het langtijdgemiddeld beoordelingsniveau
van 58 dB(A) in de dagperiode en 45
dB(A) in de nachtperiode toegestaan.
Milieu
08-35
ABRvS 20 februari 2008, nr. 200703603/1
(Tubbergen)
27
2.5.6. Uit de stukken, waaronder het deskundigenbericht,
blijkt dat ten tijde van de vaststelling van de
zone de equivalente geluidbelasting op de woningen
Schielands Hoge Zeedijk 21 en 22 minder dan 55
dB(A) etmaalwaarde bedroeg. Gelet hierop is op deze
woningen ten hoogste een equivalente geluidbelasting
van 55 dB(A) etmaalwaarde toelaatbaar. Door in voorschrift
6.1 voor de woningen Schielands Hoge Zeedijk
21 en 22 een waarde voor het langtijdgemiddeld
beoordelingsniveau van 58 dB(A) in de dagperiode
toe te staan heeft het college in strijd gehandeld met
artikel 8.8, eerste lid, aanhef en onder a, van de Wet
milieubeheer in samenhang met artikel 65 (oud) van
de Wet geluidhinder.
Voorts overweegt de Afdeling dat de watertoren
aan de Schielands Hoge Zeedijk 20, die na de vaststelling
van de zone in elk geval feitelijk in gebruik is
genomen als woning en derhalve als geluidgevoelig
object dient te worden aangemerkt, blijkens de stukken,
waaronder het deskundigenbericht, een hogere
geluidbelasting vanwege het industrieterrein ondervindt
dan de woningen Schielands Hoge Zeedijk 21 en 22
en derhalve geen afgeleide bescherming kan genieten
van ter plaatse van laatstgenoemde woningen gestelde
geluidgrenswaarden. Door voor de woning Schielands
Hoge Zeedijk 20 geen waarde te stellen heeft het college
in strijd gehandeld met artikel 8.8, eerste lid, aanhef
en onder a, van de Wet milieubeheer in samenhang
met het in dit verband analoog toe te passen artikel 67,
derde lid, (oud) van de Wet geluidhinder.
De beroepsgrond slaagt.
Casus
Last onder dwangsom wegens het zonder vergunning
opslaan van vaste mest in de omgeving van de
veehouderij. Appellant stelt dat de landbouwgronden
waar de vaste mest is opgeslagen en de veehouderij
niet tezamen één inrichting zijn.
Rechtsvraag
Behoort de mestopslag tot de inrichting?
Uitspraak
De Afdeling overweegt dat de mest was opgeslagen
op landbouwgronden die als zodanig geen onderdeel
zijn van de inrichting. De opslag bevond zich op ongeveer
260 meter afstand van de veehouderij. Gezien
deze afstand lagen de veehouderij en de mestopslag
niet in elkaars onmiddellijke nabijheid in de zin van
artikel 1.1, vierde lid Wm en waren deze samen niet
één inrichting.
Wet milieubeheer, artikel 1.1, vierde lid
1. Procesverloop
Bij besluit van 8 januari 2007 heeft het college van
burgemeester en wethouders van Tubbergen (hierna:
het college) aan [appellant] een last onder dwangsom
opgelegd, wegens overtreding van artikel 8.1, eerste
lid, aanhef en onder b, van de Wet milieubeheer.
Bij besluit van 10 april 2007 heeft het college het
door [appellant] hiertegen gemaakte bezwaar ongegrond
verklaard.
(…)
2. Relevante overwegingen
2.1. Het college heeft geconstateerd dat [appellant] op
landbouwgronden in de omgeving van zijn veehouderij
aan de [locatie] te [plaats] vaste mest heeft opgeslagen.
Daarmee heeft [appellant] volgens het college in
strijd met artikel 8.1, eerste lid, aanhef en onder b, van
de Wet milieubeheer, de veehouderij veranderd zonder
StAB 2 / 2008

28
de daarvoor vereiste vergunning. De bij het bestreden
besluit gehandhaafde last strekt tot beëindiging van
deze overtreding.
2.2. [appellant] voert aan dat de landbouwgronden
waar de vaste mest is opgeslagen en de veehouderij
niet tezamen één inrichting zijn.
2.3. Ingevolge artikel 8.1, eerste lid, aanhef en onder
b, van de Wet milieubeheer, zoals deze bepaling vóór
1 januari 2008 luidde, is het verboden om zonder
vergunning een inrichting te veranderen of de werking
ervan te veranderen.
Ingevolge artikel 1.1, eerste lid, van de Wet milieubeheer
wordt onder inrichting verstaan: elke door de
mens bedrijfsmatig of in een omvang alsof zij bedrijfsmatig
was, ondernomen bedrijvigheid die binnen een
zekere begrenzing pleegt te worden verricht. Ingevolge
het vierde lid van dit artikel worden daarbij als één
inrichting beschouwd de tot eenzelfde onderneming of
instelling behorende installaties die onderling technische,
organisatorische of functionele bindingen hebben
en in elkaars onmiddellijke nabijheid zijn gelegen.
2.4. De mest was opgeslagen op landbouwgronden
die – zoals tussen partijen ook niet in geschil is – als
zodanig geen onderdeel zijn van de inrichting aan de
[locatie]. De opslag bevond zich op ongeveer 260
meter afstand van de veehouderij. Gezien deze afstand
lagen de veehouderij en de mestopslag niet in elkaars
onmiddellijke nabijheid in de zin van artikel 1.1, vierde
lid, van de Wet milieubeheer en waren deze samen niet
één inrichting. Gelet hierop kon het opslaan van de
mest niet worden aangemerkt als het veranderen van
de inrichting aan de [locatie]. Het college heeft daarom
ten onrechte geconcludeerd dat artikel 8.1, eerste lid,
aanhef en onder b, van de Wet milieubeheer is overtreden
en zich daarom ten onrechte bevoegd geacht ter
zake een last onder dwangsom op te leggen.
2.5. Het beroep is gegrond. Het bestreden besluit komt
voor vernietiging in aanmerking.
Milieu
08-36
ABRvS 20 februari 2008, nr. 200707759/1
(Middelharnis)
Casus
Milieuvergunning voor het veranderen van een vogelpark.
Appellant vreest voor onaanvaardbare parkeerhinder
waarbij hij stelt dat het voorziene aantal parkeerplaatsen
te laag is en bovendien is uitgegaan van
te krappe parkeerplaatsen. De vergunningvoorschriften
zijn volgens hem ontoereikend.
Rechtsvraag
Is aannemelijk gemaakt dat sprake is van voldoende
parkeerruimte?
Uitspraak
De Afdeling overweegt dat blijkens de aanvraag 51
parkeerplaatsen worden gerealiseerd welk aantal is
gebaseerd op de ‘Aanbevelingen voor verkeersvoorzieningen
binnen de bebouwde kom’ (hierna: ASVV
2004). Daarbij is niet inzichtelijk gemaakt waarom
is uitgegaan van een norm van 12 parkeerplaatsen
voor het pannenkoekhuis en 31 parkeerplaatsen voor
het faunapark. Voorts is niet onderbouwd waarom er
bij de normering van het aantal parkeerplaatsen geen
rekening is gehouden met de voorziene 12-holes midgetgolfbaan.
Bovendien is niet aannemelijk gemaakt
dat het parkeerterrein behorende bij de inrichting voldoende
ruimte biedt voor 51 personenauto’s. Volgt
vernietiging van het besluit.
Wet milieubeheer, artikel 8.11
1. Procesverloop
Bij besluit van 26 september 2007 heeft het college
van burgemeester en wethouders van Middelharnis
(hierna: het college) aan de stichting Stichting Faunapark
Flakkee een vergunning als bedoeld in artikel 8.1
van de Wet milieubeheer verleend voor het veranderen
van een vogelpark.
2. Relevante overwegingen
2.1. Bij het bestreden besluit is vergunning verleend
voor een uitbreiding van de inrichting met een 12-holes
StAB 2 / 2008

midgetgolfbaan, een pannenkoekhuis en een knuffelwei.
Daarnaast worden de openingstijden van het park
verruimd.
(…)
Milieu
08-37
ABRvS 27 februari 2008, nr. 200607555/1
(Minister LNV)
29
2.4. [appellant] vreest dat het in werking zijn van de
inrichting leidt tot onaanvaardbare parkeerhinder. Het
voorziene aantal parkeerplaatsen is volgens hem te
laag en bovendien zou zijn uitgegaan van te krappe
parkeerplaatsen. De in hoofdstuk 5 van de vergunning
opgenomen voorschriften ter voorkoming dan wel
beperking van parkeerhinder, waaronder de verplichting
van vergunninghouder tot stimulering van bezoekers
om met het openbaar vervoer naar de inrichting te
komen, acht hij niet toereikend.
2.4.1. Uit het akoestisch rapport bij de aanvraag, die
blijkens het dictum van het bestreden besluit deel uitmaakt
van de verleende vergunning, volgt dat op het
terrein van de inrichting 51 parkeerplaatsen worden
gerealiseerd. Bij het bepalen van de benodigde hoeveelheid
parkeerplaatsen voor deze inrichting heeft het
college zich blijkens het verweerschrift gebaseerd op de
‘ASVV 2004, Aanbevelingen voor verkeersvoorzieningen
binnen de bebouwde kom’ (hierna: ASVV 2004),
die is uitgegeven door het CROW, kennisplatform voor
infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte.
Casus
Vergunning krachtens artikel 19d van de Natuurbeschermingswet
(Nbw) voor het opvissen in de Waddenzee
van 120.000 ton mosselzaad in het voorjaar
van 2006. Het Staatsnatuurmonument Waddenzee
is vooralsnog niet als habitatgebied, maar wel als
speciale beschermingszone op grond van de Vogelrichtlijn
aangewezen; bovendien staat het gebied op
de lijst van gebieden van communautair belang voor
de Atlantische biografische regio.
Appellante ‘Vogelbescherming Nederland’ vreest
dat deze visserij schade veroorzaakt aan de bodem
van de Waddenzee en tot gevolg heeft dat onvoldoende
voedsel voor vogels in het gebied overblijft.
De minister van LNV (verweerder) is van opvatting
dat weliswaar enige kennis ontbreekt over de effecten
van mosselvisserij, maar dat daar momenteel uitgebreid
onderzoek naar wordt gedaan én de vergunning,
afhankelijk van de resultaten, nog kan worden
aangepast of ingetrokken. Verweerder verwacht niet
dat significante effecten zullen optreden voor bodemleven
en vogelstand.
2.4.2. Het college heeft, gelet op de in paragraaf 6.3
van de ASVV opgenomen parkeerkencijfers, niet inzichtelijk
gemaakt waarom is uitgegaan van een norm
van 12 parkeerplaatsen voor het pannenkoekhuis en
31 parkeerplaatsen voor het faunapark. Voorts is niet
onderbouwd waarom er bij de normering van het aantal
parkeerplaatsen geen rekening is gehouden met de voorziene
12-holes midgetgolfbaan. Gezien het verhandelde
ter zitting heeft het college bovendien niet aannemelijk
gemaakt dat het parkeerterrein behorende bij de inrichting
voldoende ruimte biedt voor 51 personenauto’s.
Het bestreden besluit is daarom in strijd met artikel
3:46 van de Algemene wet bestuursrecht, waarin is
bepaald dat een besluit dient te berusten op een deugdelijke
motivering. Het beroep slaagt.
2.5. Het beroep is gegrond. Het bestreden besluit komt
voor vernietiging in aanmerking.
Rechtsvraag
Is sprake geweest van een passende beoordeling als
bedoeld in de Habitatrichtlijn?
Uitspraak
De Afdeling overweegt dat het beschermingsregime
van artikel 6, derde lid van de Habitatrichtlijn (Hrl)
op het gebied van toepassing is. Nu het gebied (o.a.)
nog niet is aangewezen als habitatgebied geldt artikel
19d Nbw in zoverre niet voor het gebied. Er is evenwel
geen beletstel om artikel 19d Nbw (habitat)richtlijnconform
uit te leggen. Dat betekent dat een passende
beoordeling moet worden gemaakt van de gevolgen
van de activiteit voor het gebied, indien niet kan worden
uitgesloten dat de activiteit significante gevolgen
heeft voor het gebied (voorzorgsbeginsel). Dat brengt
mee dat verweerder de vergunning pas mag verlenen
na uitgebreid onderzoek (een ‘passende beoordeling’)
waaruit blijkt dat ‘verzekerd is dat de natuurlijke kenmerken
van het gebied niet zullen worden aangetast’.
StAB 2 / 2008

30
Milieu
Gebleken is dat thans onderzoek wordt verricht met
als oogmerk de kennislacunes over de effecten van
de visserij en kweek te dichten. Gelet hierop is onvoldoende
gemotiveerd dat significante gevolgen uitblijven.
Het standpunt van verweerder dat weliswaar
enige kennis ontbreekt over de effecten van mosselvisserij,
maar dat daar momenteel uitgebreid onderzoek
naar wordt gedaan én de vergunning, afhankelijk
van de resultaten, nog kan worden aangepast of
ingetrokken, is onvoldoende. Deze voorwaarden sluiten
de aantasting van natuurlijke kenmerken van het
gebied tijdens de onderzoeksperiode niet uit.
Natuurbeschermingswet, artikel 19d
Habitatrichtlijn, artikel 6, derde lid
1. Procesverloop
Bij besluit van 10 mei 2006 heeft de minister van
LNV (verweerder) een vergunning verleend op grond
van artikel 19d van de Natuurbeschermingswet 1998
(hierna: de Nbw 1998) voor het opvissen van 150.000
mosselton (hierna: mton) mosselen in visbare hoeveelheden.
Bij besluit van 7 september 2006 heeft verweerder
het door de vereniging ‘Vogelbescherming Nederland’
en anderen hiertegen gemaakte bezwaar gegrond
verklaard voor zover het betreft de vergunde hoeveelheid
op te vissen mton en de voorwaarden ten behoeve
van de naleving. Voor het overige worden de bezwaren
ongegrond verklaard en wordt de vergunning gehandhaafd.
2. Relevante overwegingen
2.1. (…)
2.5. Ten aanzien van het toepasselijke toetsingskader
overweegt de Afdeling het volgende.
2.5.1. Artikel 19d, eerste lid, van de Nbw 1998 is uitsluitend
van toepassing op gebieden die zijn aangewezen
op grond van artikel 10a, eerste lid, of gebieden
waarvan de aanwijzing als zodanig in overweging is
genomen als bedoeld in artikel 12, derde lid, van de
Nbw 1998. Gelet op artikel V van de Wet van 20 januari
2005 tot wijziging van de Natuurbeschermingswet
1998 in verband met Europeesrechtelijke verplichtingen
geldt het aanwijzingsbesluit van de Waddenzee tot
speciale beschermingszone in de zin van de Vogelrichtlijn
als besluit in de zin van artikel 10a van de Nbw
1998. De uit artikel 19d van de Nbw 1998 voortvloeiende
verplichtingen strekken derhalve tot bescherming
van de Oosterschelde voor zover dit gebied is aangewezen
als speciale beschermingszone in de zin van de
Vogelrichtlijn.
2.5.2. De Waddenzee is door de Europese Commissie
op de lijst van gebieden van communautair belang voor
de Atlantische biogeografische regio geplaatst. Uit artikel
4, vijfde lid, van de Habitatrichtlijn vloeit voort dat
het beschermingsregime van artikel 6, derde lid, van
die richtlijn voor het gebied geldt.
Het gebied is vooralsnog niet aangewezen in de
zin van artikel 10a van de Nbw 1998. Evenmin is het
gebied op grond van artikel 12, derde lid, van de Nbw
1998 aangewezen. Hieruit volgt dat artikel 19d van de
Nbw 1998 in zoverre niet voor het betrokken gebied
geldt. Niet gebleken is dat op het verlenen van een vergunning
als bedoeld in artikel 19d van de Nbw 1998
anderszins algemeen verbindende voorwaarden van
toepassing zijn die bedoeld zijn als implementatie van
de uit artikel 6, derde lid, van de Habitatrichtlijn voortvloeiende
verplichtingen.
2.5.3. Nu de beroepen mede betrekking hebben op
de mogelijke aantasting van de door de Habitatrichtlijn
beschermde habitats en soorten, dient te worden
bezien op welke wijze artikel 6, derde lid, van de Habitatrichtlijn
in deze zaak dient te worden toegepast.
Zoals de Afdeling op grond van de jurisprudentie van
het Hof eerder heeft overwogen in haar uitspraak van
31 maart 2000 in de zaak Texel (E01.97.0179; AB
2000/302) moet, alvorens wordt toegekomen aan
de vraag of een artikel van de Habitatrichtlijn rechtstreekse
werking heeft, worden nagegaan of het van
toepassing zijnde nationale recht richtlijnconform kan
worden geïnterpreteerd.
In dit geval gaat het om een gebied dat niet alleen
op de lijst van gebieden van communautair belang
staat, maar tevens is aangewezen als speciale beschermingszone
op grond van de Vogelrichtlijn. Deze aanwijzing
geldt als een aanwijzing op grond van artikel 10a
van de Nbw 1998, zodat artikel 19d van toepassing is
op het Vogelrichtlijngebied de Waddenzee. De Afdeling
ziet geen beletsel artikel 19d van de Nbw 1998 richtlijnconform
uit te leggen in die zin dat dit voorwaarde
tevens het uit artikel 6, derde lid, van de Habitatricht-
StAB 2 / 2008

Milieu
31
lijn voortvloeiende beschermingsregime voor het Habitatrichtlijngebied
de Waddenzee omvat.
2.6. Tussen partijen is niet in geschil dat het opvissen
van 150.000 mton mosselen door middel van mechanische
visserij in de Waddenzee een project betreft dat
onder de reikwijdte van artikel 19d van de Nbw 1998
kan vallen. Gelet op de stukken en het verhandelde ter
zitting is de Afdeling van oordeel dat verweerder bij de
verlening van de vergunning er terecht van uit is gegaan
dat niet is uitgesloten dat het project, gelet op de
instandhoudingsdoelstellingen van de Waddenzee, de
kwaliteit van de natuurlijke habitats of de habitats van
soorten in het aangewezen gebied kan verslechteren of
een verstorend effect kan hebben op de soorten waarvoor
het gebied is aangewezen. Ingevolge de artikelen
19e, 19f en 19g van de Nbw 1998 dient verweerder
derhalve, alvorens te besluiten tot verlening van de vergunning,
zich op basis van een passende beoordeling
ervan te verzekeren dat de natuurlijke kenmerken van
de SBZ Waddenzee door het te vergunnen project of
de te vergunnen handelingen niet zullen worden aangetast.
(…)
Het standpunt van de vereniging ‘Vogelbescherming
Nederland’ en anderen
2.10. Appellanten stellen dat verweerder zich ten
onrechte op het standpunt heeft gesteld dat de natuurlijke
kenmerken van de Waddenzee niet worden aangetast
ten gevolge van de vergunde activiteiten. Volgens
hen is verweerder ten onrechte niet ingegaan op het
bezwaar dat iedere bevissing onacceptabel is en heeft
hij onvoldoende gemotiveerd waarom het opvissen van
120.000 mton in plaats van 150.000 mton acceptabel
is.
Voorts stellen appellanten dat iedere verplaatsing
van mosselzaad onaanvaardbaar is. Daarbij wijzen
zij op de hersteldoelstelling voor de toppereend
en de eidereend in de Waddenzee, de wetenschappelijke
publicaties waaruit blijkt dat de afname van
schelpdiereters in de Waddenzee te wijten is aan de
schelpdiervisserij en de onacceptabele schade aan
habitattype 1110. Appellanten stellen dat de vergunning
ten onrechte is verleend, nu het onderzoek naar
de schade aan de Waddenzee ten gevolge van de activiteiten
onvolledig is. Zij betwijfelen of de schade aan
de Waddenzee, zoals verweerder stelt, omkeerbaar is
en of binnen een acceptabele termijn volledig herstel
zal optreden.
De aanscherping van de voorwaarden betreffende
de controle op de naleving van de 85%-norm in het
bestreden besluit achten appellanten onvoldoende.
Ten slotte stellen zij dat verweerder miskent dat de
voorjaars- en najaarsvisserij en de verplaatsing van de
mosselen in de zomer en de herfst, één project zijn
en onder één vergunning en één passende beoordeling
moeten worden gebracht. Zij verwijzen hierbij naar de
uitspraak van de Voorzitter van de Afdeling van 6 oktober
2006, zaak no. 200606762/1.
Het bestreden besluit
2.11. Verweerder heeft de bezwaren van appellanten
deels gegrond geacht en gelet daarop het besluit
van 10 mei 2006 herroepen voor zover het betreft de
vergunde hoeveelheid op te vissen mton. Hij wijzigde
de vergunning in die zin dat tot 120.000 mton mosselzaad/halfwasmosselen
en maatse mosselen mag
worden opgevist in het sublitoraal van de Waddenzee.
Omdat het aantal bevisbare mosselen is afgenomen
door predatie was geen sprake meer van 150.000
mton in visbare dichtheden.
Verweerder acht het bezwaar van appellanten
gegrond voor zover dit de controle op de naleving van
de 85%-norm betreft. Hij herroept het besluit van 10
mei 2006 voor zover betreffende de voorwaarden 16,
17 en 21, waarin de systematiek betreffende de controle
op de naleving is neergelegd, en vult de voorwaarden
aan met een nieuwe systematiek.
Verweerder verwacht dat ten gevolge van de mosselvisserij
in de Waddenzee geen significante gevolgen
zullen optreden voor de toppereend. Daartoe stelt hij
dat niet vast staat of de toppereend in de Waddenzee
foerageert, mosselen niet het preferente voedsel zijn
en het mosselzaad dat zonder voorjaarsvisserij zou blijven
liggen in de winter al te groot is om door de toppereend
te worden gegeten. Hij meent voorts dat de
zekerheid is gegeven dat de mosselvisserij geen significante
negatieve gevolgen heeft voor habitattype 1110,
nu op een groot deel van de mosselbanken niet wordt
gevist en door visserij wordt voorkomen dat de banken
verstikken.
Verweerder stelt dat op een aantal punten lacunes
in de kennis bestaan over de Waddenzee en de meer
exacte effecten van de mosselvisserij in het algemeen.
Vandaar dat het Programma Duurzame Schelpdiervisserij
(PRODUS) is opgestart. In dit onderzoek
StAB 2 / 2008

32
Milieu
komen vragen aan de orde als: wat is de exacte betekenis
van mosselen voor de sublitorale natuurwaarden,
wat is het netto effect van de visserij en kweek versus
de onbeviste situatie op de aan sublitorale mosselbestanden
geassocieerde flora en fauna, en is over
meerdere jaren gezien het voedselaanbod voor schelpdieretende
vogels voldoende in de Waddenzee, waarbij
ook onderzoek wordt gedaan naar het foerageergedrag
van de toppereend. Afhankelijk van de resultaten van
het onderzoek kan vrijwel direct worden ingegrepen
via vergunningvoorwaarden 18 en 19, op grond waarvan
de vergunning kan worden gewijzigd of ingetrokken.
Via dit systeem van ‘adaptief management’ is
van onomkeerbare schadelijke gevolgen geen sprake,
omdat de vogels en het habitattype in staat zijn zich
te herstellen.
Vaststelling van de feiten
2.12. Bij haar oordeelsvorming gaat de Afdeling uit van
de volgende als vaststaand aangenomen gegevens.
2.12.1. In de passende beoordeling behorende bij het
bestreden besluit, voor zover thans van belang, is vermeld
dat het PRODUS-onderzoek kennislacunes over
de effecten van de visserij en kweek die kunnen leiden
tot aantasting van de natuurlijke effecten van het
gebied moet dichten. Deelproject 3 voorziet erin dat
essentiële kennislacunes omtrent de natuurwaarden
van habitattype 1110 worden opgevuld en dat significante
effecten op de natuurwaarden van dat habitattype,
indien toch aanwezig, worden geconstateerd.
In de eindconclusie is vermeld dat de systematiek
van de passende beoordeling uitgaat van een visserijmanagementsysteem
in een situatie van onzekerheid
met als oogmerk het uitsluiten van significante effecten.
Tevens is daarin vermeld dat er geen significante
effecten te verwachten zijn tengevolge van de mosselvisserij
zoals aangevraagd voor het voorjaar van 2006
op de uit hoofde van de Nbw 1998 relevante natuurwaarden.
Het oordeel van de Afdeling
2.13. Verweerder stelt zich ten aanzien van het habitattype
1110 op het standpunt dat de visserij positief
is omdat het verstikking van de wilde mosselbanken
voorkomt en dat die mosselbanken zich bij elke mosselzaadval
in het voorjaar voldoende kunnen herstellen,
zodat de mosselvisserij geen blijvende schade zal
veroorzaken aan voornoemd habitattype.
De Afdeling is van oordeel dat deze stelling op zichzelf
onvoldoende is om te kunnen dienen als onderbouwing
van verweerders standpunt dat hij zich op grond
van de passende beoordeling ervan heeft kunnen verzekeren
dat het habitattype 1110 niet zal worden aangetast
door de vergunde mosselvisserij. Uit de stukken en
het verhandelde ter zitting is gebleken dat ten aanzien
van het habitattype 1110 kennislacunes bestaan, in die
zin dat niet duidelijk is of de mosselvisserij schadelijke
gevolgen heeft voor dit habitattype en welke gevolgen
dit zijn. Voorts is daaruit gebleken dat voornoemde
kennislacunes deel uitmaken van de onderzoeksvragen
voor het meerjarige PRODUS-onderzoek. De uitkomsten
van het onderzoek naar deze kennislacunes acht
de Afdeling essentieel om de gevolgen van de vergunde
activiteit voor de natuurlijke kenmerken van de Waddenzee
te kunnen beoordelen. Voorts bestaat habitattype
1110, zoals blijkt uit de stukken, niet enkel uit
sublitorale mosselbanken die kunnen profiteren van de
zaadval, maar onder andere ook uit dier- en plantensoorten
die leven in en op de permanent met zeewater
van geringe diepte overstroomde ondiepe zandbanken.
Uit de stukken blijkt niet dat de gevolgen van de mosselvisserij
voor deze soorten nader zijn bezien. Gelet
hierop heeft verweerder onvoldoende gemotiveerd dat
hij zich op grond van de passende beoordeling ervan
heeft kunnen verzekeren dat het habitattype 1110 niet
zal worden aangetast door de vergunde mosselvisserij.
Dat in de vergunning voorwaarden zijn opgenomen
betreffende het zogenoemde adaptief management
kan, anders dan verweerder meent, voornoemd gebrek
aan wetenschappelijke gegevens niet ondervangen,
nu deze voorwaarden de aantasting van de natuurlijke
kenmerken van het gebied tijdens de onderzoeksperiode
niet uitsluiten.
2.14. Uit het vorenstaande volgt dat het bestreden
besluit in zoverre niet berust op een deugdelijke motivering.
Het beroep is gegrond, zodat het bestreden
besluit wegens strijd met artikel 7:12 van de Awb dient
te worden vernietigd.
StAB 2 / 2008

08-38
ABRvS 27 februari 2008, nr. 200607695/1
(Woensdrecht)
Casus
Revisievergunning krachtens de Wet milieubeheer
voor een politieopleidings- en trainingscentrum.
Appellanten klagen over geluidhinder als gevolg van
schiet- en knalgeluiden (granaten), het gebruik van
sirenes op voertuigen en vliegen met helikopters
boven de inrichting. In de vergunning zijn op basis
van de Handreiking industrielawaai en vergunningverlening
(de Handreiking) geluidgrenswaarden opgenomen
die aansluiten bij het karakter en het referentieniveau
van de omgeving (40-45 dB(A)). Voor het
schieten en explosies alsmede het gebruik van sirenes
tijdens oefenactiviteiten zijn echter aparte – aanzienlijk
hogere – geluidgrenswaarden opgenomen.
Het schieten en de explosies zijn beoordeeld conform
de ‘Beoordelingsmethodiek militair schietgeluid’. Het
geluid van de helikopters dient volgens verweerder
buiten beschouwing te blijven.
Milieu
33
redelijkheid heeft kunnen uitzonderen voor 20 maal
per jaar. Nu echter geen rekening is gehouden met
het tonaal geluid van deze sirenes en de toeslag van
5 dB die voor tonaal geluid moet worden gehanteerd,
is niet verzekerd dat de geluidgrenswaarden voor
deze activiteiten kunnen worden nageleefd. Dat laatste
geldt evenzeer voor het gebruik van helikopters
dat in dit geval tot de activiteiten van de inrichting
moet worden gerekend. Volgt vernietiging van het
besluit voor zover vergunning is verleend voor het
gebruik van sirenes op voertuigen en voor het vliegen
van helikopters boven het terrein van de inrichting.
Wet milieubeheer, artikelen 8.10 en 8.11
1. Procesverloop
Bij besluit van 4 september 2006 heeft het college
van burgemeester en wethouders van Woensdrecht
(hierna: het college) aan de Politieacademie een vergunning,
als bedoeld in artikel 8.4, eerste lid, van de
Wet milieubeheer, verleend voor een politieopleidingsen
trainingscentrum met bijbehorende activiteiten, alsmede
een opvanglocatie voor verslaafden.
Rechtsvragen
Zijn de grenswaarden voor schietgeluid/explosies
ondanks de (forse) overschrijding van het referentieniveau
redelijk? Dient het gebruik van helikopters tot
de inrichting te worden gerekend?
Uitspraak
De Afdeling overweegt ten aanzien van de schietoefeningen/explosies
dat de mogelijk te treffen geluidreducerende
maatregelen zijn aangevraagd en vergund.
Omdat aannemelijk is geworden dat het in dit geval
niet mogelijk is om verdere geluidreducerende maatregelen
te treffen, heeft verweerder de grenswaarden
in de vergunning voor deze activiteiten in redelijkheid
kunnen opleggen.
Wat betreft het geluid van de sirenes op voertuigen
heeft verweerder aansluiting gezocht bij paragraaf
5.3 van de Handreiking die onder voorwaarden
toestaat dat voor incidentele activiteiten ontheffing
wordt verleend van de geluidgrenswaarden voor de
representatieve bedrijfssituatie. In de vergunning is
toegestaan om tweetonige sirenes op voertuigen te
gebruiken voor maximaal 20 maal per jaar. De Afdeling
is van oordeel dat verweerder deze activiteiten in
2. Relevante overwegingen
2.1. Artikel 8.10, eerste lid, van de Wet milieubeheer
bepaalt dat de vergunning slechts in het belang van de
bescherming van het milieu kan worden geweigerd. Het
tweede lid, aanhef en onder a, van dit artikel bepaalt
dat de vergunning in ieder geval wordt geweigerd
indien door verlening daarvan niet kan worden bereikt
dat in de inrichting ten minste de voor de inrichting in
aanmerking komende beste beschikbare technieken
worden toegepast.
Ingevolge artikel 8.11, tweede lid, van de Wet
milieubeheer kan een vergunning in het belang van de
bescherming van het milieu onder beperkingen worden
verleend. Ingevolge het derde lid van dit artikel worden
in het belang van het bereiken van een hoog niveau
van bescherming van het milieu aan de vergunning de
voorschriften verbonden die nodig zijn om de nadelige
gevolgen die de inrichting voor het milieu kan veroorzaken,
te voorkomen of, indien dat niet mogelijk is,
zoveel mogelijk – bij voorkeur bij de bron – te beperken
en ongedaan te maken. Daarbij wordt ervan uitgegaan
dat in de inrichting ten minste de voor de inrichting in
aanmerking komende beste beschikbare technieken
StAB 2 / 2008

34
Milieu
worden toegepast. Uit artikel 8.11, tweede en derde
lid, volgt dat de vergunning moet worden geweigerd
indien de nadelige gevolgen die de inrichting voor het
milieu kan veroorzaken door het stellen van voorschriften
en beperkingen niet kunnen worden voorkomen
dan wel niet voldoende kunnen worden beperkt.
Bij de toepassing van de hiervoor genoemde bepalingen
komt het college een zekere beoordelingsvrijheid
toe.
2.2. [appellant sub 1] en [appellant sub 2] stellen dat
moet worden gevreesd voor geluidhinder. Zij voeren
aan dat de wijze waarop het college de geluidbelasting
van de inrichting heeft beoordeeld, onvoldoende
inzicht geeft in de werkelijke geluidbelasting op hun
woningen. Met name de geluidbelasting van schiet- en
knalgeluiden heeft het college volgens hen niet op de
juiste wijze beoordeeld, onder meer omdat het daarbij
onvoldoende rekening heeft gehouden met de belangen
van omwonenden. [appellant sub 2] voert ook aan
dat de Circulaire Schietlawaai had moeten worden toegepast.
2.2.1. Het college heeft voor de beoordeling van de
van de inrichting te duchten geluidhinder onder meer
hoofdstuk 4, hoofdstuk 3, paragraaf 3.2, en hoofdstuk
5, paragraaf 5.3, van de Handreiking industrielawaai
en vergunningverlening van de minister van Volkshuisvesting,
Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (verder
te noemen: de Handreiking) als uitgangspunt gehanteerd.
In de Handreiking staan richtwaarden vermeld die
zijn gerelateerd aan de aard van de woonomgeving en
die als uitgangspunt worden gehanteerd bij het stellen
van geluidgrenswaarden. Voor een landelijke omgeving,
waarvan in dit geval sprake is en welke kwalificatie van
de omgeving door [appellant sub 1] en [appellant sub
2] niet is bestreden, gelden als richtwaarden 40, 35
en 30 dB(A) voor respectievelijk de dag-, avond- en
nachtperiode. Voor bestaande inrichtingen beveelt de
Handreiking aan om bij herziening van vergunningen
de richtwaarden voor woonomgevingen opnieuw te
toetsen. Overschrijding van de richtwaarden is mogelijk
tot het referentieniveau van het omgevingsgeluid.
Voor het maximale geluidniveau geldt op grond
van de Handreiking een voorkeursgrenswaarde van het
equivalente geluidniveau vermeerderd met 10 dB(A)
en zijn waarden van 70, 65 en 60 dB(A) in de dag-,
avond- en nachtperiode ten hoogste aanvaardbaar.
2.2.2. De in vergunningvoorschrift 2.4.1 gestelde
grenswaarden voor het langtijdgemiddeld beoordelingsniveau
in de representatieve bedrijfssituatie ter
plaatse van de woning aan de Pannenhoef 25 van 40,
35 en 30 dB(A) in de dag-, avond- en nachtperiode
komen overeen met de richtwaarden uit de Handreiking.
De Afdeling begrijpt het bestreden besluit verder
aldus dat het college bij het stellen van de in voorschrift
2.4.1 neergelegde geluidgrenswaarden voor het langtijdgemiddeld
beoordelingsniveau in de representatieve
bedrijfssituatie van 45, 40 en 35 dB(A) ter plaatse van
de woningen aan de Putseweg in de dag,- avond- en
nachtperiode, aansluiting heeft gezocht bij het referentieniveau
van het omgevingsgeluid. Daarbij is het college
ervan uitgegaan dat in dit geval ter plaatse van
deze woningen het optredende equivalente geluidniveau
veroorzaakt door het wegverkeer op de Putseweg
bepalend moet worden geacht, hetgeen door [appellant
sub 1] en [appellant sub 2] niet is weersproken.
De gestelde grenswaarden zijn niet hoger dan het referentieniveau
van het omgevingsgeluid ter plaatse, met
inachtneming van de in de Handreiking aanbevolen
standaardaftrek van 10 dB(A).
De in vergunningvoorschrift 2.4.3 gestelde grenswaarden
voor het maximale geluidniveau ter plaatse
van de gevels van woning van derden van 70, 65 en
60 dB(A) in de dag-, avond- en nachtperiode zijn niet
hoger dan op grond van de Handreiking ten hoogste
aanvaardbaar wordt geacht.
Hetgeen [appellant sub 1] en [appellant sub 2]
naar voren hebben gebracht geeft geen aanleiding voor
het oordeel dat het college zich niet in redelijkheid op
het standpunt heeft kunnen stellen dat de geluidgrenswaarden
die in de vergunningvoorschriften 2.4.1 en
2.4.3 zijn neergelegd, toereikend zijn om geluidhinder
vanwege de inrichting in zoverre te voorkomen dan wel
voldoende te beperken.
2.2.3. Omdat in de inrichting activiteiten plaatsvinden
met het karakter van schietoefeningen en explosies
die volgens het college een aparte normering behoeven,
heeft het ten aanzien van die activiteiten in de
vergunningvoorschriften 2.4.5, 2.4.6, 2.4.7 en 2.4.9
afzonderlijke geluidgrenswaarden vastgesteld voor
onderscheidenlijk herhaald hoorbare knallen (Lr) op
jaarbasis, herhaald hoorbare knallen (Lr) op een maximale
dag, incidentele knallen (Lknal) en voor herhaald
hoorbare knallen (Lr) en incidentele knallen (Lknal) tijdens
oefeningen met lawaaigranaten. Bij de bepaling
StAB 2 / 2008

Milieu
35
van de geluidbelasting vanwege de schiet- en knalactiviteiten
heeft het college, gezien de wijze waarop en de
frequentie waarmee de oefeningen plaatsvinden, onder
meer gebruik gemaakt van de Beoordelingsmethodiek
militair schietgeluid. Gebleken is dat de optredende
geluidsniveaus van de herhaald hoorbare knallen in
belangrijke mate worden veroorzaakt door het schieten
binnen de schermenschietbaan en binnen de poortkokerbanen,
de activiteiten binnen de handgranatenbaan
en activiteiten met explosieven en lawaaigranaten in
het oefendorp. De overige schietactiviteiten zijn niet
relevant gebleken voor de bepaling van de geluidbelasting.
Wat de handgranatenbaan betreft zijn volgens het
college redelijkerwijs geen maatregelen te treffen die
het bronniveau, dan wel de overdracht van het veroorzaakte
geluid beperken. Ten aanzien van de genoemde
activiteiten in het oefendorp, stelt het college zich op
het standpunt dat het, onder meer in verband met
veiligheidsaspecten, niet mogelijk is om geluidreducerende
maatregelen te treffen. Verder heeft het college
bij zijn afweging betrokken dat de oefeningen met
de explosieven, lawaaigranaten en handgranaten een
noodzakelijk onderdeel zijn van de opleidingsverplichtingen
van de Politieacademie, dat deze enig in hun
soort zijn en als zodanig niet elders in Nederland kunnen
plaatsvinden. Geluidreducerende maatregelen zijn
enkel mogelijk gebleken in de vorm van overkapping
van de open schermenschietbaan, de aanleg van een
aarden wal ter hoogte van de poortkokerbanen en de
aanleg van een aarden wal langs een gedeelte van de
perceelsgrens met het voormalige KMT-gebouw.
De hiervoor genoemde geluidreducerende maatregelen
zijn als zodanig aangevraagd en vergund. Naar
het oordeel van de Afdeling is voldoende aannemelijk
geworden dat het in dit geval niet mogelijk is om verdere
geluidreducerende maatregelen te treffen. Hetgeen
[appellant sub 1] en [appellant sub 2] naar voren
hebben gebracht geeft geen aanleiding voor het oordeel
dat het college zich niet in redelijkheid op het standpunt
heeft kunnen stellen dat de geluidgrenswaarden
die in de vergunningvoorschriften 2.4.5, 2.4.6, 2.4.7
en 2.4.9 zijn neergelegd, toereikend zijn om geluidhinder
vanwege de activiteiten met het karakter van
schietoefeningen en explosies te voorkomen dan wel
voldoende te beperken.
Deze beroepsgrond faalt.
2.3. [appellant sub 1] en [appellant sub 2] voeren aan
dat het gebruik van sirenes op voertuigen tijdens de
oefeningen op het terrein van de inrichting ten onrechte
is uitgezonderd van de geluidgrenswaarden voor het
langtijdgemiddeld beoordelingsniveau in de representatieve
bedrijfssituatie. Volgens hen moet worden betwijfeld
of het gebruik van de sirenes wel noodzakelijk is.
Bovendien wordt het geluid van de sirenes als bedreigend
ervaren en werkt het schrikreacties in de hand.
Het college heeft bovendien ten onrechte de duur van
het gebruik van de sirenes niet begrensd. [appellant sub
1] en [appellant sub 2] achten zich verder onvoldoende
beschermd tegen de geluidhinder die wordt veroorzaakt
door het vliegen van helikopters boven de inrichting.
[appellant sub 2] stelt dat onvoldoende is verzekerd
dat de gestelde geluidgrenswaarden naleefbaar
zijn. Hij voert in dit verband ook aan dat het akoestisch
onderzoek ten onrechte is gebaseerd op berekeningen
en niet op metingen. Verder acht [appellant sub 1] het
aan de vergunning verbonden voorschrift 2.4.14 in het
kader van de handhaving te beperkt.
2.3.1. Voor het maximaal 20 maal per jaar gebruiken
van tweetonige sirenes op de voertuigen tijdens oefenactiviteiten
op het terrein van de inrichting, heeft het
college in vergunningvoorschrift 2.4.2 grenswaarden
gesteld voor het langtijdgemiddeld beoordelingsniveau
ter plaatse van de woningen aan de Pannenhoef 25,
Putseweg 56 en Putseweg 71 in de avondperiode van
onderscheidenlijk 42, 45 en 43 dB(A); deze grenswaarden
zijn hoger dan de grenswaarden die op grond
van voorschrift 2.4.1 voor deze woningen gelden in de
representatieve bedrijfssituatie. Bij het stellen van deze
grenswaarden heeft het college aansluiting gezocht bij
paragraaf 5.3 van de Handreiking, op basis waarvan
met een bestuurlijke afweging ontheffing kan worden
verleend voor regelmatige afwijkingen van de representatieve
bedrijfssituatie met een beperkte frequentie,
maar vaker dan twaalf maal per jaar, die een hogere
geluidemissie veroorzaken dan de geluidemissie voor
de representatieve omstandigheden. Het college heeft
zich op het standpunt gesteld dat de in voorschrift
2.4.2 opgenomen ontheffing aanvaardbaar is, gelet op
de noodzaak van het gebruik van de sirenes, de geringe
overschrijdingen en de beperkte frequentie alsmede
omdat het treffen van geluidreducerende maatregelen
ten aanzien van het gebruik van de sirenes niet mogelijk
is.
De Afdeling is van oordeel dat het college het 20
maal per jaar gebruiken van de tweetonige sirenes op
voertuigen tijdens oefenactiviteiten op het terrein van
StAB 2 / 2008

36
Milieu
de inrichting in redelijkheid heeft kunnen uitzonderen
van de geluidgrenswaarden die gelden in de representatieve
bedrijfssituatie. Evenwel heeft het college er,
gezien het deskundigenbericht, ten onrechte geen rekening
mee gehouden dat bij het bepalen van de geluidbelasting
vanwege de inrichting tijdens dit gebruik van
de tweetonige sirenes, nu dat een tonaal geluid met
zich brengt, een toeslag van 5 dB(A) dient te worden
gehanteerd. Gelet hierop is, mede gezien het deskundigenbericht,
niet verzekerd dat de geluidgrenswaarden
die zijn gesteld in vergunningvoorschrift 2.4.2, kunnen
worden nageleefd. De conclusie is dat het bestreden
besluit in zoverre, in strijd met artikel 3:2 van de Algemene
wet bestuursrecht, niet zorgvuldig is voorbereid.
Deze beroepsgrond slaagt in zoverre.
2.3.2. Ingevolge vergunningvoorschrift 2.4.15 mag op
maximaal 15 dagen per kalenderjaar in de dagperiode
tijdens oefenactiviteiten in het kader van de opleidingen
gedurende maximaal vier uur een helikopter boven
de oefenkernen vliegen.
Het college heeft zich op het standpunt gesteld
dat bij de bepaling van de geluidbelasting vanwege de
inrichting, het geluid van de helikopters buiten beschouwing
kan blijven en dat daarop de aan de vergunning
verbonden geluidgrenswaarden niet van toepassing zijn.
De Afdeling is van oordeel dat het gebruik van de
helikopters in dit geval tot de activiteiten van de inrichting
moet worden gerekend en dat de nadelige gevolgen
daarvan, ondanks het feit dat de helikopters niet
in de inrichting landen, moet worden toegerekend aan
het in werking zijn van de inrichting. Nu het college
dat heeft miskend en aldus, mede gezien het deskundigenbericht,
niet is verzekerd dat de aan de vergunning
verbonden geluidgrenswaarden ook tijdens het gebruik
van de helikopter kunnen worden nageleefd, is het
bestreden besluit ook in zoverre, in strijd met artikel
3:2 van de Algemene wet bestuursrecht, niet zorgvuldig
voorbereid. Deze beroepsgrond slaagt in zoverre.
2.3.3. Hetgeen [appellant sub 1] en [appellant sub
2] overigens naar voren hebben gebracht, geeft geen
aanleiding voor het oordeel dat het college er op basis
van het akoestisch onderzoek voor het overige niet van
mocht uitgaan dat de aan de vergunning verbonden
geluidgrenswaarden naleefbaar zijn. Voorts valt naar
het oordeel van de Afdeling niet in te zien waarom
voorschrift 2.4.14, op grond waarvan, indien door het
college daarom wordt verzocht, een rapportage dient
te worden verstrekt met betrekking tot onder meer het
aantal explosies en de munitie die is afgevuurd en de
daardoor optredende geluidbelasting, onvoldoende
mogelijkheden biedt voor handhavend optreden. De
beroepsgrond faalt in zoverre.
2.4. [appellant sub 2] voert aan dat het bestreden
besluit zich niet verdraagt met artikel 6, derde lid, van
de richtlijn 92/43/EEG van de Raad van de Europese
Gemeenschappen van 21 mei 1992 inzake de instandhouding
van de natuurlijke habitats en de wilde flora
en fauna (hierna: de Habitatrichtlijn), gezien de te verwachten
effecten op de natuurgebieden ‘Ossendrecht’
en ‘Brabantse Wal’.
2.4.1. De inrichting is gedeeltelijk gelegen in het bij
besluit van 24 maart 2000, kenmerk N/2000/337,
door de staatssecretaris van Landbouw, Natuurbeheer
en Visserij als speciale beschermingszone in de zin
van artikel 4 van de richtlijn 79/409/EEG van de Raad
van de Europese Gemeenschappen van 2 april 1979
inzake het behoud van de vogelstand (hierna: de Vogelrichtlijn)
aangewezen gebied ‘Brabantse Wal’. Verder
ligt de inrichting nabij het gebied ‘Ossendrecht’, dat is
geplaatst op de lijst van gebieden van communautair
belang in de zin van de Habitatrichtlijn. Het gebied van
communautair belang ‘Ossendrecht’ valt in de omgeving
van de inrichting samen met de speciale beschermingszone
‘Brabantse Wal’.
2.4.2. Uit de uitspraak van de Afdeling van 29 augustus
2007 in zaak no. 200701498/1 volgt dat in een
geval als hier aan de orde de instandhoudingsdoelstelling
van zowel de speciale beschermingszone in de zin
van de Vogelrichtlijn als die van het gebied van communautair
belang in de zin van de Habitatrichtlijn moet
worden betrokken bij de vraag of een vergunning als
bedoeld in artikel 19d van de Natuurbeschermingswet
1998 is vereist en zo ja, of die vergunning kan worden
verleend. Gelet hierop is een rechtstreeks beroep op
artikel 6, derde lid, van de Habitatrichtlijn in deze procedure
over de verlening van een vergunning krachtens
de Wet milieubeheer niet aan de orde.
De beroepsgrond faalt.
2.5. (…)
2.6. De beroepen zijn gedeeltelijk gegrond. Het besluit
dient te worden vernietigd voor zover het de voorschrif-
StAB 2 / 2008

Milieu
37
ten 2.4.2 en 2.4.15 betreft en voor zover vergunning is
verleend voor het gebruik van tweetonige sirenes op de
voertuigen tijdens oefenactiviteiten op het terrein van
de inrichting en voor het vliegen van helikopters boven
het terrein van de inrichting.
Annotatie
1. Het is de afwijkende manier van beoordelen door
zowel de gemeente als de Afdeling bestuursrechtspraak
die deze uitspraak bijzonder maakt.
In de vergunning wordt onderscheid gemaakt tussen
activiteiten die niet of nauwelijks geluidhinder veroorzaken
en activiteiten die bijzonder veel geluid produceren
(schietgeluid, explosies, sirenes, helikopter).
Voor de eerstgenoemde activiteiten sluiten de geluidgrenswaarden
in de vergunning aan bij de normering
die in de regel (in de jurisprudentie) wordt toegepast
en die is ontleend aan paragraaf 4 van de Handreiking
industrielawaai en vergunningverlening, dat wil zeggen
de normen die zijn gebaseerd op het karakter van de
omgeving dan wel het referentieniveau van het omgevingsgeluid.
Voor de laatstgenoemde activiteiten is een
‘speciale normering’ opgenomen die aanzienlijk hogere
geluidgrenswaarden toestaat. Het zijn ook deze activiteiten
die (zeker qua milieubelasting) de essentie van
de inrichting vormen en de totale geluidbelasting in de
omgeving van de inrichting bepalen. Dat betekent dat
de normen in de vergunning voor zover deze op paragraaf
4 van de Handreiking zijn gebaseerd de omgeving
van de inrichting, defacto geen enkele bescherming
tegen geluidshinder bieden.
2. Wat betreft het schieten en dergelijke zijn blijkens
het uitgebrachte deskundigenbericht in deze zaak piekniveaus
bij woningen van derden toegestaan van 85-
91 dB(A) waar in de Handreiking en in de (hier overigens
niet van toepassing zijnde) Circulaire Schietlawaai
piekwaarden van respectievelijk 70 en 72 dB(A) nog
juist aanvaardbaar worden geacht. De in de vergunning
opgenomen gemiddelde grenswaarden voor het
schieten e.d. bedragen 60-63 dB(A) waar sprake is
van een referentieniveau van het omgevingsgeluid van
40-45 dB(A). Er is dus voor zowel de piekwaarden als
de gemiddelde geluidgrenswaarden sprake van een
overschrijding van bijna 20 dB(A) ten opzichte van de
niveaus waarvan wordt aangenomen dat daarbij geen
hinder optreedt. Bij een dergelijke overschrijding kan
zonder meer worden gesteld dat sprake is van ontoelaatbare
geluidhinder.
3. Bij dit gegeven is de wijze van beoordeling van dit
geschil door de Afdeling opmerkelijk. Terwijl ‘het belang
van de bescherming van het milieu’ in artikel 8.10 van
de Wet milieubeheer als algemene weigeringsgrond
is opgenomen waarbij mag worden verondersteld dat
‘ontoelaatbare geluidhinder’ zo’n grond vormt, is ‘het
(veronderstelde) ontbreken van mogelijkheden om verdere
geluidreducerende maatregelen te treffen’, kennelijk
een doorslaggevende grond voor de Afdeling om
de desbetreffende activiteiten toch toe te staan. De in
geding zijnde inrichting betreft een opleidingsinstituut
voor de bescherming van de openbare orde en veiligheid,
dus een inrichting die enigszins een bijzondere
positie vervult of mogelijk zelfs met het oog op het
algemeen belang is geboden. Alhoewel de Wet milieubeheer
daarvoor geen uitdrukkelijke aanknopingspunten
biedt zou het in gevallen van ‘algemeen belang’
misschien niet onredelijk zijn om het toetsingskader
van de Wet milieubeheer met een zekere ‘coulance’ toe
te passen. In dit geval is de inrichting echter niet opgenomen
in bijlage II van het Inrichtingen- en vergunningenbesluit
milieubeheer (inrichtingen als bedoeld in
artikel 8.2, tweede lid Wm ten aanzien waarvan Onze
Minister om redenen van algemeen belang bevoegd
gezag is) zodat deze status niet aan haar is toegekend.
Maar zelfs indien deze status is toegekend, is het discutabel
of de coulance zo ver kan strekken dat wordt
toegestaan dat omwonenden worden geconfronteerd
met ontoelaatbare geluidhinder.
4. Wat voorts opvalt is de afweging over het gebruik
van tweetonige sirenes voor maximaal 20 maal per
jaar. De gemeente heeft aansluiting gezocht bij paragraaf
5.3 van de Handreiking op basis waarvan met
een bestuurlijke afweging ontheffing kan worden verleend
voor regelmatige afwijkingen van de representatieve
bedrijfssituatie met een beperkte frequentie, maar
vaker dan 12 maal per jaar. Door middel van deze ontheffing
wordt een hogere geluidemissie toegestaan dan
de emissie in de representatieve bedrijfssituatie. Bij de
afweging of zo’n ontheffing kan worden verleend, zal
volgens de Handreiking het feit of sprake is van hinder
en zo ja, in welke mate en in welke frequentie een
belangrijke rol spelen. In dit geval waarin al sprake is
van ontoelaatbare hinder en volgens het deskundigenbericht
een beoordeling van de toelaatbaarheid van
deze ontheffing niet mogelijk was (o.a. omdat onduidelijk
was wat tot de representatieve bedrijfssituatie moet
StAB 2 / 2008

38
worden gerekend) stelt de Afdeling dat de gemeente
het gebruik van de sirenes in redelijkheid heeft kunnen
uitzonderen van de representatieve bedrijfssituatie.
Alleen omdat geen rekening was gehouden met
het tonaal geluid van deze sirenes wordt het voorschrift
uiteindelijk toch vernietigd.
Verder wordt het voorschrift dat het gebruik van
helikopters toestaat vernietigd, maar om reden dat de
gemeente heeft miskend dat de nadelige gevolgen van
deze activiteit aan het in werking zijn van de inrichting
moet worden toegerekend en daarnaast niet duidelijk
is dat tijdens het gebruik van de helikopter de
(thans vigerende) geluidgrenswaarden kunnen worden
nageleefd. Dit zijn dus de geluidgrenswaarden die zijn
gebaseerd op paragraaf 4 van de Handreiking. Deze
overweging laat ruimte open voor het alsnog toestaan
van deze activiteit. Het is dan ook voorzienbaar dat de
gemeente de vergunning zodanig gaat wijzigen dat het
gebruik van helikopters met ‘speciale normering’ wordt
toegestaan.
Hans Paul Nijhoff
Milieu
08-39
ABRvS 5 maart 2008, nr. 200703659/1
(GS Gelderland)
Casus
Milieuvergunning voor een gronddepot voor opslag
van tarragrond. Appellanten betogen dat de geuremissie
als gevolg van de verspreiding van tarragrond
over het om het gronddepot liggende agrarische perceel
ten onrechte buiten beschouwing is gelaten. Verweerder
stelt dat dit perceel geen deel uitmaakt van
de inrichting.
Rechtsvraag
Vormen gronddepot en agrarisch perceel één inrichting
in de zin van de Wm?
Uitspraak
De Afdeling overweegt dat voor de bedrijfsvoering
de fysieke nabijheid van de percelen waarop de tarragrond
wordt verspreid niet noodzakelijk is. Evenmin
is het noodzakelijk dat steeds dezelfde percelen
voor de verspreiding van tarragrond worden gebruikt,
zodat niet kan worden geoordeeld dat het gronddepot
en de percelen waarop de verspreiding van tarragrond
plaatsvindt tezamen één inrichting vormen als
bedoeld in artikel 1.1, vierde lid Wm. De toevallige
omstandigheid dat in de onderhavige situatie tarragrond
wel in de directe nabijheid van het gronddepot
wordt verspreid, leidt niet tot een ander oordeel.
Wet milieubeheer, artikel 1.1, eerste en vierde lid
1. Procesverloop
Bij besluit van 13 april 2007 heeft het college van
gedeputeerde staten van Gelderland (hierna: het college)
aan de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
Aviko B.V. (hierna: vergunninghoudster)
een vergunning als bedoeld in artikel 8.1 van de Wet
milieubeheer verleend voor het oprichten en in werking
hebben van een gronddepot voor opslag van tarragrond.
StAB 2 / 2008

Milieu
39
2. Relevante overwegingen
2.5. [appellanten] betogen dat het college bij het beoordelen
van de geurhinder ten onrechte de geuremissie
als gevolg van de verspreiding van tarragrond over het
om het gronddepot liggende agrarische perceel, buiten
beschouwing heeft gelaten.
2.5.1. Het college stelt zich op het standpunt dat hij
niet gehouden was de verspreiding van tarragrond te
betrekken bij de besluitvorming omdat het om het
gronddepot liggende agrarische perceel geen deel uitmaakt
van de inrichting.
2.5.2. Ingevolge artikel 1.1, eerste lid, van de Wet
milieubeheer wordt onder inrichting verstaan: elke
door de mens bedrijfsmatig of in een omvang alsof zij
bedrijfsmatig was, ondernomen bedrijvigheid die binnen
een zekere begrenzing pleegt te worden verricht.
Ingevolge het vierde lid van dit artikel worden
daarbij als één inrichting beschouwd de tot eenzelfde
onderneming of instelling behorende installaties die
onderling technische, organisatorische of functionele
bindingen hebben en in elkaars onmiddellijke nabijheid
zijn gelegen.
2.5.3. Niet in geschil is dat tarragrond vanuit het
gronddepot op de daaromheen gelegen agrarische perceel
wordt verspreid. Deze activiteit maakt geen onderdeel
uit van de activiteiten waarvoor in de onderhavige
situatie vergunning is verleend.
2.5.4. Voor de bedrijfsvoering is de fysieke nabijheid
van de percelen waarop de tarragrond wordt verspreid
niet noodzakelijk. Evenmin is het noodzakelijk dat
steeds dezelfde percelen voor de verspreiding van tarragrond
worden gebruikt, zodat niet kan worden geoordeeld
dat het gronddepot en de percelen waarop de
verspreiding van tarragrond plaatsvindt tezamen één
inrichting vormen als bedoeld in artikel 1.1, vierde lid,
van de Wet milieubeheer. De toevallige omstandigheid
dat in de onderhavige situatie tarragrond wel in de
directe nabijheid van het gronddepot wordt verspreid,
leidt niet tot een ander oordeel. Het agrarische perceel
maakt dan ook geen onderdeel uit van de inrichting.
Het college heeft bij zijn beoordeling van de geurhinder
de geuremissie als gevolg van de verspreiding van tarragrond
buiten het gronddepot terecht buiten beschouwing
gelaten. Deze beroepsgrond faalt.
Annotatie
1. In de hiervoor opgenomen uitspraken worden landerijen
niet als onderdeel van de inrichting aangemerkt.
De twee hiervoor opgenomen uitspraken van de Afdeling
van 20 februari 2008 (08- 35; Tubbergen) en van
5 maart 2008 (05-39; GS Gelderland) sluiten aan bij
vaste jurisprudentie. Niettemin worden zij hier besproken,
omdat er bij deze jurisprudentie enkele kanttekeningen
kunnen worden geplaatst gelet op de wijze
waarop de omschrijving van één inrichting in andere
zaken wordt uitgelegd en vanwege het begrip ‘installatie’
in de IPPC-richtlijn. Tevens wordt kort stilgestaan
bij de wijze waarop het begrip inrichting in de Wet
algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) zal worden
toegepast.
2. De Afdeling heeft landerijen evenwel niet altijd niet
als onderdeel van de inrichting aangemerkt. Voor 1
december 2005 overwoog de Afdeling dat de gronden
van de tuinbouwbedrijven tot de inrichting behoorden,
omdat tuinbouwbedrijven – anders dan intensieve
veehouderijen – een grondgebonden karakter hebben
(bijvoorbeeld ABRvS 6 juni 1994, Gst. 7004, 9 m.nt.
R. Uylenburg). Zonder de tuinbouwgronden ter plaatse
kon de inrichting volgens de Afdeling niet in werking
zijn en zonder de inrichting ter plaatse was het verrichten
van de tuinbouwactiviteiten op de tuinbouwgronden
niet goed denkbaar. Het feit dat in de nota van toelichting
van het Besluit akkerbouwbedrijven stond dat
de gronden in het algemeen niet tot de inrichting konden
behoren en dat in jurisprudentie met betrekking tot
intensieve veehouderijen was uitgemaakt dat landerijen
niet tot de inrichting behoorden (hetgeen verband hield
met het niet-grondgebonden karakter van intensieve
veehouderij), deed niets af aan het feit dat de gronden
tot de inrichting behoorden. In een uitspraak van
1 december 1995 komt de Afdeling expliciet terug op
haar standpunt (ABRvS 1 december 1995, AB 1996,
128 m.nt. FM). Ook in deze uitspraak is de vraag aan
de orde of de gronden bij de inrichting (een akker- of
tuinbouwbedrijf) behoren. De gronden horen volgens
de Afdeling niet bij de inrichting, omdat de fysieke
nabijheid van de gronden bij de inrichting niet noodzakelijk
is. De inrichtingen zijn grondgebonden, maar
naar hun aard niet plaatsgebonden. Dat in de nota
van toelichting bij het Besluit akkerbouw staat dat de
gronden niet tot de inrichting behoren, is – anders dan
in de hiervoor besproken uitspraak van 6 juni 1994
werd overwogen – aldus niet in strijd met het begrip
StAB 2 / 2008

40
Milieu
inrichting van de Wm. Het oordeel dat gronden van een
akker- of tuinbouwbedrijf geen onderdeel uitmaken van
een inrichting geldt eveneens voor een perceel akkerland
bij een andersoortig bedrijf (Vz. ABRvS 6 augustus
2004, StAB 2004, nr. 128). Met betrekking tot de
gronden bij veehouderijen oordeelt de rechter dat deze
gronden niet tot de inrichting behoren, omdat van de
gronden extensief gebruik wordt gemaakt en er om die
reden geen bindingen tussen de inrichting en de gronden
bestaan. Daarom kunnen de op die gronden plaatsvindende
activiteiten niet door middel van een Wm-vergunning
of algemene regels worden gereguleerd.
3. Als gezegd sluiten de uitspraken van de Afdeling van
20 februari 2008 (08-35) en van 5 maart 2008 (08-
39) aan bij voornoemde jurisprudentie. In de uitspraak
van 20 februari 2008 heeft verweerder ten onrechte
een last onder dwangsom opgelegd vanwege het veranderen
van de inrichting, omdat het opslaan van mest op
260 meter afstand geen onderdeel is van de inrichting
(de veehouderij). Mocht het bevoegd gezag het opslaan
van mest toch willen reguleren op grond van hoofdstuk
8 Wm, dan zal het opslaan van mest zelfstandig als
inrichting moeten worden aangemerkt. Kort gezegd,
zal gedurende ongeveer zes maanden op dezelfde locatie
mest moeten zijn opgeslagen. En in de uitspraak
van 5 maart 2008 heeft verweerder bij de vergunningverlening
voor een gronddepot terecht het verspreiden
van tarragrond op een agrarisch perceel niet als
onderdeel van de inrichting (gronddepot) aangemerkt.
Evenals in een aantal andere (landerijen)uitspraken
onderbouwt de Afdeling dat door te oordelen dat de
fysieke nabijheid van het perceel niet noodzakelijk is
voor de bedrijfsvoering van de inrichting en dat het niet
noodzakelijk is dat steeds dezelfde percelen voor het
verspreiden van tarragrond worden gebruikt. De toevallige
omstandigheid dat de tarragrond in de directe
nabijheid van het gronddepot wordt verspreid, doet
daaraan niets af.
4. De uitspraken zijn vanuit praktisch oogpunt wellicht
te begrijpen. Want tot hoever reikt de grens van
de inrichting ingeval de inrichting volledig wordt omsloten
door meerdere landerijen? Als in bepaalde gevallen
evenwel aan artikel 1.1, vierde lid Wm zou worden
getoetst, zou kunnen worden vastgesteld dat de landerijen
wél tot de inrichting behoren. In de uitspraak van
20 februari 2008 wordt overwogen dat bij 260 meter
geen sprake is van onmiddellijke nabijheid. Uit jurisprudentie
kan weliswaar geen duidelijke maximumafstand
worden afgeleid, maar in het algemeen ligt de
maximumafstand rond de 450-1000 meter, zodat 260
meter door op de wijze waarop onmiddellijke nabijheid
wordt uitgelegd wel degelijk als ‘onmiddelijk nabij’ kan
worden aangemerkt (zie bijvoorbeeld ABRvS 4 januari
2006, 200504357/1 waarin 200, 550 en 1200
meter als onmiddellijk nabij wordt aangemerkt; ABRvS
17 mei 2006, StAB 2006, nr. 86, waarin 900 meter
onmiddellijk nabij is). Bij die afstand zou er normaliter
althans geen twijfel hoeven te bestaan. Of zou de
Afdeling onmiddellijke nabijheid enger willen uitleggen
dan voordien? Want in een uitspraak van 30 mei 2007
wordt 340 meter en 400 meter evenmin als ‘onmiddellijke
nabijheid’ aangemerkt (200605756/1 en zie
eveneens ABRvS 20 juni 2007, 200607498/1). Maar
dan is 260 meter naar mijn mening wel een erg enge
uitleg. Een andere uitleg is dat er verder geen bindingen
bestaan en in dat geval lijkt de maximumafstand
tussen de installaties minder groot te mogen zijn dan
wanneer er sterke(re) bindingen tussen de installaties
bestaan (V.M.Y. van ’t Lam, Het begrip inrichting in de
Wet milieubeheer (diss. UU), Den Haag: Boom Juridische
uitgevers 2005, p. 134). Nieuwe jurisprudentie
zal moeten worden afgewacht.
Daarnaast kan worden betoogd dat de voornoemde
jurisprudentie in strijd is met de IPPC-richtlijn. In het
BREF-document dat ziet op intensieve veehouderijen
zijn in paragraaf 5.2 de beste beschikbare technieken
ten aanzien van het uitrijden van mest op landerijen
opgenomen. Het uitrijden van mest, en dus de landerijen
bij een veehouderij, worden klaarblijkelijk (volgens
het BREF-document) tot de installatie gerekend. Aan de
hand van een BREF-document moet weliswaar niet worden
bepaald wat de reikwijdte van het begrip installatie
in de zin van artikel 2 lid 3 van de IPPC-richtlijn is, uit
hetgeen in een BREF-document is opgenomen, kan wel
worden afgeleid wat de gedachte is over de reikwijdte
van het begrip installatie. Hoewel Europees rechtelijke
jurisprudentie moet worden afgewacht, zou ingevolge
de definitie van ‘installatie’ kunnen worden betoogd dat
de landerijen tot de installatie moeten kunnen worden
gerekend en dat de uitleg van het Nederlandse begrip
inrichting in strijd is met de IPPC-richtlijn voorzover landerijen
in geen geval tot de inrichting worden gerekend
(ik heb in mijn proefschrift deze redenering verder uitgewerkt,
Van ’t Lam 2005, p. 287). Artikel 1.1, vierde
lid Wm kan naar mijn mening richtlijnconform worden
geïnterpreteerd en behoeft wat dat betreft geen wijzi-
StAB 2 / 2008

ging, tenzij de huidige uitleg met betrekking tot landerijen
zou berusten op de wetsgeschiedenis, maar daarvoor
heb ik geen aanwijzingen gevonden.
5. In dit verband zij kort gewezen op de vraag op welke
wijze het begrip inrichting in de Wabo (Kamerstukken
I 2007/08, 30 844, A) moet worden uitgelegd. Als ik
het wetsvoorstel goed begrijp, is een inrichting in de
zin van de Wabo een inrichting in de zin van de Wm
(en dus een activiteit die zowel onder de definitie van
art. 1.1, eerste lid Wm als het Ivb valt) die is aangewezen
in een AMvB ter uitvoering van de Wabo (het
Bor). Als hetgeen in het Ivb staat, zal worden opgenomen
in de Bor en het Ivb zal vervallen, dan hoeft uiteraard
alleen artikel 1.1 lid 1 Wm en de Bor te worden
geraadpleegd. Een inrichting in de zin van de Wabo zal
vergunningplichtig zijn als deze opgenomen is in (nu
nog) bijlage I van het Activiteitenbesluit. Met de Wabo
heeft de minister naast inrichting in de zin van artikel
1.1 lid 1 Wm en inrichting in de zin van de Wm een
derde inrichtingsbegrip geïntroduceerd. Het is niet aannemelijk
dat de betekenis van artikel 1.1 lid 1 Wm zal
wijzigen door de Wabo. In bijlage I van het voorontwerp
Bor zal uiteindelijk de aanwijzing van vergunningplichtige
inrichtingen plaatsvinden. Het is de bedoeling
dat vooral grote inrichtingen vergunningplichtig zijn.
Vooralsnog is de reikwijdte van het voorontwerp Bor
daartoe niet beperkt. De aanwijzing in het voorontwerp
Bor lijkt vooralsnog sterk op het Ivb. In bijlage I
zijn inrichtingen opgenomen uit de bijlage van het Ivb,
maar daarnaast is per categorie bepaald welke inrichtingen
van die categorie vergunningplichtig zijn.
Ook in de Wabo zal de omschrijving van één inrichting
van artikel 1.1, vierde lid Wm van belang zijn. De
activiteiten die één inrichting vormen, moeten (evenals
onder de huidige Wm) door middel van één vergunning
worden gereguleerd. Zowel ingevolge de Wabo als de
huidige Wm worden die activiteiten door middel van
één vergunning gereguleerd. Iets anders is dat in de
omgevingsvergunning voor de fabriek verschillende
aspecten worden gereguleerd die thans afzonderlijk
worden gereguleerd (zie hierover verder, V.M.Y. van
’t Lam, ‘De gevolgen van de Wabo voor het begrip
inrichting’, in: M.V.C. Aalders & R. Uylenburg (red.),
Het milieurecht als proeftuin. 20 jaar Centrum voor
Milieurecht, Groningen: Europa Law Publishing 2007,
p. 5-17).
Valérie van ’t Lam
Milieu
08-40
ABRvS 12 maart 2008, nr. 200703582/1
(Neerijnen)
41
Casus
Revisievergunning krachtens de Wet milieubeheer
voor een varkensfokkerij. Appellant heeft aangevoerd
dat gebouwen (vloedschuur en eierhuis) die binnen
afzienbare tijd een woon- en verblijfsfunctie zullen
krijgen, ten onrechte niet als toekomstige ontwikkeling
bij de beoordeling zijn betrokken. Verweerder
stelt dat de bouwvergunning reeds in 2001 is verleend
en ten tijde van het bestreden besluit nog geen
aanvang was gemaakt met de bouw.
Rechtsvraag
Is afdoende gemotiveerd dat geen sprake is van toekomstige
ontwikkelingen?
Uitspraak
De Afdeling overweegt dat de door verweerder aangevoerde
omstandigheden niet zonder meer betekenen
dat de bouw van deze gebouwen geen redelijkerwijs
te verwachten ontwikkeling is. Nu de bouwvergunning
niet is ingetrokken, kan op elk moment met de
bouw worden aangevangen. Zonder nadere motivering
kan niet staande worden gehouden dat de
gebouwen niet als stankgevoelig object moeten worden
aangemerkt.
Wet milieubeheer, artikel 8.8, eerste lid, onder c
1. Procesverloop
Bij besluit van 5 maart 2007 heeft het college van burgemeester
en wethouders van Neerijnen (hierna: het
college) aan [vergunninghouder] een revisievergunning
als bedoeld in artikel 8.4, eerste lid, van de Wet milieubeheer
verleend voor een varkensfokkerij.
2. Relevante overwegingen
2.1. (…)
2.7. [appellant] voert aan dat de afstand tot de woning
[locatie] minder bedraagt dan de 181 meter waar het
college van uitgaat. Het college heeft volgens hem ten
StAB 2 / 2008

42
Milieu
onrechte niet gemeten vanaf de vloedschuur en het
eierhuis bij de woning [locatie], waarvoor op 13 maart
2001 een bouwvergunning is verleend. Hij stelt dat
binnen afzienbare tijd met de bouw van deze gebouwen
zal worden begonnen en dat deze gebouwen een
woon- of verblijffunctie zullen krijgen. Daarom moet de
bouw ervan worden aangemerkt als een redelijkerwijs
te verwachten ontwikkeling als bedoeld in artikel 8.8,
eerste lid, aanhef en onder c, van de Wet milieubeheer,
aldus [appellant].
2.7.1. Het college stelt dat de bouwvergunning reeds
in 2001 is verleend en dat ten tijde van het nemen van
het bestreden besluit nog geen aanvang was gemaakt
met de bouw van de vloedschuur en het eierhuis, zodat
er ten tijde van het nemen van het bestreden besluit
niet van uitgegaan kon worden dat er concrete bouwplannen
waren. De bouw van de vloedschuur en het
eierhuis was dan ook geen redelijkerwijs te verwachten
ontwikkeling. Bovendien, zo stelt het college, zullen de
vloedschuur en het eierhuis niet als woon- of verblijfruimte
dienen en daarom geen stankgevoelige objecten
zijn. Daarom zou de bouw van deze gebouwen, als
deze wel zou moeten worden verwacht, volgens het
college geen ontwikkeling zijn die van belang is met het
oog op de bescherming van het milieu.
dat de gebouwen waarvoor een bouwvergunning is verleend,
bestemd zijn om als woon- of verblijfruimte te
dienen. Dit in aanmerking genomen kan zonder nadere
motivering van het college, die ontbreekt, niet worden
staande gehouden dat de gebouwen niet als stankgevoelig
object moeten worden aangemerkt.
Gezien het voorgaande heeft het college in strijd
met artikel 3:46 van de Algemene wet bestuursrecht
ondeugdelijk gemotiveerd waarom de bouw van de
vloedschuur en het eierhuis geen te redelijkerwijs te
verwachten ontwikkeling is, en waarom deze ontwikkeling
niet van belang is met het oog op de bescherming
van het milieu. Deze beroepsgrond slaagt.
2.7.2. Ingevolge artikel 8.8, eerste lid, aanhef en onder
c, van de Wet milieubeheer betrekt het bevoegd gezag
bij de beslissing op de aanvraag in ieder geval de met
betrekking tot de inrichting en het gebied waar de
inrichting zal zijn of is gelegen, redelijkerwijs te verwachten
ontwikkelingen die van belang zijn met het
oog op de bescherming van het milieu.
2.7.3. De enkele omstandigheid dat de bouwvergunning
reeds in 2001 is verleend en dat ten tijde van het
nemen van het bestreden besluit nog geen aanvang was
gemaakt met de bouw van de vloedschuur en het eierhuis,
betekent, anders dan het college stelt, niet zonder
meer dat de bouw van deze gebouwen geen redelijkerwijs
te verwachten ontwikkeling is. De bouwvergunning
is immers niet ingetrokken, zodat op grond daarvan op
elk moment met de bouw kan worden aangevangen.
Het college heeft niet gemotiveerd waarom niet kan
worden verwacht dat – zoals [appellant] stelt – binnen
afzienbare tijd met de bouw zal worden aangevangen.
Verder heeft [appellant] ter zitting aan de hand van de
bij de bouwvergunning behorende tekening verklaard
StAB 2 / 2008

08-41
ABRvS 19 maart 2008, nr. 200703152/1
(Spijkenisse)
Casus
Wijziging vergunning door met toepassing van artikel
8.23 Wm de doorzet van LPG te beperken tot 1000
m 3 per jaar. Verweerder acht deze beperking nodig
omdat in de vergunning geen beperking van de jaarlijkse
doorzet van LPG is opgenomen, de feitelijke
doorzet lager is dan 1000 m 3 en het vastleggen van
een maximale doorzet ruimtelijke ontwikkelingen
mogelijk maakt.
Rechtsvraag
Is er een milieuhygiënische noodzaak om de doorzet
te beperken?
Uitspraak
De Afdeling overweegt dat in de omgeving van de
inrichting geen objecten aanwezig zijn die moeten
worden beschermd tegen de verkoop van LPG zodat
verweerder zich niet in redelijkheid op het standpunt
heeft kunnen stellen dat een beperking van de doorzet
van LPG nodig is ter bescherming van het milieu.
Volgt vernietiging van het besluit.
Milieu
43
2.2. Ingevolge artikel 8.23, eerste lid, van de Wet
milieubeheer kan het bevoegd gezag beperkingen
waaronder een vergunning is verleend en voorschriften
die daaraan zijn verbonden, wijzigen, aanvullen
of intrekken, dan wel alsnog beperkingen aanbrengen
of voorschriften aan een vergunning verbinden in het
belang van de bescherming van het milieu.
2.3. [appellante] voert – kort samengevat – aan dat de
beperking van de doorzet van LPG binnen de inrichting
tot maximaal 1.000 m 3 per jaar niet in het belang van
de bescherming van het milieu is.
2.3.1. Het college stelt dat in de aan [appellante] verleende
vergunning geen beperking van de jaarlijkse
doorzet van LPG is opgenomen, zodat binnen de inrichting
een ongelimiteerde hoeveelheid LPG per jaar mag
worden doorgezet. Nu de feitelijke doorzet van LPG
binnen de inrichting veel lager ligt dan 1.000 m 3 , acht
het college het in het belang van de bescherming van
het milieu om de doorzet van LPG binnen de inrichting
te beperken. Volgens het college wordt [appellante],
gezien de feitelijke doorzet, ook niet onnodig in haar
activiteiten beperkt door de doorzet van LPG vast te
leggen op maximaal 1.000 m 3 per jaar. Verder acht het
college het vastleggen van de maximale doorzet van
LPG wenselijk zodat toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen
niet worden beperkt.
Wet milieubeheer, artikel 8.23
Procesverloop
Bij besluit van 13 maart 2007 heeft het college van
burgemeester en wethouders van Spijkenisse (hierna:
het college) met toepassing van artikel 8.23, eerste
lid, van de Wet milieubeheer de bij besluit van 17 mei
1994 aan [appellante] krachtens deze wet verleende
vergunning voor een verkoopstation van motorbrandstoffen
en LPG.
(…)
2. Relevante overwegingen
2.1. Bij het bestreden besluit is de jaarlijkse doorzet
van LPG binnen de inrichting beperkt tot maximaal
1.000 m 3 .
2.3.2. Met het beperken van de doorzet van LPG binnen
de inrichting wordt beoogd de risico’s voor de omgeving
als gevolg van de verkoop van LPG te beperken. Vast
staat dat er geen objecten in de directe omgeving van
de inrichting aanwezig zijn die daartegen bescherming
behoeven en dat er geen concrete redelijkerwijs te verwachten
ontwikkelingen zijn, die het college op grond
van artikel 8.8, eerste lid, aanhef en onder c, van de
Wet milieubeheer bij zijn besluitvorming kon betrekken.
Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen (uitspraak
van 24 oktober 2007 in zaak nr. 200702498/1) kan
onder deze omstandigheden niet worden geoordeeld
dat het college zich in redelijkheid op het standpunt
heeft kunnen stellen dat de beperking van de doorzet
van LPG binnen de inrichting nodig is ter bescherming
van het milieu. Het bestreden besluit is dan ook in strijd
met artikel 8.23, eerste lid, van de Wet milieubeheer.
2.4. Het beroep is gegrond. Het bestreden besluit komt
voor vernietiging in aanmerking.
StAB 2 / 2008

44
08-42
ABRvS 26 maart 2008, nr. 200708006
(GS Flevoland)
Casus
Besluit waarbij de voor een varkenshouderij gevraagde
revisievergunning buiten behandeling is gelaten omdat
een milieueffectrapport (m.e.r.) ontbreekt.
Milieu
2. Relevante overwegingen
2.1. Het college heeft de vergunningaanvraag op grond
van artikel 7.28, eerste lid, aanhef en onder a, van de
Wet milieubeheer buiten behandeling gelaten, omdat
daarbij geen milieueffectrapport is overgelegd. Volgens
het college is het opstellen van een milieueffectrapport
verplicht omdat de aangevraagde activiteit betrekking
heeft op een inrichting met meer dan 3.000 plaatsen
voor mestvarkens.
Rechtsvraag
Is er pas sprake van m.e.r.-plicht?
Uitspraak
De Afdeling overweegt dat op grond van categorie C14
van het Besluit m.e.r. 1994 een m.e.r. moet worden
opgesteld indien sprake is van het oprichten, wijzigen
of uitbreiden van een inrichting voor (o.a.) het houden
van varkens met meer dan 3.000 plaatsen voor
mestvarkens. Naar de bedoeling van de wetgever is
bij een voorgenomen uitbreiding van een veehouderij
het opstellen van een m.e.r. eerst verplicht indien die
uitbreiding meer dan 3.000 mestvarkens omvat. De
vergunningaanvraag heeft betrekking op het houden
van 11.520 mestvarkens waarvan er 9.768 eerder
zijn vergund. Nu met de aangevraagde uitbreiding het
aantal te houden mestvarkens toeneemt met 1.752,
wordt de drempelwaarde van 3.000 mestvarkens,
zoals opgenomen in categorie 14 van onderdeel C
van de bijlage bij het Besluit mer, niet overschreden.
Verweerder heeft het bezwaar van vergunningaanvraagster
tegen het buiten behandeling laten van de
aanvraag dan ook ten onrechte ongegrond verklaard.
Wet milieubeheer, artikel 7.28
Besluit m.e.r. 1994
1. Procesverloop
Bij besluit van 16 mei 2007 heeft het college van gedeputeerde
staten van Flevoland (hierna: het college) de
door de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
Zuiderzee B.V. (hierna: Zuiderzee B.V.) ingediende
aanvraag om een revisievergunning als bedoeld
in artikel 8.4, eerste lid, van de Wet milieubeheer voor
een varkenshouderij.
(…)
2.1.1. Zuiderzee B.V. betoogt dat het opstellen van
een milieueffectrapport eerst verplicht is indien de uitbreiding
meer dan 3.000 mestvarkens omvat. Nu het
een uitbreiding betreft waarbij die drempelwaarde niet
wordt overschreden, behoeft volgens Zuiderzee B.V.
geen milieueffectrapport te worden opgesteld en heeft
het college de vergunningaanvraag dus ten onrechte
buiten behandeling gelaten.
2.1.2. In categorie 14 van onderdeel C van de bijlage
bij het Besluit milieu-effectrapportage 1994 (hierna:
het Besluit mer) is als activiteit waarvoor bij de voorbereiding
van een besluit het maken van een milieueffectrapport
verplicht is, onder meer aangewezen:
de oprichting, wijziging of uitbreiding van een inrichting
voor het fokken, mesten of houden van varkens in
gevallen waarin de activiteit betrekking heeft op een
inrichting met meer dan 3.000 plaatsen voor mestvarkens.
In categorie 14 van onderdeel D van de bijlage bij
het Besluit mer is als activiteit waarvoor beoordeeld
moet worden of bij de voorbereiding van een besluit een
milieueffectrapport moet worden gemaakt, onder meer
aangewezen: de oprichting, wijziging of uitbreiding van
een inrichting voor het fokken, mesten of houden van
varkens in gevallen waarin de activiteit betrekking heeft
op 2.200 of meer plaatsen voor mestvarkens.
2.1.3. Naar het oordeel van de Afdeling moet uit het
bepaalde in categorie 14 van onderdeel C van de bijlage
bij het Besluit mer, mede gelezen in samenhang
met categorie 14 van onderdeel D van de bijlage bij het
Besluit mer, worden afgeleid dat naar de bedoeling van
de wetgever bij een voorgenomen uitbreiding van een
veehouderij het opstellen van een milieueffectrapport
eerst verplicht is indien die uitbreiding meer dan 3.000
mestvarkens omvat. De lezing van categorie 14 van
StAB 2 / 2008

Milieu
45
onderdeel C, van de bijlage bij het Besluit mer, die het
college voorstaat, leidt voor een inrichting met meer
dan 3.000 plaatsen voor mestvarkens bij iedere uitbreiding
– hoe gering ook – tot de plicht om een milieueffectrapport
op te stellen. Het is niet aannemelijk dat
de wetgever dit heeft beoogd. Daar komt nog bij dat
de lezing die het college voorstaat, met zich brengt dat
voor een inrichting met meer dan 3.000 plaatsen voor
mestvarkens de mer-beoordelingsplicht die in categorie
14 van onderdeel D van de bijlage bij het Besluit
mer voor een voorgenomen uitbreiding met 2.200 of
meer mestvarkens is voorgeschreven, illusoir wordt.
Dit strookt niet met de bedoeling van de wetgever.
De aanvraag om vergunning heeft betrekking op
het houden van 11.520 mestvarkens. Bij de voor de
inrichting geldende vergunning(en) zijn 9.768 mestvarkens
vergund. Nu met de aangevraagde uitbreiding het
aantal te houden mestvarkens toeneemt met 1.752,
wordt de drempelwaarde van 3.000 mestvarkens,
zoals opgenomen in categorie 14 van onderdeel C van
de bijlage bij het Besluit mer, niet overschreden. Het
college heeft het bezwaar van Zuiderzee B.V. tegen de
buitenbehandelingstelling van de aanvraag dan ook ten
onrechte ongegrond verklaard.
2.1.4. Het beroep is gegrond. Het bestreden besluit
dient te worden vernietigd.
StAB 2 / 2008

46
Milieu kort
K13
ABRvS 9 januari 2008, nr. 200700610/1
(GS Groningen)
Wet bodembescherming, artikel 1
Stortlaag met meer dan 50% bodemvreemd materiaal
valt niet onder de definitie van bodem in de Wet
bodembescherming.
Afwijzing verzoek om handhavingsmaatregelen te treffen
m.b.t. het verrichten van werkzaamheden in strijd
met de Wet bodembescherming (Wbb). Appellanten
voeren aan dat verweerder zich ten onrechte op het
standpunt stelt dat de Wbb niet van toepassing is op
de stortlaag op enkele te saneren locaties. Verweerder
hanteert dit standpunt omdat de stortlaag voor meer
dan 50% uit bodemvreemd materiaal bestaat.
De Afdeling overweegt dat ingevolge de definitie in
de Wbb onder bodem wordt verstaan: het vaste deel
van de aarde met de zich daarin bevindende vloeibare
en gasvormige bestanddelen en organismen. Een stortlaag
die voor meer dan 50% uit bodemvreemd materiaal
bestaat moet niet als bodem in de zin van de definitie
worden beschouwd, zodat de Wbb daarop niet van
toepassing is.
K14
ABRvS 16 januari 2008, nr. 200702921/1 (HHR
Rijnland)
Algemene wet bestuursrecht, artikel 1:2
Appellanten zijn geen belanghebbenden nu hun leefmilieu
niet rechtstreeks door de lozing wordt beïnvloed.
Vergunning krachtens de Wvo voor het lozen van afvalwater.
In geding is de ontvankelijkheid van appellanten.
De Afdeling overweegt dat niet aannemelijk is dat
de lozing milieugevolgen kan hebben voor de percelen
van appellanten, zodat hun leefmilieu niet rechtstreeks
door de lozing wordt beïnvloed. De omstandigheid
dat appellanten het oppervlaktewater waarop wordt
geloosd gebruiken voor recreatieve doeleinden onderscheidt
hen onvoldoende van anderen die daar tevens
recreëren om te kunnen spreken van een bijzonder individueel
belang. Nu de belangen van appellanten niet
rechtstreeks zijn betrokken bij het bestreden besluit
zijn zij geen belanghebbenden.
K15
ABRvS 23 januari 2008, nr. 200700830/1 (Lisse)
Wet milieubeheer, artikel 8.11, derde lid
Beoordelingsvrijheid om nadere geurvoorschriften te
stellen ondanks dat geurnormen niet worden overschreden.
Oprichtingsvergunning krachtens de Wm voor een
afvalwaterzuiveringsinstallatie (awzi). Vergunninghoudster
acht het voorschrijven van aanvullende geurreducerende
maatregelen onredelijk bezwarend nu uit het
bij de aanvraag gevoegde geurrapport blijkt dat de op
de Nederlandse Emissierichtlijnen (NeR) gebaseerde
normen niet worden overschreden.
De Afdeling overweegt dat het verweerder vanwege
de aan hem toekomende beoordelingsvrijheid in
beginsel vrijstaat om nadere geurvoorschriften te stellen,
ook al wordt de in de NeR genoemde norm niet
overschreden.
K16
ABRvS 23 januari 2008, nr. 200703747/1
(Nuenen)
Wet milieubeheer, artikel 1.1, vierde lid
Door afstand van 710 meter tussen bedrijfsonderdelen
is geen sprake van één inrichting.
Revisievergunning krachtens de Wm voor een paardenhouderij.
Appellanten betogen dat de paardenhouderij
samen met een in de buurt gelegen paardenhouderij
één inrichting vormt in de zin van de Wm.
De Afdeling overweegt dat de beide paardenhouderijen
op 710 meter afstand van elkaar liggen. Gezien
deze afstand kan niet worden gesproken van installaties
die in elkaars onmiddellijke nabijheid zijn gelegen.
Reeds hierom kunnen de beide onderdelen niet tezamen
worden aangemerkt als één inrichting.
StAB 2 / 2008

Milieu kort
Milieu kort
47
K17
ABRvS 6 februari 2008, nr. 200701658/1
(GS Gelderland)
Wet milieubeheer, artikelen 8.10 en 8.11
Geen voorschriften stellen voor activiteiten die niet
zijn aangevraagd.
Revisievergunning voor de op- en overslag van afvalstoffen.
Appellant betoogt dat een aantal activiteiten is
vergund zonder dat deze zijn aangevraagd.
De Afdeling overweegt dat uit het stelsel van de
Wet milieubeheer volgt dat het bevoegd gezag dient te
beslissen op een aanvraag zoals die is ingediend. De
vergunning stelt voorschriften ten aanzien van activiteiten
die niet in de aanvraag worden vermeld. In zoverre
is het besluit in strijd met het zorgvuldigheidsbeginsel
genomen.
K18
ABRvS 6 februari 2008, nr. 200701984/1 en
200701991/1 (Weert)
Wet milieubeheer, artikelen 1.1, eerste lid en 8.11,
derde lid
De economische en technische haalbaarheid van een
techniek wordt uitsluitend gekoppeld aan de bedrijfstak
waartoe de inrichting behoort.
Afwijzing verzoek om de vergunningvoorschriften voor
een inrichting voor het Limburgs Traditioneel Schieten
te wijzigen. In geding is o.a. de vraag of moet worden
overgegaan tot het plaatsen van kogelvangers.
De Afdeling overweegt dat kogelvangers als best
beschikbare techniek (BBT) kunnen worden aangemerkt.
Gelet op de definitie van BBT in artikel 1.1,
eerste lid, van de Wm worden de technische en economische
haalbaarheid van een techniek uitsluitend
gekoppeld aan de bedrijfstak waartoe de inrichting
behoort. Er wordt geen koppeling gelegd met de inrichting
zelf. De individuele mogelijkheden van de drijver
van de inrichting kunnen daarom geen rol spelen bij de
toepassing van BBT als bedoeld in artikel 8.11, derde
lid, van de Wm. De financieel-economische situatie
van een schietinrichting kan derhalve geen argument
zijn om de kogelvangers niet te plaatsen.
K19
ABRvS 5 maart 2008, nr. 200703228/1
(Koggenland)
Algemene wet bestuursrecht, artikel 6:13
Wet milieubeheer, artikelen 8.10 en 8.11
Beroepsgrond over toekomstige ontwikkelingen kan
voor het eerst in beroep worden aangevoerd. Bedrijfsgebouw
kan onder omstandigheden een geurgevoelig
object zijn.
Oprichtingsvergunning krachtens de Wm voor een banketbakkerij.
Eén van de beroepsgronden van appellante
heeft betrekking op toekomstige ontwikkelingen. Hierover
heeft zij geen zienswijze ingebracht. Verder stelt
appellante in haar eigen bedrijf geurhinder vanwege de
inrichting te ondervinden.
De Afdeling overweegt dat de beroepsgrond over
toekomstige ontwikkelingen geen betrekking heeft op
een besluitonderdeel als bedoeld in artikel 6:13 Awb
en daarom voor het eerst in beroep kan worden aangevoerd.
Het bedrijfsgebouw van appellante is een object
waar gedurende een langere periode van de dag mensen
verblijven en waar blootstelling aan geur vanwege
de inrichting kan leiden tot hinder. Derhalve kan niet
zonder meer worden gesteld dat dit bedrijfsgebouw
geen geurgevoelig object is.
K20
ABRvS 5 maart 2008, nr. 200703340/1
(HHR Rijnland)
Wet bodembescherming, artikel 99, vierde lid
Aan de Wet bodembescherming komt geen exclusieve
werking toe ten opzichte van de Wet verontreiniging
oppervlaktewateren.
Vergunning krachtens de Wvo voor het indirect lozen
van afvalwater (drainagewater) afkomstig van een
voormalige stortplaats. Als voorziening is voorgeschre-
StAB 2 / 2008

48
Milieu kort
ven het aanbrengen van een waterdichte bovenafdichting
om het insijpelen van hemelwater in de vuilstort
te saneren. Vergunninghoudster stelt dat een dergelijke
voorziening niet op grond van de Wvo kan worden
voorgeschreven, nu in het kader van de besluitvorming
op grond van de Wbb reeds een integrale afweging is
gemaakt over de te treffen saneringsmaatregelen.
De Afdeling overweegt hieromtrent dat de visie dat
aan de Wbb ten opzichte van de Wvo exclusieve werking
toekomt, niet verenigbaar is met artikel 99, vierde
lid, van de Wbb.
K21
ABRvS 5 maart 2008, nr. 200703571/1
(Minister Vrom)
Algemene wet bestuursrecht, artikel 1:2
Revisievergunning krachtens de Wet milieubeheer voor
een veehouderij. Appellanten voeren aan dat in strijd
met de Wm geen grenswaarde voor ammoniakemissie
is gesteld.
De Afdeling overweegt dat – gelet op de samenhang
tussen de bepalingen van artikel 8.12 en artikel
8.12a van de Wm – geen emissiegrenswaarde hoeft
te worden gesteld indien technische maatregelen zijn
voorgeschreven die tot een gelijkwaardige bescherming
van het milieu leiden. In dit geval is de ammoniakemissie
begrensd met het in de vergunning vastleggen
van het aantal te houden dieren en het toe te passen
stalsysteem.
K23
ABRvS 19 maart 2008, nr. 200705632/1
(GS Noord-Brabant)
Belangenorganisatie is aan te merken als belanghebbende.
Instemming als bedoeld in artikel 6 van het Besluit
beheer verpakkingen en papier en karton. Het tegen dit
besluit ingediende bezwaar van de Vereniging Nederlandse
Vereniging van Reinigings- en Afvalbeheersdeskundigen
en Bedrijven (NVRD) is niet-ontvankelijk
verklaard omdat zij geen belanghebbende zou zijn bij
het besluit.
De Afdeling overweegt dat de NVRD een belangenorganisatie
is. Een belangenorganisatie die voor
het belang van haar leden opkomt, komt daarmee op
voor een collectief belang, tenzij het tegendeel blijkt.
Zowel uit haar statutaire doelstelling als feitelijk blijkt
dat appellante het collectieve belang van haar leden
behartigt. Mitsdien is zij belanghebbende in de zin van
de Awb.
K22
ABRvS 5 maart 2008, nr. 200703673/1
(Steenwijkerland)
Wet geluidhinder, artikel 53
Wet milieubeheer, artikel 8.8, derde lid, onder a
Iedere bijdrage aan een reeds bestaande overschrijding
van de zonegrenswaarde dient tot weigering van
de gevraagde vergunning te leiden.
Weigering milieuvergunning voor een inrichting die op
een in het kader van de Wet geluidhinder gezoneerd
industrieterrein is gelegen. De geluidbijdrage van de
inrichting leidt tot een verhoging van de geluidbelasting
op de zone met 0,01 dB. Vaststaat dat de zonegrenswaarde
reeds wordt overschreden zonder de bijdrage
van de inrichting.
De Afdeling overweegt dat bij de reeds bestaande
overschrijding van de zonegrenswaarde vaststaat dat
deze grenswaarde niet in acht kan worden genomen
wanneer de gevraagde vergunning zou worden verleend.
Bij een bestaande overschrijding moet iedere
bijdrage, hoe gering ook, worden beschouwd als een
toevoeging aan de bestaande overschrijding. De vergunning
is terecht geweigerd.
Wet milieubeheer, artikelen 8.12 en 8.12a
Emissiegrenswaarden zijn niet nodig indien de vergunning
technische maatregelen bevat die een gelijkwaardige
bescherming geven.
StAB 2 / 2008

Milieu kort
49
K24
ABRvS 26 maart 2008, nr. 200702882/1
(GS Zuid-Holland)
Wet milieubeheer, artikelen 8.4, eerste lid en 8.11,
derde lid
Deelrevisievergunning toegestaan nu voldoende onderscheid
kan worden gemaakt tussen het gewijzigde en
het niet gewijzigde deel van de inrichting. Aan het
BBT-vereiste wordt voldaan als één van de twee emissiegrenswaarden
van het Bva binnen de prestatierange
van het BREF valt.
Deelrevisievergunning voor een afvalverwerkingsinrichting.
De vergunde verandering heeft betrekking op
het in gebruik nemen van een biomassa energie centrale
(BEC). Appellanten voeren aan dat in plaats van
een deelrevisievergunning een revisievergunning had
moeten worden aangevraagd omdat de BEC niet als
zelfstandige eenheid binnen de inrichting kan worden
beschouwd. Verder achten zij de BEC niet conform de
beste beschikbare technieken (BBT) voor wat betreft
de uitstoot van koolmonoxide (CO).
De Afdeling overweegt dat de BEC in grote mate
zelfstandig functioneert op het terrein van de inrichting.
Doordat voldoende onderscheid kan worden
gemaakt tussen de BEC en het niet gewijzigde deel van
de inrichting is het verlenen van een deelrevisievergunning
toegestaan.
Wat betreft de emissie van CO is in de vergunning
bepaald dat het BEC tenminste moet voldoen aan de
emissiegrenswaarden die in het Besluit verbranden
afvalstoffen (Bva) zijn opgenomen. De daggemiddelde
grenswaarde die in het Bva voor CO is opgenomen
valt niet binnen de prestatierange van het BREF WI
(= BREF Waste Incineration of BREF afvalverbranding).
De halfuurgemiddelde grenswaarde die voor CO
in het Bva is opgenomen valt binnen de prestatierange
van het BREF WI. Er wordt voldaan aan BBT indien
één van de twee emissiegrenswaarden van het Bva valt
binnen de desbetreffende prestatierange van het BREF
WI. De Afdeling is van oordeel dat deze situatie zich
hier voordoet, zodat moet worden geoordeeld dat de
installatie voldoet aan BBT.
StAB 2 / 2008

50
Ruimtelijke ordening
08-43
ABRvS 19 december 2007, nr. 200609387/1,
Hilvarenbeek/bestemmingsplan ‘Begraafplaats
Beekseweg, herziening 2006’
die de archeologische waarden in het gebied kunnen
aantasten.
Verweerder heeft zich dan ook niet in redelijkheid
op het standpunt kunnen stellen dat het plan voldoende
waarborgen biedt voor de bescherming van de binnen
het plangebied aanwezige archeologische waarden.
Tussen partijen is niet in geschil dat binnen het plangebied
archeologische waarden voorkomen op een
diepte van ongeveer 50 centimeter. Het aanlegvergunningstelsel
is slechts van toepassing op werkzaamheden
op een diepte van meer dan één meter
onder de grond. De toezegging dat het plangebied
wordt opgehoogd voordat eventuele graafwerkzaamheden
worden uitgevoerd, is niet juridisch afdwingbaar
in het plan vastgelegd. Aldus maakt het plan het
mogelijk om, zonder dat daarvoor een aanlegvergunning
is vereist, binnen het plangebied werkzaamheden
te verrichten die de archeologische waarden in
het gebied kunnen aantasten.
2.5. Ten aanzien van twee plandelen met de aanduiding
‘Behoud ongeroerde archeologisch waardevolle
bodem’ voorziet het plan in een aanlegvergunningenstelsel
voor het op een diepte van meer dan één meter
ontgronden, vergraven, diepploegen, woelen en mengen
van de gronden binnen het plangebied.
2.5.1. Volgens verweerder biedt dit stelsel voor sommige
gedeelten van het terrein onvoldoende bescherming,
omdat zich ter plaatse esdek bevindt op een
diepte van 50 centimeter. Omdat verweerder van de
gemeente Hilvarenbeek de bevestiging heeft gekregen
dat het gehele plangebied met 1,05 meter zal worden
opgehoogd, is hij echter van mening dat het plan voldoende
waarborgen bevat voor de bescherming van de
archeologische waarden.
2.5.2. Tussen partijen is niet in geschil dat binnen het
plangebied archeologische waarden voorkomen op een
diepte van ongeveer 50 centimeter. Het aanlegvergunningstelsel
is slechts van toepassing op werkzaamheden
op een diepte van meer dan één meter onder de
grond. De toezegging dat het plangebied wordt opgehoogd
voordat eventuele graafwerkzaamheden worden
uitgevoerd, is niet juridisch afdwingbaar in het plan
vastgelegd. Aldus maakt het plan het mogelijk om,
zonder dat daarvoor een aanlegvergunning is vereist,
binnen het plangebied werkzaamheden te verrichten
StAB 2 / 2008

Ruimtelijke ordening
08-44
ABRvS 21 december 2007, nr. 200701901/1,
regionaal Openbaar Lichaam Knooppunt Arnhem-
Nijmegen het regionaal structuurplan ‘Regionaal
Plan 2005-2020’
Het regionaal structuurplan bevat geen uitspraken
over gewenste ruimtelijke ontwikkelingen met een
definitief of concreet karakter die voor het opstellen
van gemeentelijke plannen of het nemen van projectbesluiten
bindend zijn. Ook opgenomen essentiële
beleidsuitspraken hebben naar het oordeel van de
Afdeling een indicatief karakter. Uit het regionaal
structuurplan kan derhalve niet met voldoende zekerheid
een duidelijk en direct verband worden afgeleid
tussen de beschreven ruimtelijke ontwikkelingen
en een mogelijke verslechtering en/of verstoring als
bedoeld in artikel 19j, eerste lid, van de Natuurbeschermingswet
1998. Hieruit volgt dat dit regionaal
structuurplan niet kan worden aangemerkt als een
plan als bedoeld in artikel 19j, eerste lid, van de
Natuurbeschermingswet 1998.
Natuurbeschermingswet 1998, artikel 10a en artikel
19j, eerste en tweede lid
1. Procesverloop
Bij besluit van 26 oktober 2006 heeft het algemeen
bestuur van het regionaal Openbaar Lichaam Knooppunt
Arnhem-Nijmegen het regionaal structuurplan
‘Regionaal Plan 2005-2020’ (hierna: het rsp) vastgesteld.
Verweerder heeft bij zijn besluit van 26 januari
2007, kenmerk DRZO/2007/278, op grond van artikel
19j, eerste lid, van de Natuurbeschermingswet 1998
(hierna: Nbw 1998), beslist over de goedkeuring van
het vaststellingsbesluit van het rsp.
Tegen dit goedkeuringsbesluit heeft appellante bij
brief van 15 maart 2007, bij de Raad van State ingekomen
op 15 maart 2007, beroep ingesteld. (…)
2.1. (…) Ingevolge artikel 19j, eerste lid, van de
Natuurbeschermingswet 1998, behoeft een besluit tot
het vaststellen van een plan dat, gelet op de instandhoudingsdoelstelling
voor een op grond van artikel
Ruimtelijke ordening
51
10a, eerste lid, aangewezen gebied, de kwaliteit van
de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in
het aangewezen gebied kan verslechteren of een verstorend
effect kan hebben op de soorten waarvoor het
gebied is aangewezen, de goedkeuring van de minister
van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Het rsp bevat geen concrete beleidsbeslissingen
over de locatie van projecten of voorzieningen van
regionaal belang, die bij de vaststelling van gemeentelijke
plannen in acht dienen te worden genomen, als
bedoeld in artikel 36c, eerste lid, van de Wet op de
Ruimtelijke Ordening.
Het rsp bevat geen uitspraken over gewenste ruimtelijke
ontwikkelingen met een definitief of concreet
karakter die voor het opstellen van gemeentelijke plannen
of het nemen van projectbesluiten bindend zijn.
Ook de volgens het rsp in deel C van het plan, getiteld
‘Beleid’, opgenomen essentiële beleidsuitspraken
die volgens het rsp door gemeenten bij de uitwerking
van gemeentelijke plannen moeten worden toegepast,
hebben naar het oordeel van de Afdeling een indicatief
karakter. Uit het rsp kan derhalve niet met voldoende
zekerheid een duidelijk en direct verband worden afgeleid
tussen de beschreven ruimtelijke ontwikkelingen
en een mogelijke verslechtering en/of verstoring als
bedoeld in artikel 19j, eerste lid, van de Natuurbeschermingswet
1998.
Hieruit volgt dat dit rsp niet kan worden aangemerkt
als een plan als bedoeld in artikel 19j, eerste lid,
van de Natuurbeschermingswet 1998. Gelet hierop
had de minister in plaats van het vaststellingsbesluit
van het rsp goed te keuren, moeten volstaan met het
oordeel dat voor de vaststelling van dit plan geen goedkeuring
is vereist. Door desalniettemin toch de vaststelling
van het rsp goed te keuren heeft de minister
een besluit genomen dat in strijd is met het algemene
beginsel van rechtszekerheid, nu immers onzeker is
welke betekenis aan het goedkeuren door de minister
van dit plan moet worden toegekend.
Ten overvloede overweegt de Afdeling dat hetgeen
hiervoor is overwogen niet betekent dat een opvolgend
ruimtelijk plan, dat ziet op een in het rsp beschreven
ruimtelijke ontwikkeling, niet aan goedkeuring als
bedoeld in artikel 19j, eerste of tweede lid, van de
Natuurbeschermingswet is onderworpen.
StAB 2 / 2008

52
08-45
ABRvS 21 december 2007, nr. 200703680/1, Oirschot/verzoek
om handhaving
Nu concreet zicht op legalisering van de permanente
bewoning op het bungalowpark uitbleef en, gelet op
de grote schaal van deze bewoning, sprake is van een
niet geringe inbreuk op het bestemmingsplan, kan
het standpunt van het college dat in verband met
landelijke ontwikkelingen en het talmen van de raad
om een beleid vast te stellen, handhavend optreden
onevenredig is in verhouding tot de daarmee te dienen
belangen, niet gedragen worden door de daaraan
ten grondslag gelegde motivering. De rechtbank is
terecht tot dezelfde conclusie gekomen.
1. Procesverloop
Bij besluit van 8 maart 2005 heeft appellant (hierna:
het college) het verzoek van [verzoekers] om handhavend
op te treden tegen de permanente bewoning van
recreatieverblijven op bungalowpark ‘De Stille Wille’ te
Oirschot (hierna: het bungalowpark) afgewezen.
Bij besluit van 24 januari 2006 heeft het college
het door verzoekers daartegen gemaakte bezwaar
ongegrond verklaard.
Bij uitspraak van 16 april 2007, verzonden op
18 april 2007, heeft de rechtbank ’s-Hertogenbosch
(hierna: de rechtbank) het daartegen door verzoekers
ingestelde beroep gegrond verklaard, het besluit van
24 januari 2006 vernietigd en het college opgedragen
een nieuw besluit op bezwaar te nemen. (…)
Ruimtelijke ordening
2.1. Permanente bewoning van recreatiewoningen op
het bungalowpark ‘De Stille Wille’ te Oirschot is in strijd
met het ter plaatse geldende bestemmingsplan, zodat
het college ter zake handhavend kon optreden.
Gelet op het algemeen belang dat gediend is met
handhaving, zal in geval van overtreding van een wettelijk
voorschrift het bestuursorgaan dat bevoegd is om
met bestuursdwang of een last onder dwangsom op
te treden, in de regel van deze bevoegdheid gebruik
moeten maken. Slechts onder bijzondere omstandigheden
mag het bestuursorgaan weigeren, dit te doen.
Dit kan zich voordoen indien concreet zicht op legalisering
bestaat. Voorts kan handhavend optreden zodanig
onevenredig zijn in verhouding tot de daarmee te dienen
belangen dat van optreden in die concrete situatie
behoort te worden afgezien.
2.2. Tussen partijen is niet in geschil dat geen concreet
zicht bestaat op legalisering van de permanente bewoning
van recreatiewoningen op het bungalowpark. Ook
de Afdeling is zulks van oordeel.
Het college betoogt echter dat de rechtbank ten
onrechte heeft geoordeeld dat het niet in redelijkheid
het verzoek om handhavend optreden heeft kunnen
afwijzen. Hiertoe voert het aan dat de gemeenteraad
ten tijde van de beslissing op bezwaar, in afwachting
van landelijke ontwikkelingen, nog geen definitief
beleid inzake permanente bewoning van recreatiewoningen
had vastgesteld. Gelet op de onduidelijkheid
over het toepasselijke landelijk beleid en een initiatief
van de bewoners om een legaliseringstraject te starten,
bestond de kans dat permanente bewoning van
recreatiewoningen in de toekomst op ruimere schaal
zou worden toegestaan dan in het conceptbeleid van
de gemeenteraad werd voorzien. Handhaving zou in
die gevallen achteraf onevenredig blijken te zijn, aldus
het college.
2.3. Dit betoog slaagt niet.
Op 11 november 2003 heeft de minister van
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
(hierna: de minister) een beleidsbrief aan de
Tweede Kamer gestuurd. Hierin doet hij, voor zover
thans van belang, aan de Nederlandse gemeenten het
verzoek om beleid op te stellen inzake de aanpak van
illegale permanente bewoning van recreatiewoningen.
De minister geeft in de brief verruimde beleidskaders
weer die vervolgens door gemeenten en provincies
uitgewerkt en naar concrete situaties vertaald moeten
worden. Doel hiervan is volgens de brief om op zo kort
mogelijke termijn duidelijkheid te bieden voor de op 31
oktober 2003 voorkomende situaties van onrechtmatige
bewoning. Voor alle situaties van onrechtmatige
bewoning die ná 31 oktober 2003 ontstaan, dient de
gemeente volgens de minister terstond over te gaan tot
actief handhavend optreden. De minister geeft tevens
aan dat de gemeenten zo snel mogelijk, doch uiterlijk
31 december 2004, dienen aan te geven welke recreatiewoningen/-complexen
in aanmerking komen voor
een bestemmingswijziging, welke bestaande situaties
een beroep kunnen doen op de mogelijkheid van een
persoonsgebonden beschikking en voor welke recreatiewoningen/-complexen
het spoor van de actieve
StAB 2 / 2008

Ruimtelijke ordening
53
handhaving wordt ingezet/voortgezet zal worden.
Omdat het daadwerkelijk in juridische zin effectueren
van het beleid meer tijd zal vergen, dient volgens de
minister vanaf 31 december 2005 het gebruik van
(voormalige) recreatieterreinen en -woningen geheel in
lijn te zijn met de alsdan geldende bestemming, behoudens
in gevallen van een persoonsgebonden beschikking.
Voorts dienen gemeenten de strikte handhaving
ervan op dat moment èn toekomstgericht aantoonbaar
geëffectueerd te hebben. Voor alle situaties van
onrechtmatige bewoning waarvoor geen bestemmingswijziging
wordt doorgevoerd, dienen gemeenten, gelet
op de beginselplicht tot handhaving, terstond over te
gaan tot actief handhavend optreden, met inbegrip van
de mogelijkheid van een persoonsgebonden beschikking,
aldus de beleidsbrief.
Naar aanleiding hiervan is door de gemeenteraad
van Oirschot op 14 september 2004 de nota ‘Beleid
inzake permanente bewoning van recreatieverblijven
in Oirschot – Plan van Aanpak’ (hierna: de conceptnota)
vastgesteld. In de conceptnota staat, samengevat
weergegeven, vermeld dat het college handhavend
gaat optreden als de met het bestemmingsplan strijdige
permanente bewoning van recreatieverblijven is begonnen
na 31 oktober 2003. In de overige gevallen komen
bewoners onder voorwaarden in aanmerking voor een
object- of persoonsgebonden gedoogbeschikking.
In januari 2005 heeft de inspectie van het ministerie
van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
het eindrapport ‘Onrechtmatige bewoning van
recreatiewoningen’ (hierna: het eindrapport) opgesteld,
waarin een inventarisatie is gemaakt van de omvang
van de onrechtmatige permanente bewoning van recreatieverblijven,
de in dat kader gemaakte beleidskeuzes
en de uitvoering daarvan door gemeenten.
Noch de brief van de minister van 11 november
2003, noch de landelijke ontwikkelingen nadien wezen
er ten tijde van het besluit van 24 januari 2006 op
dat permanente bewoning van recreatiewoningen op
ruime schaal zou worden toegestaan. Weliswaar heeft
de minister in 2005 aangegeven dat gemeenten, mits
gemotiveerd, ook voor een andere peildatum konden
kiezen en lag er een verzoek van de bewoners om de
permanente bewoning te legaliseren, doch de gemeenteraad
heeft, hoewel daartoe al langer in de gelegenheid,
tot aan het besluit van 24 januari 2006 geen
gebruik gemaakt van de mogelijkheid om het beleid,
desgewenst aangepast, vast te stellen. Dat, naar het
college betoogt, het landelijke beleid waarop deze vaststelling
zou worden gebaseerd, nog niet duidelijk was,
valt uit de beleidsbrief van de minister en de behandeling
van de nadien ingediende moties niet af te leiden.
Nu voorts concreet zicht op legalisering van de permanente
bewoning op het bungalowpark uitbleef en,
gelet op de grote schaal van deze bewoning, sprake is
van een niet geringe inbreuk op het bestemmingsplan,
kan het standpunt van het college dat in verband met
landelijke ontwikkelingen en het talmen van de raad
om een beleid vast te stellen, handhavend optreden
onevenredig is in verhouding tot de daarmee te dienen
belangen, niet gedragen worden door de daaraan ten
grondslag gelegde motivering. De rechtbank is terecht
tot dezelfde conclusie gekomen.
Dat, naar het college betoogt, verzoekers in hun
hoedanigheid van eigenaar dan wel exploitant van
het bungalowpark civielrechtelijk kunnen optreden
tegen de permanente bewoning, één van hen, naar is
gesteld, voor legalisering van de permanente bewoning
zou hebben gepleit en geen van beiden een voorlopige
voorziening hebben gevraagd, leidt, gelet op de beginselplicht
van het college om het bestemmingsplan te
handhaven, niet tot een ander oordeel.
2.4. De omstandigheid dat uiteindelijk beleid is vastgesteld
waarin de peildatum is verschoven naar 6 februari
2006 was ten tijde van de beslissing op bezwaar
nog niet bekend en kan bij de beoordeling van de
aangevallen uitspraak over dat besluit dan ook geen
rol spelen. Evenmin geeft deze omstandigheid aanleiding
de rechtsgevolgen van het vernietigde besluit in
stand te laten, nu de redelijkheid van het vastgestelde
beleid en de daarin gekozen peildatum door verzoekers
is betwist en deze betwisting niet kennelijk ongegrond
is. Het vastgestelde beleid zal in het nieuw te nemen
besluit op bezwaar moeten worden betrokken.
StAB 2 / 2008

54
08-46
ABRvS 2 januari 2008, nr. 200608191/1, Bleiswijk/bestemmingsplan
‘Voorlaan-Kruisweg’
De te verwachten verkeersintensiteiten zijn berekend
met behulp van het provinciale verkeers- en vervoersmodel
(Regionaal Model Zuid-Holland (hierna:
het RMZH)). In het deskundigenbericht wordt geconcludeerd
dat anders dan appellanten stellen in het
model onder meer rekening wordt gehouden met het
zwaar verkeer, met verkeer vanaf het bedrijventerrein
en met het gebruik van de nieuwe verbinding als
sluiproute. Daarbij zijn relevante planontwikkelingen
en wegaanpassingen in het model opgenomen voor
zover de verwezenlijking daarvan planologisch is verzekerd.
Hieruit volgt dat geen grond bestaat voor het
oordeel dat de gebruikte verkeersintensiteiten te laag
zijn.
Ingevolge artikel 15, eerste lid, onder a, van het
Besluit luchtkwaliteit 2005 dient voor stikstofdioxide
als grenswaarde in acht te worden genomen 200
microgram per m 3 als uurgemiddelde concentratie,
waarbij geldt dat deze maximaal 18 maal per kalenderjaar
mag worden overschreden. Ingevolge het
tweede lid is het eerste lid, onder a, met ingang van 1
januari 2010 van toepassing bij wegen waarvan tenminste
40.000 motorvoertuigen per etmaal gebruik
maken. Mede gelet op hetgeen dienaangaande in
de toelichting bij het Besluit luchtkwaliteit 2005 is
vermeld, dient voormeld tweede lid aldus te worden
verstaan dat alleen in drukke verkeerssituaties de
uurgemiddelde grenswaarde voor stikstofdioxide pas
in 2010 geldt en is in andere situaties die waarde
met onmiddellijke ingang van toepassing. Nu volgens
verweerder in het onderhavige geval geen sprake is
van een drukke verkeerssituatie, had derhalve in het
luchtkwaliteitonderzoek de uurgemiddelde grenswaarde
stikstofdioxide berekend moeten worden.
Besluit luchtkwaliteit 2005, artikel 15
2.1. Het plan voorziet in een nieuwe aansluiting tussen
de Voorlaan-Kruisweg op de Nieuwe Hoefweg (N209),
omdat de huidige aansluiting door de voorgenomen
reconstructie van de N209 vervalt. Oorspronkelijk was
deze aansluiting opgenomen in het bestemmingsplan
‘Nieuwe Hoefweg (N209)’, maar de gemeenteraad
Ruimtelijke ordening
heeft besloten deze aansluiting los te koppelen van dat
bestemmingsplan. Het tracé van de nieuwe ontsluiting
ligt ten noorden van de kern Kruisweg, conform het
aanleg- en faseringsalternatief van het Milieu Effect
Rapport (hierna: het MER). Ter hoogte van de dorpsentree,
bij Voorlaan 8, buigt het tracé af in noordelijke
richting om vervolgens in westelijke richting bij de
noordelijke fietstunnel de N209 ongelijkvloers te kruisen
via een tunnel voor gemotoriseerd verkeer en aan
te sluiten op een bedrijfsverzamelweg van bedrijventerrein
Hoefweg-Noord. De bedrijfsverzamelweg vormt
een parallelweg van de N209 en sluit in zuidelijke richting
aan op de Verlengde Zoetermeerselaan via welke
de N209 bereikt kan worden.
2.8. [appellante sub 2], [appellant sub 3] en [appellant
sub 1] betogen dat verweerder heeft miskend dat het
onderzoek naar de luchtkwaliteit ondeugdelijk is. Zo
wordt volgens appellanten uitgegaan van te lage verkeersintensiteiten.
Daarnaast ontbreekt volgens [appellante
sub 2] en [appellant sub 3] het onderzoek naar de
uurgemiddelde concentratie stikstofdioxide en dienen de
berekeningen op basis van het CAR-II model, versie 5.0,
buiten beschouwing worden gelaten wegens strijd met
onder meer de Europese Kaderrichtlijn luchtkwaliteit.
2.8.1. Uit de stukken blijkt dat de te verwachten verkeersintensiteiten
zijn berekend met behulp van het
provinciale verkeers- en vervoersmodel (Regionaal
Model Zuid-Holland (hierna: het RMZH)). Hetgeen
appellanten hebben aangevoerd leidt niet tot het oordeel
dat het gebruik van dit model leidt tot onjuiste
prognoses.
Uit het deskundigenbericht blijkt dat het RMZH een
multimodaal verkeersmodel betreft, waarin niet uitsluitend
de effecten voor het personenautoverkeer worden
bezien, maar dat in het model ook het vrachtverkeer,
openbaar vervoer en langzaam verkeer worden betrokken.
De verkeersaantrekkende werking van een weg
wordt in het model bepaald door de reistijdverbetering
op de desbetreffende route ten opzichte van de reistijd
op alternatieve routes. Effecten als verkeersaantrekkende
werking en het effect van maatregelen op het
sluipverkeer zijn in de berekening meegenomen. In het
deskundigenbericht wordt geconcludeerd dat anders
dan appellanten stellen in het model onder meer rekening
wordt gehouden met het zwaar verkeer, met verkeer
vanaf het bedrijventerrein en met het gebruik van
de nieuwe verbinding als sluiproute. Daarbij zijn rele-
StAB 2 / 2008

Ruimtelijke ordening
55
vante planontwikkelingen en wegaanpassingen in het
model opgenomen voor zover de verwezenlijking daarvan
planologisch is verzekerd. De Afdeling acht niet
aannemelijk gemaakt dat in het verkeersmodel niet alle
relevante en redelijkerwijs te voorziene ruimtelijke ontwikkelingen
zijn ingevoerd die van invloed zijn op de te
verwachten verkeersintensiteiten in het studiegebied.
Hieruit volgt dat geen grond bestaat voor het oordeel
dat de gebruikte verkeersintensiteiten te laag zijn.
2.8.2. Aan de hand van onder meer de verkeersintensiteiten
zijn door middel van het CAR-II model
versie 4.0 de verwachte concentraties stikstofdioxide
en zwevende deeltjes berekend. Blijkens de stukken,
waaronder het deskundigenbericht, is naar aanleiding
van het geactualiseerde CAR-II model versie 5.0 een
herberekening uitgevoerd. De verkeersintensiteiten
zijn ten opzichte van de eerdere berekening niet veranderd.
In de herberekening is de luchtverontreiniging ten
gevolge van het wegverkeer op de N209 meegenomen.
De stelling van [appellante sub 2] en [appellant sub 3]
dat de berekeningen die zijn uitgevoerd met het geactualiseerde
CAR-II model versie 5.0 niet ter onderbouwing
kunnen dienen, omdat deze versie van het CAR-II
model in strijd zou zijn met Europese regelgeving, kan
reeds omdat de stelling op geen enkele wijze is onderbouwd
geen doel treffen.
Ten aanzien van de door verweerder uitgevoerde
toetsing van de gevolgen van het verkeer aan de voor
stikstofdioxide en zwevende deeltjes geldende grenswaarden,
overweegt de Afdeling dat uit de stukken,
waaronder het deskundigenbericht, blijkt dat de grenswaarden
voor de jaargemiddelde concentratie stikstofdioxide
en de jaargemiddelde concentratie zwevende
deeltjes niet worden overschreden. Voorts blijkt uit
de stukken dat de grenswaarde voor de vierentwintiguurgemiddelde
concentratie zwevende deeltjes in het
studiegebied minder dan 35 keer per jaar wordt overschreden.
[appellante sub 2] en [appellant sub 3] voeren aan
dat in het luchtkwaliteitonderzoek de uurgemiddelde
concentratie stikstofdioxide niet is berekend, zodat op
basis van het onderzoek niet de conclusie kan worden
getrokken dat het plan voldoet aan de in het Besluit
luchtkwaliteit 2005 gestelde eisen. Verweerder heeft
zich in navolging van de gemeenteraad op het standpunt
gesteld dat de uurgemiddelde concentratie stikstofdioxide
buiten beschouwing is gelaten, omdat deze
grenswaarde uit het Besluit luchtkwaliteit slechts met
ingang van 1 januari 2010 geldt voor wegen met een
verkeersintensiteit van ten minste 40.000 motorvoertuigen
per etmaal, hetgeen hier niet aan de orde is.
De Afdeling volgt dit standpunt niet. Ingevolge artikel
15, eerste lid, onder a, van het Besluit luchtkwaliteit
2005 dient voor stikstofdioxide als grenswaarde
in acht te worden genomen 200 microgram per m3
als uurgemiddelde concentratie, waarbij geldt dat
deze maximaal 18 maal per kalenderjaar mag worden
overschreden. Ingevolge het tweede lid is het eerste
lid, onder a, met ingang van 1 januari 2010 van toepassing
bij wegen waarvan tenminste 40.000 motorvoertuigen
per etmaal gebruik maken. Mede gelet op
hetgeen dienaangaande in de toelichting bij het Besluit
luchtkwaliteit 2005 is vermeld, dient voormeld tweede
lid aldus te worden verstaan dat alleen in drukke verkeerssituaties
de uurgemiddelde grenswaarde voor
stikstofdioxide pas in 2010 geldt en is in andere situaties
die waarde met onmiddellijke ingang van toepassing.
Nu volgens verweerder in het onderhavige geval
geen sprake is van een drukke verkeerssituatie, had
derhalve in het luchtkwaliteitonderzoek de uurgemiddelde
grenswaarde stikstofdioxide berekend moeten
worden. Aangezien dit in het onderzoek is nagelaten,
biedt dit onderzoek naar het oordeel van de Afdeling
onvoldoende grondslag voor de conclusie dat wordt
voldaan aan het Besluit luchtkwaliteit 2005.
Annotatie
In deze zaak heeft de voormalige gemeente Bleiswijk
(thans Lansingerland) de NO 2
-immissieconcentratie
niet getoetst aan de uurgemiddelde grenswaarde van
200 µg/m 3 die maximaal achttien maal per jaar overschreden
mag worden. De gemeente ging er daarbij
vanuit dat deze grenswaarde uitsluitend voor drukke
wegen (meer dan 40.000 motorvoertuigen per etmaal)
en pas met ingang van 1 januari 2010 gaat gelden.
Van een drukke weg is in de gegeven situatie geen
sprake. De Afdeling volgt dit standpunt niet omdat
mede gelet op hetgeen dienaangaande in de toelichting
bij het Besluit luchtkwaliteit 2005 is vermeld voor
andere situaties (minder dan 40.000 motorvoertuigen
per etmaal, zoals in het onderhavige geval) de grenswaarde
met onmiddellijke ingang van toepassing is (en
dus ook op het moment van besluitvorming). Hierdoor
was sprake van een onzorgvuldig besluit waardoor vernietiging
volgde.
In deze kwestie bleek aan de jaargemiddelde
grenswaarde voor NO 2
van 40 µg/m 3 te kunnen worden
StAB 2 / 2008

56
voldaan die per 1 januari 2010 van kracht wordt. De
gemeente had daarom kunnen overwegen dat daardoor
eveneens aan de uurgemiddelde grenswaarde wordt
voldaan omdat pas vanaf een jaargemiddelde van 82
microgram/m 3 sprake zal zijn van meer dan achttien
overschrijdingen per jaar van de uurgemiddelde 200
µg/m 3 . Met andere woorden: de jaargemiddelde grenswaarde
is maatgevend ten opzichte van de uurgemiddelde
grenswaarde.
Eric Feringa
Ruimtelijke ordening
08-47
ABRvS 9 januari 2008, nr. 200702106-1,
Oirschot/bestemmingsplan ‘Woonwijken kern
O i r s c h o t ’
Gelet op de systematiek van de WRO komt de
gemeenteraad in beginsel een grote mate van beleidsvrijheid
toe bij het bepalen van de begrenzingen van
een bestemmingsplan. Deze vrijheid strekt echter
niet zo ver dat de gemeenteraad een begrenzing
kan vaststellen die in strijd met een goede ruimtelijke
ordening moet worden geoordeeld of anderszins
in strijd is met het recht. De gemeenteraad heeft de
plangrens op deze plaats bepaald aan de hand van
de begrenzing van de Regionale Natuur- en Landschapseenheid
(hierna: RNLE), zoals opgenomen
in het provinciale reconstructieplan. De begrenzing
van de RNLE, waarbinnen het beleid is gericht
op het beschermen en ontwikkelen van natuur- en
landschapswaarden, is in dat plan niet als concrete
beleidsbeslissing aangemerkt en is in zoverre niet
bindend. Besluitvorming op perceelsniveau dient bij
de vaststelling van een bestemmingsplan plaats te
vinden. Ter zitting is gebleken dat de begrenzing van
de RNLE ter plaatse van de percelen van [appellanten
sub 4] en van hun buurman op de kaart behorende
bij het reconstructieplan niet duidelijk is. Het
bestreden besluit mist, mede gelet op de onderlinge
samenhang van de percelen, een motivering waarom
de plangrens halverwege de gronden van [appellanten
sub 4] is gelegd.
2.4. [appellant sub 1] wil woningbouw mogelijk maken
op zijn perceel kadastraal bekend gemeente Oirschot,
sectie […], nr. [A]. Hij betoogt dat dit perceel ten
onrechte niet in het plan is opgenomen.
2.4.1. Gelet op de systematiek van de WRO komt de
gemeenteraad in beginsel een grote mate van beleidsvrijheid
toe bij het bepalen van de begrenzingen van
een bestemmingsplan. Deze vrijheid strekt echter niet
zo ver dat de gemeenteraad een begrenzing kan vaststellen
die in strijd met een goede ruimtelijke ordening
moet worden geoordeeld of anderszins in strijd is met
het recht.
StAB 2 / 2008

Ruimtelijke ordening
57
De gemeenteraad heeft de plangrens op deze plaats
bepaald aan de hand van de begrenzing van de Regionale
Natuur- en Landschapseenheid (hierna: RNLE),
zoals opgenomen in het provinciale reconstructieplan.
De begrenzing van de RNLE, waarbinnen het beleid is
gericht op het beschermen en ontwikkelen van natuuren
landschapswaarden, is in dat plan niet als concrete
beleidsbeslissing aangemerkt en is in zoverre niet bindend.
Besluitvorming op perceelsniveau dient bij de
vaststelling van een bestemmingsplan plaats te vinden.
Ter zitting is komen vast te staan dat het onbebouwde
perceel van [appellant sub 1] aansluit bij het waardevolle
open akkercomplex Boterwijk. Niet is gebleken
dat het perceel een zodanige ruimtelijke samenhang
met de aansluitende in het plangebied begrepen gronden
heeft dat de gemeenteraad het in redelijkheid niet
buiten het plan heeft kunnen laten. Gelet hierop heeft
verweerder zich in redelijkheid op het standpunt kunnen
stellen dat de vastgestelde planbegrenzing ter
plaatse van het perceel van [appellant sub 1] niet in
strijd is met een goede ruimtelijke ordening.
2.5.1. Anders dan de percelen van [appellanten sub
4] maakt het buurperceel ten oosten daarvan blijkens
de plankaart geheel deel uit van het plangebied.
Zoals hiervoor in rechtsoverweging 2.4.1. is overwogen,
komt de gemeenteraad beleidsvrijheid toe bij het
bepalen van de plangrens. De gemeenteraad heeft de
plangrens ter plaatse van de percelen van [appellanten
sub 4] bepaald aan de hand van de begrenzing van de
RNLE in het provinciale reconstructieplan. Verweerder
heeft dit niet onredelijk geacht. Zoals in 2.4.1. is overwogen
is de begrenzing van de RNLE in het reconstructieplan
niet bindend vastgelegd en dient besluitvorming
op perceelsniveau in een bestemmingsplan plaats te
vinden. Ter zitting is gebleken dat de begrenzing van de
RNLE ter plaatse van de percelen van [appellanten sub
4] en van hun buurman op de kaart behorende bij het
reconstructieplan niet duidelijk is. Gelet op een ter zitting
overgelegde luchtfoto bestaat uiterlijk geen verschil
tussen de hier aan de orde zijnde percelen. Verweerder
heeft in het bestreden besluit geen aannemelijke verklaring
gegeven voor het gemaakte onderscheid tussen
de percelen van appellanten en dat van hun buurman.
Ook overigens mist het bestreden besluit, mede gelet
op de onderlinge samenhang van de percelen, een
motivering waarom de plangrens halverwege de gronden
van [appellanten sub 4] is gelegd. Uit het vorenstaande
volgt dat het bestreden besluit niet berust op
een deugdelijke motivering.
2.5. [appellanten sub 4] betogen dat verweerder ten
onrechte goedkeuring heeft verleend aan de plangrens
ter hoogte van hun percelen kadastraal bekend
gemeente Oirschot, sectie […], nrs. [B], [C] en [D]. Zij
stellen dat door de ligging van de plangrens ten onrechte
een gedeelte van hun huisperceel en hun achterom buiten
de grenzen van het plangebied komen te liggen. Zij
beroepen zich op het gelijkheidsbeginsel en verwijzen
in dit verband naar het perceel van de buurman.
StAB 2 / 2008

58
08-48
ABRvS 9 januari 2008, nr. 200703534/1, Halderberge/vrijstelling
Ruimtelijke ordening
Bij besluit van 16 augustus 2005 heeft het college van
burgemeester en wethouders van Halderberge (hierna:
het college) aan Eneco Milieu B.V. (hierna: Eneco
Milieu) vrijstelling verleend voor het realiseren van een
windturbinepark, bestaande uit vijf windturbines in
lijnopstelling langs de Sint Antoinedijk te Oud-Gastel
(hierna: de locatie), met dien verstande dat deze windturbines
voldoen aan het bepaalde in de ruimtelijke
onderbouwing van 23 juni 2003.
Bij besluit van 18 augustus 2005 heeft het college
aan Eneco Milieu reguliere bouwvergunning verleend
voor het plaatsen van vijf windturbines en een transformatorhuisje
op de locatie.
Bij besluit van 14 maart 2006 heeft het college,
voor zover thans van belang, de daartegen door
[wederpartij] en de Belangenvereniging West-Brabants
Polderlandschap (hierna: WBP) gemaakte bezwaren
gegrond verklaard en onder aanvulling van de motivering
besloten tot handhaving van de besluiten van 16
en 18 augustus 2005.
Bij uitspraak van 13 april 2007, verzonden op
dezelfde dag, heeft de rechtbank Breda (hierna: de
rechtbank), voor zover thans van belang, de daartegen
door [wederpartij] en WBP ingestelde beroepen
gegrond verklaard, het besluit van 14 maart 2006 vernietigd
en het college opgedragen een nieuwe beslissing
op bezwaar te nemen met inachtneming van die
uitspraak. (...)
De rechtbank heeft ten onrechte geoordeeld dat de
ter beheersing van het geluidsniveau van de windturbines
aan de vrijstelling verbonden voorwaarde te
vaag en voor meerdere uitleg vatbaar is. Het college
dient derhalve niet alsnog te beslissen op het door
de Belangenvereniging West-Brabants Polderlandschap
in beroep naar voren gebrachte betoog, dat
op grond van het rapport van de natuurkundewinkel
van de Rijksuniversiteit Groningen en het proefschrift
‘The sounds of high winds’ van G.P. van den Berg,
het in de nacht door windturbines bereikte geluidsniveau
anders moet worden berekend dan standaard
gebeurt, nu daarvoor, gelet op hetgeen hiervoor is
overwogen, geen aanleiding bestaat.
Besluit voorzieningen en installaties milieubeheer,
voorschrift 1.1.1 van bijlage 2
1. Procesverloop
2.8. Eneco Milieu betoogt voorts dat de rechtbank
ten onrechte heeft overwogen dat de aan de vrijstelling
verbonden voorwaarde zo vaag is geformuleerd dat
daaruit niet kan blijken aan welke eisen de windturbines
exact dienen te voldoen. Daarnaast betoogt Eneco
Milieu dat de rechtbank ten onrechte heeft overwogen
dat het college alsnog een beslissing dient te nemen op
het – onder verwijzing naar het rapport ‘Hoge molens
vangen veel wind II; geluidsbelasting door windturbines
in de nacht’ van de natuurkundewinkel van de Rijksuniversiteit
Groningen en het proefschrift ‘The sounds
of high winds’ van G.P. van den Berg gemotiveerde –
betoog van WBP dat het in de nacht door windturbines
bereikte geluidsniveau anders berekend moet worden
dan standaard gebeurt, omdat in de nacht het maximale
toerental eerder wordt bereikt dan overdag.
2.8.1. Dit betoog slaagt. Niet in geschil is dat op het
windturbinepark het Besluit voorzieningen en installaties
milieubeheer (hierna: het Besluit) van toepassing
is. Zoals ook is aangegeven in paragraaf 5.4.3. van
de ruimtelijke onderbouwing ‘Halderberge, windturbinepark
Sint Antoinedijk’ van 23 juni 2003 (hierna: de
ruimtelijke onderbouwing), mag ingevolge voorschrift
1.1.1 van bijlage 2 behorende bij het Besluit, voor
zover thans van belang, het niveau van het langtijdgemiddeld
beoordelingsniveau (LAr, LT) op de gevel van
woningen niet meer bedragen dan 50 dB(A) tussen
7:00 uur en 19:00 uur, 45 dB(A) tussen 19:00 uur en
23:00 uur en 40 dB(A) tussen 23:00 uur en 7:00 uur.
Ingevolge voorschrift 5.1.3 van bijlage 1 behorende
bij het Besluit worden metingen ten behoeve van de
bepaling van het langtijdgemiddeld beoordelingsniveau
(LAr, LT) op de gevel van een woning of andere geluidgevoelige
gebouwen en geluidsgevoelige terreinen en
de beoordeling daarvan, uitgevoerd met inachtneming
van de zogeheten Windnormcurve (hierna: de WNC-
40) in bijlage 3. Bij het vaststellen van deze curve is
een grenswaarde van 40 dB(A) voor de nachtperiode
als uitgangspunt genomen.
Eneco Milieu heeft ter zitting onweersproken
gesteld dat de geluidproductie van de windmolens
maximaal is bij windsnelheden van 8 m/s en hoger. Op
StAB 2 / 2008

grond van de WNC-40 bedraagt bij dergelijke windsnelheden
het referentieniveau van de geluidsemissie
44 dB(A). Gelet hierop is op kaart 4 van de ruimtelijke
onderbouwing een geluidscontour van 44 dB(A)
ingetekend. Nu daarnaast, zoals blijkt uit paragraaf
5.4.3. van de ruimtelijke onderbouwing, via het terugregelen
van de meest westelijk gelegen windturbine
(T1) de geluidsbelasting voor de binnen de 44 dB(A)-
geluidscontour gelegen woning binnen de normwaarde
blijft, voldoet het bouwplan gedurende alle perioden
per etmaal aan de in het Besluit gestelde geluidseisen
volgens de WNC-40. De rechtbank heeft dan ook
ten onrechte geoordeeld dat de ter beheersing van het
geluidsniveau van de windturbines aan de vrijstelling
verbonden voorwaarde te vaag en voor meerdere uitleg
vatbaar is.
Het college dient derhalve niet alsnog te beslissen
op het door WBP in beroep naar voren gebrachte
betoog, dat op grond van voormeld rapport van de
natuurkundewinkel van de Rijksuniversiteit Groningen
en voormeld proefschrift van G.P. van den Berg, het
in de nacht door windturbines bereikte geluidsniveau
anders moet worden berekend dan standaard gebeurt,
nu daarvoor, gelet op hetgeen hiervoor is overwogen,
geen aanleiding bestaat.
Ruimtelijke ordening
08-49
ABRvS 16 januari 2008, nr. 200700091/1,
Leeuwarden/bestemmingsplan ‘Leeuwarden
– Klanderijbuurt/Tulpenbuurt’
59
Met betrekking tot de in het plan vervatte regeling ten
aanzien van drugsgebruik ter plaatse overweegt de
Afdeling dat een planvoorschrift dat de mogelijkheid
om drugs te gebruiken, en daarmee ook het aanwezig
hebben van drugs regelt, zich niet verdraagt met het
bepaalde in de artikelen 2 en 3 van de Opiumwet.
Opiumwet, artikelen 2 en 3
2.1. Het bestemmingsplan ‘Leeuwarden – Klanderijbuurt/
Tulpenburg’ (hierna: het plan) ziet onder meer
op de bouw van een aantal stadswoningen op de hoek
van de Zuidergrachtswal en Achter de Hoven alsmede
op de bouw van een aantal woningen ter plaatse van
de percelen Achter de Hoven 17 en 19. Daarnaast
biedt het plan de mogelijkheid tot een dagopvang voor
drugsverslaafden met een regeling van de mogelijkheid
om ter plaatse drugs te gebruiken.
Verweerder heeft het plan goedgekeurd. Appellant
richt zich in beroep tegen het besluit omtrent goedkeuring.
2.5. Ten slotte richt appellant zich tegen de in het plan
voorziene mogelijkheid om ter plaatse van de panden
Zuidergrachtswal 15-16 drugs te gebruiken. Appellant
vreest overlast van de drugsverslaafden. Ter zitting
heeft appellant het beroep, voor zover het betreft de
mogelijk bestaande civielrechtelijke beperkingen, ingetrokken.
2.5.1. Ingevolge artikel 8.1., aanhef en onder a, onder
5, van de voorschriften van het plan zijn de op de kaart
voor ‘Gemengde doeleinden 1’ aangewezen gronden
bestemd voor dagopvang voor dak- en thuislozen en
drugsverslaafden, waarbij deze ook ter plekke drugs
mogen gebruiken, indien de gronden op de kaart zijn
voorzien van de aanduiding ‘dagopvang voor dak- en
thuislozen en drugsverslaafden toegestaan’. Op de
plankaart is met betrekking tot het perceel Zuidergrachtswal
15-16 de voornoemde aanduiding aangebracht.
StAB 2 / 2008

60
Ingevolge artikel 2 van de Opiumwet, voor zover
thans van belang, is het verboden een middel als
bedoeld in de bij deze wet behorende lijst I:
A. binnen of buiten het grondgebied van Nederland te
brengen;
B. te telen, te bereiden, te bewerken, te verwerken, te
verkopen, af te leveren, te verstrekken of te vervoeren;
C. aanwezig te hebben;
D. te vervaardigen.
Ingevolge artikel 3 van de Opiumwet, voor zover thans
van belang, is het verboden een middel als bedoeld in
de bij deze wet behorende lijst II:
A. binnen of buiten het grondgebied van Nederland te
brengen;
B. te telen, te bereiden, te bewerken, te verwerken, te
verkopen, af te leveren, te verstrekken of te vervoeren;
C. aanwezig te hebben;
D. te vervaardigen.
Ruimtelijke ordening
08-50
ABRvS 16 januari 2008, nr. 200602454/1, Epe/
bestemmingsplan ‘Buitengebied’
De keuze van de gemeenteraad om een ecologische
verbindingszone door middel van een wijzigingsbevoegdheid
mogelijk te maken, komt de Afdeling niet
onredelijk voor. Hierbij wordt in aanmerking genomen
dat de beoogde ecologische verbindingszone in het
ten tijde van de vaststelling van het plan geldende
Streekplan Gelderland 1996 slechts indicatief was
aangeduid, waarbij definitieve keuzes op projectniveau
dienden te worden gemaakt. Ook in het vigerende
streekplan is de ecologische verbindingszone
niet op perceelsniveau maar globaal aangeduid, terwijl
voorts uit de tekst van het streekplan niet duidelijk
is welke gevolgen aan deze aanduiding zijn verbonden
voor de gemeenteraad bij de vaststelling van
een bestemmingsplan.
2.5.2. Ten aanzien van de door appellant gevreesde
overlast overweegt de Afdeling dat niet is gebleken dat
de invloed op het woon- en leefklimaat in de omgeving
van het centrum voor dagopvang van dak- en thuislozen
en drugsverslaafden zodanig zal zijn, dat verweerder
bij de goedkeuring van het plan op dit punt hieraan
in redelijkheid niet voorbij had kunnen gaan. De Afdeling
neemt hierbij in aanmerking dat uit de stukken,
waaronder het deskundigenbericht, is gebleken dat de
dagopvang reeds ter plaatse aanwezig is. In het geval
dat tegen eventuele overlast zou moeten worden opgetreden,
kan dat geschieden op grond van andere wettelijke
regelingen dan de WRO.
2.5.3. Met betrekking tot de in het plan vervatte regeling
ten aanzien van drugsgebruik ter plaatse overweegt
de Afdeling dat een planvoorschrift dat de mogelijkheid
om drugs te gebruiken, en daarmee ook het aanwezig
hebben van drugs regelt, zich niet verdraagt met het
bepaalde in de artikelen 2 en 3 van de Opiumwet.
Wet op de Ruimtelijke Ordening, artikel 11
2.4. Het plan is een herziening van de bestemmingsplannen
‘Meldingsgebied’, ‘Agrarisch gebied’, ‘Buitengebied-Noordwest’,
en van grote delen van de plannen
‘Oene’, ‘Schaveren’, ‘Wissel’, ‘Gortel’ en ‘Niersen’.
2.5. Verweerder heeft het op de plankaart rood
omlijnde plandeel met de bestemming ‘Agrarische
doeleinden’ tussen het Apeldoorns kanaal en de Grote
Wetering, dat overeenkomt met de aanduiding ‘EHSverbinding’
op de plankaart van het Streekplan Gelderland
2005 (hierna: het streekplan) in strijd geacht met
een goede ruimtelijke ordening en heeft hieraan goedkeuring
onthouden.
Verweerder acht het noodzakelijk dat voor deze
gronden zowel agrarische belangen als natuurbelangen
worden meegewogen. Het gebied heeft de bestemming
‘Agrarische doeleinden’. In de planvoorschriften is ten
onrechte geen enkele natuurdoelstelling of bescherming
van natuurwaarden met betrekking tot de ecologische
verbindingszone opgenomen. Verweerder acht
dit in strijd met zijn beleid waarin een zogenoemde
‘nee, tenzij-benadering’ geldt. Verweerder stelt voorts
dat de natuurambitie met betrekking tot deze ecologische
verbindingszone, die is uitgewerkt in het Gebiedsplan
Natuur en Landschap Gelderland (hierna: het
StAB 2 / 2008

Ruimtelijke ordening
61
gebiedsplan), meer inhoudt dan maatregelen rondom
waterlopen. Het gebied heeft ook wat betreft randen
en zomen natuurdoelen, aldus verweerder. Verweerder
stelt dat in het gebiedsplan doelen zijn geformuleerd
die zien op inrichting en beheer van gronden met een
minimaal oppervlak van ongeveer vijf tot tien procent
van het aangegeven gebied als verbindingszone.
2.6. Appellant stelt in beroep dat verweerder ten
onrechte goedkeuring heeft onthouden aan het plandeel.
Hiertoe voert hij aan dat de ecologische verbindingszone
niet expliciet in het plan is opgenomen omdat
deze nog niet is gerealiseerd. Daarom is ervoor gekozen
de ecologische verbindingszone door middel van een
wijzigingsbevoegdheid in het plan op te nemen.
Appellant betoogt dat de aanwezige natuurwaarden
voldoende zijn beschermd met de onderhavige
regeling. De ecologische verbindingszone wordt gerealiseerd
in het kader van de landinrichting. De maatregelen
beperken zich in het algemeen tot de waterlopen
zelf en de directe omgeving van deze waterlopen, aldus
appellant. Natuurvriendelijk oeverbeheer past volgens
appellant binnen de gekozen bestemming. Voorts
brengt appellant naar voren dat een andere ecologische
verbindingszone dezelfde planregeling heeft gekregen
en dat hieraan wel goedkeuring is verleend.
2.7.1. Het plandeel waaraan goedkeuring is onthouden
betreft een gebied tussen het Apeldoornskanaal en de
Grote Wetering, met de bestemming ‘Agrarische doeleinden’.
Een groot deel van het gebied heeft tevens
de aanduiding ‘open gebied’ gekregen. Voorts zijn de
waterlopen in dit gebied bestemd als ‘Water’. In het
streekplan heeft dit gebied de aanduiding ‘EHS-verbindingszone’
gekregen. Het gebied is voornamelijk in
gebruik als weiland.
2.7.2. Ingevolge artikel 6, eerste lid, van de planvoorschriften
zijn de desbetreffende gronden onder meer
bestemd voor de uitoefening van het agrarisch bedrijf,
en voor zover aangeduid als ‘open gebied’, voor het
behoud, de bescherming of het herstel van de landschappelijke
waarde zoals deze tot uitdrukking komt in
grootschalige open weidegebieden met een dicht slotenstelsel.
Ingevolge artikel 6, tweede lid, onder 1, mogen op
deze gronden uitsluitend andere-bouwwerken ten dienste
van de bestemming met een maximale hoogte van
één meter worden gebouwd.
Ingevolge artikel 6, vierde lid, onder 1, is het verboden
op of in de tot agrarische doeleinden bestemde
gronden zonder of in afwijking van een aanlegvergunning
de in deze bepaling opgesomde andere-werken
en/of werkzaamheden, geen normale onderhouds- of
exploitatiewerkzaamheden zijnde, uit te voeren.
Ingevolge artikel 6, vijfde lid, onder 2, is het college
bevoegd om met toepassing van artikel 11 van de
WRO de bestemming ‘Agrarische doeleinden’ te wijzigen
ten behoeve van natuurontwikkeling.
2.7.3. In de plantoelichting is vermeld dat de ecologische
verbindingszone Oost-Veluwe-IJsselvallei bestaat
uit de Grift, de Rode beek (tussen Vaassen en de Grift),
de weteringen ten oosten van het Apeldoornskanaal en
de Leigraaf over de grens met de gemeente Heerde. De
realisering van de verbindingszone zal hoofdzakelijk
bestaan uit het natuurvriendelijk inrichten van de waterlopen,
het aanleggen van bosjes en poelen in het weteringengebied
en het ontwikkelen van een doorgaande
natuurzone langs de Grift en langs enkele waterlopen in
het Emsterbroek. Deze maatregelen zullen in het kader
van de landinrichting worden uitgevoerd.
2.7.4. In het Streekplan Gelderland 1996 is vermeld
dat om de ecologische waarden van de afzonderlijke
natuurgebieden, gelegen in landelijk gebied A en B
duurzaam te vergroten, tussen deze natuurgebieden
ecologische verbindingszones worden gerealiseerd. Een
deel van de verbindingszones krijgt gestalte in en langs
watergangen. De overige verbindingszones bestaan uit
houtsingels, bosjes, poelen of andere landschapselementen.
De in ontwikkeling zijnde en nog te realiseren
verbindingszones zijn indicatief op de streekplankaart
opgenomen. De definitieve tracékeuzes worden op projectniveau
gemaakt.
De ecologische verbindingszones hebben een
beperkte breedte. Ze worden op basis van vrijwillige
overeenkomsten gerealiseerd. Initiatieven vanuit de
regio hiertoe worden ondersteund. Voor de realisering
van natte verbindingszones ligt het initiatief bij de
waterbeheerders. Realisering van natte verbindingszones
kan onder meer in het kader van landinrichting
plaatsvinden. De provincie bevordert dat bij landinrichting
ook gronden beschikbaar komen voor de aanleg
van droge verbindingszones. Gemeenten dienen eco-
StAB 2 / 2008

62
Ruimtelijke ordening
logische verbindingszones indicatief in hun bestemmingsplannen
op te nemen en na realisering concreet
vast te leggen.
2.7.5. In het streekplan, dat op 20 september 2005
is bekendgemaakt en in werking getreden, is vermeld
dat ter verbinding van EHS-natuur en EHS-verweving
in de streekplanperiode ecologische verbindingen worden
gerealiseerd. De ecologische verbindingszones van
provinciaal belang zijn als ‘EHS-verbindingszone’ opgenomen
in dit streekplan, op basis van de begrenzing
en natuurdoelen uit het gebiedsplan, vastgesteld door
het college van gedeputeerde staten bij besluit van 28
september 2004. Aangezien het gaat om smalle zones
met een strategische ligging, is voor de realisering van
de verbindingszones specifiek ruimtelijk beleid aan de
orde. Het betreft een combinatie van planologische
bescherming van aanwezige waarden en planologische
reservering (zoekzone) voor versterking van de natuurwaarde
voor de doelsoorten die in het gebiedsplan zijn
aangegeven. De zones waar de ecologische verbindingsfunctie
wordt versterkt bestaan uit landbouwgronden
en verspreid gelegen kleine natuur- en boselementen,
waarbij veelal beken en andere watergangen
de as van de ecologische verbindingszone vormen.
2.8. Niet in geschil is dat het provinciaal en gemeentelijk
beleid is gericht op de ontwikkeling van een ecologische
verbindingszone op het onderhavige plandeel.
Uit de stukken is gebleken dat de daadwerkelijke realisering
van een ecologische verbindingszone langs
de zich op het plandeel bevindende waterlopen en de
daarbij behorende oevervegetatie zal plaatsvinden in
het kader van de nog uit te voeren landinrichtingsmaatregelen.
Blijkens het deskundigenbericht heeft een
projectbureau de taak gekregen om de verbindingszone
nader te concretiseren, waarbij het uitgangspunt is dat
de grondeigenaren in het gebied vrijwillig meewerken.
Gelet op het vorenstaande is de uiteindelijke ligging,
omvang en inrichting van de beoogde ecologische verbindingszone
thans nog niet duidelijk.
De keuze van de gemeenteraad om in verband
hiermee het plandeel een bestemming te geven overeenkomstig
het bestaand agrarische gebruik, en een
ecologische verbindingszone door middel van een
wijzigingsbevoegdheid mogelijk te maken, komt de
Afdeling dan ook niet onredelijk voor. Hierbij wordt
in aanmerking genomen dat de beoogde ecologische
verbindingszone in de ten tijde van de vaststelling van
het plan geldende Streekplan Gelderland 1996 slechts
indicatief was aangeduid, waarbij definitieve keuzes op
projectniveau dienden te worden gemaakt. Ook in het
vigerende streekplan is de ecologische verbindingszone
niet op perceelsniveau maar globaal aangeduid, terwijl
voorts uit de tekst van het streekplan niet duidelijk
is welke gevolgen aan deze aanduiding zijn verbonden
voor de gemeenteraad bij de vaststelling van een
bestemmingsplan. Ter zitting heeft verweerder erkend
dat de gekozen bestemming niet aan de realisering van
een ecologische verbindingszone in de weg staat. In
dat verband is van belang dat de bestemming ‘Agrarische
doeleinden’ aansluit bij het agrarisch gebruik van
de gronden. Natuurvriendelijk oeverbeheer is binnen
de bestemming mogelijk. Gelet op de stukken en het
verhandelde ter zitting heeft verweerder onvoldoende
duidelijk gemaakt welke waarden die thans in het plandeel
aanwezig zijn, onvoldoende bescherming hebben
gekregen. Hierbij wordt in aanmerking genomen
dat verweerder ten onrechte niet is ingegaan op het
standpunt van appellant dat een andere ecologische
verbindingszone dezelfde planregeling heeft gekregen
en dat hieraan wel goedkeuring is verleend. Voorts is
ter zitting vast komen te staan dat in het vooroverleg
onvoldoende is duidelijk gemaakt welke planologische
regeling verweerder voor ogen stond met het oog op de
realisering van de ecologische verbindingszone.
StAB 2 / 2008

08-51
ABRvS 16 januari 2008, nr. 200701858/1, Venlo/
bestemmingsplan ‘Partiële bestemmingsplanherziening
agrarische doeleinden’
De in het plan opgenomen vrijstellingsregeling waarbij
in afwijking van het bouwverbod bij een bestaand
volwaardig agrarisch bedrijf nieuwbouw en uitbreiding
van gebouwen kan worden toestaan, zonder dat
daarvoor een maximumoppervlakte is gegeven, heeft
geen betrekking op ondergeschikte onderdelen van
het plan.
De Afdeling stelt verder vast dat in de voorwaarde
van de vrijstellingsregeling, die is overgenomen uit de
BOM+-regeling van het POL, geen concrete eisen
voor de toepassing van het beleid zijn opgenomen.
Verweerder heeft ter zitting toegelicht dat de toepassing
afhankelijk is van de situatie op en rond de te
bebouwen gronden, van een door het gemeentebestuur
per geval te maken belangenafweging en eventueel
zelfs van tegenprestaties. Gelet hierop is in de
vrijstellingsregeling onvoldoende objectief bepaald in
welke gevallen het college van burgemeester en wethouders
bevoegd is tot verlening van vrijstelling. Op
grond van het voorgaande is de Afdeling van oordeel
dat de vrijstellingsbepaling in strijd is met artikel 15,
eerste lid, aanhef en onder a, van de WRO.
Wet op de Ruimtelijke ordening, artikel 15, eerste
lid, aanhef en onder a
2.2. Het plan voorziet in de vervanging van enkele
planvoorschriften van de geldende bestemmingsplannen
voor het buitengebied van de gemeente Venlo.
Dit zijn de bestemmingsplannen ‘Uitbreidingsplan in
Hoofdzaken’, ‘Buitengebied ’81’ en ‘Partiële herziening
bestemmingsplan Buitengebied ’81 - artikel 30 WRO’.
Met het plan wordt beoogd uitvoering te geven
aan de beleidsnota ‘Bouwkavel op Maat plus’ (hierna:
BOM+), waarin het college van gedeputeerde staten
het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (hierna: POL)
heeft uitgewerkt. In verband hiermee worden in het
plan de in deze bestemmingsplannen geboden bouwmogelijkheden
op gronden met een agrarische bestemming
beperkt. Het plan is bedoeld als een overgangsregeling
in afwachting van de totstandkoming van
een nieuw bestemmingsplan voor het buitengebied.
Ruimtelijke ordening
63
Verweerder heeft het plan, voor zover hier van belang,
goedgekeurd.
2.3. Hetgeen appellanten in beroep aanvoeren komt
erop neer dat de bestaande agrarische bebouwing en
in het bijzonder hun nog niet opgerichte glastuinbouwkassen
aan de Korteweg en de Hoverheideweg, waarvoor
een – inmiddels rechtens onaantastbare – bouwvergunning
is verleend, in het plan ten onrechte niet als
zodanig zijn bestemd en dat het plan geen duidelijkheid
biedt over de mogelijkheid deze bebouwing uit te
breiden. Tevens stellen appellanten dat de vrijstellingsregeling
zoals opgenomen in artikel 8 van de planvoorschriften,
verder gaat dan enkel ondergeschikte wijzigingen
en dat deze regeling rechtsonzeker is.
2.4. Ter zitting is van de zijde van het gemeentebestuur
toegelicht dat sprake is van een zogenoemd
conserverend plan. Beoogd is slechts in afwachting
van een definitieve planherziening een overgangsregeling
te treffen. Met het oog op de rechtszekerheid van
betrokkenen heeft de gemeenteraad niet volstaan met
het nemen van een voorbereidingsbesluit. Verweerder
heeft deze keuze niet ontoelaatbaar geacht. Hij
heeft zich op het standpunt gesteld dat de bestaande
bebouwings- en gebruiksmogelijkheden voldoende in
het plan worden gewaarborgd. Omdat het plan een
overgangsregeling betreft, heeft het gemeentebestuur
in het plan (verbale) bouwkavels noch nieuwe rechtstreekse
bouwmogelijkheden opgenomen. Nieuwe
bouwmogelijkheden zijn slechts mogelijk via een binnenplanse
vrijstelling. De vrijstellingsregeling is volgens
verweerder uit een oogpunt van rechtszekerheid
aanvaardbaar. Voor appellanten liggen de bestaande
bouwmogelijkheden vast in reeds verleende bouwvergunningen
en wat betreft het gebruik ten behoeve van
agrarische doeleinden bevat het plan geen beperkingen
ten opzichte van de bestaande situatie. Verder is volgens
verweerder met het plan geen finale implementatie
van de BOM+-regeling beoogd en voldoet het
gemeentebestuur in materiële zin aan de doelstelling
van deze regeling. Toepassing van deze in artikel 8
van de planvoorschriften opgenomen regeling geeft de
mogelijkheid maatwerk te leveren.
2.5. Ingevolge artikel 7 van de planvoorschriften,
voor zover hier van belang, mag op gronden die in de
bestemmingsplannen ‘Buitengebied ’81’ en de ‘Partiële
herziening bestemmingsplan Buitengebied ’81 - artikel
StAB 2 / 2008

64
Ruimtelijke ordening
30 WRO’ zijn bestemd tot ‘Agrarisch gebied AG-LO’,
waaronder de percelen van appellanten aan de Korteweg
en de Hoverheideweg, niet worden gebouwd.
Ingevolge artikel 8 van de voorschriften kan het college
van burgemeester en wethouders onder bepaalde
voorwaarden van dit verbod vrijstelling verlenen ten
behoeve van de nieuwbouw van bouwwerken en uitbreiding
van bouwwerken, behorend bij een bestaand
volwaardig agrarisch bedrijf. Ingevolge de voorwaarde
onder c van dit artikel dient te worden voldaan aan
de eisen die zijn gesteld in de POL-uitwerking BOM+.
Uitgangspunt daarbij vormt het verplicht basispakket;
een nulniveau waaraan ieder bouwaanvraag dient te
voldoen. Dit basispakket maakt deel uit van de normale
vereisten waaraan een bedrijf zich moet houden.
Daarnaast zijn tegenprestaties verplicht bij het aantasten
van bijzondere omgevingskwaliteiten. Zij dienen in
redelijke verhouding te staan tot de aard en de omvang
van de ingreep en gericht te zijn op verbetering van de
omgevingskwaliteit.
Ingevolge artikel 9 van de planvoorschriften is
nieuwvestiging niet toegestaan. Artikel 11 bevat overgangsbepalingen
die behoren bij het bestemmingsplan
‘Uitbreidingsplan in Hoofdzaken’.
2.5.1. De Afdeling stelt vast dat bestaande agrarische
bedrijfsbebouwing, waaronder ook de glastuinbouwkassen
van appellanten die mogen worden gebouwd
aan de Korteweg en de Hoverheideweg, in het plan niet
als zodanig is bestemd. Voorts stelt de Afdeling vast
dat bestaande agrarische bedrijfsbebouwing zelfs niet
onder het overgangsrecht in artikel 11 van de planvoorschriften
is gebracht voor zover het betreft gronden
waarop de bestemmingsplannen ‘Buitengebied ’81’ en
de ‘Partiële herziening bestemmingsplan Buitengebied
’81 - artikel 30 WRO’ betrekking hebben.
Nu het gemeentebestuur geenszins de bedoeling
heeft bedoelde bebouwing aan te kopen of het
beoogde gebruik anderszins te voorkómen, heeft verweerder
zich niet in redelijkheid op het standpunt kunnen
stellen dat het plan niet in strijd is met een goede
ruimtelijke ordening.
Zoals de Afdeling onder meer in haar uitspraak van
3 juni 1996, nr. H01.95.0265 (BR 1996, 897), heeft
overwogen, wordt blijkens de wetsgeschiedenis met dit
artikel beoogd het college van burgemeester en wethouders
de bevoegdheid te geven op ondergeschikte
onderdelen van het plan af te wijken.
Zoals in rechtsoverweging 2.2. is aangegeven,
wordt met het plan beoogd de mogelijkheden voor het
oprichten of uitbreiden van agrarische bebouwing te
beperken. Hiertoe is in artikel 7 van de planvoorschriften
een bouwverbod opgenomen. Ingevolge artikel 8
kan het college van burgemeester en wethouders onder
voorwaarden vrijstelling verlenen van dit verbod en bij
een bestaand volwaardig agrarisch bedrijf nieuwbouw
en uitbreiding van gebouwen toestaan, zonder dat
daarvoor een maximumoppervlakte is gegeven. Gelet
op een en ander heeft de vrijstellingsregeling geen
betrekking op ondergeschikte onderdelen van het plan.
De Afdeling stelt verder vast dat in de voorwaarde
in artikel 8, onder c, van de planvoorschriften, die is
overgenomen uit de BOM+-regeling van het POL, geen
concrete eisen voor de toepassing van het beleid zijn
opgenomen. Verweerder heeft ter zitting toegelicht dat
de toepassing afhankelijk is van de situatie op en rond
de te bebouwen gronden, van een door het gemeentebestuur
per geval te maken belangenafweging en
eventueel zelfs van tegenprestaties. Gelet hierop is in
de vrijstellingsregeling onvoldoende objectief bepaald
in welke gevallen het college van burgemeester en wethouders
bevoegd is tot verlening van vrijstelling.
Op grond van het voorgaande is de Afdeling van
oordeel dat de vrijstellingsbepaling in strijd is met artikel
15, eerste lid, aanhef en onder a, van de WRO.
2.5.2. Ingevolge artikel 15, eerste lid, aanhef en onder
a, van de WRO kan bij een bestemmingsplan worden
bepaald dat het college van burgemeester en wethouders
met inachtneming van de in het plan vervatte
regelen bevoegd is van bij het plan aan te geven voorschriften
vrijstelling te verlenen.
StAB 2 / 2008

08-52
ABRvS 16 januari 2008, nr. 200701921, Tilburg/
bestemmingsplan ‘Kalverstraat e.o.’
Ter zitting is komen vast te staan dat de gemeenteraad
heeft beoogd de bestaande stal als zodanig te
bestemmen door daaraan de aanduiding ‘afwijkende
bebouwing’ toe te kennen. De planvoorschriften
bevatten ten aanzien van die aanduiding niettemin
geen verdere regeling dan hetgeen in artikel 4,
tweede en derde lid, is bepaald. Met betrekking tot
eventuele verbouw- en uitbreidingsmogelijkheden en
een herbouwmogelijkheid in geval van een calamiteit
zijn geen voorschriften opgenomen, terwijl voor
gevallen die onder het overgangsrecht van het plan
zijn gebracht in artikel 17 van de planvoorschriften
regeling van die aspecten wel heeft plaatsgevonden.
Ter zitting is gebleken dat het niet de bedoeling van
de gemeenteraad en verweerder is geweest voor deze
bebouwing in zoverre minder mogelijkheden te geven
dan voor bestaande bebouwing die onder het overgangsrecht
is gebracht.
1. Procesverloop
Bij besluit van 26 juni 2006 heeft de gemeenteraad
van Tilburg (hierna: de gemeenteraad), het bestemmingsplan
‘Kalverstraat e.o.’ vastgesteld.
Verweerder heeft bij zijn besluit van 16 januari
2007, nummer 1213720, beslist over de goedkeuring
van het bestemmingsplan.
Tegen dit besluit hebben [appellante sub 1] bij
brief, bij de Raad van State ingekomen op 16 maart
2007, en [appellant sub 2] bij brief, bij de Raad van
State ingekomen op 22 maart 2007, beroep ingesteld.
(…)
2.3.1. De beroepsgrond heeft betrekking op het plandeel
met de bestemming ‘Agrarisch gebied’, betreffende
het perceel van [appellant sub 2] aan de Moerweg
ongenummerd te Tilburg. Op het perceel staat
een paardenstal, die op de plankaart is aangeduid als
‘afwijkende bebouwing’. Het gebruik van het perceel
ten behoeve van een paardenhouderij en/of paardenfokkerij
is in het plan niet als zodanig bestemd.
Verweerder heeft goedkeuring aan dit plandeel verleend.
Ruimtelijke ordening
65
2.3.2. Ingevolge artikel 1 van de planvoorschriften,
voor zover thans van belang, wordt onder een agrarisch
bedrijf verstaan: een bedrijf dat is gericht op het houden/fokken
van dieren.
Ingevolge artikel 4, eerste lid, van de planvoorschriften
zijn de gronden die zijn aangewezen als
‘agrarisch gebied’ onder meer bestemd voor agrarische
doeleinden.
Ingevolge het tweede lid, onder a, mag op de
tot ‘agrarisch gebied’ bestemde grond niet worden
gebouwd, met uitzondering van de op de plankaart
met de aanduiding ‘afwijkende bebouwing’ aangeduide
gronden.
Ingevolge het tweede lid, onder b, mag ter plaatse
van de aanduiding ‘afwijkende bebouwing’ op de
plankaart de bestaande bebouwing worden gehandhaafd.
Ingevolge het derde lid, voor zover thans van
belang, mag ter plaatse van de aanduiding ‘afwijkende
bebouwing’ het bestaand gebruik worden gehandhaafd.
2.4. [appellant sub 2] betoogt voorts dat verweerder
heeft miskend dat de planregeling met betrekking tot
de bestaande paardenstal rechtsonzeker is.
2.4.1. Dit betoog slaagt. Ter zitting is komen vast te
staan dat de gemeenteraad heeft beoogd de bestaande
stal als zodanig te bestemmen door daaraan de aanduiding
‘afwijkende bebouwing’ toe te kennen. De planvoorschriften
bevatten ten aanzien van die aanduiding
niettemin geen verdere regeling dan hetgeen in artikel
4, tweede en derde lid, is bepaald. Met betrekking tot
eventuele verbouw- en uitbreidingsmogelijkheden en
een herbouwmogelijkheid in geval van een calamiteit
zijn geen voorschriften opgenomen, terwijl voor gevallen
die onder het overgangsrecht van het plan zijn
gebracht in artikel 17 van de planvoorschriften regeling
van die aspecten wel heeft plaatsgevonden. Ter zitting
is gebleken dat het niet de bedoeling van de gemeenteraad
en verweerder is geweest voor deze bebouwing
in zoverre minder mogelijkheden te geven dan voor
bestaande bebouwing die onder het overgangsrecht
is gebracht. Gelet hierop is de aanduiding ‘afwijkende
bebouwing’ in het plan onvoldoende nauwkeurig en
niet in overeenstemming met de bedoeling van de
gemeenteraad geregeld. Het plan is in zoverre in strijd
met het rechtszekerheidsbeginsel.
StAB 2 / 2008

66
08-53
ABRvS 23 januari 2008, nr. 200703277/1,
Rotterdam/vrijstelling en bouwvergunning
De voorzieningenrechter heeft ten onrechte geoordeeld
dat de keuze voor het verlenen van een tijdelijke
vrijstelling met toepassing van artikel 19 WRO
het wettelijk systeem van de WRO doorkruist, omdat
bij het verlenen van vrijstelling op de voet van artikel
17 van de WRO de beperking van de instandhoudingstermijn
beter is gewaarborgd. Niet valt in te zien
dat met toepassing van de, ten opzichte van de in
artikel 17 van de WRO vervatte procedure, zwaardere
procedure van artikel 19, eerste lid WRO niet voor
een periode van vijf jaar een tijdelijke vrijstelling kon
worden verleend. De tijdelijkheid van het bouwplan
is in casu naar het oordeel van de Afdeling voldoende
gewaarborgd. Onder deze omstandigheden ziet de
Afdeling geen aanleiding anders te oordelen over de
mogelijkheid artikel 19 WRO toe te passen ten aanzien
van een tijdelijk bouwwerk dan over de mogelijkheid
dat artikel toe te passen ten aanzien van tijdelijk
gebruik in afwijking van het bestemmingsplan.
Wet op de Ruimtelijke Ordening, artikelen 17 en
19, eerste lid
Woningwet, artikel 45, tweede lid en vijfde lid
1. Procesverloop
Bij besluit van 18 januari 2007 heeft het college van
burgemeester en wethouders van Rotterdam (hierna:
het college) aan Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam
(hierna: vergunninghouder) vrijstelling en bouwvergunning
verleend voor het plaatsen voor de duur van vijf
jaar, ingaande op de dag van ingebruikname van het
bouwwerk, van een zogenoemde dagopvangunit ten
behoeve van verslaafde dak- en thuislozen nabij de
Couwenburg 69 te Rotterdam.
Bij afzonderlijke besluiten van 10 april 2007 heeft
het college de daartegen door [appellant sub 2] en
[appellant sub 3] gemaakte bezwaren ongegrond verklaard
en nader bepaald dat vrijstelling en bouwvergunning
zijn verleend tot uiterlijk 1 mei 2012.
Bij uitspraak van 4 mei 2007, verzonden op 7 mei
2007, heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank
Rotterdam (hierna: de voorzieningenrechter), voor zover
Ruimtelijke ordening
thans van belang, de daartegen door [appellant sub 2]
en [appellant sub 3] ingestelde beroepen gegrond verklaard,
de besluiten van 10 april 2007 vernietigd en
bepaald dat het college opnieuw op de bezwaren van
[appellant sub 2] en [appellant sub 3] dient te beslissen
met inachtneming van deze uitspraak. (…)
2.2. Het bouwplan is in strijd met het ter plaatse geldende
bestemmingsplan. Teneinde het bouwplan
mogelijk te maken heeft het college met toepassing
van artikel 19, eerste lid, van de Wet op de Ruimtelijke
Ordening (hierna: WRO) een tijdelijke vrijstelling
verleend.
2.3. Het college betoogt dat de voorzieningenrechter
ten onrechte heeft geoordeeld dat de keuze voor het
verlenen van een tijdelijke vrijstelling met toepassing
van artikel 19 van de WRO het wettelijk systeem van
de WRO doorkruist, omdat bij het verlenen van vrijstelling
op de voet van artikel 17 van de WRO de beperking
van de instandhoudingstermijn beter is gewaarborgd.
2.3.1. Dit betoog slaagt. Niet valt in te zien dat met
toepassing van de, ten opzichte van de in artikel 17 van
de WRO vervatte procedure, zwaardere procedure van
artikel 19, eerste lid, van de WRO niet voor een periode
van vijf jaar een tijdelijke vrijstelling kon worden verleend.
Daarbij neemt de Afdeling in aanmerking dat in
de bouwvergunning een termijn is gesteld als bedoeld
in artikel 45, tweede lid, van de Woningwet, na het verstrijken
waarvan de dagopvangunit niet langer in stand
mag worden gehouden. Het einde van deze termijn is,
net als van de aan de vrijstelling verbonden termijn,
bepaald op 1 mei 2012. Ter zitting heeft het college de
uitdrukkelijke en onvoorwaardelijke toezegging gedaan
dat het van de in artikel 45, vijfde lid, van de Woningwet
geboden mogelijkheid om de instandhoudingstermijn
te verlengen geen gebruik zal maken en erop zal
toezien dat de dagopvangunit na afloop van de instandhoudingstermijn
zal worden verwijderd. Voorts is ter
zitting door het college onweersproken gesteld dat de
dagopvangunit op eenvoudige wijze, zo nodig binnen
één dag, kan worden verwijderd. Gelet hierop kan aan
voormelde toezegging van het college veel betekenis
worden toegekend. Daarnaast bieden, anders dan
[appellant sub 2] en [appellant sub 3] betogen, ook de
tussen de gemeente Rotterdam en NAS gesloten huurovereenkomst
van 17 oktober 2006, de nadien tussen
deze partijen gesloten huurbeëindigingsovereenkomst
StAB 2 / 2008

Ruimtelijke ordening
67
en de brief van 12 maart 2007 van projectontwikkelaar
Ontwikkelings- en bouwlocatie Hofplein v.o.f. aan
vergunninghouder, extra grond om aan te nemen dat
de dagopvangunit niet langer dan tot 1 mei 2012 in
stand zal worden gehouden. De tijdelijkheid van het
bouwplan is met dat al naar het oordeel van de Afdeling
voldoende gewaarborgd. Onder deze omstandigheden
ziet de Afdeling geen aanleiding anders te oordelen
over de mogelijkheid artikel 19 van de WRO toe te passen
ten aanzien van een tijdelijk bouwwerk dan over de
mogelijkheid dat artikel toe te passen ten aanzien van
tijdelijk gebruik in afwijking van het bestemmingsplan
(vergelijk de uitspraak van 17 december 2003 in zaak
nr. 200303671/1).
Vastgesteld moet voorts worden dat het bouwplan
weliswaar tijdelijk is voorzien, maar dit betekent niet
dat het bouwplan om die reden niet is voorzien van een
goede ruimtelijke onderbouwing.
Uit de stukken die dienen als ruimtelijke onderbouwing
komt naar voren dat het terrein totdat de in de
toekomst geplande hoogwaardige stadsontwikkeling in
het gebied waarvoor het bestemmingsplan ‘Stationskwartier’
wordt voorbereid plaats vindt, braak ligt en
dat de locatie zeer geschikt is voor een tijdelijke opvang
als de onderhavige. Daarbij heeft een rol gespeeld dat
in de directe nabijheid van de locatie geen woningen
en kwetsbare voorzieningen en geen concentratie van
vergelijkbare voorzieningen aanwezig zijn. Voorts staat
vast dat het bouwplan niet in de weg staat aan de in
de toekomst beoogde hoogwaardige stadsontwikkeling
van het gebied.
Gelet op het vorenstaande moet worden vastgesteld
dat de ruimtelijke onderbouwing, gegeven de tijdelijkheid
van de voorziening, toereikend is.
Onder deze omstandigheden komt de Afdeling,
anders dan de voorzieningenrechter, tot het oordeel dat
het college bevoegd was om met toepassing van artikel
19, eerste lid, van de WRO voor het bouwplan een tijdelijke
vrijstelling en bouwvergunning te verlenen.
Annotatie
1. Uit de door de Afdeling aangehaalde uitspraak van
17 december 2003 inzake de gemeente Roermond
bleek reeds dat het gemeentebestuur voor de verlening
van een tijdelijke vrijstelling niet uitsluitend is aangewezen
op artikel 17 WRO, maar dat onder omstandigheden
in plaats daarvan op grond van artikel 19
WRO een tijdelijke vrijstelling kan worden verleend. In
de Roermondse zaak ging het evenwel om een artikel
19-vrijstelling, met een instandhoudingstermijn van
maximaal vijf jaren, voor de aanleg van een parkeerterrein.
Het betrof in casu dus een vorm van grondgebruik
waarbij geen bouwactiviteiten plaatsvinden. Dit gegeven
leek ook mede redengevend te zijn voor het uiteindelijke
oordeel van de Afdeling. Zij overwoog ‘dat niet
valt in te zien dat toepassing van artikel 19, tweede lid,
van de WRO, met een maximale tijdsduur in dit geval
het wettelijke systeem zou doorkruisen. Daarbij is in
aanmerking genomen dat het gaat om (…) een vorm
van gebruik van de grond, waarbij geen bouwactiviteiten
plaatsvinden en die op eenvoudige wijze, zonder
blijvende gevolgen voor de omgeving, weer ongedaan
kan worden gemaakt.’
2. Of al dan niet bouwactiviteiten plaatsvinden, is echter
op zichzelf niet van belang voor het antwoord op
de vraag of met toepassing van artikel 19 WRO een
tijdelijke vrijstelling kan worden verleend. Dat kon al
worden afgeleid uit de uitspraak inzake Roermond, en
het wordt nadrukkelijk onderstreept met de onderhavige
uitspraak, inzake de gemeente Rotterdam. Uit de
laatstgenoemde uitspraak blijkt immers dat ook het
met toepassing van artikel 19 WRO verlenen van een
tijdelijke vrijstelling ten behoeve van een bouwvergunning
niet is uitgesloten.
3. Cruciaal is uiteindelijk of mag worden aangenomen
dat het gebruik dan wel het bouwwerk na afloop van de
gestelde termijn zal worden beëindigd respectievelijk
zal worden verwijderd. Dat is – zoals uit de genoemde
uitspraken blijkt – afhankelijk van de omstandigheden
van het geval. Of de beëindiging van het gebruik dan
wel de verwijdering van het bouwwerk gemakkelijk te
realiseren is, speelt hierbij zeker een rol, maar het is
niet de enige factor die van belang is.
4. Over enkele maanden treedt de nieuwe Wro in werking.
Deze kent de figuur van de tijdelijke ontheffing
(art. 3.22), die kan worden gezien als de opvolger van
het huidige artikel 17 WRO, en de figuur van het projectbesluit
(art. 3.10), die kan worden beschouwd als
de opvolger van het huidige artikel 19 WRO. Als er nu
onder het komende recht geen plaats is voor toepassing
van artikel 3.22 Wro, kan dan artikel 3.10 Wro
worden gebruikt om een tijdelijke vrijstelling te verlenen?
Ik zie nog niet direct een goede reden waarom dat
niet zou kunnen. De hier besproken jurisprudentie blijft
dan relevant. Een vraag die dan nog wel moet worden
beantwoord, is hoe een projectbesluit ex artikel 3.10
StAB 2 / 2008

68
Wro met daaraan gekoppeld een bepaalde instandhoudingstermijn
(van maximaal vijf jaar?) zich verhoudt
met de in artikel 3.13 Wro neergelegde verplichting om
een bestemmingsplan tot stand te brengen waarin het
projectbesluit is ingepast.
Ruimtelijke ordening
08-54
ABRvS 23 januari 2008, nr. 200703983/1,
Bergen op Zoom/bestemmingsplan ‘Zuidelijke
Stadsrand (Augustapolder)’
Jan Robbe
De Afdeling overweegt dat, mede gelet op het deskundigenbericht,
uit de plantoelichting en de onderzoeken
die voorhanden zijn niet kan worden afgeleid
dat is uitgesloten dat het desbetreffende plandeel
afzonderlijk of in combinatie met andere plannen of
projecten significante gevolgen heeft voor de speciale
beschermingszone Markiezaatsmeer en in het bijzonder
voor de daar voorkomende populatie grauwe
ganzen.
Natuurbeschermingswet 1998, artikel 60a, tweede
lid Habitatrichtlijn, artikel 6, tweede, derde en
vierde lid en artikel 7
Vogelrichtlijn, artikel 4, eerste lid
2.2. Met het plan wordt beoogd ter plaatse van de zuidelijke
stadsrand van Bergen op Zoom (de Augustapolder)
de ontwikkeling van een stadsuitbreidingslocatie
voor de bouw van maximaal 1.600 woningen mogelijk
te maken en de overgang van stad naar land vorm te
geven.
2.9. [appellanten sub 1] betogen voorts dat de gevolgen
van verwezenlijking van het plan voor vogelsoorten
in het nabij het plangebied gelegen Markiezaatsmeer
onvoldoende zijn onderzocht. Volgens hen had een
passende beoordeling moeten worden gemaakt op
grond van artikel 6, derde lid van de Habitatrichtlijn.
In dit kader heeft Benegora aangevoerd dat als gevolg
van verwezenlijking van het desbetreffende plandeel
een deel van het foerageergebied van de grauwe gans
verloren zal gaan. Dit klemt volgens Benegora temeer
daar er rond het Markiezaatsmeer reeds te weinig foerageergebied
aanwezig is.
2.9.1. In het verweerschrift alsmede ter zitting heeft
verweerder zich op het standpunt gesteld dat uit de
aan het plan ten grondslag liggende onderzoeken blijkt
dat het desbetreffende plandeel geen significante effecten
heeft op het nabij het plangebied gelegen Markiezaatsmeer
zodat geen passende beoordeling behoefde
te worden gemaakt.
StAB 2 / 2008

Ruimtelijke ordening
69
2.9.2. Uit artikel 60a, tweede lid, van de Natuurbeschermingswet
1998 volgt dat indien een aanvraag
om goedkeuring van een plan, zoals in het onderhavige
geval, dateert van vóór 1 oktober 2005, deze wet,
indien beroep is ingesteld, buiten toepassing blijft totdat
onherroepelijk op het beroep is beslist. Aldus blijft
rechtstreekse toetsing aan artikel 6, derde lid, van de
Habitatrichtlijn aangewezen.
2.9.3. Bij besluit van 28 november 1989, no. J.
897372, van de minister van Landbouw, Natuurbeheer
en Visserij (thans: de minister van Landbouw,
Natuur en Voedselkwaliteit) is het gebied bestaande uit
de Oosterschelde, de langs de Oosterschelde gelegen
binnendijkse gebieden alsmede het Verdronken Land
van het Markiezaat van Bergen op Zoom, ook bekend
onder de naam Markiezaatsmeer, aangewezen als speciale
beschermingszone (hierna ook: SBZ) als bedoeld
in artikel 4, eerste lid, van richtlijn 79/409/EEG van de
Raad van de Europese Gemeenschappen van 2 april
1979 inzake het behoud van de vogelstand (PbEG L
103) (hierna: de Vogelrichtlijn).
Ingevolge artikel 7 van de Habitatrichtlijn geldt
voor een aangewezen SBZ het beschermingsregime
van artikel 6, tweede, derde en vierde lid, van de Habitatrichtlijn.
Ingevolge artikel 6, derde lid, van de Habitatrichtlijn,
wordt voor elk plan of project dat niet direct verband
houdt met of nodig is voor het beheer van het
gebied, maar afzonderlijk of in combinatie met andere
plannen of projecten significante gevolgen kan hebben
voor zo’n gebied, een passende beoordeling gemaakt
van de gevolgen voor het gebied, rekening houdend
met de instandhoudingsdoelstellingen van dat gebied.
De bevoegde instanties mogen slechts toestemming
voor het plan of project geven, nadat zij de zekerheid
hebben verkregen dat het de natuurlijke kenmerken
van dat gebied niet zal aantasten.
2.9.4. Uit het arrest van het Hof van Justitie van de
Europese Gemeenschappen van 7 september 2004,
zaak C-127/02, gepubliceerd in JM 2004/112, volgt
dat wanneer een nationale rechter moet nagaan of de
toestemming voor een plan of project in de zin van artikel
6, derde lid, van de Habitatrichtlijn rechtmatig is
verleend, hij kan toetsen of de door deze bepaling aan
de beoordelingsmarge van de bevoegde nationale autoriteiten
gestelde grenzen in acht zijn genomen, ook als
de bepaling niet in de rechtsorde van de betrokken lidstaat
is omgezet ofschoon de daartoe gestelde termijn
is verstreken.
2.9.5. De Afdeling stelt vast dat in het onderhavige
geval sprake is van een plan of project als bedoeld
in artikel 6, derde lid, van de Habitatrichtlijn dat niet
direct verband houdt met of nodig is voor het beheer
van het natuurgebied. Blijkens het genoemde arrest
dient te worden bezien of verweerder op grond van
objectieve gegevens kon uitsluiten dat het plan of project,
afzonderlijk of in combinatie met andere plannen
of projecten, significante gevolgen heeft voor het
natuurgebied, afgezet tegen de instandhoudingsdoelstellingen
daarvan.
2.9.6. Bij de beantwoording van de vraag of de gevolgen
van verwezenlijking van het desbetreffende plandeel
voor vogelsoorten in de nabij het plangebied
gelegen SBZ het Markiezaatsmeer voldoende zijn
onderzocht, overweegt de Afdeling in de eerste plaats
dat het geschil is toegespitst op de effecten van het
desbetreffende plandeel op de populatie grauwe ganzen
in het Markiezaatsmeer, waarvoor het Markiezaatsmeer
onder andere is aangewezen als speciale
beschermingszone.
2.9.7. In bijlage 3 bij het onderzoek ‘Flora en fauna van
Zuidelijke stadsrand (Augustapolder)’ van 16 augustus
2004, opgesteld door bureau voor ecologie Zoon, is
vermeld dat een onderzoek naar de externe werking
van de bouwplannen op de vogelpopulaties in het Markiezaat
noodzakelijk lijkt. Voorts is in die bijlage vermeld
dat de vraag of bebouwing van de Augustapolder
verdere gevolgen voor de vitale watervogelwaarden van
het mede in het kader van de Vogelrichtlijn beschermde
Markiezaat kan hebben, slechts door middel van grondiger
onderzoek helder kan worden gekregen.
2.9.8. In de plantoelichting is op bladzijde 55 het volgende
vermeld:
‘Het Markiezaat is een uitermate belangrijk gebied voor
vogels, met name ook voor watervogels (ganzen en
zwanensoorten). De externe werking van bouwplannen
op de aanwezige vogelpopulaties vraagt dan aandacht.
Omdat in de Augustapolder naar de beoogde bebouwing
een overgangsgebied met nieuwe (natte) natuur
wordt voorgestaan mag worden verondersteld dat een
negatieve externe werking niet of nauwelijks zal optreden.’
StAB 2 / 2008

70
Ruimtelijke ordening
2.9.9. In het rapport ‘Projectplan Ecoscan Augustapolder’
van 8 december 2005, opgesteld door DHV
Ruimte en Mobiliteit BV (hierna: de Ecoscan) staat
dat de grauwe gans het plangebied gebruikt als foerageergebied.
Als gevolg van de realisering van het plan
verdwijnt het noordelijk deel van de Augustapolder als
foerageergebied voor de grauwe gans, waardoor deze
mogelijk minder gebruik zal maken van de Augustapolder
als foerageergebied. Door gerichte beheers- en
inrichtingsmaatregelen in het zuidelijk deel van het
gebied zal dit effect beperkt kunnen zijn en geen significante
negatieve gevolgen hebben voor de duurzame
instandhouding van het Natura 2000 gebied Markiezaatsmeer,
aldus de Ecoscan. Hierbij wordt nog aangetekend
dat de populatie grauwe ganzen in het Markiezaatsmeer
bestaat uit 3500 individuen en dat uit
veldonderzoek is gebleken dat er maximaal 250 foeragerende
grauwe ganzen zijn waargenomen in de Augustapolder.
De schaalverkleining van de Augustapolder
zal volgens de Ecoscan weinig tot geen invloed hebben
op de stabiliteit van de populatie grauwe ganzen in het
Markiezaatsmeer nu de grauwe gans een oppervlakte
van minimaal 15 km² nodig heeft om als sleutelgebied
voor deze soort te kunnen fungeren en het Markiezaatsmeer
een oppervlakte heeft van 18 km².
2.9.10. In het deskundigenbericht van 16 februari
2006 dat ten behoeve van de behandeling van zaak
no. 200505491/1 is opgesteld door de Stichting
Advisering Bestuursrechtspraak staat dat in de Ecoscan
wordt geconcludeerd dat het verlies van een deel
van het foerageergebied van de grauwe gans binnen
de SBZ kan worden opgevangen en dat dit op zichzelf
niet is uitgesloten, maar dat dit niet valt af te leiden uit
het feit dat het plangebied in verhouding tot de gehele
beschermde zone een kleine oppervlakte heeft of uit de
omstandigheid dat de zone groter is dan de behoefte
aan leefgebied van de grauwe gans om te kunnen overleven.
Om met zekerheid te kunnen vaststellen dat de
opvangcapaciteit toereikend is en uit te kunnen sluiten
dat de planontwikkeling significante effecten zal hebben
voor de SBZ, dient nader inzicht te worden verkregen
in het areaal foerageergebied en intensieve cultuurgronden
binnen de SBZ, aldus het deskundigenbericht.
intensieve cultuurgronden binnen het plangebied worden
omgevormd tot natuurgebied waardoor deze gronden
minder geschikt worden als foerageergebied. Hij
heeft er hierbij op gewezen dat het college van gedeputeerde
staten bij besluit van 20 juni 2006 aan de
gemeente Bergen op Zoom op basis van de artikelen
16 en/of 19d van de Natuurbeschermingswet 1998
(hierna: Nbw 1998) een vergunning heeft verleend
voor natuurontwikkeling en beperkte woningbouw in
de Augustapolder te Bergen op Zoom. In dat besluit
staat dat het verlies van een deel van het foerageergebied
van de grauwe gans als gevolg van het plan geen
gevolgen heeft voor het behoud van omvang en kwaliteit
van het leefgebied als bijdrage aan het behoud van
de populatie grauwe ganzen in het Markiezaatsmeer.
Hiertoe wordt erop gewezen dat de grauwe gans dient
te worden opgevangen in de gebieden die op verzoek
van de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
zijn aangewezen als foerageergebieden.
2.9.12. Dienaangaande overweegt de Afdeling dat,
mede gelet op het deskundigenbericht, uit de plantoelichting
en de onderzoeken die voorhanden zijn niet
kan worden afgeleid dat is uitgesloten dat het desbetreffende
plandeel afzonderlijk of in combinatie met
andere plannen of projecten significante gevolgen heeft
voor de speciale beschermingszone Markiezaatsmeer
en in het bijzonder voor de daar voorkomende populatie
grauwe ganzen.
2.9.11. In reactie op bovengenoemd deskundigenbericht
heeft verweerder in het verweerschrift gesteld
dat de beoogde natuurontwikkeling in het plangebied
inmiddels onherroepelijk is en met zich brengt dat de
StAB 2 / 2008

08-55
ABRvS 23 januari 2008, nr. 200700970/1,
bestemmingsplan ‘Zuidelijke Stadsrand (Augustapolder)
reparatie ex artikel 30 WRO, tevens eerste
partiële herziening’
Ruimtelijke ordening
71
en herziening van onderdelen van het vorige plan die
zien op dat plandeel goedgekeurd. Dit is volgens appellante
in strijd met de rechtszekerheid. Appellante deelt
niet de verwachting van verweerder dat indien een hernieuwde
streekplanafwijkingsprocedure wordt gevolgd
een nieuwe goedkeuring van het desbetreffende plandeel
geen problemen zal opleveren. (…)
Het is in strijd met de rechtszekerheid om het besluit
tot reparatie en herziening van onderdelen van het
bestemmingsplan ‘Zuidelijke Stadsrand (Augustapolder)’
goed te keuren, alvorens dit plandeel zelf is
goedgekeurd en in werking getreden.
Wet op de ruimtelijke Ordening, artikel 30
2.2. Het plan heeft tot doel te voldoen aan de verplichting
van artikel 30 van de WRO, die is ontstaan door
het besluit van verweerder van 3 mei 2005 waarbij
gedeeltelijk goedkeuring is onthouden aan het bestemmingsplan
‘Zuidelijke Stadsrand (Augustapolder)’,
vastgesteld op 29 september 2004. Met dat plan
wordt beoogd ter plaatse van de zuidelijke stadsrand
van Bergen op Zoom (de Augustapolder) de ontwikkeling
van een stadsuitbreidingslocatie voor de bouw van
maximaal 1.600 woningen mogelijk te maken en de
overgang van stad naar land vorm te geven. Het thans
voorliggende plan voorziet daarnaast in een aantal aanpassingen
die te beschouwen zijn als een partiële herziening
van het bestemmingsplan van 2004.
2.3. Appellante stelt dat verweerder ten onrechte
goedkeuring heeft verleend aan het plan voor zover
dat voorziet in de reparatie en herziening van onderdelen
van het bestemmingsplan ‘Zuidelijke Stadsrand
(Augustapolder)’ die zien op het plandeel met de
bestemming ‘Stadsuitbreiding: wonen en natuur -(SU/
N)-’ dat betrekking heeft op de deelgebieden VI, VII
en VIII. Hiertoe voert zij aan dat verweerder de uitspraak
van de Afdeling van 22 november 2006 in zaak
no. 200505491/1, waarbij het besluit tot goedkeuring
van dat bestemmingsplan is vernietigd, voor zover
thans van belang, voor zover betrekking hebbende op
het plandeel met de bestemming ‘Stadsuitbreiding:
wonen en natuur -(SU/N)-’ dat betrekking heeft op de
deelgebieden VI, VII en VIII, niet in acht heeft genomen.
Verweerder heeft immers nog geen nieuw goedkeuringsbesluit
genomen ten aanzien van dat plandeel,
maar heeft met het bestreden besluit wel de reparatie
2.4. Verweerder onderkent dat het besluit van 12
december 2006 mede betrekking heeft op het plandeel
met de bestemming ‘Stadsuitbreiding: wonen en
natuur -(SU/N)-’ dat betrekking heeft op de deelgebieden
VI, VII en VIII, terwijl dit plandeel nog niet is goedgekeurd
na de vernietiging door de Afdeling van het
goedkeuringsbesluit van het bestemmingsplan ‘Zuidelijke
Stadsrand (Augustapolder)’ in zoverre. Verweerder
acht een gedeeltelijke onthouding van goedkeuring aan
het thans voorliggende plan evenwel niet doelmatig nu
hij voornemens is zo spoedig mogelijk, onder het volgen
van een hernieuwde streekplanafwijkingsprocedure,
een nieuw besluit tot goedkeuring te nemen. Verweerder
acht het aannemelijk dat een hernieuwde goedkeuring
van bovengenoemd plandeel alsnog zal leiden tot
het onherroepelijk in werking treden daarvan.
2.5. In het bestemmingsplan ‘Zuidelijke Stadsrand
(Augustapolder)’ ziet artikel 10 van de planvoorschriften
op de bestemming ‘Stadsuitbreiding: wonen en
natuur -(SU/N)-’. De artikelen 22 en 23 van de voorschriften
van dat plan bevatten algemene vrijstellingsbepalingen,
respectievelijk algemene wijzigingsbepalingen.
2.5.1. Het thans voorliggende plan voorziet, voor zover
thans van belang, in een reparatie van de doeleindenomschrijving
in het eerste lid en van de leden 3.1.A,
3.1.C en 3.2.D van artikel 10, alsmede in een reparatie
van artikel 22, eerste lid, aanhef en onder f, en van
artikel 23, eerste lid, aanhef en onder d, van de planvoorschriften.
Daarnaast voorziet het plan, voor zover thans van
belang, in een aantal herzieningen van de plankaart
van het bestemmingsplan ‘Zuidelijke Stadsrand
(Augustapolder). Zo is, voor zover thans van belang,
de begrenzing van de deelgebieden VII aangepast (de
gewijzigde aanduidingsgrens van de deelgebieden VII
is op de plankaart met een groene lijn aangegeven).
Verder is de aanduiding ‘ontsluiting gemotoriseerd verkeer’
ter plaatse van deelgebied VIII aangepast (dit is
StAB 2 / 2008

72
op de plankaart met een rode pijl aangegeven) en is de
aanduiding ‘ontsluiting voor langzaam verkeer’ tussen
twee deelgebieden VII toegevoegd (hetgeen met een
oranje pijl op de plankaart is weergegeven).
Het is de Afdeling ter zitting wel gebleken dat wat
betreft de plankaart uitsluitend de gekleurde elementen
deel uitmaken van het thans voorliggende plan.
Ook de vertegenwoordiger van de gemeenteraad en de
vertegenwoordiger van verweerder hebben ter zitting
dit standpunt ingenomen.
2.6. In haar uitspraak van 22 november 2006 in
zaak no. 200505491/1 heeft de Afdeling, voor zover
thans van belang, het besluit tot goedkeuring van het
bestemmingsplan ‘Zuidelijke Stadsrand (Augustapolder)’
vernietigd, voor zover betrekking hebbende op het
plandeel met de bestemming ‘Stadsuitbreiding: wonen
en natuur -(SU/N)-’ dat betrekking heeft op de deelgebieden
VI, VII en VIII.
Niet in geschil is dat verweerder ten tijde van het
nemen van het bestreden besluit nog geen nieuw goedkeuringsbesluit
had genomen na de vernietiging door
de Afdeling van het goedkeuringsbesluit van verweerder
van 3 mei 2005. Ten gevolge van deze vernietiging
van het goedkeuringsbesluit door de Afdeling, komt aan
de voorliggende reparatie en herziening die betrekking
hebben op het plandeel met de bestemming ‘Stadsuitbreiding:
wonen en natuur -(SU/N)-’ dat betrekking
heeft op de deelgebieden VI, VII en VIII, geen betekenis
toe zolang dat plandeel nog niet in werking is getreden.
Het is in strijd met de rechtszekerheid om het
besluit tot reparatie en herziening van onderdelen van
het bestemmingsplan ‘Zuidelijke Stadsrand (Augustapolder)’
die betrekking hebben op het plandeel met de
bestemming ‘Stadsuitbreiding: wonen en natuur -(SU/
N)-’ dat betrekking heeft op de deelgebieden VI, VII en
VIII, goed te keuren, alvorens dit plandeel zelf is goedgekeurd
en in werking getreden.
Ruimtelijke ordening
08-56
ABRvS 30 januari 2008, nr. 200608663/1,
Hoogeveen/bestemmingsplan ‘Bedrijventerrein
Buitenvaart II’
Daargelaten de vraag of een planregeling op basis
waarvan toetsing aan het Bevi pas plaatsvindt bij de
verlening van een bouwvergunning in overeenstemming
is met het Bevi, moet worden geconstateerd
dat de in het plan opgenomen regeling deze toetsing
niet waarborgt. Het plandeel met de bestemming
‘Bedrijfsdoeleinden (Bd)’ is dan ook in strijd met artikel
5 van het Bevi vastgesteld.
Wet op de Ruimtelijke Ordening, artikel 10 Besluit
externe veiligheid inrichtingen, artikel 5, eerste lid
en artikel 8, eerste lid
2.14. [appellant sub 6] en anderen voeren aan dat niet
wordt voldaan aan het Besluit externe veiligheid inrichtingen
(hierna: het Bevi) met de in het plan opgenomen
regeling voor de vestiging van risicovolle inrichtingen en
(beperkt) kwetsbare objecten op het bedrijventerrein.
2.14.1. Ingevolge artikel 5, eerste lid, van het Bevi,
voor zover hier van belang, neemt het bevoegd gezag
bij de vaststelling van een besluit als bedoeld in artikel
10 van de WRO, op grond waarvan de bouw of
vestiging van kwetsbare objecten wordt toegelaten, de
grenswaarde, genoemd in artikel 8, eerste lid, in acht.
Ingevolge het tweede lid houdt het bevoegd gezag
bij de vaststelling van een besluit als bedoeld in het
eerste lid op grond waarvan de bouw of vestiging van
beperkt kwetsbare objecten wordt toegelaten, rekening
met de richtwaarde genoemd in artikel 8, tweede lid.
2.14.2. De plankaart kent aan het grootste gedeelte
van het bedrijventerrein de bestemming ‘Bedrijfsdoeleinden
(Bd)’ toe.
Ingevolge artikel 4, tweede lid, van de planvoorschriften,
voor zover hier van belang, zijn op de als
‘Bedrijfsdoeleinden (Bd)’ aangewezen gronden, voor
zover wordt voldaan aan de in dit lid gestelde voorwaarden,
bedrijven toegestaan als genoemd in de
categorieën 1, 2, 3 en 4 van de staat van bedrijfsactiviteiten.
StAB 2 / 2008

Ingevolge het derde lid, onder 1, zijn niet toegestaan
risicovolle inrichtingen voor zover de toepasselijke
grenswaarden voor het risico en risicoafstanden
ten aanzien van kwetsbare en/of beperkt kwetsbare
objecten niet in acht worden genomen.
Ingevolge het vierde lid, onder j, mogen, voor zover
bedrijven uit de staat van bedrijfsactiviteiten en de
daarbij behorende gebouwen en andere bouwwerken
zijn aan te merken als (beperkt) kwetsbare objecten,
deze niet worden gevestigd binnen de in acht te nemen
veiligheidszones uit het Bevi.
2.14.3. In artikel 4, derde lid, onder 1, en artikel 4,
vierde lid, onder j, van de planvoorschriften wordt geen
onderscheid gemaakt tussen grens- en richtwaarden
zoals het geval is in het Bevi. Verder wordt in artikel 4,
vierde lid, onder j, van de planvoorschriften verwezen
naar de in acht te nemen veiligheidszones uit het Bevi,
terwijl het begrip veiligheidszones in het Bevi als zodanig
niet voorkomt. Gezien het voorgaande staat niet
vast of toetsing aan het Bevi plaatsvindt, indien risicovolle
inrichtingen en (beperkt) kwetsbare objecten zich
op het bedrijventerrein vestigen.
Daargelaten de vraag of een planregeling op basis
waarvan toetsing aan het Bevi pas plaatsvindt bij de
verlening van een bouwvergunning in overeenstemming
is met het Bevi, moet worden geconstateerd dat
de in het plan opgenomen regeling deze toetsing niet
waarborgt. Het plandeel met de bestemming ‘Bedrijfsdoeleinden
(Bd)’ is dan ook in strijd met artikel 5 van
het Bevi vastgesteld.
Ruimtelijke ordening
08-57
73
ABRvS 30 januari 2008, nr. 200607148/1, Maasdriel/bestemmingsplan
‘Rondweg Hedel’
Aangezien het streekplan Gelderland 2005 met
betrekking tot de aanleg van de rondweg geen
besluiten bevat als bedoeld in artikel 4a, gelezen in
samenhang met artikel 1, van de WRO is het bestemmingsplan
terecht aangemerkt als het eerste ruimtelijke
plan dat in de activiteit, waarvoor het opstellen
van een MER verplicht is, voorziet. De omstandigheid
dat de procedurevereisten van artikel 7.12 tot
en met 7.15 van de Wm bij de verkorte m.e.r.-procedure
niet worden toegepast, heeft anders dan appellanten
stellen niet tot gevolg dat ten onrechte niet in
een vroeg stadium reële mogelijkheden tot inspraak
in de milieubesluitvormingsprocedures zijn geboden
voordat het m.e.r.-plichtige besluit wordt genomen,
zoals artikel 6, vierde lid, van de MER-richtlijn vereist.
In het onderhavige geval wordt bij de toepassing
van artikel 7.16 van de Wm verwezen naar het
MER 2001, waarin de aanleg van de rondweg Hedel
is onderzocht. Niet aannemelijk is gemaakt dat dit
MER 2001 niet volgens de in de Wm neergelegde
procedurevoorschriften van artikel 7.12 tot en met
7.15 van de Wm tot stand is gekomen. Anders dan
appellanten stellen, ziet het MER 2001 op de gehele
m.e.r.-plichtige activiteit namelijk de aanleg van een
rondweg en wordt daarin de gehele activiteit onderzocht.
Ook in het toetsingsadvies over het MER 2001
en het toetsingsadvies over de Oplegnotitie wordt,
anders dan appellanten stellen, zowel op het oostelijk
als het westelijk deel van de rondweg ingegaan. De
Afdeling stelt vast dat in het MER 2001, de Oplegnotitie
en het bestemmingsplan dezelfde probleem- en
doelstellingen van de voorgenomen activiteit worden
genoemd. De Afdeling overweegt dat, gelet op het
detailniveau en de mate van concreetheid van het
MER 2001, op grond van dat MER 2001 afwegingen
kunnen plaatsvinden die passen bij een gedetailleerd,
concreet besluit ten aanzien van de m.e.r.-plichtige
activiteit, zoals door artikel 7.10, vijfde lid, van de
Wm wordt vereist. Gelet hierop wordt in de omstandigheid
dat het MER 2001 ten behoeve van een provinciaal
besluit is opgesteld, geen aanleiding gezien
voor het oordeel dat verweerder zich ten onrechte op
het standpunt heeft gesteld dat het MER 2001 kan
StAB 2 / 2008

74
Ruimtelijke ordening
worden betrokken bij de besluitvorming op bestemmingsplanniveau.
Wet milieubeheer, artikel 7.2, eerste lid, artikel
7.10, vijfde lid, artikelen 7.12 tot en met 7.15, 7.16
en 7.26
Besluit milieu-effectrapportage 1994, artikel 2,
eerste lid en onderdeel C
Wet op de Ruimtelijke Ordening, artikel 1 en 4a
MER-richtlijn, artikel 6, vierde lid
2.2. Het bestemmingsplan voorziet in de rondweg
N831 ten noorden van de kern Hedel.
De voorziene rondweg begint ten noordwesten van
de kern Hedel en kruist de Veldweg door middel van
een in het plan voorziene rotonde. Vervolgens voorziet
het plan in de herinrichting van de Baronieweg,
waarna de Oude Rijksweg door middel van een in het
plan voorziene rotonde wordt gekruist. Dit deel van de
weg wordt ook aangeduid als het westelijk deel van de
rondweg.
Ten oosten van de Oude Rijksweg (ook: het oostelijk
deel van de rondweg) voorziet het plan in een nieuw
aan te leggen weg met een onderdoorgang onder de
spoorlijn Den Bosch-Utrecht en vervolgens in de verbinding
met de bestaande Drielseweg.
Milieueffectrapportage
Eerste ruimtelijke plan
2.14. [appellant sub 14] en [appellant sub 15] voeren
aan dat niet het bestemmingsplan, maar het streekplan
Gelderland 1996, respectievelijk het streekplan
Gelderland 2005, moet worden aangemerkt als het
eerste ruimtelijke plan dat in de aanleg van de rondweg
Hedel voorziet. Volgens hen had in het kader van het
streekplan een milieueffectrapport (verder: MER) moeten
worden opgesteld.
2.14.1. Ingevolge artikel 7.2, eerste lid, van de Wet
milieubeheer (verder: de Wm), in samenhang met artikel
2, eerste lid, van het Besluit milieu-effectrapportage
1994 (verder: Besluit m.e.r. 1994), beide zoals
deze tot 28 september 2006 golden, worden als activiteiten
bij de voorbereiding waarvan een MER moet
worden gemaakt, aangewezen de activiteiten die behoren
tot een categorie die in onderdeel C van de bijlage
is omschreven.
Ingevolge onderdeel C, categorie 1.2, van het
Besluit m.e.r. 1994, zoals dit tot 28 september 2006
gold, is de vaststelling van het ruimtelijk plan dat als
eerste voorziet in de aanleg van een autosnelweg of
autoweg, niet zijnde een hoofdweg, m.e.r.-plichtig.
Tussen partijen is niet in geschil dat het plan voorziet
in deze activiteit.
2.14.2. Zoals in overweging 2.13.1. is vermeld, was in
de ‘Partiële herziening inzake omlegging N831 Hedel
(oostelijk deel)’ van het Streekplan Gelderland 1996,
het tracé voor het oostelijke deel van de omlegging van
de N831 als cbb vastgelegd en heeft de Afdeling bij uitspraak
van 3 november 2004 (zaaknr. 200308644/1)
het tegen deze cbb ingestelde beroep gegrond verklaard
en deze cbb vernietigd.
De rechtsgevolgen van de vernietiging van de in
de partiële herziening neergelegde cbb brengen mee
dat deze partiële herziening van het streekplan reeds
daarom niet kan worden aangemerkt als eerste ruimtelijke
plan dat voorziet in de rondweg.
2.14.3. Het streekplan Gelderland 2005, dat van
kracht was ten tijde van de voorbereiding en vaststelling
van het onderhavige bestemmingsplan, vormt een
integrale herziening van het Streekplan Gelderland
1996 en de daaropvolgende partiële herzieningen. Het
streekplan Gelderland 2005 bevat met betrekking tot
de aanleg van de rondweg geen besluiten als bedoeld
in artikel 4a, gelezen in samenhang met artikel 1, van
de WRO. De vaststelling van het bestemmingsplan
moet derhalve worden beschouwd als het besluit dat
als eerste in de aanleg van de rondweg Hedel voorziet.
Dit bestemmingsplan is derhalve terecht aangemerkt
als het eerste ruimtelijke plan dat in de activiteit, waarvoor
het opstellen van een MER verplicht is, voorziet.
Verkorte m.e.r.-procedure
2.15. [appellanten sub 1], [appellanten sub 5] en vereniging
De Kampen betogen dat ten onrechte toepassing
is gegeven aan de verkorte m.e.r.-procedure als
bedoeld in artikel 7.16 van de Wm.
2.15.1. Als wordt beschikt over een MER waarin de
activiteit waarop het plan betrekking heeft reeds is
beschreven, en dat MER voorts is opgesteld overeenkomstig
de voor een MER geldende procedurele en
inhoudelijke eisen van de Wm, kan bij de voorbereiding
StAB 2 / 2008

Ruimtelijke ordening
75
van het milieueffectrapport dat dient te worden opgesteld
in het kader van het eerste ruimtelijk plan dat de
m.e.r.-plichtige activiteit mogelijk maakt, desgewenst
in beginsel toepassing worden gegeven aan de zogeheten
verkorte m.e.r.-procedure van artikel 7.16 van de
Wm.
2.15.2. In juni 2001 is door DHV het rapport ‘Milieueffectrapport,
Omlegging N831 te Hedel’ (verder: het
MER 2001) uitgebracht. Het MER 2001 is oorspronkelijk
opgesteld ten behoeve van de vaststelling van
de ‘Partiële herziening inzake omlegging N831 Hedel
(oostelijk deel)’ van het streekplan Gelderland 1996.
Het MER 2001 is opgesteld teneinde een afweging te
kunnen maken inzake de oplossing van de doorgaand
verkeersproblematiek in de kern Hedel ten gevolge
van de voorziene afsluiting van de aansluiting Hedelde
Lucht op de A2. In het MER 2001 zijn, naast het
nulalternatief, een nulplusalternatief, een meest milieuvriendelijk
alternatief en een omleggingsalternatief met
verscheidene varianten beschreven en vergeleken. De
rondweg Hedel zoals in het onderhavige bestemmingsplan
voorzien, is in het MER 2001 beschreven als een
variant van het omleidingsalternatief, namelijk de variant
die ter plaatse van het westelijk deel loopt over de
Baronieweg en waarbij het oostelijke deel de spoorlijn
Utrecht-’s-Hertogenbosch middels een tunnel kruist.
In het kader van de planvaststelling is door DHV
voorts opgesteld het rapport ‘Omlegging N831 te
Hedel, Aanvulling op het MER’ (verder: de Oplegnotitie),
gedateerd 14 juni 2005. Met betrekking tot de
Oplegnotitie is toepassing gegeven aan artikel 7.16
van de Wm. In de Oplegnotitie zijn de gegevens uit het
MER 2001 geactualiseerd en aangevuld.
Het MER 2001 en de Oplegnotitie vormen samen
het MER dat voor het onderhavige plan is opgesteld.
2.16. Anders dan vereniging De Kampen betoogt,
staat de omstandigheid dat de Afdeling in de uitspraak
van 3 november 2004 over de in overweging 2.13.1.
genoemde partiële herziening van het streekplan geen
onherroepelijk oordeel heeft gegeven over de procedure
die het MER 2001 heeft doorlopen of de inhoud
van het MER 2001, niet in de weg aan de toepassing
van de verkorte m.e.r.-procedure.
Uit de stukken en het verhandelde ter zitting is
gebleken dat appellante dit argument heeft aangevoerd
omdat zij vreest voor een beperking van haar beroepsmogelijkheden.
De Afdeling overweegt daaromtrent dat
het oorspronkelijke MER 2001 aan de orde kan worden
gesteld in het kader van het besluit ter voorbereiding
waarvan toepassing is gegeven aan artikel 7.16 van de
Wm. Dit brengt mee dat de procedurele en inhoudelijk
bezwaren van appellanten met betrekking tot dit
MER 2001 in het kader van de onderhavige procedure
ten volle aan de orde kunnen komen en zullen worden
beoordeeld.
2.17. [appellanten sub 5] en vereniging De Kampen
betogen dat de omstandigheid dat de procedurevereisten
van artikel 7.12 tot en met 7.15 van de Wm bij de
verkorte m.e.r.-procedure niet worden toegepast, tot
gevolg heeft dat ten onrechte niet in een vroeg stadium
reële mogelijkheden tot inspraak in de milieubesluitvormingsprocedures
zijn geboden voordat het m.e.r.-
plichtige besluit wordt genomen, zoals artikel 6, vierde
lid, van de MER-richtlijn vereist.
2.17.1. In artikel 6, vierde lid, van de MER-richtlijn
staat dat het betrokken publiek in een vroeg stadium
reële mogelijkheden tot inspraak in de milieubesluitvormingsprocedures
dient te krijgen. Het betrokken
publiek heeft daartoe het recht, wanneer alle opties
open zijn, opmerkingen en meningen kenbaar te maken
aan de bevoegde instantie(s) voordat het besluit over
de vergunningsaanvraag wordt genomen.
2.17.2. Bij de toepassing van artikel 7.16 van de Wm
is bepalend dat wordt beschikt over een MER waarin
de activiteit waarop het plan betrekking heeft reeds
is beschreven, welk MER voorts moet voldoen aan de
voor het opstellen van een MER geldende eisen met
betrekking tot onder meer de totstandkoming daarvan.
Tot de eisen die worden gesteld aan de totstandkoming
van een MER behoren onder meer artikel 7.12
tot en met 7.15 van de Wm. Deze wetsartikelen strekken
ertoe te verzekeren dat betrokkenen in een vroeg
stadium reële mogelijkheden tot inspraak krijgen, voordat
het besluit over de m.e.r.-plichtige activiteit wordt
genomen.
In het onderhavige geval wordt bij de toepassing
van artikel 7.16 van de Wm verwezen naar het MER
2001, waarin de aanleg van de rondweg Hedel is
onderzocht. Niet aannemelijk is gemaakt dat dit MER
2001 niet volgens de in de Wm neergelegde procedurevoorschriften
van artikel 7.12 tot en met 7.15 van
de Wm tot stand is gekomen. Daaruit volgt naar het
oordeel van de Afdeling dat wat betreft de onderzochte
StAB 2 / 2008

76
Ruimtelijke ordening
m.e.r.-plichtige activiteit aan betrokkenen in een vroeg
stadium, waarin alle opties open waren, reële mogelijkheden
tot inspraak zijn geboden.
2.18. [appellanten sub 1], [appellanten sub 5] en vereniging
De Kampen voeren aan dat het MER 2001 niet
ziet op dezelfde activiteit als waarop het bestemmingsplan
en de Oplegnotitie zien.
2.18.1. In de in overweging 2.13.1. genoemde partiële
herziening van het streekplan Gelderland 1996,
ten behoeve waarvan het MER 2001 is opgesteld, was
enkel het tracé van het oostelijk deel van de rondweg
als cbb opgenomen. In het MER 2001 staat echter dat
de m.e.r.-plichtige activiteit de aanleg van een rondweg
betreft en wordt de gehele activiteit, waaronder de
herinrichting van de Baronieweg als westelijk deel van
de rondweg, onderzocht. Gelet hierop mist de stelling
van [appellanten sub 1], dat het MER 2001 slechts ziet
op het oostelijk deel van de rondweg en derhalve niet
op de gehele m.e.r.-plichtige activiteit zoals die in het
bestemmingsplan is voorzien, feitelijke grondslag.
Bij brief van 20 december 2001 heeft de Commissie
voor de milieueffectrapportage (verder: de Commissie
m.e.r.) een toetsingsadvies als bedoeld in artikel
7.26 van de Wm uitgebracht over het MER 2001. Uit
de omstandigheid dat het MER 2001 ziet op de gehele
m.e.r.-plichtige activiteit, namelijk zowel het oostelijk
als het westelijk deel van de rondweg, volgt reeds dat
de Commissie m.e.r. zich, anders dan appellanten stellen,
in het toetsingsadvies over het MER 2001 over de
gehele rondweg heeft kunnen uitlaten. Daarbij merkt
de Afdeling op dat ook uit het toetsingsadvies zelf blijkt
dat de gehele m.e.r.-plichtige activiteit aan de orde is
gekomen, nu in het toetsingsadvies onder meer de herinrichting
van de Baronieweg wordt besproken.
Voor zover [appellanten sub 1] betogen dat het
toetsingsadvies van de Commissie m.e.r. over de
Oplegnotitie ten onrechte slechts op het oostelijk deel
van de rondweg ziet, stelt de Afdeling vast dat ook de
Oplegnotitie betrekking heeft op zowel het oostelijk als
het westelijk deel van de omleidingsweg. De Commissie
m.e.r. heeft op 26 augustus 2005 een toetsingsadvies
over de Oplegnotitie uitgebracht, waarin op zowel
het oostelijk als het westelijk deel van de rondweg
wordt ingegaan.
2.18.2. In onder meer de plantoelichting en het MER
2001 staat dat de voorziene verbreding van de A2 de
aanleiding vormt voor het plan. In het onherroepelijke
Tracébesluit waarin deze verbreding is geregeld, is
neergelegd dat de aansluiting Hedel-de Lucht (afrit 18),
ten noorden van de kern Hedel, zal komen te vervallen.
Volgens de plantoelichting en het deskundigenbericht
heeft dit tot gevolg dat meer verkeer gebruik zal maken
van de aansluiting Kerkdriel (afrit 19), ten oosten van
de kern Hedel, en de wegen die op die afrit aansluiten.
Niet in geschil is dat dit onder meer meebrengt dat
de verkeersdruk op de N831 tussen de A2 en de kern
Hedel toeneemt.
2.18.3. Het betoog van vereniging De Kampen dat de
doelstellingen van het MER 2001 op essentiële punten
afwijken van de doelstellingen van het onderhavige
plan en dat derhalve niet wordt voldaan aan de criteria
voor toepassing van de verkorte m.e.r.-procedure, faalt.
De Afdeling stelt vast dat in het MER 2001, de Oplegnotitie
en het bestemmingsplan dezelfde probleem- en
doelstellingen van de voorgenomen activiteit worden
genoemd. In alle genoemde stukken staat dat de opheffing
van de aansluiting Hedel-de Lucht op de rijksweg
A2, die in een Tracébesluit is voorzien, meebrengt dat
de hoeveelheid doorgaand verkeer in de kern Hedel
toeneemt. Blijkens het MER 2001, de Oplegnotitie en
de plantoelichting wordt getracht een duurzame oplossing
te ontwikkelen voor de verkeersproblematiek en
de leefbaarheidsproblemen in de kern van Hedel, die
door deze afsluiting worden veroorzaakt. In hetgeen
appellanten hebben aangevoerd ziet de Afdeling geen
aanleiding voor het oordeel dat desondanks sprake is
van verschillende doelstellingen.
2.19. [appellanten sub 5] en vereniging De Kampen
stellen dat in het kader van de bestemmingsplanprocedure
geen gebruik mocht worden gemaakt van het MER
dat in 2001 is opgesteld ten behoeve van de partiële
herziening van het streekplan Gelderland 1996, omdat
dit MER 2001, opgesteld ten behoeve van een provinciaal
besluit, volgens hen niet past bij het besluitniveau
waarop het bestemmingsplan wordt genomen.
2.19.1. Ingevolge artikel 7.16 van de Wm is voor de
vraag of de verkorte m.e.r.-procedure mag worden toegepast
van belang dat wordt beschikt over een MER
waarin de activiteit waarop het plan betrekking heeft
reeds is beschreven. Daarbij wordt niet de eis gesteld
dat de verkorte m.e.r.-procedure slechts mag worden
toegepast indien het oorspronkelijk MER en de aanvul-
StAB 2 / 2008

ling daarop op hetzelfde besluitniveau zijn voorbereid
en opgesteld. Dit laat echter onverlet dat het oorspronkelijk
MER dient te voldoen aan de eisen die op het
niveau van het m.e.r.-plichtige besluit aan het MER
worden gesteld.
De Afdeling overweegt dat, gelet op het detailniveau
en de mate van concreetheid van het MER 2001,
op grond van dat MER 2001 afwegingen kunnen
plaatsvinden die passen bij een gedetailleerd, concreet
besluit ten aanzien van de m.e.r.-plichtige activiteit,
zoals door artikel 7.10, vijfde lid, van de Wm wordt vereist.
Gelet hierop wordt in de omstandigheid dat het
MER 2001 ten behoeve van een provinciaal besluit is
opgesteld, geen aanleiding gezien voor het oordeel dat
verweerder zich ten onrechte op het standpunt heeft
gesteld dat het MER 2001 kan worden betrokken bij
de besluitvorming op bestemmingsplanniveau. Ook in
de omstandigheid dat de initiatiefnemer van het MER
2001 een andere is dan de initiatiefnemer van de
Oplegnotitie en het plan, wordt geen aanleiding gezien
voor het oordeel dat artikel 7.16 van de Wm niet kan
worden toegepast.
Ruimtelijke ordening
08-58
77
ABRvS 6 februari 2008, nr. 200606492/1, Breda/
bestemmingsplan ‘Kom Prinsenbeek’
De Afdeling van oordeel dat in het luchtkwaliteitsonderzoek
het aantal te verwachten verkeersbewegingen
onvoldoende zorgvuldig is ingeschat. De Afdeling
overweegt in dit verband dat bij de berekeningen
onder meer is uitgegaan van kencijfers voor gewone
scholen. De beoogde Apolloschool betreft echter een
zogenoemde Daltonschool. Niet onaannemelijk is dat
een dergelijke vorm van onderwijs een grotere aantrekkingskracht
op leerlingen uit de regio zal uitoefenen
dan een gewone school en dat dit meer autoverkeer
tot gevolg zal hebben. Appellanten hebben
dan ook terecht gesteld dat onvoldoende onderzoek
is uitgevoerd naar het aantal te verwachten verkeersbewegingen.
2.12. [appellanten sub 3] vrezen voor gevaarlijke verkeerssituaties.
2.12.1. In het kader van de voorbereiding van het plan
is namens de gemeenteraad onderzoek uitgevoerd naar
de luchtkwaliteit. Het betreft het onderzoek ‘Bestemmingsplan
Prinsenbeek, luchtkwaliteitsonderzoek’ van
2 november 2005 van DGMR Industrie, Verkeer en
Milieu B.V. (hierna: het luchtkwaliteitsonderzoek). In
dit onderzoek is een inschatting gemaakt van het aantal
verkeersbewegingen dat het plan op dit punt met
zich brengt. In het deskundigenbericht is gesteld dat
het aantal verkeersbewegingen waarmee in het luchtkwaliteitsonderzoek
rekening is gehouden te laag is.
De Afdeling ziet geen reden dit standpunt niet te volgen.
De Afdeling overweegt in dit verband dat bij de
berekeningen onder meer is uitgegaan van kencijfers
voor gewone scholen. De beoogde Apolloschool betreft
echter een zogenaamde Daltonschool. Niet onaannemelijk
is dat een dergelijke vorm van onderwijs een
grotere aantrekkingskracht op leerlingen uit de regio
zal uitoefenen dan een gewone school en dat dit meer
autoverkeer tot gevolg zal hebben. Appellanten hebben
dan ook terecht gesteld dat onvoldoende onderzoek is
uitgevoerd naar het aantal te verwachten verkeersbewegingen.
Gezien de totale hoeveelheid verkeersbewegingen
in het plangebied acht de Afdeling het echter
niet aannemelijk dat de onderschatting van de ver-
StAB 2 / 2008

78
Ruimtelijke ordening
keersintensiteiten zodanig zal zijn dat ook na correctie
hiervan de verkeersveiligheid in het uitwerkingsplan 08-59
niet gegarandeerd kan worden. (…)
ABRvS 13 februari 2008, nr. 200606822/1,
Minister V&W en staatssecretaris VROM/
’aanwijzing voor het luchtvaartterrein Maastricht’
In het luchtkwaliteitrapport wordt volgens het deskundigenbericht
geen volledig beeld gegeven van de
invloed van het A-besluit op de luchtkwaliteit, nu
onduidelijk is welke bijdragen zijn te verwachten vanwege
de verkeersaantrekkende werking als gevolg van
de aanwijzing alsook dat het groeipercentage van het
vrachtverkeer in algemene zin te laag is ingeschat.
Verweerders betogen dat is uitgegaan van maximaal
gebruik van de geluidsruimte in 2010 zodat een verslechtering
van de luchtkwaliteit daarna uitgesloten
is. Zoals uit de uitspraak van de Afdeling van 25 juli
2007, nr. 200602152/1 kan worden afgeleid, kan in
beginsel niet worden volstaan met luchtkwaliteitsonderzoeken
die alleen inzicht geven in de concentraties
luchtverontreinigende stoffen in het jaar 2010.
De verplichtingen uit het Blk 2005 gelden immers
ook nog daarna, zodat voor een ruimtelijke ontwikkeling
als hier in geding een doorkijk naar latere jaren
geboden is. Daarbij is van belang dat volgens de door
verweerders overgelegde stukken ook in de autonome
ontwikkeling een toename van het wegverkeer van de
A2 en het onderliggende wegennet wordt verwacht,
die invloed zal hebben op de concentraties luchtverontreinigende
stoffen na 2010. Uit het vorenstaande
volgt dat het bestreden besluit wat betreft het onderzoek
naar de luchtkwaliteit is genomen in strijd met
de vereiste zorgvuldigheid.
Besluit luchtkwaliteit 2005
2.2. Het A-besluit heeft betrekking op de indeling en
het gebruik van het luchtvaartterrein Maastricht en
legt voor zover thans van belang een tijdelijke en de
definitieve geluidszone met een grenswaarde van 35
Ke (hierna: 35 Ke-zone) en de geluidszone met een
grenswaarde van 47 bkl (hierna: 47 bkl-zone) vast.
Met het A-besluit vervalt het interim aanwijzingsbesluit
(hierna: IA-besluit) van 25 oktober 1994, nr. DGRLD/
VI/L94.007352 (Stcrt. 1994, 227), laatstelijk gewijzigd
bij besluit van 29 april 2004 (Stcrt. 2004, 90).
StAB 2 / 2008

Ruimtelijke ordening
79
2.14. Het besluit op bezwaar dateert van 24 augustus
2006, zodat het Besluit luchtkwaliteit 2005 (hierna:
Blk 2005) daarop van toepassing is. Gelet hierop
bestaat geen aanleiding om in te gaan op hetgeen
enkele appellanten hebben aangevoerd met betrekking
tot het Besluit luchtkwaliteit 2001.
2.15. De gemeente Meerssen, VGUVB en Milieufederatie,
Milieudefensie en VGUVB, [appellant sub 7] en
de gemeente Valkenburg en anderen voeren aan dat
het bestreden besluit is genomen in strijd met het Blk
2005. Ter onderbouwing daarvan hebben VGUVB
en Milieufederatie een onderzoek van SAVOL en de
gemeente Valkenburg en anderen een onderzoek van
KEMA overgelegd.
2.15.1. In het kader van de milieueffectrapportage van
maart 2004 is door TNO een onderzoek ingesteld naar
de luchtkwaliteit in algemene zin. Op 22 december
2004 is door TNO in het kader van het A-besluit een
uitgebreider aanvullend luchtkwaliteitsrapport uitgebracht.
In het kader van het besluit op bezwaar is op
5 januari 2006 door ADECS Airinfra (hierna: ADECS)
een geheel nieuw onderzoeksrapport uitgebracht,
waarin rekening is gehouden met de inwerkingtreding
van het Blk 2005 en de wijzigingen in verkeersprognoses
en verkeersimmissies. In het onderzoeksrapport
van ADECS wordt geconcludeerd dat in 2010 geen
overschrijdingen worden verwacht van de grenswaarden
die zijn gesteld in het Blk 2005.
2.15.2. Na het nemen van het bestreden besluit hebben
verweerders bij brief van 30 maart 2007 het
rapport ‘Luchtkwaliteit Maastricht Aachen Airport.
Aanvulling luchtkwaliteit Maastricht Aachen Airport
met bijdrage wegen Businesspark MAA’ van ADECS
van dezelfde datum overgelegd. Bij deze brief is ook
overgelegd de notitie ‘Luchtkwaliteit in het toekomstige
Businesspark Maastricht Aachen Airport’ van TNO van
13 april 2006.
Bij brief van 30 november 2007 hebben verweerders
ten slotte een notitie overgelegd van Cauberg-
Huygen van dezelfde datum met als bijlage daarbij het
rapport ‘Etmaalintensiteiten Businesspark MAA e.o.
2010 en 2015’ van DHV van 27 november 2007.
2.15.3. De Afdeling ziet geen aanleiding om in te gaan
op het betoog van enkele appellanten dat tussen het
rapport van TNO en dat van ADECS van 5 januari 2006
onverklaarbare verschillen bestaan. In deze procedure
behoeft wat betreft de luchtkwaliteit slechts te worden
beoordeeld of verweerders in het kader van het besluit
op bezwaar op grond van het onderzoeksrapport van
ADECS mochten concluderen dat wordt voldaan aan
het Blk 2005. Door ADECS is immers juist nader
onderzoek verricht omdat ten tijde van het besluit op
bezwaar de uitgangspunten en het toetsingskader van
het onderzoek van TNO waren achterhaald.
2.16. Ter onderbouwing van hun stelling dat het bestreden
besluit is genomen in strijd met het Blk 2005,
betogen VGUVB en Milieufederatie, Milieudefensie en
VGUVB en [appellant sub 7] onder meer dat verweerders
ten onrechte geen rekening hebben gehouden
met het extra wegverkeer dat de intensivering van het
gebruik van de luchthaven genereert.
2.16.1. Volgens bijlage E bij het A-besluit stijgt het aantal
passagiers van 360.000 in 2000 naar 1.106.045
in 2010 en de hoeveelheid vracht van 45.000 ton in
2000 naar 61.000 ton in 2010 met verdere groei tot
2015. Niet in geschil is dat deze toename zal leiden
tot meer wegverkeer van en naar de luchthaven. In het
rapport van ADECS is de extra verkeersaantrekkende
werking van de luchthaven echter buiten beschouwing
gelaten. In het deskundigenbericht staat over dit rapport
dat hierin geen volledig beeld wordt gegeven van
de invloed van het A-besluit op de luchtkwaliteit, nu
onduidelijk is welke bijdragen zijn te verwachten vanwege
de verkeersaantrekkende werking als gevolg van
de aanwijzing als ook dat het groeipercentage van het
vrachtverkeer in algemene zin te laag is ingeschat.
2.17. Ter onderbouwing van hun stelling dat het bestreden
besluit is genomen in strijd met het Blk 2005,
betogen de gemeente Valkenburg en anderen voorts
dat het rapport van ADECS zich ten onrechte beperkt
tot het jaar 2010.
2.17.1. Verweerders betogen dat is uitgegaan van
maximaal gebruik van de geluidsruimte in 2010 en dat
een verslechtering van de luchtkwaliteit daarna uitgesloten
is. Ook wijzen zij er op dat nog geen rekening
is gehouden met het zogeheten septemberpakket van
het Rijk.
2.17.2. Zoals uit de uitspraak van de Afdeling van 25
juli 2007, nr. 200602152/1 kan worden afgeleid, kan
StAB 2 / 2008

80
Ruimtelijke ordening
in beginsel niet worden volstaan met luchtkwaliteitsonderzoeken
die alleen inzicht geven in de concentraties
luchtverontreinigende stoffen in het jaar 2010. De verplichtingen
uit het Blk 2005 gelden immers ook nog
daarna, zodat voor een ruimtelijke ontwikkeling als hier
in geding een doorkijk naar latere jaren geboden is.
Daarbij is van belang dat volgens de door verweerders
overgelegde stukken ook in de autonome ontwikkeling
een toename van het wegverkeer van de A2 en het
onderliggende wegennet wordt verwacht, die invloed
zal hebben op de concentraties luchtverontreinigende
stoffen na 2010. Deze groei wordt onder meer veroorzaakt
door ontwikkelingen in de directe omgeving
van de luchthaven die al voldoende concreet waren ten
tijde van het nemen van het bestreden besluit, zoals
de uitbreiding van het bedrijventerrein Bamford en de
aanleg van bedrijventerreinen Businesspark Maastricht
Aachen Airport. Deze ontwikkelingen zullen echter in
2010 niet al volledig zijn gerealiseerd. (…)
2.19. De Afdeling ziet in de na het bestreden besluit
door verweerders overgelegd rapporten en notities
geen aanleiding zelf in de zaak te voorzien of de rechtsgevolgen
in stand te laten.
De notitie van Cauberg-Huygen en het rapport van
DHV uit 2007 zijn door verweerders zo laat in de procedure
gebracht, dat appellanten daarop niet inhoudelijk
hebben kunnen reageren. Nog daargelaten dat
de notitie van Cauberg-Huygen is beperkt tot alleen
de concentraties NO2 in alleen het jaar 2010, ziet de
Afdeling dan ook aanleiding deze stukken wegens strijd
met een goede procesorde niet inhoudelijk in de beoordeling
te betrekken.
Het aanvullende rapport van ADECS van 30 maart
2007 en de notitie van TNO van 13 april 2006 zijn
gebaseerd op nieuwe gegevens die niet eerder in deze
procedure zijn gehanteerd. Het betreft in het bijzonder
etmaalintensiteiten ten gevolge van de ontwikkeling
van het Businesspark Maastricht Aachen Airport,
zoals berekend door DHV in 2005. Het desbetreffende
rapport is echter niet bij de stukken gevoegd, waardoor
deze niet zijn te herleiden. Voorts acht de Afdeling
van belang dat het hiervoor al genoemde rapport
van DHV van 2007 meer recente etmaalintensiteiten
bevat ten gevolge van de ontwikkeling van het Businesspark
Maastricht Aachen Airport, zodat mag worden
aangenomen dat de eerdere etmaalintensiteiten uit
2005 inmiddels zijn achterhaald. Voorts is onduidelijk
of in de etmaalintensiteiten ook het extra verkeer van
en naar de luchthaven door de verwachte toename van
het passagiersverkeer en vrachtvervoer is verwerkt.
Daarnaast zijn het aanvullende rapport en de notitie
door appellanten ook op andere punten gemotiveerd
bestreden, onder meer ten aanzien van de locaties
waar de te verwachten luchtkwaliteit is onderzocht en
de afstand tot de wegas, de toegepaste dubbeltelling
op de Europalaan en het gehanteerde bebouwings- en
snelheidstype. Ten slotte staat vast dat daarin, evenals
in het rapport van 5 januari 2006, wordt uitgegaan
van de niet door verweerders aannemelijk gemaakte
veronderstelling dat de bijdrage van het luchtverkeer
na 2010 constant blijft.
2.19.1. De Afdeling overweegt ten overvloede dat het
wenselijk is dat verweerders bij het nemen van een
nieuw besluit op bezwaar de resultaten en de conclusies
van de verschillende onderzoeken naar de luchtkwaliteit
voor zover mogelijk weergeven in één rapport.
StAB 2 / 2008

08-60
ABRvS 20 februari 2008, nr. 200608665/1, Ooststellingwerf/bestemmingsplan
‘Buitengebied’
De vraag of een ontheffing op grond van de Ffw nodig
is en zo ja, of deze ontheffing kan worden verleend,
komt in beginsel pas aan de orde in de procedure
op grond van de Ffw. Dat doet er echter niet aan af
dat het college van burgemeester en wethouders de
gevolgen voor beschermde soorten ook in de in het
kader van de vrijstellingverlening te maken afweging
moet betrekken. Het opnemen in de voorschriften van
de verplichting tot het uitvoeren van een Flora- en
faunawettoets biedt in dat kader een waarborg van
het uitvoeren van een ecologische toets naar de aanwezigheid
van beschermde soorten waarmee voorts
kan worden bepaald in hoeverre zich strijdigheden
met de Ffw zullen kunnen voordoen. Een dergelijke
toets zou in het kader van de vrijstellingverlening ook
zonder uitdrukkelijk voorschrift nodig zijn. Dit maakt
evenwel niet dat het voorschrift niet had mogen worden
opgenomen. Wat betreft de verplichting tot het
uitvoeren van een Flora- en faunawettoets bij het
verlenen van een aanlegvergunning, als bedoeld in
artikel 7, zevende lid, van de planvoorschriften, overweegt
de Afdeling in vergelijkbare zin.
Flora- en faunawet, artikel 7, zevende lid
Wet op de Ruimtelijke Ordening, artikel 15
2.40. LTO Noord en [appellante sub 7] stellen dat
verweerder ten onrechte heeft ingestemd met de voorwaarde
van het uitvoeren van een Flora- en faunawettoets
voor het verlenen van vrijstelling en aanlegvergunning
ingevolge artikel 7, vierde en zevende lid, van
de planvoorschriften.
LTO Noord acht deze toets, gelet op de verplichtingen
die reeds bestaan op grond van de Flora- en faunawet
(hierna: Ffw), onnodig.
[appellante sub 7] acht onduidelijk wat onder de
voorwaarde moet worden verstaan. Verder is zij van
mening dat niet alle in artikel 7, zevende lid, genoemde
werkzaamheden een Flora- en faunawettoets rechtvaardigen.
Ruimtelijke ordening
81
2.41. Artikel 7 van de planvoorschriften ziet op de
bestemming ‘Agrarisch gebied met hoge landschappelijke
en natuurlijke waarden’.
In het vierde lid, onder a, is het college van burgemeester
en wethouders voor verschillende situaties
de bevoegdheid toegekend vrijstelling te verlenen.
Ingevolge het bepaalde onder c dient alvorens de vrijstelling
te verlenen, voor zover wordt gebouwd buiten
het bouwvlak dan wel de begrensde aanduidingen, een
Flora- en faunawettoets te zijn uitgevoerd.
Ingevolge het zevende lid, onder a, kan het college
van burgemeester en wethouders voor de in dat
lid opgesomde werken of werkzaamheden aanlegvergunning
verlenen. Ingevolge het bepaalde onder e dient
alvorens de onder a bedoelde vergunning te verlenen,
een Flora- en faunawettoets te zijn uitgevoerd.
Ingevolge artikel 1, onder nn, van de planvoorschriften
wordt onder een Flora- en faunawettoets verstaan
een toets waarbij is onderzocht of op voorhand
redelijkerwijs is te verwachten dat een ontheffing op
grond van de Ffw, indien vereist, zal worden verleend.
2.42. Anders dan [appellante sub 7] acht de Afdeling,
gelet op de omschrijving in artikel 1, onder nn, van de
planvoorschriften, voldoende duidelijk wat volgens het
plan onder een Flora- en faunawettoets moet worden
verstaan. In het kader van deze toets dient te worden
nagegaan wat de gevolgen kunnen zijn van een ingreep
voor beschermde planten- en diersoorten en of de Ffw
aan de ingreep in de weg kan staan. De vraag tot hoe
ver de onderzoeksplicht strekt, kan per geval verschillen
en kan in de bestemmingsplanprocedure niet verder
aan de orde komen.
2.42.1. Over de verplichting tot het uitvoeren van een
Flora- en faunawettoets bij het verlenen van vrijstelling,
als bedoeld in artikel 7, vierde lid, van de planvoorschriften,
overweegt de Afdeling als volgt.
De mogelijkheid tot het verlenen van vrijstelling op
grond van artikel 15 van de WRO betreft een discretionaire
bevoegdheid voor het college van burgemeester
en wethouders. Het dient bij de verlening van vrijstelling
niet alleen te toetsen aan de in de vrijstellingsbepaling
opgenomen criteria maar tevens een afweging van
alle relevante belangen te maken.
Aannemelijk is dat op de gronden met de bestemming
‘Agrarisch gebied met hoge landschappelijke en
natuurlijke waarden’ beschermde soorten op grond van
de Ffw voorkomen. Gelet hierop bestaan er aanwijzin-
StAB 2 / 2008

82
gen dat voor de uitvoering van een ruimtelijke ingreep
in het onderhavige gebied, zoals de uitvoering van een
bouwplan, een ontheffing nodig kan zijn op grond van
de Ffw. De vraag of een ontheffing op grond van de
Ffw nodig is en zo ja, of deze ontheffing kan worden
verleend, komt in beginsel pas aan de orde in de procedure
op grond van de Ffw. Dat doet er echter niet
aan af dat het college van burgemeester en wethouders
de gevolgen voor beschermde soorten ook in de
in het kader van de vrijstellingverlening te maken afweging
moet betrekken. Het opnemen in de voorschriften
van de verplichting tot het uitvoeren van een Flora- en
faunawettoets biedt in dat kader een waarborg van het
uitvoeren van een ecologische toets naar de aanwezigheid
van beschermde soorten waarmee voorts kan
worden bepaald in hoeverre zich strijdigheden met de
Ffw zullen kunnen voordoen. Een dergelijke toets zou
in het kader van de vrijstellingverlening ook zonder
uitdrukkelijk voorschrift nodig zijn. Dit maakt evenwel
niet dat het voorschrift niet had mogen worden opgenomen.
2.42.2. Wat betreft de verplichting tot het uitvoeren
van een Flora- en faunawettoets bij het verlenen van
een aanlegvergunning, als bedoeld in artikel 7, zevende
lid, van de planvoorschriften, overweegt de Afdeling
in vergelijkbare zin als in 2.42.1. Ook bij de beslissing
omtrent verlening van een aanlegvergunning kan de uitkomst
van een Flora- en faunawettoets van belang zijn
met het oog op de vraag of afbreuk wordt gedaan aan
de met het aanlegvergunningenstelsel te beschermen
waarden. Een dergelijke toets kan bijdragen aan de
bescherming van de aan de gronden gegeven bestemming.
Voor zover het betreft de bedrijfsvoering van
[appellante sub 7] is nog van belang dat de werken of
werkzaamheden die binnen het kader van het normale
onderhoud en natuurbeheer vallen, ingevolge artikel
7, zevende lid, onder b, van de planvoorschriften zijn
uitgezonderd van de aanlegvergunningplicht. Voor die
werkzaamheden is dan ook geen Flora- en faunawettoets
vereist.
Ruimtelijke ordening
08-61
ABRvS 5 maart 2008, nr. 200705350/1, Minister
LNV/handhaving
Anders dan de rechtbank overweegt de Afdeling dat,
mede gelet op de door de Dassenwerkgroep ter zitting
gegeven toelichting, aanleiding bestaat te twijfelen
aan de juistheid van de bevindingen van de deskundigen
van de minister en het Rijk. Daarbij wordt
in aanmerking genomen dat deze deskundigen, in
tegenstelling tot de Dassenwerkgroep, niet bestendig
hebben onderzocht hoe de dassenpopulatie zich
heeft ontwikkeld na het in gebruik nemen van de
golfbaan en de nadien getroffen maatregelen om verstoring
van de dassen te voorkomen, maar zich hebben
beperkt tot incidentele veldbezoeken. Daardoor
hebben zij niet kunnen vaststellen of de dassenpopulatie
op de golfbaan aanmerkelijk is afgenomen sinds
het in gebruik nemen van de baan. In een zodanige
afname van de populatie zou een aanwijzing kunnen
zijn gelegen voor de conclusie dat het gebruik
van de baan de dassen verstoort. In dit verband is
van belang dat van de zijde van de minister aangevoerde
indicaties van dassenactiviteiten door de Dassenwerkgroep
ter zitting van de Afdeling gemotiveerd
zijn bestreden. De minister heeft onvoldoende onderzoek
verricht om vast te stellen of het door de Dassenwerkgroep
geschetste beeld van een uitstervende
dassenpopulatie als gevolg van verstoring door het
gebruik van de golfbaan, juist is.
Flora- en Faunawet, artikel 10, 11en 112, eerste
lid
1. Procesverloop
Bij besluit van 21 juni 2005 heeft de minister van
Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (hierna: de
minister) het verzoek van appellante (hierna: de Dassenwerkgroep)
om, samengevat weergegeven, handhavend
op te treden tegen de verstoring van een dassenpopulatie
door het gebruik van de golfbaan in het
bestemmingsplangebied ‘Backerbosch’ te Cadier en
Keer (hierna: de golfbaan), afgewezen.
Bij besluit verzonden op 28 maart 2006, heeft
de minister het door de Dassenwerkgroep daartegen
gemaakte bezwaar gedeeltelijk gegrond verklaard, het
StAB 2 / 2008

Ruimtelijke ordening
83
besluit van 21 juni 2005 herroepen en voornoemd verzoek
van de Dassenwerkgroep wederom afgewezen.
Bij uitspraak van 15 juni 2007, verzonden op
dezelfde dag, heeft de rechtbank Maastricht (hierna:
de rechtbank) het door de Dassenwerkgroep daartegen
ingestelde beroep ongegrond verklaard. (…)
2.1. Ingevolge artikel 10 van de Flora- en Faunawet
(hierna: Ffw), is het verboden dieren, behorende tot
een beschermde inheemse diersoort, opzettelijk te verontrusten.
Ingevolge artikel 11 is het verboden nesten, holen,
of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen
van dieren, behorende tot een beschermde
inheemse diersoort, te beschadigen, te vernielen, uit te
halen, weg te nemen of te verstoren.
Ingevolge artikel 112, eerste lid, is de minister
bevoegd tot toepassing van bestuursdwang ter handhaving
van het bij of krachtens deze wet bepaalde.
2.2. Bij besluiten van 23 januari 2006 en 9 februari
2006 heeft de minister aan Onder Bakkerbosch Investerings-
en beleggingsmaatschappij B.V., destijds eigenaresse
van de golfbaan, ontheffing verleend van het
in artikel 11 van de Ffw neergelegde verbod, teneinde
enkele nader omschreven fysieke maatregelen op en
rond de golfbaan te nemen. De minister stelt zich in het
bestreden besluit op het standpunt dat met het nemen
van deze maatregelen een voldoende grote rustzone is
gecreëerd rond de bewoonde dassenburcht in de nabijheid
van de golfbaan. Op grond van de bevindingen
van een door hem geraadpleegde ecoloog acht hij het
gebruik van de golfbaan aldus niet langer in strijd met
in de Ffw opgenomen verbodsbepalingen.
2.3. De Dassenwerkgroep bestrijdt het oordeel van de
rechtbank dat de minister in redelijkheid van handhavend
optreden jegens Het Rijk, thans eigenaresse van
de golfbaan, heeft kunnen afzien. Daartoe voert zij
aan dat het gebruik van de banen 13 en 14, die zich
in de directe nabijheid van de dassenburchten bevinden,
overtreding van de artikelen 10 en 11 van de Ffw
met zich meebrengt. Dit doet zich volgens de Dassenwerkgroep
met name voor wanneer deze banen in de
zomermaanden na zeven uur ’s avonds, het moment
waarop de dassen actief worden en gaan foerageren,
worden bespeeld. De dassen worden verstoord omdat
zij golfspelers op de baan kunnen zien, horen en ruiken,
aldus de Dassenwerkgroep.
2.3.1. Zoals de minister ter zitting uitdrukkelijk heeft
erkend, bestaat er geen reden te twijfelen aan de deskundigheid
van [voorzitter] van de Dassenwerkgroep.
De Dassenwerkgroep heeft onweersproken gesteld dat
[voorzitter] zich reeds langdurig bezighoudt met het
observeren en bestuderen van de das in Limburg en
dat hij sinds 1993 bekend is met de dassenpopulatie
op de locatie waar thans de golfbaan is gelegen.
Daarnaast is onweersproken dat onder meer de Dienst
Landelijk Gebied, een agentschap van het Ministerie
van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, hem bij
verschillende projecten als deskundige om advies heeft
gevraagd.
De door de minister geraadpleegde ecoloog is
evenals een door Het Rijk ingeschakelde deskundige
sinds enkele jaren bekend met de dassenburcht op de
golfbaan.
2.3.2. De rechtbank heeft terecht vastgesteld dat de
Dassenwerkgroep enerzijds en de deskundigen van de
minister en Het Rijk anderzijds, van mening verschillen
over de vraag welke betekenis moet worden toegekend
aan de sporen van dassenactiviteit nabij de
golfbaan. De Dassenwerkgroep heeft uitgebreid en
onderbouwd toegelicht dat het aantal op en rond de
golfbaan levende dassen, sinds het in gebruik nemen
van de baan is afgenomen. Ter zitting heeft de Dassenwerkgroep
onder meer aan de hand van recente
foto’s inzichtelijk gemaakt dat grote delen van de dassenburcht
nabij de golfbaan zijn begroeid met vegetatie.
Onweersproken is dat deze begroeide delen van de
dassenburcht reeds gedurende een langere periode niet
meer door dassen worden gebruikt. Voorts is onweersproken
dat zich op de golfbaan geen kraamburcht
meer bevindt. De minister heeft evenmin gemotiveerd
betwist dat de dassenpopulatie op de golfbaan sinds
enkele jaren geen jongen meer voortbrengt. De enkele
stelling van de minister dat bij een veldbezoek pootafdrukken
zijn waargenomen die mogelijk van een jonge
das afkomstig zijn, is hiervoor niet voldoende.
De door de minister en Het Rijk geraadpleegde
deskundigen brengen daartegen in dat er geen aanwijzingen
zijn die erop duiden dat de dassen op en rond
de golfbaan niet gedijen. Zij hebben te kennen gegeven
dat zij niet hebben kunnen vaststellen dat de dassen in
de burchten rond de golfbaan door het gebruik van de
baan worden verstoord.
StAB 2 / 2008

84
2.4. Anders dan de rechtbank overweegt de Afdeling
dat, mede gelet op de door de Dassenwerkgroep ter
zitting gegeven toelichting, aanleiding bestaat te twijfelen
aan de juistheid van de bevindingen van de deskundigen
van de minister en Het Rijk. Daarbij wordt
in aanmerking genomen dat deze deskundigen, in
tegenstelling tot de Dassenwerkgroep, niet bestendig
hebben onderzocht hoe de dassenpopulatie zich heeft
ontwikkeld na het in gebruik nemen van de golfbaan
en de nadien getroffen maatregelen om verstoring van
de dassen te voorkomen, maar zich hebben beperkt
tot incidentele veldbezoeken. Daardoor hebben zij niet
kunnen vaststellen of de dassenpopulatie op de golfbaan
aanmerkelijk is afgenomen sinds het in gebruik
nemen van de baan. In een zodanige afname van de
populatie zou een aanwijzing kunnen zijn gelegen voor
de conclusie dat het gebruik van de baan de dassen
verstoort. Dat tijdens de veldbezoeken dassenactiviteit
is waargenomen op grond waarvan is geconcludeerd
dat zich nog dassen in de burchten rond de golfbaan
bevinden, vormt tegen deze achtergrond een onvoldoende
motivering van het standpunt van de minister
dat geen reden tot zorg bestaat met betrekking tot het
welzijn van de dassenpopulatie op de golfbaan. Dit
klemt temeer nu de Dassenwerkgroep niet bestrijdt dat
zich op het terrein nog dassen bevinden, maar gemotiveerd
heeft betoogd dat hun aantal is afgenomen en
verder afneemt als gevolg van verstoringen door het
gebruik van de baan. In dit verband is van belang dat
van de zijde van de minister aangevoerde indicaties van
dassenactiviteiten door de Dassenwerkgroep ter zitting
van de Afdeling gemotiveerd zijn bestreden.
De minister heeft onvoldoende onderzoek verricht
om vast te stellen of het door de Dassenwerkgroep
geschetste beeld van een uitstervende dassenpopulatie
als gevolg van verstoring door het gebruik van de
golfbaan, juist is.
Ruimtelijke ordening
08-62
ABRvS 5 maart 2008, nr. 200703013/1, Delft/bestemmingsplan
‘Gedeeltelijke herziening bestemmingsplan
Schieoeversnoord en zuid – omgeving
station Delft Zuid’
Het college van gedeputeerde staten van Zuid-Holland
heeft in navolging van de gemeenteraad van
Delft in redelijkheid een groter belang kunnen toekennen
aan de herstructurering en opwaardering van
het bedrijventerrein dan aan het ongewijzigde behoud
van het bedrijf op de huidige locatie. De belangen
van Battrex zijn voldoende onderkend en daarmee
is voorts voldoende rekening gehouden. Ook is voldoende
aannemelijk dat het bedrijf van appellanten
binnen de planperiode zal worden verplaatst. Onder
de voornoemde omstandigheden heeft het college in
redelijkheid kunnen instemmen met de keuze van de
raad voor een bestemming waarbij het bedrijf niet als
zodanig wordt bestemd en de bedrijfsvoering onder
het overgangsrecht kan worden voortgezet totdat verplaatsing
een feit is.
2.3. Het plan is opgesteld in verband met het voornemen
om het bedrijventerrein Schieoevers te herstructureren
en op te waarderen. Dit plan ziet op het gedeelte
van het bedrijventerrein nabij station Delft Zuid.
Battrex betoogt in beroep dat het college ten
onrechte goedkeuring heeft verleend aan de plandelen
met de bestemmingen ‘Uit te werken gebied voor
bedrijven’, ‘Uit te werken gebied voor kantoren’ en ‘Uit
te werken gebied voor openbare ruimte’.
2.6. Onder verwijzing naar het voorheen geldende plan
is het volgens Battrex onjuist dat een legaal gevestigd
bedrijf thans niet als zodanig is bestemd, dan wel
slechts is toegestaan, indien aan stringente voorwaarden
wordt voldaan. Battrex is niet van plan het bedrijf
te verplaatsen of te beëindigen. (…)
2.6.1. Blijkens de in het plan opgenomen uitwerkingsregels
zullen in beginsel alleen bedrijven uit de
categorieën 1, 2 en 3.1 zijn toegestaan in het uitwerkingsplan.
Ingevolge artikel 3, tweede lid, onder i,
van de planvoorschriften zijn categorie 3.2-bedrijven
enkel toegestaan indien deze naar aard en invloed op
de omgeving, gelet op de specifieke werkwijze of bij-
StAB 2 / 2008

Ruimtelijke ordening
85
zondere verschijningsvorm alsmede getoetst aan de
aangegeven maatgevende milieuaspecten, geacht kunnen
worden te behoren tot maximaal categorie 3.1 en
indien de kwaliteit van de leefomgeving niet nadelig
wordt beïnvloed, waarbij geldt dat het om een arbeidsintensieve
functie gaat (minimaal 100 werknemers per
hectare).
Gelet op de huidige bedrijfsvoering heeft de raad
zich op het standpunt gesteld dat het hoogst onwaarschijnlijk
is dat Battrex aan deze eisen zal kunnen voldoen,
hetgeen betekent dat als uitgangspunt is genomen
dat er geen uitwerking mogelijk is waarbij het
bedrijf in het plangebied kan worden gehandhaafd.
Het bedrijf is derhalve niet als zodanig bestemd. Voorts
staat vast dat de opstallen waarin het bedrijf zich
bevindt (‘De Schiehal’) niet als zodanig zijn bestemd.
Het betreft echter een bestaand legaal bedrijf zodat
het bedrijf ingevolge de in artikel 16 van de planvoorschriften
opgenomen overgangsbepaling kan worden
voortgezet.
2.6.2. De Afdeling stelt voorop dat aan een geldend
bestemmingsplan geen blijvende rechten kunnen worden
ontleend. De raad kan op grond van gewijzigde
planologische inzichten en na afweging van alle betrokken
belangen andere bestemmingen en voorschriften
voor gronden vaststellen. Bestaand legaal gebruik dient
uit een oogpunt van rechtszekerheid in het algemeen
dienovereenkomstig te worden bestemd. Dit uitgangspunt
kan onder meer uitzondering vinden, indien het
als zodanig bestemmen van bestaand legaal gebruik
op basis van nieuwe inzichten niet in overeenstemming
is met een goede ruimtelijke ordening en het belang bij
de beoogde nieuwe bestemming zwaarder weegt dan
de gevestigde rechten en belangen. Daarnaast moet
met het oog op de gevestigde rechten en belangen aannemelijk
zijn dat de beoogde bestemming binnen de
planperiode wordt verwezenlijkt. Bij de bepaling van
het gewicht dat aan de gevestigde rechten en belangen
moet worden toegekend, dient onder meer een rol
te spelen de vraag of het bedrijf van Battrex binnen
de planperiode kan worden verplaatst dan wel of een
toereikende financiële tegemoetkoming kan worden
verstrekt.
2.6.3. Aan het plan ligt een visiedocument ten grondslag
waarin de in het plan voorziene ontwikkeling van
het bedrijventerrein naar een meer intensief en hoogwaardig
grondgebruik deel uitmaakt van de opwaardering
van de omgeving rond station Delft Zuid, een
pilot in het zogenoemde concept Stedenbaan van het
bestuurlijk platform Zuidvleugel. Het belang van herstructurering
van het bedrijventerrein en opwaardering
naar een hoogwaardige kantorenlocatie is uitgebreid
gemotiveerd in de plantoelichting en in het vaststellingsbesluit.
Het college heeft in navolging van de
raad in redelijkheid een groter belang kunnen toekennen
aan de herstructurering en opwaardering van het
bedrijventerrein dan aan het ongewijzigde behoud van
het bedrijf op de huidige locatie. Uit de stukken en het
verhandelde ter zitting kan worden afgeleid dat bij de
vaststelling onderscheidenlijk de goedkeuring van het
plan is onderzocht of de gevestigde belangen van Battrex
bij voortzetting van de bedrijfsvoering ter plaatse
moeten wijken voor de belangen die zijn gemoeid met
de bestemmingswijziging. De belangen van Battrex
zijn voldoende onderkend en daarmee is voorts voldoende
rekening gehouden. De raad heeft zich rekenschap
gegeven van het feit dat het bedrijf ten gevolge
van het plan dient te worden verplaatst. Anders dan
Battrex kennelijk meent is niet vereist dat zij zelf het
voornemen tot verplaatsing of beëindiging hebben. In
zijn reactie op het beroepschrift heeft de raad naar
voren gebracht dat, indien noodzakelijk, de bereidheid
bestaat het middel van onteigening in te zetten. Inmiddels
is duidelijk dat in dit geval deze stap niet nodig
is omdat de gronden waarop en de bedrijfshal waarin
het bedrijf is gevestigd niet in eigendom zijn bij Battrex
maar worden gehuurd van een derde en zijn verkocht
aan projectontwikkelaar TCN. Deze projectontwikkelaar
is een van de partijen die de herstructurering van
het bedrijventerrein ter hand zal nemen en die inmiddels
een aanzienlijke grondpositie in het plangebied
heeft verworven. In de stukken bevindt zich een verklaring
van TCN dat deze voornemens is het huurcontract
met appellanten, door middel van de geëigende civiele
procedure met de daaraan verbonden schadeloosstelling,
te beëindigen omdat binnen 5 tot 8 jaar en derhalve
binnen de planperiode, zal worden overgegaan
tot sloop van de Schiehal en herontwikkeling van het
bedrijventerrein. Hiermee is voldoende aannemelijk dat
het bedrijf van appellanten binnen de planperiode zal
worden verplaatst. Uit de stukken en het verhandelde
ter zitting is verder gebleken dat de raad het bedrijf
graag binnen de gemeentegrenzen wenst te behouden
en dat de beschikbaarheid van vervangende locaties
wordt onderzocht, met name in de Harnaschpolder en
op bedrijventerrein Technopolis. Onder de voornoemde
StAB 2 / 2008

86
omstandigheden heeft het college in redelijkheid kunnen
instemmen met de keuze van de raad voor een
bestemming waarbij het bedrijf niet als zodanig wordt
bestemd en de bedrijfsvoering onder het overgangsrecht
kan worden voortgezet totdat verplaatsing een
feit is. (…)
Ruimtelijke ordening
08-63
ABRvS 12 maart 2008, nr. 200604662/1,
Amsterdam/bestemmingsplan ‘Mahler 4’
Uit de stukken en ter zitting is gebleken dat een aanvaardbaar
windklimaat in ieder geval niet kan worden
verwezenlijkt zonder het treffen van maatregelen,
waaronder het planten van begroeiing. Gelet hierop
kon verweerder, daargelaten de intenties van het
gemeentebestuur om de bedoelde maatregelen te
treffen, niet volstaan met de stelling dat de begroeiing
zal worden geplant, temeer nu in de planvoorschriften
geen regeling is opgenomen ter beperking van
windhinder, zoals een nadere eisenregeling zoals die
op dit punt wel is opgenomen in het bestemmingsplan
‘Gershwin’. Afdeling komt gezien het deskundigenbericht
tot de conclusie dat niet is aangetoond
dat de door het gemeentebestuur van Amsterdam
gehanteerde GGD-achtergrondwaarden gelijkwaardig
zijn aan de door het RIVM geleverde achtergrondwaarden,
zodat niet kan worden uitgesloten dat het
TNO-rapport en het IBA-rapport onjuiste uitkomsten
bevatten. Derhalve moet worden geoordeeld dat verweerder
zijn standpunt dat het Blk 2005 niet aan
goedkeuring in de weg staat, niet op deze rapporten
heeft kunnen baseren.
Besluit luchtkwaliteit 2005, artikelen 6 en 7
Meetregeling luchtkwaliteit 2005, artikelen 17 en
18
Wet van 11 oktober 2007 tot wijziging van de Wet
milieubeheer (luchtkwaliteitseisen), artikel V
2.2. Het bestemmingsplan ‘Mahler 4’ (hierna: het
plan) maakt deel uit van het project Zuidas dat is voorzien
langs de A10 Zuid in Amsterdam. De Zuidas wordt
ontwikkeld tot een gebied voor wonen, werken en voorzieningen.
Het plangebied, dat voornamelijk voorziet in
kantoorgelegenheid, wordt begrensd door de zuidzijde
van de waterloop gelegen aan de Spoorslag in het noorden,
de Gustav Mahlerlaan in het zuiden, de Buitenveldertselaan
in het westen en de Van Leijenberghlaan in
het oosten. Verweerder heeft het plan goedgekeurd.
2.9. [appellant] stelt zich op het standpunt dat het
onderzoek naar de windhinder ondeugdelijk is. Volgens
appellant is sprake van ernstige windhinder.
StAB 2 / 2008

Ruimtelijke ordening
87
2.9.1. Voorafgaand aan de planvaststelling is onderzoek
verricht naar de invloed van de in het plan mogelijk
gemaakte hoogbouw ten aanzien van onder meer
windhinder. De resultaten zijn neergelegd in het rapport
‘Plangebied Zuidas Amsterdam, deelgebied Mahler 4.
Windhinderonderzoek met betrekking tot de Hoogbouweffectrapportage’,
gedateerd 19 mei 2000, opgesteld
door adviesbureau Peutz & Associes b.v. Appellant stelt
dat de rapportage verouderd is en uitgaat van onjuiste
uitgangspunten. Verweerder heeft zich terecht op het
standpunt gesteld dat de maximale bouwhoogten die
in het plan zijn toegestaan en derhalve de uitgangspunten
waarvan is uitgegaan bij de beoordeling van de
windhinder, ongewijzigd zijn sinds de vaststelling van
de rapportage. In de voornoemde rapportage wordt
geconcludeerd dat realisering van het plan zonder aanvullende
begroeiing langs de wegen rondom het plan
binnen het plangebied een overwegend matig windklimaat
geeft, terwijl aan de randen van het plangebied
op diverse plaatsen een slecht windklimaat verwacht
mag worden. Voorts wordt geconcludeerd dat met de
geplande bomenbegroeiing nog een matig doch overwegend
acceptabel windklimaat binnen het plangebied
wordt verwacht. Teneinde te voorkomen dat een onacceptabel
windklimaat wordt gecreëerd, wordt geadviseerd
om nader onderzoek te verrichten tijdens het
uitwerken van de bouwplannen.
2.9.2. Onbestreden is dat de windhinder in het plangebied
zal toenemen. Voorts is ter zitting komen vast te
staan dat de windeffecten afhankelijk zijn van het architectonische
ontwerp van de gebouwen. In dit kader is
uit de stukken en ter zitting gebleken dat een aanvaardbaar
windklimaat in ieder geval niet kan worden verwezenlijkt
zonder het treffen van maatregelen, waaronder
het planten van begroeiing. Gelet hierop kon verweerder,
daargelaten de intenties van het gemeentebestuur
om de bedoelde maatregelen te treffen, niet volstaan
met de stelling dat de begroeiing zal worden geplant,
temeer nu in de planvoorschriften geen regeling is opgenomen
ter beperking van windhinder, zoals een nadere
eisenregeling zoals die op dit punt wel is opgenomen
in het bestemmingsplan ‘Gershwin’. Verweerder heeft
zich niet in redelijkheid op het standpunt kunnen stellen
dat een aanvaardbaar windklimaat is gewaarborgd.
2.11. [appellant] voert aan dat sprake is van strijd met
het Besluit luchtkwaliteit 2005 (hierna: het Blk 2005).
In dit verband stelt appellant zich onder meer op het
standpunt dat de meetmethode die is toegepast om de
luchtkwaliteit te bepalen niet correct is en dat derhalve
geen gebruik mocht worden gemaakt van de GGDwaarden.
2.11.1. Op 15 november 2007 is de Wet van 11 oktober
2007 tot wijziging van de Wet milieubeheer (luchtkwaliteitseisen)
(hierna: de Wet luchtkwaliteitseisen)
in werking getreden.
Ingevolge artikel V, voor zover thans van belang,
zijn titel 5.2 van de Wm, bijlage 2 van die wet en de op
titel 5.2 berustende bepalingen niet van toepassing op
een vóór het tijdstip van inwerkintreding van deze wet
met toepassing van artikel 7 van het Blk 2005 vastgesteld
besluit.
Ten tijde van het besluit tot vaststelling van het
plan vormden het Blk 2005 en de Meetregeling luchtkwaliteit
2005 (hierna: de Meetregeling) het wettelijk
kader, zodat die regelingen op dit geschil van toepassing
zijn.
2.11.2. Ten aanzien van de stelling van de gemeenteraad
dat [appellant], gelet op artikel V van de Wet
luchtkwaliteitseisen, de gevolgen voor de luchtkwaliteit
in deze procedure niet meer kan aanvoeren,
aangezien hij dit reeds eerder aan de orde had kunnen
stellen, overweegt de Afdeling het volgende.
Daargelaten de vraag of artikel V van de Wet luchtkwaliteitseisen
van toepassing is op het onderhavige
geding, had appellant naar het oordeel van de Afdeling
de gevolgen voor de luchtkwaliteit niet eerder in
een rechterlijke procedure aan de orde kunnen stellen
nu de ontwikkelingen waarin het onderhavige
plan voorziet niet eerder in een appellabel besluit zijn
neergelegd. Gelet hierop bestaat dan ook geen aanleiding
om de beroepsgrond van [appellant] ten aanzien
van de gevolgen voor de luchtkwaliteit thans buiten
beschouwing te laten.
2.11.3. In artikel 6 van het Blk 2005 is bepaald dat
bij ministeriële regeling voor de toepassing van het Blk
2005 regels worden gesteld aangaande de wijze van
meten en berekenen en de frequentie daarvan. De in
dit artikel bedoelde regeling is de Meetregeling. De
Meetregeling bevat, samen met paragraaf 3 van het
Blk 2005, bepalingen over de wijze waarop luchtkwaliteit
in agglomeraties en andere zones moet worden
bepaald, zoals dat op grond van de richtlijnen 96/62/
EG en 1999/30/EG in iedere lidstaat moet gebeuren.
StAB 2 / 2008

88
Ruimtelijke ordening
Ingevolge artikel 17 van de Meetregeling, wordt
voor de analyse van stikstofdioxide gebruik gemaakt
van:
a. de methode beschreven in ISO 7996: 1985 Lucht,
Bepalingen van massaconcentraties van stikstofoxiden,
chemoluminescentiemethode, dan wel van
b. een andere methode met behulp waarvan resultaten
kunnen worden verkregen die gelijkwaardig zijn
aan de met gebruikmaking van de onder a, genoemde
methode verkregen resultaten.
Ingevolge artikel 18, wordt voor de monsterneming en
meting van zwevende deeltjes (PM10) gebruik gemaakt
van:
a. de methode beschreven in prEN12341, Air Quality-
Field Test Procedure to Demonstrate Reference Equivalence
of Sampling Methods for de PM10 fraction of
particulate matter, dan wel van
b. een andere methode met behulp waarvan resultaten
kunnen worden verkregen die gelijkwaardig zijn aan de
met gebruikmaking van de onder a genoemde methode
verkregen resultaten, dan wel van
c. een andere methode die een constante samenhang
heeft met de onder a genoemde methode.
Op de met deze methode verkregen resultaten wordt
een correctiefactor toegepast, teneinde resultaten te
verkrijgen die gelijkwaardig zijn aan de met gebruikmaking
van de onder a genoemde methode, verkregen
resultaten.
2.11.4. Bij het ten behoeve van het plan uitgevoerde
onderzoek naar de luchtkwaliteit is gebruik gemaakt
van achtergrondconcentraties die zijn gebaseerd op
meetgegevens van de GGD Amsterdam.
De resultaten van het onderzoek naar de luchtkwaliteit
zijn neergelegd in het rapport ‘Onderzoek naar de
luchtkwaliteit en de luchtkwaliteitsmaatregelen in het
Zuidasgebied, na realisatie van de Zuidas-flankprojecten’,
opgesteld in november 2005 door TNO Bouw en
Ondergrond (hierna: het TNO-rapport) alsmede het
rapport ‘Luchtonderzoek Zuidas 2005’ van het Ingenieursbureau
Amsterdam, gedateerd december 2005
(hierna: het IBA-rapport).
2.11.5. Voor de verkrijging van de meetgegevens betreffende
de achtergrondconcentraties stikstofdioxide en
zwevende deeltjes (PM10) door de GGD Amsterdam is
geen gebruik gemaakt van de in de artikelen 17, onder
a, en 18, onder a en c, van de Meetregeling genoemde
methoden. Ter beoordeling staat derhalve of de door de
GGD ter verkrijging van de meetgegevens gehanteerde
methode kan worden aangemerkt als een in de artikelen
17 en 18, onder b, van de Meetregeling genoemde
andere methode met behulp waarvan resultaten kunnen
worden verkregen die gelijkwaardig zijn aan de
met gebruikmaking van voormelde methodes verkregen
resultaten.
2.11.6. In het deskundigenbericht is vermeld dat de
door de GGD Amsterdam aangeleverde achtergrondconcentraties
lager zijn dan de achtergrondconcentraties
die standaard worden gebruikt in bijvoorbeeld het
CAR II model en die zijn aangeleverd door het RIVM,
aangeduid als de Generieke Concentraties Nederland
(hierna: GCN). Vermeld is voorts dat de GGD achtergrondwaarden
niet één op één vergeleken kunnen
worden met de GCN-waarden omdat deze laatste zijn
opgebouwd uit een meetwaarde die is afgeleid van
een achtergrondstation en ten tweede uit de bijdrage
van nabijgelegen grote bronnen zoals zware industrie
of een snelweg, terwijl de GGD-waarden alleen
bestaan uit een meetwaarde die is afgeleid van stations
in Amsterdam. Wat betreft de prognoses voor de
achtergrondconcentraties is in het deskundigenbericht
vermeld dat er verschillen bestaan tussen de in de ten
behoeve van het plan uitgevoerde luchtkwaliteitonderzoeken
gehanteerde waarden en de waarden zoals
die door het RIVM worden vastgesteld. In dit verband
is vermeld dat het RIVM analyses maakt voor geheel
Nederland op basis van modelberekeningen voor toekomstjaren
op basis van meteorologie en economische
ontwikkelingen. Door het IBA is uitsluitend een trend
vastgesteld op basis van historische meetgegevens van
1999 tot en met 2005.
In het deskundigenbericht is tevens vermeld dat
desgevraagd door het RIVM is aangegeven dat de
metingen van Amsterdamse stations voor stikstofdioxide
inmiddels geheel zijn opgenomen in de meetstructuur
van het RIVM, maar dat dit voor zwevende
deeltjes (PM10) nog niet het geval is omdat de meetmethode
van de GGD te zeer afwijkt van de EU referentiemethode.
De conclusie in het deskundigenbericht is dat de in
de luchtkwaliteitrapporten gehanteerde methode voor
de beoordeling van achtergrondconcentraties stikstofdioxide
afwijkt van de algemeen aanvaarde methode
zoals gehanteerd door het RIVM, waarbij rekening
StAB 2 / 2008

wordt gehouden met locatiespecifieke omstandigheden
en voorts dat de wijze waarop de toekomstige
trend is vastgesteld niet wetenschappelijk is onderbouwd.
Wat betreft zwevende deeltjes (PM10) zijn
vanwege de meetmethode die te veel afwijkt van de
referentiemethode de GGD-achtergrondconcentraties
niet bruikbaar.
Voor zover verweerder heeft aangevoerd dat uit de
brief van de minister van 30 maart 2007 volgt dat de
gebruikte methode resultaten oplevert die gelijkwaardig
zijn aan de resultaten van de referentiemethode, overweegt
de Afdeling dat, wat daar ook van zij, de minister
haar oordeel ten aanzien van de resultaten heeft gebaseerd
op de GGD-waarden uit 2005 en 2006. Zowel
het TNO-rapport als het IBA-rapport zijn echter gebaseerd
op GGD-waarden uit de periode 1999 tot 2005.
Hetzelfde geldt voor de stelling van verweerder dat ten
aanzien van stikstofdioxide sinds 2005 sprake is van
een afname van het verschil tussen de GGD-waarden
en de GCN-waarden van het RIVM, nog daargelaten
de vraag of een afname van het verschil tussen de
bedoelde waarden kan leiden tot de conclusie dat de
resultaten gelijkwaardig zijn.
2.11.7. Gelet op het vorenstaande komt de Afdeling tot
de conclusie dat niet is aangetoond dat de door het
gemeentebestuur van Amsterdam gehanteerde GGDachtergrondwaarden
gelijkwaardig zijn aan de door het
RIVM geleverde achtergrondwaarden, zodat niet kan
worden uitgesloten dat het TNO-rapport en het IBArapport
onjuiste uitkomsten bevatten.
Derhalve moet worden geoordeeld dat verweerder
zijn standpunt dat het Blk 2005 niet aan goedkeuring
in de weg staat, niet op deze rapporten heeft kunnen
baseren.
NB: Zie ook ABRvS 12 maart 2008, nr. 200607251/1,
Amsterdam/bestemmingsplan ‘Gershwin’.
Ruimtelijke ordening
08-64
ABRvS 19 maart 2009, nr. 200702081/1, Groesbeek/bestemmingsplan
‘Buitengebied herziening
2005 (art. 30 WRO)’
89
Verweerder heeft in reactie op het verzoek om inlichtingen
van de Afdeling ter staving van zijn stelling dat
de fax van 8 augustus 2006 niet is ontvangen, geen
overzicht van op die dag op het aangegeven faxnummer
ontvangen faxberichten overgelegd, zodat het
ervoor moet worden gehouden dat verweerder de
bedenkingen op 8 augustus 2006 per fax heeft ontvangen.
Verweerder heeft de bedenkingen van appellant
gezien het voorgaande ten onrechte niet bij zijn
besluit betrokken.
Ingevolge artikel 30, eerste lid, van de WRO
dient de gemeenteraad, indien de Afdeling aan een
deel van een vastgesteld bestemmingsplan zelf voorziend
goedkeuring heeft onthouden, voor dat deel
een nieuw plan vast te stellen, waarbij de eerdere
uitspraak van de Afdeling in acht wordt genomen. Nu
in de eerdere uitspraak aan de bestemming van het
gehele perceel van [appellant sub 1 A], goedkeuring is
onthouden, bestond voor de gemeenteraad op grond
van artikel 30, eerste lid, van de WRO de verplichting
voor het gehele perceel een nieuw plan als bedoeld
in artikel 30, eerste lid, van de WRO vast te stellen.
Niet in geschil is dat het voorliggende plan slechts
betrekking heeft op een deel van het plandeel, waaraan
de Afdeling in de eerdere uitspraak zelfvoorziend
goedkeuring heeft onthouden. Gebleken is dat de
gemeenteraad ervan uitging hiermee te hebben voldaan
aan zijn verplichting op grond van artikel 30,
eerste lid, van de WRO. Gelet hierop is de plangrens
ter plaatse van het perceel van [appellant sub 1 A] in
strijd met artikel 30, eerste lid, van de WRO.
Wet op de Ruimtelijke Ordening, artikel 30, eerste
lid Algemene wet bestuursrecht, artikel 3:46
2.1. Het plan betreft gedeeltelijk een plan ingevolge artikel
30 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening (hierna:
WRO) en gedeeltelijk een ambtshalve herziening.
2.3. [appellant sub 2] betoogt dat verweerder ten
onrechte goedkeuring heeft verleend aan het plan. Zij
stelt in dit verband dat verweerder het goedkeurings-
StAB 2 / 2008

90
Ruimtelijke ordening
besluit heeft genomen zonder dat daarbij de door haar
ingediende bedenkingen zijn betrokken.
Verweerder stelt zich op het standpunt dat appellante
geen bedenkingen heeft ingebracht.
2.3.1. Appellante heeft bij haar beroepschrift een aan
verweerder gericht bedenkingengeschrift gedateerd
7 augustus 2006 gevoegd. Appellante heeft voorts
bij haar beroepschrift een verzendrapport overgelegd
waarin staat dat op 8 augustus 2006 om 10:46 uur 3
pagina’s zijn verzonden naar het faxnummer van verweerder.
Tevens staat in dat verzendrapport als resultaat
‘OK’ vermeld.
Gelet hierop en in aanmerking genomen dat verweerder
in reactie op het verzoek om inlichtingen van
de Afdeling ter staving van zijn stelling dat de fax van
8 augustus 2006 niet is ontvangen, geen overzicht van
op die dag op het aangegeven faxnummer ontvangen
faxberichten heeft overgelegd, moet het ervoor worden
gehouden dat verweerder de bedenkingen op 8 augustus
2006 per fax heeft ontvangen. De door verweerder
ter zitting overgelegde uitdraai, gedateerd 18 januari
2008, uit het digitale boekingssysteem van de provincie
Gelderland met betrekking tot de ingekomen stukken
inzake het voorliggende bestemmingsplan maakt
dit niet anders, nu deze uitdraai geen overzicht bevat
van op 8 augustus 2006 op het aangegeven faxnummer
wel ontvangen faxberichten.
2.3.2. Verweerder heeft de bedenkingen van appellante
niet bij zijn besluit betrokken. Ook anderszins
is verweerder in zijn besluit niet genoegzaam op deze
bedenkingen ingegaan. Hieruit volgt dat het bestreden
besluit niet berust op een deugdelijke motivering. Gelet
hierop is het beroep van [appellant sub 2] gegrond,
zodat het bestreden besluit dient te worden vernietigd
wegens strijd met artikel 3:46 van de Awb.
2.4. [appellanten sub 1] exploiteren een melkveehouderij
op percelen buiten het plangebied aan de [locatie
1 en 2] te [plaats], waarop de woning en bedrijfsbebouwing
staan. Hun beroep richt zich tegen de bestemming
van hun gronden die tegenover het bedrijf aan
de [locatie 2] liggen. Appellanten wensen ter plaatse
uitbreidingsmogelijkheden voor hun bedrijf daar deze
ontbreken op de percelen [locaties 1 en 2] door de
aanwezigheid van woningen in de directe omgeving
van het bedrijf.
2.5. Bij uitspraak van 30 oktober 2002, zaaknummer
200005022/1, heeft de Afdeling het besluit van het
college van gedeputeerde staten van Gelderland van
5 september 2000 vernietigd voor zover daarbij goedkeuring
is verleend aan het plandeel met de bestemming
‘Agrarisch gebied met landschappelijke, ecologische
en recreatieve potenties’ wat betreft het perceel
van appellant sub 1 A] dat tegenover [locatie 2] ligt
en tevens aan dit plandeel goedkeuring onthouden. De
Afdeling heeft daarbij het volgende overwogen.
‘Op grond van de stukken stelt de Afdeling vast
dat appellant een volwaardig agrarisch bedrijf voert
op voornoemde gronden. Het deel van het bedrijf aan
de oostzijde van de [locatie] waarop het agrarisch
bouwblok ligt heeft geen uitbreidingsruimte meer door
de aanwezigheid van woonbebouwing. Het perceel
waarop het beroep betrekking heeft is hoofdzakelijk in
gebruik als grasland en bouwland.
Verweerders hebben zich in redelijkheid op het
standpunt kunnen stellen dat het plan voorzover het
op dit perceel niet voorziet in een volwaardig bouwblok
ten behoeve van de uitbreidingswensen van appellant
niet in strijd is met een goede ruimtelijke ordening.
Hierbij heeft de Afdeling in aanmerking genomen dat
het bestreden plandeel onderdeel is van een open en
reliëfrijk gebied. Voorts staan ook in de directe omgeving
van dit perceel burgerwoningen.
Op het perceel staat echter onder meer ook een
loods voor de stalling van machines met een oppervlakte
van ongeveer 45 m 2 . Ter zitting is onweersproken
gesteld dat deze loods daar reeds 40 jaar staat.
Ingevolge artikel 5, tweede lid, onder 2, sub b en f,
van de planvoorschriften dienen gebouwen en andere
bouwwerken behorende bij het agrarisch bedrijf binnen
het verbaal agrarisch bouwblok te worden opgericht en
dient het verbaal bouwblok in ieder geval de bestaande
gebouwen te omvatten. Niet is aannemelijk geworden
dat het gebruik van de loods binnen de planperiode zal
worden beëindigd.
Gelet hierop is het plan in zoverre vastgesteld in
strijd met de rechtszekerheid.
2.6. In het voorliggende plan is aan een deel van het desbetreffende
perceel wederom de bestemming ‘Agrarisch
gebied met landschappelijke, ecologische en recreatieve
potenties’ toegekend. Ter plaatse is thans echter een
aanduiding ‘veldschuur’ en een aanduiding ‘mestzak’
opgenomen. Ter plaatse is geen aanduiding ‘Agrarisch
bedrijf’ opgenomen en geldt geen verbaal bouwblok.
StAB 2 / 2008

Ruimtelijke ordening
91
2.7. Appellanten stellen dat voornoemde onthouding
van goedkeuring aan het plandeel met de bestemming
‘Agrarisch gebied met landschappelijke, ecologische
en recreatieve potenties’ dat tegenover [locatie 2] ligt,
betrekking had op een oppervlakte van 4200 m 2 en
dat de voorliggende herziening ten onrechte slechts
betrekking heeft op een oppervlakte van circa 1800
m 2 . De Afdeling vat deze beroepsgrond op als te zijn
gericht tegen de plangrens.
2.7.1. Ingevolge artikel 30, eerste lid, van de WRO
dient de gemeenteraad, indien de Afdeling aan een
deel van een vastgesteld bestemmingsplan zelf voorziend
goedkeuring heeft onthouden, voor dat deel een
nieuw plan vast te stellen, waarbij de eerdere uitspraak
van de Afdeling in acht wordt genomen.
Nu in de eerdere uitspraak aan het plandeel met
de bestemming ‘Agrarisch gebied met landschappelijke,
ecologische en recreatieve potenties’ wat betreft
het gehele perceel van [appellant sub 1 A] dat tegenover
[locatie 2] ligt, goedkeuring is onthouden, bestond
voor de gemeenteraad op grond van artikel 30, eerste
lid, van de WRO de verplichting voor het gehele perceel
een nieuw plan als bedoeld in artikel 30, eerste lid, van
de WRO vast te stellen.
Niet in geschil is dat het voorliggende plan slechts
betrekking heeft op een deel van het plandeel, waaraan
de Afdeling in de eerdere uitspraak zelfvoorziend goedkeuring
heeft onthouden. Gebleken is dat de gemeenteraad
ervan uitging hiermee te hebben voldaan aan
zijn verplichting op grond van artikel 30, eerste lid, van
de WRO.
Gelet hierop is de plangrens ter plaatse van het
plandeel met de bestemming ‘Agrarisch gebied met
landschappelijke, ecologische en recreatieve potenties’
betreffende het perceel van [appellant sub 1 A] dat
tegenover [locatie 2] ligt in strijd met artikel 30, eerste
lid, van de WRO.
Annotatie
1. Over de vraag of processtukken die per fax zijn verzonden
tijdig op de plaats van bestemming zijn aangekomen,
is een behoorlijke hoeveelheid jurisprudentie
ontstaan. Bespreking daarvan kan op deze plaats
echter achterwege blijven. Dat de Afdeling uit de in
casu aan de orde zijnde feiten afleidt dat tijdig door
appellant bedenkingen zijn ingediend, lijkt mij namelijk
vanzelfsprekend. Temeer, omdat verweerder – daartoe
door de Afdeling verzocht – niet met het ontvangstrapport
van de desbetreffende fax op de proppen komt.
Het bewijsrisico van het niet tijdig ontvangen van de
bedenkingen, wordt onder deze omstandigheden mijns
inziens terecht bij verweerder gelegd.
2. Interessanter is de overweging met betrekking tot de
plangrens (r.o. 2.7). Volgens vaste jurisprudentie komt
de bestemmingsplanwetgever een grote mate van vrijheid
toe bij het kiezen van de bestemmingsplangrens.
In casu acht de Afdeling de gekozen plangrens echter
niet aanvaardbaar, omdat volgens haar uit artikel 30
WRO voortvloeit dat voor het deel van het bestemmingsplan
waaraan goedkeuring is onthouden, één
nieuw bestemmingsplan moet worden vastgesteld. Dat
staat echter niet in artikel 30 WRO. Het artikel legt
weliswaar de verplichting op om een nieuw plan vast
te stellen, maar strikt genomen hoeft dat niet één plan
te zijn. Het artikel laat de ruimte dat voor het gedeelte
van het bestemmingsplan waaraan goedkeuring is
onthouden, meerdere bestemmingsplannen worden
vastgesteld. De Afdeling onderkent die ruimte blijkbaar
niet. Nu het in deze zaak gaat om één perceel, valt er
om díe reden wel iets voor te zeggen dat de reparatie
als bedoeld in artikel 30 WRO moet plaatsvinden
door het vaststellen van één bestemmingsplan voor het
desbetreffende perceel. Maar wat nu als goedkeuring
is onthouden aan verschillende delen van een bestemmingsplan
die betrekking hebben op in het plangebied
verspreid liggende locaties? Moet de reparatie als
bedoeld in artikel 30 WRO dan ook in één bestemmingsplan
plaatsvinden? Dat lijkt mij niet altijd wenselijk
en ook niet altijd efficiënt, maar bovenstaande
uitspraak lijkt tot een bevestigend antwoord te moeten
leiden. Naar mijn idee is de interpretatie die de Afdeling
in r.o. 2.7 in algemene bewoordingen aan artikel
30 WRO geeft, onnodig stringent.
3. De relevantie van bovenstaande uitspraak voor de
bestemmingsplanpraktijk, is van korte duur. Bekend
zal inmiddels zijn dat in de komende Wro het goedkeuringsinstrument
van GS is geschrapt. Onthouding
van goedkeuring is dus niet meer aan de orde (een
uitzondering geldt voor bestemmingsplannen die vóór
de inwerkingtreding van de Wro in ontwerp ter inzage
zijn gelegd; die procedure wordt volgens het oude recht
afgewerkt, zo volgt uit art. 9.1.4, tweede lid Invoeringswet
Wro). Wel kan het voorkomen dat GS via een
reactieve aanwijzing een deel van het vaststellingsbesluit
van de gemeenteraad ‘wegknippen’ (art. 3.8,
zesde lid Wro). Dat heeft evenzeer tot gevolg dat een
StAB 2 / 2008

92
Planschadevergoeding
Planschadevergoeding
deel van het bestemmingsplan niet in werking treedt.
De vraag rijst dan wat er vervolgens moet gebeuren.
De Wro kent geen met artikel 30 WRO vergelijkbare
bepaling. Geconcludeerd kan worden dat de Wro de
gemeenteraad vrij laat om te kiezen voor een reparatie
door het vaststellen van een nieuw bestemmingsplan
voor dat deel waarop de reactieve aanwijzing zag
of te berusten in het feit dat een deel van het nieuwe
bestemmingsplan niet in werking is getreden. Aannemelijk
is dat in dat geval – vergelijkbaar met de huidige
situatie – het oude bestemmingsplan blijft gelden. Punt
van aandacht voor met name de gemeenteraad is dan
wel, dat de Wro een sanctie legt op het niet tijdig actualiseren
van het bestemmingsplan.
Tonny Nijmeijer
StAB 2 / 2008

Planschadevergoeding
08-65
ABRvS 19 december 2007, nr. 200703124/1,
Bergen (L.)/verzoek om planschadevergoeding
08-66
ABRvS 19 december 2007, nr. 200703154/1,
Heerlen/verzoek om planschadevergoeding
93
Schade aan oogst door overlast van golfballetjes is
planschade.
Wet op de Ruimtelijke Ordening, artikel 49
2.9.2. Naar het oordeel van de Afdeling is de omstandigheid
dat vanaf het golfterrein golfballetjes terecht
komen in nabij gelegen akkerbouwpercelen een
redelijkerwijs te verwachten gevolg van de aanleg en
het gebruik van het golfterrein. Nu die aanleg en het
gebruik planologisch mogelijk werden door het van
kracht worden van het bestemmingsplan ‘Golfcomplex
Bleijenbeek’ moet eventuele schade die [appellant sub
2] en [appellant sub 1] in verband met de overlast van
golfballetjes in hun oogst ondervinden aan dit plan
worden toegerekend en kan die schade in beginsel voor
vergoeding op de voet van artikel 49 van de WRO in
aanmerking komen. Daarbij heeft de Afdeling in aanmerking
genomen dat realisering van de ingevolge het
bestemmingsplan toegestane terreinafscheidingen van
maximaal 2 meter hoog onvoldoende zekerheid biedt
dat golfballetjes niet op nabijgelegen percelen terecht
kunnen komen.
Interpretatie agrarische bestemming. Uit te werken
woonbestemming is maximale invulling van mogelijkheden
van het uitbreidingsplan in hoofdzaak. In casu
geen uitwerkingsregels zodat ook in de oude planologische
situatie een woonwijk mogelijk was.
Wet op de Ruimtelijke Ordening, artikel 49
2.6.1. Ingevolge het uitbreidingsplan in hoofdzaken zijn
gronden met de bestemming ‘Agrarische doeleinden 2’
uitsluitend bestemd voor agrarische cultuur en is het
oprichten van gebouwen op deze gronden uitsluitend
toegestaan voor bestaande agrarische bedrijven.
Ingevolge het uitbreidingsplan in hoofdzaken
mogen op gronden met de bestemming ‘Agrarische
doeleinden 1’ vrijstaande boerderijen, alsmede bedrijfsgebouwen
ten dienste van een agrarisch bedrijf worden
opgericht, onder de voorwaarden dat, voor zover thans
van belang, de oppervlakte van een bouwperceel ten
minste 0,5 hectare en de breedte ten minste 50 meter
bedraagt, de afstand van zijgevels tot de zijdelingse
perceelsscheiding ten minste 15 meter bedraagt en de
totale inhoud van de bedrijfsruimten die deel uitmaken
van het boerderijgebouw tenminste 500 m 3 bedraagt.
2.6.2. Uit deze bepalingen, in samenhang gelezen,
volgt dat in het uitbreidingsplan in hoofdzaken een
zodanig onderscheid is gemaakt dat gronden met de
bestemming ‘Agrarische doeleinden 1’ zijn bedoeld
voor de vestiging van nieuwe agrarische bedrijven en
voor de bouw van nieuwe bedrijfsgebouwen ten dienste
van bestaande, eventueel elders gevestigde, agrarische
bedrijven, terwijl op gronden met de bestemming
‘Agrarische doeleinden 2’ alleen de bouw van agrarische
bedrijfsgebouwen ter plaatse van en ten behoeve
van reeds op die gronden gevestigde agrarische bedrijven
was toegestaan. Nu, naar niet in geschil is, op de
peildatum in het woongebied geen agrarische bedrijven
waren gevestigd was daar ingevolge de bestemming
‘Agrarische doeleinden 2’ de bouw van gebouwen
niet toegestaan. De gemeenteraad is er bij de planvergelijking
derhalve ten onrechte van uitgegaan dat het
StAB 2 / 2008

94
Planschadevergoeding
Planschadevergoeding
woongebied voorheen vrijwel volledig mocht worden
bebouwd met agrarische bedrijfsgebouwen.
Het voorgaande betekent dat niet de bestemming
‘Agrarische doeleinden 2’, maar de uit te werken
bestemming ‘Gronden bestemd voor woonwijken
met alle daartoe nodige voorzieningen’ voorheen
de maximale invulling van de mogelijkheden van het
uitbreidingsplan in hoofdzaken voor het woongebied
behelsde. Bij de planvergelijking dient die uit te werken
bestemming vergeleken te worden met de maximale
invulling van de bouw- en gebruiksmogelijkheden van
het bestemmingsplan ‘Hoensbroek-Noord’ voor het
woongebied.
De rechtbank heeft op goede gronden overwogen
dat nu de Stichting die vergelijking niet heeft gemaakt,
en derhalve in haar advies van een onjuiste planvergelijking
is uitgegaan, de gemeenteraad het advies van
de Stichting niet aan zijn besluit ten grondslag heeft
mogen leggen en het besluit van 10 mei 2005 om die
reden terecht vernietigd.
In de Verklaring behorende bij het uitbreidingsplan
in hoofdzaken zijn voor de bestemming ‘Gronden
bestemd voor woonwijken met alle daartoe nodige
voorzieningen’ geen uitwerkingsregels of andere voorschriften
opgenomen. Dit betekent dat een woonwijk
zoals krachtens het uitwerkingsplan in het woongebied
is gerealiseerd daar ook na uitwerking van die bestemming
was toegestaan. Dit betekent dat het van kracht
worden van het bestemmingsplan ‘Hoensbroek-Noord’
geen planologische verandering behelsde waardoor
[appellant sub 1] schade zou kunnen lijden die voor
vergoeding op de voet van artikel 49 van de WRO in
aanmerking zou kunnen komen.
2.6.3. De rechtbank heeft echter uit een oogpunt van
finale geschillenbeslechting ten onrechte niet onderzocht
of de rechtsgevolgen van het besluit van 10 mei
2005 in stand kunnen blijven. Daartoe wordt het volgende
overwogen.
Het college van burgemeester en wethouders van
de gemeente Heerlen (hierna: het college) heeft bij
besluit van 8 mei 2001 het uitwerkingsplan ‘Woningbouw
Grubbenhof’ (hierna: het uitwerkingsplan) vastgesteld,
dat strekt tot uitwerking van de bestemming
‘Uitwerkingsgebied wonen UW (locatie 1) - artikel 11
Wet op de Ruimtelijke Ordening’ uit het bestemmingsplan
‘Hoensbroek-Noord’. Het uitwerkingsplan is na de
uitspraak van de Afdeling van 24 april 2002 in zaak nr.
200103993/1 rechtens onaantastbaar geworden en
maakt ingevolge artikel 11, zesde lid, van de WRO deel
uit van het bestemmingsplan.
Het uitwerkingsplan voorziet in de bouw van 17
woningen met een maximale hoogte van 10 meter in
het woongebied. De gronden tegenover de woning van
[appellant sub 1] zijn volgens de plankaart bestemd
voor ‘Vrijstaande woningen W(v)’ en ‘Erf’. Ingevolge de
voorschriften, voor zover thans van belang, is op die
gronden alleen bebouwing binnen de op de plankaart
aangeduide bouwvlakken toegestaan. De kortste
afstand tussen een bouwvlak en de woning van [appellant
sub 1] bedraagt ongeveer 35 meter.
StAB 2 / 2008

Planschadevergoeding
95
08-67
ABRvS 16 januari 2008, nr. 200703497/1, Slochteren/verzoek
om planschadevergoeding
Voorzienbaarheid van het vervallen van agrarische
bouwmogelijkheden.
Wet op de Ruimtelijke Ordening, artikel 49
2.4.2. Het betoog met betrekking tot de algemene tendens
bij de vaststelling van bestemmingsplannen sinds
1975, kan niet leiden tot het oordeel dat sprake is van
een concreet en ter openbare kennis gebracht beleidsvoornemen
waaruit een voornemen tot wijziging van de
planologische situatie van de percelen van [verzoeker]
kan worden aangenomen. Deze bestemmingsplannen
zien bovendien niet op de percelen van [verzoeker].
Het betoog met betrekking tot het algemene rijksen
provinciaal planologisch beleid dat de gemeente
noopte tot een strakkere regulering van onder meer
agrarische bouwmogelijkheden, kan evenmin leiden
tot het oordeel dat sprake is van een concreet en ter
openbare kennis gebracht beleidsvoornemen waaruit
een voornemen tot wijziging van de planologische
situatie van de percelen van [verzoeker] kan worden
aangenomen. De rechtbank heeft terecht overwogen
dat uit de door de gemeenteraad genoemde stukken
geenszins blijkt dat ten tijde van de koop van de percelen
de beleidsontwikkelingen ook voor de gronden
van [verzoeker] tot een wijziging van de bestemming
zouden leiden. Het Streekplan en het door de gemeenteraad
genoemde advies dateren bovendien van na de
aankoop van de percelen door [verzoeker], zodat [verzoeker]
hier ten tijde van de aankoop geen rekening
mee kon houden.
Het betoog faalt.
2.5.1. Zoals de Stichting Adviesbureau Onroerende
Zaken terecht in haar advies van maart 2003 heeft
aangegeven, betreft de eerste concrete aanwijzing dat
zich ter plaatse een bestemmingswijziging zou voordoen
het voorbereidingsbesluit van de gemeenteraad
met betrekking tot de onder meer aan [verzoeker] in
eigendom toebehorende gronden van 12 augustus
1999. Dit betekent dat vóór die datum van [verzoeker]
niet hoefde te worden verwacht dat hij pogingen
zou ondernemen teneinde de op de percelen rustende
bouwmogelijkheden te verwezenlijken. Onder die
omstandigheden heeft de gemeenteraad [verzoeker]
ten onrechte tegengeworpen dat hij met het indienen
van de bouwaanvragen van 16 juli 1999 het risico
heeft aanvaard dat de bouwmogelijkheden op zijn percelen
zouden komen te vervallen en kan de vraag of
deze bouwaanvragen als een reële poging om de bouwmogelijkheden
te benutten is aan te merken, buiten
beschouwing worden gelaten. De gemeenteraad dient
een nieuw besluit op bezwaar te nemen met inachtneming
van deze uitspraak.
2.5. De gemeenteraad betoogt voorts subsidiair dat
[verzoeker] het risico heeft aanvaard dat de bouwmogelijkheden
op zijn percelen komen te vervallen, omdat
de door hem ingediende bouwaanvragen niet kunnen
worden aangemerkt als een reële poging om de aanwezige
bouwmogelijkheden te benutten. De aanvragen
waren slecht voorbereid en zijn daarom niet-ontvankelijk
verklaard. De aanvragen waren bovendien niet
gericht op de realisering van de bestemming.
StAB 2 / 2008
Graag inkorten

96
08-68
ABRvS 13 februari 2008, nr. 200703560/1,
Boekel/verzoek om planschadevergoeding
Planschadevergoeding
08-69
ABRvS 20 februari 2008, nr. 200705605/1,
Midden-Delfland/verzoek om planschade-vergoeding
Onroerende zaak maakt deel uit van de huwelijksgemeenschap,
zodat beide echtgenoten belanghebbende
zijn.
Redelijke termijn (art. 6, eerste lid EVRM) en motivering
afwijking van het advies van de schadebeoordelingscommissie.
Wet op de Ruimtelijke Ordening, artikel 49
Wet op de Ruimtelijke Ordening, artikel 49
2.5. Het college betoogt dat de rechtbank ten onrechte
heeft geoordeeld dat [wederpartij] belanghebbende is
bij de planschadevergoeding en dat gelet hierop de wettelijke
rente dient te worden vergoed vanaf de datum
dat het verzoek tot vergoeding van planschade bij het
college is binnengekomen, te weten 10 februari 2004.
Het college stelt zich op het standpunt dat [wederpartij]
een afgeleid belang heeft bij de planschade.
2.5.1. Dit betoog faalt. De rechtbank heeft met juistheid
overwogen dat [wederpartij] belanghebbende
is bij de planschadevergoeding omdat hij in algehele
gemeenschap van goederen is gehuwd en de woning,
waarvan zijn echtgenote eigenaar is, deel uitmaakt van
die gemeenschap. Niet is gebleken dat de woning daarvan
is uitgesloten. Dat, zoals het college heeft betoogd,
de woning in het kadaster op naam van [echtgenote]
staat is niet relevant, omdat dit onverlet laat dat de
woning deel uitmaakt van de huwelijksgemeenschap,
tot welke [wederpartij] gerechtigd is.
2.6.1. Ter zitting is komen vast te staan dat [appellant]
en anderen met de verwijzing naar artikel 6, eerste
lid, van het EVRM uitsluitend hun hoger beroepsgrond
hebben willen onderbouwen dat de rechtbank
ten onrechte niet zelf in de zaak heeft voorzien. Met
het hoger beroep willen zij aldus bewerkstelligen dat de
Afdeling zelf in de zaak voorziet en bepaalt dat de planschade
overeenkomstig het advies van de SAOZ van 16
mei 2001 wordt vergoed.
De bezwaren van [appellant] en anderen tegen het
besluit van 30 oktober 2001 zijn op 9 november 2001
bij de gemeente ingekomen. De procesgang tot en
met de aangevallen uitspraak van de rechtbank heeft
reeds vijf jaar en bijna negen maanden geduurd, waarvan
ruim negen maanden moet worden toegerekend
aan de behandeling van het laatste beroepschrift van
[appellant] en anderen door de rechtbank. Het gaat in
dit geval niet om een buitengewoon ingewikkelde zaak,
waarbij de procesgang door [appellant] en anderen is
gefrustreerd en waarbij zich bijzondere en onvoorziene
complicaties hebben voorgedaan. Hieruit volgt dat de
redelijke termijn als bedoeld in artikel 6, eerste lid, van
het EVRM is overschreden.
De gemeenteraad heeft reeds drie keer op de
bezwaren van [appellant] en anderen beslist. Hij heeft
niet binnen een redelijke termijn als bedoeld in artikel
6, eerste lid, van het EVRM deugdelijk kunnen motiveren
waarom aan het advies van de SAOZ van 16 mei
2001 voorbij kan worden gegaan. Nu de gemeenteraad
er aldus niet in is geslaagd binnen een redelijke
termijn te onderbouwen waarom van dit SAOZ-advies
dient te worden afgeweken, dient ervan te worden uitgegaan
dat thans voor de gemeenteraad geen ruimte
meer bestaat anders te besluiten dan overeenkomstig
het advies van de SAOZ van 16 mei 2001.
Onder deze omstandigheden en nu van belangen
van derden niet is gebleken, bestaat aanleiding zelf in
de zaak te voorzien.
StAB 2 / 2008

08-70
Planschadevergoeding
08-71
97
ABRvS 12 maart 2008, nr. 200703629/1,
Smallingerland/verzoek om planschadevergoeding
ABRvS 12 maart 2008, nr. 200705428/1, Beek/
verzoek om planschadevergoeding
Metingen van gevelbelastingen komt geen doorslaggevende
betekenis toe.
Wet op de Ruimtelijke Ordening, artikel 49
2.8. Het betoog van de gemeenteraad dat de rechtbank
ten onrechte tot het oordeel is gekomen dat de gemeenteraad
bij de planvergelijking onvoldoende rekening
heeft gehouden met de toegenomen verkeersintensiteit
faalt, ook indien uitgegaan wordt van de ontsluiting van
279 woningen op de [locatie] in plaats van het door
de rechtbank genoemde aantal van 800. Redengevend
is dat de woning aan de [locatie] recht tegenover de
ontsluitingsweg ligt en de woning aan de [locatie] kort
na de aftakking naar de nieuwe woonwijk ligt. Aan de
uitkomsten van de metingen van de gevelbelastingen
– waar de gemeenteraad op heeft gewezen – komt
in het kader van de planvergelijking geen doorslaggevende
betekenis toe. Het gaat om het antwoord op de
vraag of de toegenomen verkeersdruk ten gevolge van
de ontsluiting van ten minste 279 woningen leidt tot
een waardevermindering van de woningen, waarbij de
oude planologische situatie dient te worden vergeleken
met de nieuwe. Uit de besluiten van 8 november 2005
noch uit het daaraan ten grondslag gelegde advies van
Van Montfoort blijkt dat dit aspect is onderzocht.
Duidelijkheid en controleerbaarheid taxatie.
Wet op de Ruimtelijke Ordening, artikel 49
2.4. [appellante] betoogt dat de rechtbank ten onrechte
heeft geoordeeld dat de door ODPlus BV gemaakte
taxatie voldoende is gemotiveerd, nu niet kenbaar is
welke objecten ter vergelijking in die taxatie zijn betrokken.
2.4.1. Dit betoog slaagt. De taxatie van ODPlus BV
is gemaakt door een beëdigd taxateur. Inzichten van
een deskundige zijn in een geval als dit gebaseerd
op kennis en ervaring. Een nadere onderbouwing van
die inzichten kan dan ook niet in alle gevallen worden
verlangd. Wel mag worden verlangd dat de gedachtegang
duidelijk en voldoende controleerbaar is en dat
het advies voldoende basis biedt voor verdere besluitvorming.
Nu de taxatie tot stand is gekomen op grond
van de zogenoemde vergelijkingsmethode, vereist de
controleerbaarheid van de gedachtegang van de taxateur,
dat de objecten die in de vergelijking zijn betrokken
kenbaar zijn. Aan dit vereiste is in dit geval niet
voldaan. [appellante] is daardoor belemmerd in haar
mogelijkheden om de door ODPlus BV gemaakte taxatie
gemotiveerd te bestrijden. Dit klemt te meer nu bij
deze taxatie zonder nadere motivering is gesteld dat
het perceel zowel onder het oude planologische regime
als onder het bestemmingsplan zijn hoogste waarde
ontleent aan gebruik voor woondoeleinden en dat deze
hoogste waarden aan elkaar gelijk zijn, terwijl op grond
van het oude planologische regime een grotere woning
gebouwd had kunnen worden. De rechtbank heeft dan
ook ten onrechte geoordeeld dat de raad het advies van
ODPlus BV aan de bij het besluit op bezwaar gehandhaafde
afwijzing van het verzoek van [appellante] ten
grondslag mocht leggen.
StAB 2 / 2008

98
Doorlopend trefwoordenregister 2006-2008
aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid 07-42
aanduiding
aanhoudingsplicht 06-87
aanlegvergunning 06-32, 07-98, 08-24, 60
aanlegvergunningstelsel 07-112, 08-43, 60
aanvraag 06-12, 15, K20(2/2006), 07-10, 19,52,55,
K34(3/2007), K37
aanvulling aanvraag 07-52, K37(3/2007)
aanwijzing
advies
afbakening wetgeving
afstandsnorm K27, 07-85, K39(3/2007),
K47(4/2007)
aftrek
afvalpreventie
afvalstof K5(1/2006), K16, K22(2/2006)*, K27*,
07-56, K19(2/2007)
afvalstoffenverordening 07-56
afvalverwijdering 06-44*, 92, K39(3/2006), 07-53,
K58(4/2007)*
afvalwater
afweging 07-24*
afwijken van bestemmingsplan 06-70
afwijken van rijksbeleid
afwijken van streekplanbeleid 06-26*
afwijken van structuurplan 08-43
afwijkende bebouwing 08-52
afwijkingsbevoegdheid 08-19
agrarisch bedrijf 06-101, 111*, 07-30, 38, 141, 144
akoestisch onderzoek
akoestisch rapport
alara 06-85*
algemene beschrijving in hoofdlijnen 08-24
algemene maatregel van bestuur
alternatief
ambtshalve (beoordeling) 06-48*, 74
ammoniakdepositie 06-03, 05, 50, 51, 89, 06-129
ammoniakemissie 06-50, 51, 89
ammoniakreductie 07-118*
ammoniakschade 06-50, 89
anderszins verzekerd 08-26
antenne
archeologische waarden 08-43
assimilatieverlichting
autonome ontwikkeling 07-72
autowrakken
bebouwingscontour
bedenkingen 08-64*
bedrijfsduurcorrectie K51(4/2007)
bedrijfseconomisch belang K18(2/2008)
bedrijfsinterne milieuzorg
bedrijfsmatig 06-27, 102, 120, K59(4/2006), 07-28
bedrijfsmilieuplan
bedrijfsplan 06-54
bedrijfsverzamelgebouw
bedrijfsvoering 07-36, 08-12
bedrijfswoning K21(2/2006), 06-64, K8(1/2007),
07-30
bedrijventerrein K14(1/2006), 06-52, 76, 97*, 101,
104, 07-76, 107, 109, 113, 07-145, 08-15*, 17
bedrijvigheid 06-63
BEES 07-48*
beeldschermkwaliteitsplan 06-18*, 25
begrenzing EHS
begrenzing GHS
begrenzing inrichting
begrip agrarisch bedrijf 06-57
begrip inrichting 06-07, 42*, K28(2/2006), 06-82,
86*, 93, K41(3/2006), K46, 06-123, 124, 07-10,
K10(1/2007), 07-85, K39(3/2007), 08-05, 35, 39,
K16(2/2008)
begunstigingstermijn K45(2/2005)
behoud exploitatierechten
bekendmaking 06-107, 07-89*, K35(3/2007)
belangenafweging 06-59, 143, 146, 07-24*, 32,
103, 132, K3(1/2008)
belanghebbende 06-80, 126, K57(4/2006), 134,
141, 07-04, 09, 13, 20, 23, K6(1/2007), 07-57, 59,
66, 91, 92, 127, K54(4/2007), 08-06, K4(1/2008),
K04(2/2008), K21, 08-68
belangrijke wijziging 06-44, 47, K25(2/2006)
beleid 06-89, K42(3/2006), K43*, K11(1/2008)
beleidsafspraak
beleidsregel 06-89, K43 (3/2006)*, 08-14
beleidsuitspraak 08-19
beleidsvrijheid 06-10, K43 (3/2006)*, 07-68, 69,
K35(3/2007), K36, K60(4/2007), K3(1/2008),
08-23, K15(2/2008)
beperkt toetsingskader 07-68
beplanting 07-115
beoogd gebruik 06-71
beoordelingsruimte 06-58, 85*, 06-125*
beoordelingsvrijheid 06-10, K14(1/2006), 06-85*,
K43(3/2006)*, 06-125*, K35(3/2007), K36,
K15(2/2008)
beschermd dorpsgezicht 06-58
beschermde diersoorten
StAB 2 / 2008

Doorlopend trefwoordenregister 2006-2008
99
beschermingsobject K36(3/2006), K45, 06-122,
K65(4/2006), K8(1/2007), K53(4/2007),
K19(2/2008)
beschrijving in hoofdlijnen
beslistermijn
besluit
Besluit externe veiligheid inrichtingen 07-71
Besluit risico zware ongevallen (BRZO)
besmettingsgevaar
bestaand gebruik
bestaande rechten 06-04, 09, 81*, 90*, 129, 07-12,
08-02, 08-08
bestaande toestand milieu 06-08, K30(2/2006),
06-121, 131
best beschikbare technieken 06-08, 40, 48*,
K25(2/2006), K30, 06-121, 07-03, 08, 14*, 15, 17,
K14(1/2007), 07-46*, 48*, 84, 93*, K34(3/2007),
07-118*, 119, 122, 131*, K46(4/2007), K49, K52,
K54, K58*, 08-10, 11, K7(1/2008), 08-32, 33,
K18(2/2008), K24
best bestaande technieken
beste wetenschappelijke kennis
bestemming, te beschermen 07-54
bestemmingsplan K67(3/2005), 07-54, 08-34
bestemmingswijziging 08-34
bestrijdingsmiddelen 07-70, 95, 142
bestrijdingsmiddelenwet
best uitvoerbare technieken
bestuurlijke afweging
bestuursdwang K7(1/2006), 06-42*, 45,
K24(2/2007)
betrouwbaarheid
bevoegd 06-127, 07-47,67*
bevoegd gezag 06-127, 07-47
bevoegdheid erf af te sluiten 06-67*
bevoegdheid rechter
bewijs(last)
bewijsrisico 08-64*
bezwaar
bezwaarschrift 07-123
bijzondere bedrijfsomstandigheden K3(1/2006),
K23(2/2007)
bijzondere gevoeligheid K8(1/2006)
bijzondere omstandigheid 06-91, 07-02, 86,
K40(3/2007), 08-01
blijvende rechten 06-54
bodem K13(2/2008)
bodemdaling 07-146*
bodemonderzoek 08-01
bodemsanering 06-02, 08-01
bodemverontreiniging 06-02, K22(2/2007), 08-01
boomkwekerij 07-95
boswet 07-80
bouwblok 07-133
bouwen-oprichten
bouwland
bouwmogelijkheden 06-63
bouwperceel
bouwstoffenbesluit
bouwverbod 06-147*, 08-29
bouwvergunning 06-02, 22, 71, 106, 07-35, 100,
103, 121*, 137, 08-56
bouwvergunningplichtig
bouwverordening 08-28
bouwwerk 07-100
bouwwerkzaamheden
bovengemeentelijke belangen 07-109
brandwerende voorzieningen K2(1/2008)
bref 06-44*, 07-46*, K36(3/2007), K58(4/2007)*,
08-10*, 11
bronvermogenniveau
bufferzone 06-62
buiten behandeling blijven 06-74, 07-01
buiten toepassing verklaren 08-11
buitenland
burgerwoning
calamiteitenbepaling
capaciteit K43(2/2005), 06-84*
caravan 05-67
carillon 05-78*, 06-93, K51(4/2007)
causaliteit
circulaire bodemsanering 2006, 08-01
collectief belang 07-23
combinatiebesluit
commissie voor de milieueffectrapportage 08-20
concrete beleidsbeslissing 07-22, 143
concurrentie 07-148
constructie inrichting
continuïteit
controle 07-18, 130*, K44(4/2007)
controlevoorschrift 07-18, 130*, K44(4/2007),
K1(1/2008)
converteren
coördinatie
culturele waarde 06-93
cultuurhistorische waarde 07-110, K51(4/2007)
cumulatie (geluid) K9(1/2006), 06-41
StAB 2 / 2008

100
Doorlopend trefwoordenregister 2006-2008
cumulatie 06-121
cumulatieve geluidbelasting 07-111
curator 07-81
daltonschool 08-58
dassenpopulatie 08-61
deelrevisievergunning 08-03, K24(2/2008)
deskundige 06-115, 149, 08-61
deskundigenbijstand
deskundigenverslag 07-82
detailhandel
dictum 06-21, 34
dienstregeling
dienstwoning
distributie-planologisch onderzoek 06-35, 132
doeleindenomschrijving 08-24
doelmatigheid
doelvoorschriften 07-18, 131*, K44(4/2007),
K1(1/2008)
doorwerking 07-98
dove gevel
drugsgebruik regeling 08-49
dubbelbestemming 08-13
dwangsom K29(2/2006), K31, 06-130, 07-05*,
19, 50, 56, 58, K19(2/2007), K26, 07-81, 86,
K38(3/2007), 07-125, 128, K50(4/2007), 08-35
dwangsom aan bevoegd gezag
dwarsprofiel
ecologische verbindingszone 07-63, 08-50
ecologische waarden
eerste ruimtelijk plan 08-57
EHS 08-16
eigenaar
eigendomsverhoudingen
emissie-eisen K33(2/2006), 07-48*, K22(2/2008)
emissieplafond
energie 07-141, 144, K12(1/2008)
energiebesparingsmaatregelen K60(4/2007)*,
K12(1/2008)
energiebesparingsplan K12(1/2008)
energieverbruik K58(4/2007)*, K60*
enveloppe met bedenkingen
erfafscheiding 06-67*
etmaalindeling
europees verdrag 07-80, 82, 87
evenement K91(4/2005)
ex-nunctoetsing
experimentenwet
externe veiligheid 06-83, 07-36, K47(4/2007), 08-41
externe werking
faillissement 07-81
fair play-beginsel
feitelijke situatie K33(3/2007)
financiële omstandigheden
financiële uitvoerbaarheid
financiële zekerheid K43(3/2006)*, 07-11
flora- en faunawet 07-63, 74
flora- en faunawettoets 08-60
functiemenging 07-62
functieverzwaring 07-74
gaswinning 07-146*
gebiedsplan 08-14
gebruik(sverbod) 08-28
gedogen K24(2/2006), 07-73, 86, 88
gedragsregels
gegronde vrees
gelijkheidsbeginsel 06-110
geluidbelasting 06-59, 61, 122, 07-34, 145
geluidgevoelige ruimte 06-10
geluidgrenswaarden 08-12
geluidhinder 08-70
geluidnormen 08-18
geluidscontour 07-65
geluidsgevoelige bestemming 07-37, 07-83*,
K53(4/2007)
geluidsgevoelig object K32(2/2005), 07-83*,
K53(4/2007)
geluidsluwe gevel
geluidsnorm 06-125*, K43(3/2007), 08-08, 12, 18*
geluidonderzoek 08-12
geluidsoverlast K12(1/2007), 08-38*
geluidsrapport
geluidsruimte 06-96, 06-125*, 08-08
geluidsscherm
geluidswal
geluidszone 06-13, 41, K47(3/2006), 06-85*, 87,
96, K2(1/2007), 07-44, K17(2/2007), K23, 07-83*,
08-08, 25
genetisch 07-55, K10(1/2008)
geurbelevingsonderzoek
geureenheid
geurhinder 06-16, 145, K15(2/2007)
geurnormen
geuronderzoek K15(2/2007)
geval van bodemverontreiniging 06-02
StAB 2 / 2008

Doorlopend trefwoordenregister 2006-2008
101
gevalsgrenzen 06-02
gezondheidsrisico’s 06-53, 135, 07-41, 08-13
glastuinbouw 07-29, 32
globale bestemming 07-69
goedkeuring 08-55
goedkeuringsvereiste 07-97
goedkeuring(sbesluit) 06-21, 29, 34, 35, 137*
goedkeuring van rechtswege
golfbaan 08-61, 65
goothoogte
grauwe gans 08-54
grondslag aanvraag 06-04, 12, K34(3/2007), 08-02
grondstof
grondwateronttrekking K41(3/2007), 08-09
grondwet
grootschalige detailhandel 06-35
gsm-mast 06-99
habitatrichtlijn 06-05, 14*, K17(1/2006), 06-49, 50,
51, 113, K23(2/2006), K34, 06-89, K35(3/2006),
K42, 06-129, 130, K49(4/2006), K50, 140,
07-02, 03, 22, K11(1/2007), K25(2/2007), 72,
K41(3/2007), 07-124, 126, K10(1/2008), 08-37, 54
handhaving 06-17, 120, 127, 07-61, 86, 88, 100,
K48(4/2007), K50, 08-45, 61
handhavingsverleden
Handleiding meten en rekenen industrielawaai
handreiking industrielawaai K14(1/2006), 06-61,
K54(4/2007), K61, 08-38*
hergebruik K39(3/2006), K19(2/2007)
heroverweging besluit K11(1/2006), 07-128
herziening 08-55
herzieningsplicht 06-74
hindercirkel 06-23, 101, 108
hogere grenswaarden 06-41, K47(3/2006), 140,
08-12
hondentoilet 06-17, 144
hoogspanningsleiding 06-53
hoogspanningsmast 08-13
hoorzitting 08-04*
horecabedrijf 06-112
horecaterras
horen 06-26*
huishouding 07-104*
huisvesting (tijdelijke)
huisvuil
indirecte hinder K18(1/2006), 07-44*, K31(3/2007),
K61(4/2007)
indirecte schade 06-117
industrieterrein (gezoneerd) K18(1/2006), 07-145,
08-34
inhoudelijke beoordeling 07-77
inpassing lightrail
inrichting 06-07, 42*, K28(2/2006), 06-82, 86*,
93, K41 (3/2006), K46, 06-123, 124, 07-10,
K10(1/2007), 07-85, K39(3/2007), 08-05, 35, 39,
K16(2/2008)
inspanningsverplichting
inspraak 06-66
instructieregeling
integriteitsbeoordeling 07-49, K6(1/2008), 08-30
intrekking 07-128
intrekking bouwvergunning 06-56
intrekking goedkeurings- of vervangingsbesluit 06-107
intrekking vergunning 06-45, 88, K61(4/2006)
intrekking wijzigingsplan
inwerkingtreding 06-09, K1(1/2006), 06-20, 07-121*
IPPC-richtlijn 06-08, 11*, K15(1/2006), 06-40, 44*,
47*, 48*, K25(2/2006), K30, 06-84*, 121, 131,
K55(4/2006), 07-08, 48*, K56(4/2007), 08-11
jaarvrachten
jachthaven
Kaderrichtlijn water
kapvergunning 07-138
kennisgeving K48 (3/2006), 06-105, K3(1/2007),
07-77, 89*, K35(3/2007), 08-07*
kernkwaliteiten 08-15*
keur
kinderdagverblijf 06-52
kokkels
kosten deskundige bijstand
kosteneffectiviteit 07-84, 93*
kostenverhaal K7(1/2006)
laagfrequent geluid K12(1/2007)*
laden en lossen
legalisering 06-39, 148
leges
lex speciales 07-61
lichtuitstraling
lichthinder 07-67
ligplaats 07-65
limburgs schieten
lozing 06-15, K50(4/2007)
lozingsvoorschriften
luchtkwaliteit 06-11*, K1(1/2006), K4*, K13*,
StAB 2 / 2008

102
Doorlopend trefwoordenregister 2006-2008
06- 24, 30, 36, 65, 100, 103, 104, K37(3/2006),
K38, 133, 136, 137*, 139, 145, K56(4/2006),
07- 06, K7(1/2007), K13, 25*, 26, 27*, 34, 60*, 66,
K31(3/2007), 99, 101, 07-122, 140, 147, 08-08,
K8(1/2008), 21, 46* 58, 59, 63
luchtvaarthinder K42(3/2007), K54(4/2007)
luchtvaartterrein 06-33, K47(3/2006), 08-20, 59
luchtverontreiniging 07-41, K31(3/2007)
maatschappelijke opvattingen
maatschappelijk risico
magneetveldzone 08-13
magneetzweefbaan 08-23
mandatering 07-75
marginale toetsing 07-109
maximale invulling 06-37, 78, 147*, 07-31, 42,
149, 08-29
medewerking derden
meerjarenafspraak K60(4/2007)
meet- en rekenvoorschrift
meethoogte
meetmethodiek
meetverplichting 07-130*
meetvoorschriften 06-22, 07-130*
melding K12(1/2006), 06-128*, K1(1/2007), K4, K5,
K29(3/2007), 08-31
meldingsplicht 06-118, 119*, K5(1/2007)
menselijk stemgeluid
mensenrechten 07-80, 82, 87
middelvoorschrift 07-131
milieu-effectbeoordeling 06-81*, 91, 07-02,
K29(3/2007), 07-96
milieu-effectrapport 06-81*, 91, 97*, K27(2/2007),
72, 07-90, K40(3/2007), 08-20, 23, 42, 57
milieutechnische inzichten
milieuverslaglegging
milieuzorgsysteem
mitigerende maatregelen 06-113
molenbiotoop
mondelinge gedachtewisseling 08-04*
motivering 06-21, 57, 112, 07-78
motiveringsbeginsel
munitiedepot
muziekgeluid
nabijheid 06-86*, 06-123, 124, 07-85,
K39(3/2007), 08-35, 39
nadeel 07-43
nadeelcompensatie
nadere eis 06-10, 19*, 07-31, 07-45, K43(3/2007),
103, K60(4/2007)*, K3(1-2008), 08-12
natuur- en landschapswaarden 07-29
natuurbeschermingswet 06-03, 49, 50,
K25(2/2007), 61, K30(3/2007), K41
natuurgebied 06-03, 05, 14*, 06-49, 50, 51,
K23(2/2006), 06-89, K35(3/2006), 06-129, 07-02,
03, K30(3/2007), 07-129
natuurmonument 06-03, 05, 06-49, 50,
K41(3/2007)
natuurwaarden 07-129
natuurwetenschappelijke waarden 06-49, 50, 51
negatieve gevoelswaarde 07-116
NeR 07-84, 131*
niet-ontvankelijkverklaring 06-15, 08-06, K5(1/2008)
nieuw besluit 06-05
nieuw vestiging 07-62
Nimby-procedure 06-33, 07-139*
Nota ruimte 07-143, 08-15, 22
nulsituatie-onderzoek K54(4/2006)
nuttige toepassing 06-92, K39(3/2006), 07-53
omrekeningsfactor
omzetten vergunning
onbevoegd 07-67*
ondertekening
onderzoek 07-74, K12(1/2008)
onderzoeksplicht 06-05, K1(1/2006), 06-26*, 31,
137*, 139, 07-27*, K15(2/2007), 60*, 63, 07-119,
K52(4/2007), K12(1/2008)
ongewoon voorval 06-118, 119*, K5(1/2007)
onherroepelijk 06-09
onteigening 07-65
ontgronding 06-06, K30(3/2007)
ontgrondingenwet 06-06
ontheffing K36(2/2005), K39, K76(04/2005), K83,
K17(1/2006), K23(2/2007), K54(4/2007), K61
onthouding van goedkeuring 06-29, 34, 69
ontoelaatbare nadelige gevolgen
ontvankelijk bezwaar 06-05, K19(2/2008)
ontvankelijkheid 06-05, 15, 51, 68*, 72, 75,
K60(4/2006), K63, K66, 07-01, 04, 07, 09,
13, 16, 20, K3(1/2007), 07-90, 91, 07-123,
127, K54(4/2007), K55, 08-06, K5(1/2008),
K19(2/2008)
ontwerpbesluit 06-05, K37(3/2006), K66(4/2006),
K32(3/2007), 08-07*
onverbindend K17(1/2006)
openbare weg
oppervlaktewater
StAB 2 / 2008

Doorlopend trefwoordenregister 2006-2008
103
oprichten 06-81*, 90*
oprichtingsvergunning 08-02
opschortende voorwaarde 06-03
opschortende werking
opslagtanks
overgangsbepaling 07-40
overgangsrecht 07-73, 102, 105*, 107, 08-33, 52,
62
overleg
overtreder K7(1/2006), K9(1/2007)
paardenfokkerij
paardenhouderij
palingrokerij 07-110
parapluvergunning 08-03
parkeergarage
parkeernormen 07-26, 08-36
parkeeroverlast 06-01, 08-36
passende beoordeling 06-49, 07-72, K41(3/2007),
08-37
peil 06-22
peildatum bouwplannen
peildatum overgangsrecht
peildatum planschade
permanente bewoning recreatiewoningen 06-26*, 27,
08-45
persoonsgebonden overgangsrecht 08-45*
piekgeluidgrenswaarden
plan of project 07-22
plangebied 08-25
plangrens 08-47, 64*
plankaart
planologisch voordeel
planologische kernbeslissing
planologische reservering
planologische status
planologische verslechtering 06-08, 39, 147*
planperiode 07-102, 107, 08-21
planregeling 08-56
planschadebasis 07-79
planschadeberekening 07-77
planschadevergoedingskostenverhaalsovereenkomst
planvergelijking 06-37, 78, 114, 147*, 148, 150,
07-39, 40, 42, 07-78, 115
planvoorschriften 08-49
potentiële geschiktheid 07-72
prejudiciële vraag
preventieve bestuursdwang 06-45, K38(3/2007)
primaire beslissing
prinsjesdagpakket 07-27*
privaatrechtelijke afspraken
procedure K32(3/2007), 08-07*
procedureverordening 08-27
procesbelang
procesorde K15(1/2006)
processueel belang
pro forma bedenkingen
pro forma beroep
pro forma zienswijze
projectprocedure 07-106
prostitutie
provinciaal beleid 08-14
provinciale milieuverordening
publicatie 06-69, 75, K48(3/2006), 07-89*, 123
publicatie-eisen 06-68*, K48(3/2006), 07-89*,
K35(3/2007), 07-123, 08-07*
rechtens onaantastbaar 06-56
rechtsbescherming K63(4/2006), 07-94, 98
rechtsbijstand
rechtsgevolgen 06-11, 87, K7(1/2007)
rechtskracht K48(3/2006)
rechtsmiddel
rechtsongelijkheid
rechtstreekse bouwmogelijkheid
rechtstreekse werking 06-05, 14*, K17(1/2006),
K23(2/2006), 07-126, 08-09
rechtszekerheidsbeginsel 06-33, 34, 146
rechtverkrijgende
reconstrutieplan 07-63, 98, 133, 08-19
recreatieterrein 06-29
recreatiewoning 06-42*, 102, K53(4/2007), 08-22
recycling K18(2/2007)
redelijke termijn 06-73
referentiemeting
referentieniveau K44(3/2006), K43(3/2007)
reformatio in peius K20(2/2007), 07-139*
regionaal openbaar lichaam
regionaal structuurplan 08-44
registratie K18(2/2007)
representatieve bedrijfssituatie
revisievergunning K32(2/2006), 07-01, K9(1/2008)
richtlijn 08-09
richtlijnconform 07-126, 08-09, K10(1/2008), 08-37
rijksbeleid 07-143
riolering
risico op besmetting 08-17
risico-aanvaarding
StAB 2 / 2008

104
Doorlopend trefwoordenregister 2006-2008
rode contour
routering
ruime jas gebieden 08-16
ruimte voor de rivier 07-42
ruimte voor ruimte
saldering 06-133, 136, 07-140
saldomethode 06-03, 50, 89
samenhangende activiteit 08-02
saneringsplan K51(4/2006)
saneringsplicht
saneringssituatie 06-59
saneringsurgentie
schade (omvang) 06-115
schadebeoordelingscommissie 08-26, 69
schadecommissie 08-26, 27
schadebesluit
schadefactor 06-39, 07-41
schadevaststelling 06-116
schadevergoeding 07-125
schaduwhinder 07-111
schaduwschade 06-117
schepen 07-44*
Schiphol
schorsende werking
schorsing
schorsing opheffen
seizoenarbeiders 07-104*
seksinrichting
significante gevolgen 06-05, 06-48*, 49, 50, 51,
K34(2/2006), 06-89, K35(3/2006), K42, 06-129,
131, 07-03, K11(1/2007), 74, 08-37
soortenbescherming K62(4/2006)
speciale beschermingszone 06-05, 111*, 113, 140,
07-74, 08-37, 54
splitsing inrichting K5(1/2005)
spoorweglawaai
sportcomplex 06-53
spreiding concentraties 07-25*
stadsproject
standaard bedrijfseenheden 07-38
stand der techniek 06-44*, 85*
standstill-beginsel 06-03
stankgevoelige bebouwing
stankgevoelige bedrijven 08-17
stankcirkel 06-138*
stankgehinderden 07-64
stankhinder 06-138*, 07-118, 08-17
stemgeluid 07-31
stofverspreiding 07-84
storten
straffactor K51(4/2007), K57
streefnorm
streekplanbeleid 08-16
Structuurschema Militaire Terreinen
studentenwoningen 08-18*
taxatie (methode) 06-38, 07-77, 117, 08-26, 70
ter inzage leggen 06-05, K66(4/2006)
terinzagelegging plan 06-05, 68*, 69, 109, 137*
termijn K12(1/2006), 07-122
termijnbepalingen K12(1/2006), 07-122
termijnoverschrijding K12(1/2006), 07-123
terras
terreinafscheiding
terugverdiendtijd K60(4/2007)*
terugwerkende kracht 06-55, K48(3/2006)
tijdelijk 06-70, 98
tijdelijke vergunning K12(1/2006), K52(4/2006),
K28(2/2007)
tijdelijke vrijstelling 08-18*, 53*
toekomstige invulling
toekomstige ontwikkelingen 06-13, 121, 131, 07-54,
118*, K45(4/2007), 08-40
toetsing
toetsingskader
toezegging
toezending besluit
toezichthoudend orgaan
tonaal geluid 08-38*
trillingen 07-146*
trillinghinder
tuin
Tweede Structuurschema Militaire Terreinen 07-22
uit te werken bestemming 06-139, 08-66
uitbreidingsmogelijkheid 06-29, 63, 146, 07-132
uitbreidingsplan 08-28, 66
uitrijden mest
uit te werken bestemming 08-29
uitvoerbaarheid 07-135
uitvoerbeperking 06-06
uitvoeringsstrategie 07-62
uitvoerverbod afvalstoffen
uitweg
uitwerkingsplan 06-19*, 136, 138*, 139, 147*,
07-29, 33, 34, 75
StAB 2 / 2008

Doorlopend trefwoordenregister 2006-2008
105
uitwerkingsregels 06-25, 147*
uitzicht 06-01, 07-117
UMTS-mast 06-135
veiligheid 06-83, 07-50,54,K24(2/2007)
veiligheidsrisico 06-83, 07-50, 54, K24(2/2007)
veiligheidszone
veranderingen
veranderingsvergunning
verbindendheid
verbrandingsmotor
verdrag
vergewisplicht 08-20
vergunning op hoofdlijnen
vergunningplicht K49(4/2006), K59(4/2007)
vergunningsaanvraag 06-15
verkapte weigering
verkeersaantrekkende werking 07-26, 08-05, 59
verkeersbesluit 07-66, 101
verkeersbewegingen K18(1/2006), K58(4/2006),
07-44*, K31(3/2007), 08-58
verkeershinder 08-05, K8(1/2008)
verkeersmaatregelen 08-21
verkeersintensiteit 07-66, 08-46*
verkeersontsluiting
verkeersveiligheid 07-76, 08-05
verkennend bodemonderzoek
verkorte m.e.r.-procedure 08-57
vernietiging
verstedelijking 08-22
verstening 08-22
verstoring 08-61
vertrouwensbeginsel
vervallen van rechten 06-43*, K26(2/2006)*, 07-12,
51, K34(3/2007), 08-31
vervallen vergunning 06-09, 43*, 46, K26*(2/2006),
06-120, K53(4/2006), 07-12, 51, K34(3/2007),
07-120, 08-31
vervaltermijn
vervangingsbesluit
vervoer gevaarlijke stoffen
vervoersplan
verwachting
vingerwijzing
visuele hinder
vloeistofdicht 06-01
VNG-bochure Bedrijven en milieuzonering 06-61, 74,
76, 145, 150, 07-28, 36, 95, 113, 08-17
vogelgebied K30(3/2007)
vogelrichtlijn K17(1/2006), 06-89, K25(2/2007), 74,
K30(3/2007), 08-37, 54
voorbereiding 06-137*
voorbereidingsbesluit 07-68
voorrangsregeling 07-61
voorschriften 76, 07-58, K17(2/2008), 08-60
voorschriften veranderingsvergunning 07-58
voorschriften wijzigen
voortgezet gebruik
voorwaarden vergunning 06-32
voorzienbaarheid 06-78, 79, 115, 151, 152, 07-114,
08-28, 67
voorzieningenniveau 07-62
voorzorgsbeginsel K41(3/2007), 08-37
vrijheid van meningsuiting
vrijstelling 06-33, 70, 71, 98, 99, 100, 103, 132,
146, 07-21, 23, 26, 32, 39, 60*, 99, 106, 08-14,
18, 48, 53*
vrijstellingsbevoegdheid 07-67*, 137
vrijstellingsprocedure 07-94
vrijstellingsregeling 08-48, 51, 60
vuurwerk K59(4/2007)
waardevermindering 06-38, 39, 77, 116
waddenzee 08-37
waterberging 07-98
watercompensatie 07-135
waterschap
wegbestemmen 08-62
wegverkeerslawaai 06-41, 07-34
weigering K3(1/2006)
weiland 06-82
welstandsadvies 06-58
welstandsnota 06-137*
werk
werknemers
werktijden
wetsafbakening
wijziging aanvraag
wijziging motivering goedkeuringsbesluit 06-21
wijziging ontwerpplan 07-77
wijzigingsbevoegdheid 06-60, 07-24*, 27*, 71,
08-23, 50
wijzigingsplan 06-20, 28, 108*, 07-67*, 97
windhinder 07-111, 08-63
windklimaat 08-63
windmolen/turbine 07-96, 141, 144, 08-48
wisselwoningen 06-18*
woonboot 07-65, 07-83*, 134*
StAB 2 / 2008

106
Doorlopend trefwoordenregister 2006-2008
woon- en leefklimaat 06-108*, 07-69, 70
woontoren 07-111
woonvorm 07-104*, 108*
WOZ-waarde 06-114
wraking 07-73
zandwinning
zeggenschap 06-07, K40(3/2006), K10(1/2007)
zelf in de zaak voorzien 06-08, 38, 114,
K24(2/2006)
zelfstandig schadebesluit
zendinstallatie K21(2/2007)
zettingsschade
zich ontdoen van K5(1/2006), K22(2/2006)*, K27*
zienswijze 06-69, 07-07, 16, 80, 90, K55(4/2007),
08-04*, 06-07*, K5(1/2008)
zondagsrust K19(1/2006)
zone van rechtswege 06-13
zonebeheersmodel 06-96
zonebesluit
zonegrenswaarde 06-85*, K2(1/2007), K17(2/2007),
08-08, K23(2/2008)
zonering 06-55, 85*, 87, K47(3/2006), 06-122,
07-44*, K17(2/2007), K23, 63, 07-83*, 145, 08-08,
34
zorgplichtbepaling K24(2/2007), 07-81,
K60(4/2007)*
zorgvuldige voorbereiding
zwaarwegend maatschappelijk belang
zwarte-lijststof
StAB 2 / 2008

Doorlopend artikelsgewijs register 2006-2008
107
Algemene wet bestuursrecht
artikel 1:1
artikel 1:2 06-126, K57(4/2006), 134, 141, 07-
04, 09, 13, 20, K6(1/2007), 23, 07-57, 59, 07-
57, 59, 92, 07-127, K54(4/2007), 139*, 08-06,
K4(1/2008), K14(2/2008), K21
artikel 1:3
artikel 2:1 K60(4/2006)
artikel 3:2 K44(3/2006), 07-26, 08-19
artikel 3:4 07-60*
artikel 3:5 08-20
artikel 3:9 08-20
artikel 3:10 07-137
artikel 3:11 06-109
artikel 3:12 06-69, 105, 07-77, 89*, K35(3/2007),
08-07*
artikel 3:15 08-04*
artikel 3:24 06-05
artikel 3:25
artikel 3:28
artikel 3:40 06-20
artikel 3:41 07-123
artikel 3:42 07-123
artikel 3:44 K48(3/2006)
artikel 3:46 06-145, 08-64*
artikel 4:5 07-52
artikel 4:6
artikel 4:81
artikel 4:82
artikel 4:84
artikel 5:20 07-50
artikel 5:21 K17(1/2006), 06-45, K24(2/2006),
K9(1/2007), 07-86, K53(4/2007)
artikel 5:24
artikel 5:25
artikel 5:32 K29(2/2006), K31, 06-130,
K50(4/2006), 07-05*, 19, K19(2/2007), K26,
07-56, 58, 81, 86, K38(3/2007), K50(4/2007)
artikel 5:34 07-128
artikel 6:2
artikel 6:3
artikel 6:5 K10(1/2006), 06-72
artikel 6:6 06-72
artikel 6:11 06-75
artikel 6:13 07-07, 16, 80, 90, 91, K55(4/2007),
137, K5(1/2008), K19(2/2008)
artikel 6:21
artikel 6:22 K3(1/2007)
artikel 7:1 07-137
artikel 7:9
artikel 7:11 K11(1/2006)
artikel 7:12 06-111*, 07-26, 99, K48(4/2007)
artikel 7:15
artikel 8:29
artikel 8:47 07-82
artikel 8:69 K20(2/2007)
artikel 8:72 K7(1/2007), 99
artikel 8:72 lid 3 06-11, 21, 08-19
artikel 8:72 lid 4 K24(2/2006), 06-107
artikel 8:72 lid 5 06-113, 114
artikel 8:73 07-125
artikel 8:75
artikel 8:86
artikel 8:87
artikel 10:3 07-75
artikel 10:25 06-35
artikel 10:27 06-19*, 69, 07-67*, 97
artikel 10:29 06-21, 29
artikel 10:30
artikel 10:31
Beleidslijn Ruimte voor de Rivier
Besluit akkerbouwbedrijven milieubeheer
artikel 1
artikel 2 07-95
Besluit beheer autowrakken
artikel 5
Besluit beschermde inheemse dier- en plantensoorten
artikel 1
Besluit bouw- en houtbedrijven milieubeheer
artikel 5
Besluit bouwvergunningvrije en licht
bouw vergunningplichtige bouwwerken
artikel 2
Besluit detailhandel ambachtsbedrijven
artikel 2 K49(4/2006)
artikel 3
artikel 5 06-10, K60(4/2007)*
bijlage 2 08-12
StAB 2 / 2008

108
Doorlopend artikelsgewijs register 2006-2008
Besluit eisen inrichtingen drank- en horecawet
06-112
Besluit externe veiligheid inrichtingen
artikel 1 07-71
artikel 2 07-71
artikel 5 07-71, 08-56
Besluit financiële zekerheid
artikel 3 K43(3/2006), 07-11
Besluit geluidhinder spoorwegen
artikel 1
Besluit horeca-, sport- en recreatie-inrichtingen
artikel 07-31, 45
artikel 7
Besluit inrichtingen motorvoertuigen
artikel 2
Besluit luchtkwaliteit
06-11*, K1(1/2006), 06-36, 65, 104, 07-26, 60*
Besluit luchtkwaliteit 2005
06-11*, K4(1/2006)*, K13, 06-24, 30, 36, 65, 100,
103, 104, K37(3/2006), K38, 133, 136, 137*, 139,
145, K56(4/2006), 07-06, K7(1/2007), K13, 25*,
27*, 34, 99, 101, 07-122, 140, 08-08, 21, 46*, 59,
63
Besluit milieu-effectrapportage 1994
Onderdeel A, bijlage
Onderdeel C, bijlage 06-81*, 97*, 08-57
Onderdeel D 07-02, 96
artikel 2 07-96, 08-57
Besluit opslaan in ondergrondse tanks
artikelen 18 en 19
Besluit opslag- en transportbedrijven milieubeheer
artikel 2
artikel 5 K43(3/2007)
Besluit opslaan in ondergrondse tanks
artikelen 18 en 19
Besluit op de ruimtelijke ordening 1985
artikel 3
artikel 7
artikel 9 06-26* 137*, 07-63
artikel 10
artikel 12 06-70
artikel 14
artikel 16
artikel 19 06-70, 98, 08-18*
artikel 20
Besluit tankstations milieubeheer
07-36
Besluit voorzieningen en installaties milieubeheer
08-48
Besluit vrijstelling beschermde
dier- en plantensoorten
Bouwbesluit 2003
08-18*
Burgerlijk Wetboek
artikel 5:48, 06-67*
artikel 5:50
Drank- en Horecawet
06-112
EEG-richtlijn 85/337 (MER-richtlijn)
06-97*, 07-02, 22, 96, 08-57
EG-richtlijn 75/442
artikel 1
artikel 4
EG-richtlijn 76/464
artikel 1 lid 2
artikel 3
EG-richtlijn 79/409 (Vogelrichtlijn)
artikel 4 06-113, 07-74, 97, 08-54
artikel 9 K17(1/2006)
EG-richtlijn 92/43 (Habitatrichtlijn)
artikel 4 06-140, 07-124
artikel 6 06-05, 14*, K17(1/2006), 49, 50, 51,
K23(2/2006), K34, 89, 111*, 113, K35(3/2006),
K42, 06-129, 140, 07-02, 03, K11(1/2007), 22,
StAB 2 / 2008

Doorlopend artikelsgewijs register 2006-2008
109
72, K41(3/2007), 07-124, 126, 146*, K11(1/2008),
08-37, 54
artikel 7 06-113, 08-54
Bijlage IV
EG-richtlijn 96/61 (IPPC)
artikelen 1, 2, 3, 5, 6, 9 en 12 06-08, 11, 40, 44*,
47*, 48*, K25(2/2006), K30, 06-84*, 121, 131,
07-08, K56(4/2007)
artikel 20
Bijlage I 06-84*, K55(4/2006)
EG-richtlijn 96/62
07-101
EG-richtlijn 97/11
06-97*
EG-richtlijn 1999/30
07-101
EG-richtlijn 2000/53
artikel 6
EG-richtlijn 2003/35
06-97*
EG-Verdrag
artikel 10 06-97*
artikel 28 06-49
artikel 29 06-06
EG-Verordening 259/93 (Evoa)
artikel 4 06-92, K39(3/2006), 07-53
artikel 7 07-53
artikel 26 07-56
Experimentenwet stad en milieu
artikel 3
artikel 4
Europees Verdrag Rechten v/d Mens
artikel 3 07-139*
artikel 6 06-73, 07-80, 82
artikel 8 07-87, 139*
artikel 10
Flora- en faunawet
artikel 11
artikel 7 08-60
artikelen 4, 8, 10, 75 07-24*, 08-61
artikel 12, 60 K17(1/2006)
artikel 112 08-61
Gemeentewet
artikel 125
artikel 150
artikel 229
Grondwaterwet
artikel 14b
artikel 23
artikel 24
Grondwet
artikel 1 07-139*
artikel 10
artikel 93 en 94
artikel 120
Huisvestigingswet
artikel 88 07-65
Inrichtingen- en vergunningenbesluit Wm
artikel 2.4
artikel 5.1 K20(2/2006)
artikel 5.10
bijlage I 06-93, K43(2/2005), K23(2/2006)
Kernergiewet
artikelen 15 en 15a
Luchtvaartwet
08-20
Meetregeling luchtkwaliteit 2005
artikel 7 07-140
artikel 12 06-133
artikel 17 08-63
artikel 18 08-63
Mijnbouwwet
artikel 40
Monumentenwet
artikel 20 06-58
StAB 2 / 2008

110
Doorlopend artikelsgewijs register 2006-2008
Natuurbeschermingswet
artikel 10 07-97, 08-56
artikel 10a K30(3/2007), 07-126, K11(1/2008),
08-44
artikel 12 06-03, 49, 07-72, K41(3/2007)
artikel 13
artikel 16 K11(1/2008)
artikel 19 06-113, 07-47, 07-97
artikel 19b 07-146*
artikel 19d 07-126, 146*, K11(1/2008), 08-37
artikel 19g 07-146*
artikel 19h 07-146*
artikel 19j 08-44
Ontgrondingenwet
artikel 3 06-06
artikel 10 K30(2/3007)
Opiumwet
08-49
Reconstructiewet concentratiegebieden
artikel 4 07-64
artikel 9 07-64
artikel 11 07-21
artikel 27 07-21, 98
Regeling aanwijzing BBT-documenten
07-14*
Regeling stankemissie veehouderijen in landbouwontwikkelings-
en verwevingsgebied
08-17
Regeling Saldering luchtkwaliteit 2005
06-133
Saneringsbesluit geluidhinder wegverkeer 1998
artikel 1 06-59
artikel 8 06-59
artikel 10 06-59
Tracéwet
artikel 15
artikel 18 07-140
artikel 20
Uitvoeringsbesluit Wvo
artikel 7 06-15
Vuurwerkbesluit
artikel 1.1.1
Wegenverkeerswet 1994
artikel 2 07-66, 101
artikel 15 07-66
Wet ammoniak en veehouderij
artikel 2 K33(3/2007)
artikelen 3 en 6 06-08, 14*, K23(2/2006), 06-121,
131
artikelen 4 en 7
Wet BiBOB
07-49, K6(1/2008)
Wet bodembescherming
artikel 1 06-02, K13(2/2008)
artikel 13 K9(1/2007), 07-81
artikel 37 K22(2/2007), 08-01
artikel 39 K51(4/2006)
artikel 43 K22(2/2007)
artikel 99 K20(2/2008)
Wet geluidhinder
artikel 1 K18(1/2006), 06-59
artikel 41, 42 05-46, 125, 06-87, K23(2/2007),
07-145, 08-25
artikel 46 06-96
artikel 47 06-96
artikel 51 06-96
artikel 52 06-96
artikel 53 06-96, K17(2/2007), 07-83*,
K23(2/2008)
artikel 59 06-13
artikel 61 06-96
artikel 67 06-96
artikel 69 06-96, 08-18*
artikel 73
artikel 74
artikel 76
artikel 77
artikel 81
artikel 82 06-19*
artikel 83 06-41
artikel 99a 06-59
artikel 100a
artikel 103
artikel 104 06-59
artikel 157 06-41
StAB 2 / 2008

Doorlopend artikelsgewijs register 2006-2008
111
Wet luchtvaart
artikel 1.1 K42(3/2007)
Wet milieubeheer
artikel 1.1 lid 1 06-07, K16(1/2006), 06-42*,
K22(2/2006), K27, 06-82, 93, K40(3/2006), K46,
06-123, 124, K59(4/2006), 07-17, K19(2/2007),
07-56, 84, 93*, 08-10*, K7(1/2008), 08-39,
K18(2/2008)
artikel 1.1 lid 2
artikel 1.1 lid 3 en 4 06-07, K28(2/2006), 06-82,
86*, K41 (3/2006), K46, 06-123, 124, 07-10,
K10(1/2007), 07-85, K39(3/2007), 08-35, 39,
K16(2/2008)
artikel 1.1a K24(2/2007), 07-81
artikel 2.17 lid 1 en 2 08-20
artikel 7.2 06-81, 08-57
artikel 7.4, 7.8b e.v. 06-97*, 07-02, 96
artikel 7.8b 06-91, 07-02, K40(3/2007)
artikel 7.10 08-20, 57
artikel 7.12 08-20, 57
artikel 7.14 08-20, 57
artikel 7.15 08-57
artikel 7.16 08-57
artikel 7.23 t/m 7.27 08-20
artikel 7.28 08-42
artikel 7.30 06-97*
artikel 7.35 06-97*, 08-20
artikel 7.37 K27(2/2007)
artikel 8.1 06-90*, K40(3/2006), 07-58
artikel 8.2 06-127
artikel 8.3 06-127
artikel 8.4 06-90*, 07-01, 08-02, 03, K9(1/2008),
K24(2/2008)
artikel 8.5 K32(2/2006)
artikel 8.8 06-13, 85*, 122, 131, K2(1/2007),
K17(2/2007), 07-44*, 54, 07-83*, 07-118*,
K45(4/2007), 08-34, 40, K23(2/2008)
artikelen 8.10 en 8.11 K31(3/2007), K34, 08-05,
08, K7(1/2008), K8, K11, 08-30, 36, 38*
artikel 8.11 lid 3 06-85*, 07-08, 14*, 15,
K15(2/2007), 07-46*,48*, 84, 93*, K31(3/2007),
K34, K36, 07-118*, 119, 122, 129, 07-131*,
K46(4/2007), K49, K54, K58*, 08-10, 33,
K15(2/2008), K18, K24
artikel 8.12 05-08, 07-18, 130*, 131*, K44(4/2007),
K1(1/2008), K22(2/2008)
artikel 8.13 K52(4/2007)
artikel 8.15 07-11
artikel 8.17 K52(4/2006), K28(2/2007), 08-09
artikel 8.18 06-09, 43, 46*, K26(2/2006)*, 06-120,
K53(4/2006), 07-12, 51, K34(3/2007), 07-120,
08-31
artikel 8.19 K2(1/2006), 06-128*, K1(1/2007), K4,
K29(3/2007), 08-32
artikel 8.20
artikel 8.22, 8.23 06-88, K14(1/2007), 07-131*,
K12(1/2008), 08-41
artikel 8.24 K12(1/2006), 08-11
artikel 8.25 06-88, K61(4/2006), K47(4/2007)
artikel 8.26
artikel 8.40 06-129, K64(4/2006)
artikel 8.41
artikel 8.42 07-45, K60(4/2007)*, K3(1/2008)
artikel 8.45
artikel 10.1
artikel 10.2 K5(1/2006), K27(2/2006)
artikel 10.5 K43(3/2006)
artikel 10.23
artikel 10.38 K18(2/2007)
artikel 10.48 K16(2/2007)
artikel 10.60 07-56
artikel 13.4 K48 (3/2006), K3(1/2007)
artikel 13.7 06-87
artikel 15.20
artikel 17.1 en 17.2 K7(1/2006), 06-118, 119*,
K5(1/2007)
artikel 18.2 06-127, 07-88
artikel 18.12 06-45
artikel 18.14 K80(4/2005)
artikel 18.18
artikel 20-1 07-04, 09, 13, 20
artikel 20.6 K63(4/2006), K66
artikel 20.8 07-121*
Wet milieugevaarlijke stoffen
artikel 26
Wet op de openluchtrecreatie
artikel 8
Wet op de Raad van State
artikel 37
Wet op de Ruimtelijke Ordening
artikel 1, 08-57
artikel 2a 07-139*, 143, 08-22
artikel 4a 07-29, 08-57
artikel 6a 06-66
StAB 2 / 2008

112
Doorlopend artikelsgewijs register 2006-2008
artikel 10 06-19*, 20, 97*, 07-67*
artikel 11 06-19*, 20, 25, 28, 60, 75, 97*, 108*,
138*, 139, 07-71,75, 96, 08-50
artikel 14 06-32
artikel 15 06-19*, 06-32, 70, 99, 103, 07-60*,
67*, 103, 08-51, 60
artikel 17 06-70, 98, 08-18*, 53*
artikel 19 06-71, 100, 142, 07-21, 32, 36, 68, 94,
98, 99, 106, 136, 143, 08-14, 08-18*, 53*
artikel 19a 06-71
artikel 20
artikel 21 07-21, 68, 98
artikel 23 06-66, 69, 105, 109
artikel 24
artikel 26 06-107
artikel 27 06-26*
artikel 28 06-35, 107, 07-25*
artikel 29
artikel 30 06-74, 146, 07-109, 08-55, 64*
artikel 33 07-107
artikel 35
artikel 37 08-20
artikel 39
artikel 39a 07-146*
artikel 39b 07-146*
artikel 40 06-33, 07-139*
artikel 40a 07-139*
artikel 44 06-32
artikel 49 06-37, 38, 39, 77, 78, 79, 80, 114, 115,
116, 117, 147*, 148, 149, 150, 151, 152, 07-39,
40, 41, 42, 43, 77, 78, 79, 114, 115, 116, 117, 148,
149, 08-26, 27, 28, 29, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71
artikel 54 06-134, 07-139*
artikel 55 07-139*
artikel 56 06-20
artikel 56b 06-20
Wet verontreiniging oppervlaktewateren
artikel 1 06-15, K6(1/2006), K50(4/2007)
artikel 1 lid 5
artikel 7 07-15
Woningwet
artikel 1 06-106, 07-100
artikel 9
artikel 12 06-58
artikel 40 07-35
artikel 43
artikel 44 06-58, 132
artikel 45 06-70, 08-53*
artikel 46
artikel 49 07-137
artikel 50 07-21
artikel 51
artikel 56 06-132
Wet op de waterkering
artikel 18 óf artikel 12
Wet stankemissie veehouderijen in landbouwontwikkelings-
en verwervingsgebieden
06-138*, 07-64, 08-17
Wet tot wijziging van de WRO
artikel VI
Wet uniforme openbare voorbereidingsprocedure
Awb
StAB 2 / 2008