FRATERS CMM
Fraters CMM 2011 1
Fraters CMM 2011 1
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>FRATERS</strong> <strong>CMM</strong><br />
1/11<br />
| ‘Hier ben ik Heer’ | Stichting Bondgenoot<br />
Partner | Fraters halve eeuw in Brazilië |<br />
Overname kinderdorp Namibië | Haagse<br />
herinneringen | Verbondenheid<br />
1
Inhoud<br />
column van de<br />
rond frater<br />
andreas<br />
algemene overste 4 5<br />
Mission statement<br />
Barmhartigheid is van alle tijden en plaatsen.<br />
Barmhartigheid staat centraal in alle<br />
wereldgodsdiensten: hindoeïsme, boeddhisme,<br />
jodendom, christendom en islam.<br />
De beweging van barmhartigheid heeft een spoor<br />
getrokken in de geschiedenis.<br />
De verschillende vormen waarin zij verschijnt,<br />
zijn uitdrukking van de samenleving waarin zij<br />
ontstond en van de spiritualiteit die haar draagt.<br />
De Congregatie van de Fraters van Onze Lieve<br />
Vrouw, Moeder van Barmhartigheid is geworteld<br />
in de christelijke barmhartigheid.<br />
Colofon<br />
Fraters <strong>CMM</strong> (voorheen Ontmoetingen) is het driemaandelijks<br />
contactblad van de Congregatie van de Fraters<br />
van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid<br />
(‘Fraters van Tilburg’ of ‘Fraters <strong>CMM</strong>’). Een abonnement<br />
is gratis (aanvragen via adres hieronder).<br />
ISSN 1574-9193<br />
Redactie: Rien Vissers (hoofdredacteur), frater<br />
Edward Gresnigt, frater Ad de Kok, frater<br />
Lawrence Obiko, frater Ronald, Randang, frater<br />
Jan Smits, Peter van Zoest (eindredacteur)<br />
Ontwerp en opmaak: Heldergroen<br />
www.heldergroen.nl<br />
Druk:<br />
DekoVerdivas, Tilburg<br />
Contact: Fraters <strong>CMM</strong>, Gasthuisring 54<br />
5041 DT Tilburg<br />
tel.: 013 5432777 (Rien Vissers)<br />
fax: 013 5441405<br />
e-mail: magazine@cmmbrothers.nl<br />
website: www.cmmbrothers.org<br />
Een vrijwillige bijdrage als tegemoetkoming<br />
in de kosten is welkom op ING-bankrekening<br />
106 85 17 t.n.v. Fraters <strong>CMM</strong> Tilburg<br />
Fotoverantwoording:<br />
Kinderen in het ‘Children’s Education Centre’ in<br />
Usakos, Namibië (foto: frater Broer Huitema).<br />
Foto omslag achter: Alhambra, Granada,<br />
Spanje (foto: frater Ad de Kok).<br />
Verloren zoon, Rembrandt.<br />
2
‘Hier ben ik Heer’<br />
6 Kort nieuws<br />
8<br />
Stichting<br />
Bondgenoot Partner<br />
10<br />
Van de redactie<br />
De algemene overste van de Fraters <strong>CMM</strong> verblijft<br />
jaarlijks vele uren in het vliegtuig om provincies<br />
en regio’s van de congregatie te bezoeken die aan<br />
de weg van barmhartigheid timmeren. Dat blijkt<br />
ook weer in dit nummer. Op 23 oktober was hij in<br />
Usakos, Namibië, waar de fraters officieel de<br />
leiding overnamen van het ‘Children’s Education<br />
Centre’ voor kansarme kinderen. Vier fraters<br />
legden 25 november in Manado, Indonesië, in zijn<br />
handen hun geloften voor het leven af. Op 12<br />
december deed een frater in Brazilië zijn professie<br />
voor het leven ten overstaan van de algemene<br />
overste. Vier dagen eerder vierde frater Broer<br />
Huitema er met fraters en genodigden dat de<br />
fraters een halve eeuw geleden in het Latijns-<br />
Amerikaanse land arriveerden. Ook was hij<br />
aanwezig op 5 maart bij de officiële opening van<br />
de ‘Saint Vincent Primary School’, in Mosocho,<br />
Kenia, die de fraters hebben overgenomen. Al<br />
reizend maakt hij veel blijdschap en toekomstgerichtheid<br />
mee. Maar de congregationele medaille<br />
heeft ook een keerzijde. Fraters <strong>CMM</strong> maakt ook<br />
melding van de opheffing van de <strong>CMM</strong>-regio<br />
Californië die in 1963 werd opgericht. De laatste<br />
fraters keerden 17 februari terug naar Nederland.<br />
En dan is er het seksueel misbruikschandaal dat<br />
de kerk en de congregatie teistert. “Een zwarte<br />
bladzijde uit onze geschiedenis!”, schrijft frater<br />
Broer Huitema in zijn column. Hij is speciaal<br />
begaan met wat de slachtoffers is overkomen:<br />
“Van ons wordt nu gevraagd, een stukje met hen<br />
mee te lijden. Dié weg van barmhartigheid ligt nu<br />
voor ons open.”<br />
Fraters halve eeuw in Brazilië<br />
Overname kinderdorp Namibië<br />
Kort<br />
nieuws<br />
16<br />
Haagse<br />
herinneringen<br />
12<br />
14<br />
18<br />
Verbondenheid!<br />
in memoriam<br />
21<br />
BRONNEN<br />
23<br />
3
Column<br />
VAn de algemene overste<br />
Het is ongeveer een jaar geleden dat de eerste berichten over seksueel misbruik binnen de katholieke kerk in<br />
Nederland naar buiten kwamen. Die eerste publicaties leidden tot een golf van reacties. In bijna alle gevallen<br />
ging het om seksueel misbruik dat lang geleden had plaatsgevonden: soms meer dan zestig jaar! We waren<br />
geschokt door de berichten die bij ons binnen kwamen. Tientallen slachtoffers van seksueel misbruik door fraters<br />
meldden zich. Soms werden fraters met naam en toenaam in de media genoemd. Een zwarte bladzijde uit onze<br />
geschiedenis! Natuurlijk beseffen wij dat de meeste fraters hun werk goed hebben gedaan. Natuurlijk weten we<br />
dat slechts een klein percentage fraters zich schuldig heeft gemaakt aan seksueel misbruik of andere vormen<br />
van machtsmisbruik. Maar toch: we zijn geschrokken van de omvang ervan.<br />
Langzaamaan krijgen we een beter inzicht in wat er<br />
fout is gegaan. Maar het verhaal is nog lang niet af.<br />
Ik heb ondertussen zo’n twintig slachtoffers gesproken.<br />
Met vaak schrijnende verhalen. Niet alleen over het<br />
misbruik maar ook over de gevolgen van het misbruik<br />
in hun verdere leven. Niet iedereen heeft er blijvende<br />
schade aan overgehouden, maar velen toch wel. Ieder<br />
slachtoffer heeft een ander verhaal. Dat je naar hun<br />
verhaal luistert, hen serieus neemt en spijt betuigt, is<br />
natuurlijk al belangrijk. De soms diepe wonden die de<br />
misbruikpleger in het leven van het slachtoffer heeft<br />
geslagen, kun je echter niet wegnemen. Soms gaan<br />
slachtoffers verder en melden zich bij de kerkelijke<br />
instelling Hulp & Recht, om via die organisatie<br />
erkenning en genoegdoening te krijgen. Velen hebben<br />
het ook gemeld bij de commissie Deetman. De weg naar<br />
verzoening en heling is nog een lange weg. Maar ik<br />
hoop van harte dat ieder die weg kan gaan.<br />
We mogen ons niet verschuilen achter het feit dat<br />
het overal voorkomt, dat het zo lang geleden is of dat<br />
het om een minderheid gaat. De slachtoffers komen<br />
nú naar voren en vragen nu onze aandacht. De enige<br />
weg die we kunnen en moeten bewandelen is de weg<br />
van openheid en het serieus nemen van ieders verhaal.<br />
De enige weg is, te erkennen dat in het verleden fouten<br />
zijn gemaakt en dat individuele medebroeders misbruik<br />
hebben gemaakt van hun macht. De enige weg is,<br />
onze spijt te betuigen over wat slachtoffers door<br />
toedoen van een aantal van onze medebroeders is<br />
overkomen. Door hulp, genoegdoening, openbaarheid<br />
en transparantie kunnen we onze geloofwaardigheid<br />
terugwinnen. Door er wereldwijd aandacht voor te<br />
vragen kunnen we er aan bijdragen, misbruik in de<br />
toekomst te voorkomen. Slachtoffers hebben geleden<br />
of lijden er nog onder. Van ons wordt nu gevraagd,<br />
een stukje met hen mee te lijden. Dié weg van<br />
barmhartigheid ligt nu voor ons open.<br />
frater Broer Huitema<br />
4
ond frater andreas<br />
Frater Maria<br />
Andreas<br />
Meestal spreken we over frater Andreas, maar eigenlijk heette hij ‘frater Maria Andreas’. Zelf was hij zich daar<br />
ten volle van bewust. Op 1 november 1860 was hij zijn tijdelijke professie begonnen met het uitspreken van<br />
zijn naam: “Ik, frater Maria Andreas, beloof aan God almachtig …”<br />
Het was een wat merkwaardig gebruik van de congregatie<br />
dat alle fraters de naam van Maria als eerste naam voerden.<br />
Hoeveel betekenis dat voor hen had, is niet duidelijk,<br />
voor de meeste fraters was het wel meer dan alleen de<br />
afkorting M. in hun naam. Voor frater Andreas was de<br />
eerbied voor de Heilige Maagd zo groot en intens, dat<br />
de afkorting M. niet meer volstond en Maria voluit<br />
geschreven moest worden.<br />
De eeuw waarin hij leefde, kende een steeds krachtiger<br />
Mariaverering. De officiële verklaring van het dogma<br />
van de onbevlekte ontvangenis in 1854 was voor de<br />
toen dertienjarige Andreas het eerste hoogtepunt dat hij<br />
meemaakte. Of zijn keus er mede door ingegeven is, weten<br />
we niet, maar een jaar later koos hij voor een leven bij de<br />
fraters en ging hij naar de kweekschool. Meteen na zijn<br />
aankomst daar begon hij elke ochtend en elke avond<br />
Fraters bidden bij Lourdesgrot in de tuin<br />
van de Ruwenberg.<br />
drie Weesgegroeten te bidden ter ere van de zuiverheid<br />
van Maria. Als onderwijzer in opleiding hoorde hij van<br />
de bijzondere verschijningen in Lourdes in 1858. Zijn leven<br />
lang zou hij zich uitvoerig blijven documenteren over<br />
alle Mariawonderen. “Bij de Lourdesgrot in de tuin zag<br />
men hem vaak neerknielen in gebed”, aldus zijn<br />
medebroeder Amatus.<br />
Frater Amatus heeft de devoties van frater Andreas<br />
gedetailleerd beschreven. Zo bad frater Andreas elke<br />
dag “met buitengewone eerbied” het Officie van de<br />
Heilige Maagd. Ook bad hij driemaal daags het Angelus<br />
“met grote godsvrucht”. Hij droeg de speciale Mariamedaille<br />
van het Heilig Scapulier “met hoogschatting”.<br />
“Vurig” bad hij het dagelijkse rozenhoedje en “veelvuldig”<br />
herhaalde hij dit gebed op zon- en feest- en<br />
recollectiedagen. De voornaamste Mariafeesten vierde<br />
hij “met bijzondere geestelijke blijdschap” en bereidde<br />
ze voor met een noveen. Dikwijls leefde hij zich in de<br />
bijzondere rol van Maria bij de Menswording in, in<br />
gedachten overwoog hij haar deugden en voorrechten.<br />
De spiritualiteit van frater Andreas was sterk gekleurd<br />
door zijn hartstochtelijke liefde voor de Moeder Gods.<br />
Een aantal kanten van zijn persoonlijkheid kunnen<br />
we alleen begrijpen tegen de achtergrond van haar<br />
voorspraak, die hij zocht en verkreeg: zijn zachtmoedigheid,<br />
zijn trouw, zijn grenzeloos vertrouwen in Gods<br />
goedheid. Frater Andreas kon “gaarne en lang” bidden tot<br />
de Moeder Gods. Volgens zijn vriend Amatus had hij haar<br />
naam altijd op zijn lippen.<br />
Charles van Leeuwen<br />
5
Nederland<br />
‘Hier ben<br />
ik Heer’<br />
In het Tilburgse woonzorgcentrum Joannes Zwijsen vond op 26 november de jaarlijkse bijeenkomst plaats<br />
voor alle fraters en geassocieerde leden van de Nederlandse provincie. De ‘provinciemiddag’ stond in het<br />
teken van ‘Roepen’. Hoofdspreker was frater Frans van Pinxteren. Hij belichtte de snelle ontwikkeling van het<br />
congregationele roepingenpastoraat in de afgelopen vijftien jaar.<br />
“Ik wilde worden als frater Emilio bij wie ik twee jaar<br />
in de klas zat”, zo vertelde hij ter inleiding over zijn<br />
persoonlijke roeping. “Ik wilde niet vooral onderwijzer<br />
worden, nee, ik wilde frater worden, en ik had een vage<br />
kennis, dat dit iets met God van doen had. De roeping<br />
was natuurlijk nog verre van volwassen. Het was het<br />
prille begin.” Behalve frater Emilio van Berkel speelden<br />
ook rector Karel de Beer van het noviciaat en de fraters<br />
Alfred Smits, frater Rumoldus van der Krabben een belangrijke<br />
rol in de groei van zijn religieuze leven: “Deze<br />
mensen, en nog meer hebben me op de weg van mijn<br />
roeping bevestigd.”<br />
Wervingscampagne<br />
Frater van Pinxteren besprak vervolgens hoe het<br />
roepingenpastoraat in de congregatie vanaf 1996<br />
gestalte kreeg met het aantreden van het nieuwe<br />
provinciale bestuur. Dat kreeg van de algemene overste,<br />
Harrie van Geene, de opdracht ‘lijnen naar de toekomst’<br />
te verkennen. Daarvoor werd de ‘Werkgroep Associatie,<br />
Roepingen en Presentatie’ in het leven geroepen.<br />
Een van de eerste wapenfeiten van de werkgroep was<br />
een opmerkelijke wervingscampagne. In een aantal<br />
dagbladen plaatste de congregatie advertenties met als<br />
kop: ‘We zoeken mensen (m) met een hart die het lef<br />
Frater Frans van Pinxteren belicht het<br />
roepingenpastoraat van de congregatie.<br />
hebben om frater te willen worden’. Frans van Pinxteren:<br />
“Even waren de fraters van Tilburg wereldnieuws.<br />
Er kwamen ook heel veel reacties binnen: meer dan 150.<br />
Uiteindelijk zijn er weinig fraters uit voortgekomen.<br />
Maar de mogelijkheid om bij ons in te treden had veel<br />
aandacht getrokken.”<br />
6
In een andere advertentie werden ‘Bondgenoten in<br />
de beweging van barmhartigheid’ gevraagd; mensen<br />
die zich aangesproken voelen door wat de Fraters<br />
<strong>CMM</strong> beweegt. Er kwamen enkele bijeenkomsten voor<br />
belangstellenden die honderden geïnteresseerden<br />
trokken. Hieruit ontstond de zelfstandige stichting<br />
‘Beweging van Barmhartigheid’ die met ruim vijftienhonderd<br />
sympathisanten nauw verbonden is met de<br />
Fraters <strong>CMM</strong>.<br />
Projectgroepen<br />
“Ook aan associatie werd blijvend aandacht geschonken”,<br />
aldus frater Van Pinxteren. De congregatie<br />
heeft nu vijf geassocieerde leden: Betty Karhof,<br />
Lex van der Poel, Nelleke Verstijnen en Christianne<br />
en Henk van de Wal. “Terugkijkend, mogen we niet<br />
ontevreden zijn”, concludeerde hij. De werkgroep<br />
werd in 2008 opgeheven. Er voor in de plaats kwamen<br />
de projectgroepen ‘Roepen’ en ‘Associatie’. De<br />
eerste presenteerde in 2009 de brochure Fraters om<br />
belangstelling voor het fraterleven te wekken.<br />
De tweede richt zich op het bieden van verdieping aan<br />
de geassocieerde leden en het zorgen voor aanwas van<br />
geassocieerden, onder meer door bezinningsdagen en<br />
het aanbieden van een leerroute, getiteld ‘Toegewijd<br />
leven in kerk en wereld’. “Deze is een succes geworden”,<br />
stelde frater Van Pinxteren vast. “We hadden op twaalf<br />
deelnemers gerekend, het werden er vijfentwintig.<br />
Inmiddels is er besloten de leerroute te herhalen omdat<br />
er nog steeds gegadigden zijn.“ Hij besloot met een<br />
kanttekening over de begeleiding van nieuwkomers:<br />
“Als zich iemand aandient, zullen we er bedacht op<br />
moeten zijn dat de eventuele kandidaat heel veel zal<br />
moeten leren. Het zijn mensen van deze tijd: de kennis<br />
omtrent onze godsdienst is vaak heel gering. We zullen<br />
dus geduld moeten hebben. De lat niet te hoog leggen.<br />
We zullen ze de kans moeten geven in te groeien in onze<br />
gemeenschap om zich onze spiritualiteit eigen te maken.<br />
Dan pas kunnen ze zeggen: ‘Hier ben ik Heer, uw wil te<br />
doen is mijn vreugde’. Laten we daar dagelijks voor<br />
bidden.”<br />
Peter van Zoest<br />
De moeder van frater Niek Hanckmann, Han (links), in<br />
gesprek met geassocieerd lid Christianne van de Wal<br />
tijdens de provinciemiddag.<br />
<strong>CMM</strong>-archivaris Rien Vissers hield aan het einde van de<br />
provinciemiddag een PowerPointpresentatie over verschillende<br />
portretten van congregatiestichter Joannes Zwijsen.<br />
De fraters Ben Westerburger (links) en Jan Smits heffen<br />
het glas aan het eind van de provinciemiddag.<br />
7
kort nieuws<br />
Professie voor het<br />
leven in Brazilië<br />
Frater Robert Alan Benevenuto<br />
Aparecido met zijn ouders na het<br />
afleggen van zijn professie voor<br />
het leven.<br />
De Braziliaanse frater Robert Alan Benevenuto Aparecido deed op 12 december zijn professie voor het leven<br />
tijdens een eucharistieviering in de Padre Eustáquio parochiekerk te Belo Horizonte. Frater Craudeci Moreira<br />
hernieuwde in dezelfde viering zijn tijdelijke professie. In zijn toespraak zei de algemene overste, frater Broer<br />
Huitema, het moedig te vinden van de frater om deze stap te zetten, omdat er momenteel geen kandidaten zijn<br />
in Brazilië. Hij liet weten zich in zijn situatie te herkennen: “Toen ik in 1978 mijn professie voor het leven deed,<br />
waren er weinig kandidaten in Nederland. Het was niet gemakkelijk voor mij. Toch heb ik er voor gekozen frater<br />
te worden, overtuigd dat Hij me riep lid van de congregatie te worden. Ik vond er geluk en een vruchtbare<br />
samenwerking. Dat geluk en vruchtbaar werk in het apostolaat wens ik ook jou toe: je kunt als frater een gelukkig<br />
en rijk religieus leven leiden.” Met een verwijzing naar zijn recente reizen naar Indonesië, Kenia en Oost-Timor<br />
waar in totaal acht fraters hun professie voor het leven aflegden, onderstreepte hij: “Frater Alan, jullie waren<br />
dus met negen fraters <strong>CMM</strong>. Binnen de congregatie ben je niet alleen. Je kunt rekenen op de steun van je<br />
medebroeders die je zijn voorgegaan in wat jij vandaag hebt ondernomen. Ze bidden vandaag voor je.”<br />
<strong>CMM</strong>-regio Californië<br />
opgeheven<br />
De <strong>CMM</strong>-regio Californië is opgeheven. Tijdens de<br />
bestuursperiode van algemeen overste frater Novatus<br />
Vinckx werd de regio in 1963 opgericht. Frater Emericus<br />
Goossens trad aan als eerste communiteitsoverste. Tal<br />
van fraters hebben onderwijswerk verzet vanuit de<br />
communiteiten in Los Angeles en Oxnard. De huidige<br />
regionale overste, frater John Grever, was een van de<br />
eerste vijf fraters die in Californië begonnen. Hij keerde<br />
met frater Richard van Rooij op 17 februari terug naar<br />
Nederland. Beiden hebben hun intrek genomen in de<br />
communiteit Joannes Zwijsen in Tilburg, waar ze weer<br />
verenigd zijn met de fraters William Verheijen, Godfried<br />
Kanen en Louis de Visser, die ook in Californië gewoond<br />
en gewerkt hebben. Frater Grever volgt frater De Visser<br />
op als algemene econoom. Deze had te kennen gegeven<br />
deze taak vanwege zijn leeftijd (75) te willen beëindigen.<br />
In een brief aan de fraters en de geassocieerd leden<br />
schreef algemene overste frater Broer Huitema over<br />
frater Louis de Visser: “Ofschoon geen econoom van<br />
beroep, wist hij zich in zeer korte tijd in te werken en<br />
met grote bekwaamheid en zorgvuldigheid zijn werk<br />
als econoom uit te voeren. Hij heeft als algemene<br />
econoom in trouw en met grote plichtsbetrachting<br />
vijftien jaar lang de congregatie gediend.”<br />
8
Museum<br />
Scryption<br />
sluit deuren<br />
Museum Scryption in Tilburg heeft op 10 januari de deuren<br />
gesloten. Het museum voor schriftelijke communicatie<br />
en sociale media beschikt over onvoldoende financiële<br />
middelen om open te kunnen blijven. Zondag 9 januari<br />
was het museum voor het laatst geopend en voor iedereen<br />
gratis toegankelijk. Het museum legt de schuld voor de<br />
sluiting bij de gemeente Tilburg, die besloot de subsidie van<br />
ruim 200.000 euro stop te zetten. Aan alle twaalf medewerkers<br />
is per 1 maart ontslag aangezegd.<br />
De collectie is inmiddels bij een bevriende instelling<br />
opgeslagen. Scryption bestond 22 jaar en toonde de<br />
geschiedenis van het schrift en het schrijven en de<br />
toepassingen daarvan op kantoor. Zo zagen bezoekers<br />
er typemachines, vulpennen, potloden, balpennen, kroontjespennen,<br />
kopieerapparaten, stencilapparaten, tekstverwerkers<br />
en kantoormeubels. De in 1995 overleden schrijver<br />
Willem Frederik Hermans liet Scryption zijn collectie van<br />
ongeveer tweehonderd schrijfmachines na. Het museum<br />
trok ruim 20.000 bezoekers per jaar. De kennis en ervaring<br />
worden ingezet in een nieuwe organisatie die de naam<br />
Npuntnul draagt. Deze gaat de ontwikkeling van communicatie<br />
en sociale media op de voet volgen en duiden.<br />
Npuntnul zal activiteiten ontwikkelen als tentoonstellingen,<br />
media-installaties, lezingen en debatten, sociale mediaprojecten<br />
en projecten voor het onderwijs. De museumcollectie<br />
begon ooit als verzameling van de frater-onderwijzer<br />
Ferrerius van den Berg. Kort na de Tweede Wereldoorlog<br />
startte hij zijn studie voor de akte Schoonschrijven M.O.<br />
Tegelijkertijd ging hij ook allerlei voorwerpen en<br />
instrumenten verzamelen die met schrijven te maken<br />
hadden. Dat is het begin geworden van een unieke collectie<br />
die uitgroeide tot het ‘Schrift- en Schrijfmachinemuseum’,<br />
Bezoekers in het museum tijdens de laatste dag.<br />
dat aanvankelijk onderdak vond op een zolder van het<br />
generalaatsgebouw van de Fraters <strong>CMM</strong> aan de Gasthuisring<br />
in Tilburg. De groeiende collectie vond na omzwervingen<br />
in Tilburg onderdak in de voormalige Ambachtsschool<br />
aan de Spoorlaan, vlak naast het Noordbrabants Natuurmuseum.<br />
De gemeente Tilburg liet het pand verbouwen en<br />
brancheverwante bedrijven verzorgden de inrichting.<br />
Zo ontstond het museum met een wereldwijd<br />
vermaarde collectie.<br />
Beeld van frater Ferrerius<br />
van den Berg in Museum Scryption. Museum Scryption aan de Spoorlaan in Tilburg.<br />
9
Bennebroek) leidde me rond. Haar grote betrokkenheid<br />
bij de kinderen, hun ontwikkeling en toekomst was voelbaar.<br />
Hét probleem waar men vaak tegenaan hikt, is een<br />
tekort aan water. Er zou dieper geboord moeten worden,<br />
zodat de zestig kinderen over voldoende water kunnen<br />
beschikken. Misschien dat de Bondgenoot Partner een<br />
helpende hand kan bieden. In Pematang Siantar vonden<br />
indringende gesprekken plaats met de directie van drie<br />
middelbaar technische scholen. De stichting had gedurende<br />
twee jaar kunnen zorgen voor verschillende workshops<br />
voor leraren (theorie, praktijk) en administratie.<br />
We bespraken de vorderingen in de praktijkafdeling. Een<br />
middelbare huishoudschool in Pematang Siantar, geleid<br />
door de zusters KYM (autonome tak van de Zusters<br />
van Liefde van Schijndel) heeft door de jaren heen via<br />
Bondgenoot Partner een nieuwe computerklas gekregen<br />
en een goede bibliotheek. Dat project werd tijdens dit<br />
bezoek afgerond.<br />
Bibliotheek<br />
Zoals ook bij andere werkbezoeken aan Pematang<br />
Siantar verbleven we in het fraterhuis aan de Jalan Nias.<br />
Een goed en gastvrij huis, waar frater Bosco Wuarmanuk<br />
Frater Jan Koppens in een praktijkhal van de<br />
technische school in Pematang Siantar.<br />
de leiding heeft als novicenmeester. Een middag heb ik<br />
een voordracht gegeven aan zo’n dertig novicen (zusters,<br />
fraters en broeders) van vier congregaties, die een<br />
gezamenlijke cursus volgden. Van harte hoop ik dat ik ze<br />
heb mogen raken, waardoor hun persoonlijke roeping als<br />
mens en als religieus verder kan uitgroeien.<br />
In Balige waren we thuis bij de fraters op Soposurung.<br />
De middelbare school ‘Bintang Timur’ staat onder leiding<br />
van frater Florentinus Halawa. Deze gerenommeerde<br />
school heeft nu de beschikking over een prachtige<br />
bibliotheek en een goed opgeleide bibliothecaris. Elisabeth,<br />
die veel aandacht schenkt aan het opzetten van<br />
bibliotheken in Indonesië, mag er trots op zijn.In Balige<br />
hebben ook heel persoonlijke gesprekken plaatsgevonden<br />
tussen Gerrit, Elisabeth en mij. We spraken over geloof,<br />
oecumene, broederschap, geloften, over de zending<br />
en toekomst van de stichting. Fijn dat je zo thuis mag<br />
zijn bij elkaar.<br />
Contactpersonen<br />
Frater Martin Rukka bood ons in het fraterhuis te<br />
Makassar, Sulawesi, een ruimte aan om een uitvoerig<br />
gesprek te hebben met onze drie contactpersonen in<br />
Indonesië. Zonder de inzet van deze partners, die allen<br />
pro deo werken, zou het werk van de stichting misschien<br />
wel afgebouwd moeten worden. Het overleg op 30 oktober<br />
maakte duidelijk dat we dezelfde visie en bewogenheid<br />
delen. Precies twee maanden later, 30 december,<br />
werden in Nederland drie jonge mensen benaderd om lid<br />
te worden van het stichtingsbestuur. Ze reageerden enthousiast.<br />
Zo werd het bestuur uitgebreid met drie frisse<br />
krachten. Op naar een mooie toekomst, mede geïnspireerd<br />
door onze drie contactpersonen in Indonesië.<br />
Blijde gezichten<br />
Op Sulawesi, waar we twee weken waren, bezochten we<br />
vele lopende of afgeronde schoolprojecten. Even wil ik<br />
stil staan bij ‘Panti Asuhan’, het weeshuis in Rantepao.<br />
Door een anonieme donatie konden we in Makassar<br />
boeken, verschillende muziekinstrumenten en spellen<br />
voor de kinderen kopen. Dat was een schot in de roos!<br />
Blijde gezichten alom. Met een meisje, dat nu op de<br />
middelbare school zit, had ik een wat langer gesprek.<br />
Wat later dan gepland kwam op 13 november een einde<br />
aan de terugreis naar Nederland. Op Schiphol nam ik<br />
afscheid van Elisabeth. Gerrit zou nog een maand in<br />
Indonesië achterblijven. Voor hem stond Flores op de<br />
agenda. Wat ben ik blij dat ik een klein radertje<br />
mag zijn binnen de Stichting Bondgenoot Partner.<br />
frater Jan Koppens<br />
De weeskinderen in Rantepao<br />
met hun nieuwe gitaren.<br />
11
Brazilië<br />
Fraters halve<br />
eeuw in Brazilië<br />
De Fraters <strong>CMM</strong> herdachten op 8 december dat vijftig jaar geleden de eerste fraters in Brazilië arriveerden.<br />
Het waren Sjaak Staats, Leonis Puts, Ignatio Beijers, Cristino Gemen en Jo Huiskamp. Van hen woont de<br />
regionale overste frater Cristino Gemen nog steeds in Belo Horizonte, waar ze zich een halve eeuw geleden<br />
vestigden. Frater Nicácio Huiskamp blikt terug op de jubileumviering.<br />
De overvolle parochiekerk van Padre Eustáquio.<br />
De algemene overste, frater Broer Huitema, kwam<br />
5 december in Belo Horizonte aan om samen met de fraters<br />
het historisch gebeuren te gedenken. Woensdag 8<br />
december, op het hoogfeest van Onze Lieve Vrouw<br />
Onbevlekt Ontvangen, had om 10 uur de plechtige<br />
eucharistieviering plaats in de overvolle parochiekerk<br />
van Padre Eustáquio. Celebrant was de kardinaal Serafim<br />
Fernandes de Araújo, emeritus-aartsbisschop van Belo<br />
Horizonte. Met hem concelebreerden de emeritus- bisschop<br />
van Itabira-Coronel Fabriciano, Lellis Lara, en achttien<br />
priesters van de bisdommen waar de fraters actief zijn of<br />
waren. Op de eerste banken namen de dertien aanwezige<br />
fraters plaats. Voor de zang zorgde een koor, voor deze<br />
gelegenheid gevormd uit personeel van het College Padre<br />
Eustáquio, onder leiding van frater Cristino Gemen.<br />
Waardering<br />
De kardinaal liet in zijn homilie duidelijk uitkomen hoe<br />
de fraters op verscheidene pastorale terreinen werkzaam<br />
zijn waar de kerk hen het meest nodig heeft. Op die<br />
manier maken ze het <strong>CMM</strong>-charisma van ‘broederschap<br />
en barmhartigheid’ waar. Hij was hulpbisschop in Belo<br />
Horizonte, toen de fraters er in 1960 aankwamen.<br />
De emeritus-aartsbisschop sprak zijn vreugde, waardering<br />
en dankbaarheid uit, mede namens het aartsbisdom.<br />
Bisschop Lellis Lara liet niet na om ook iets te zeggen namens<br />
het bisdom Itabira-Coronel Fabriciano waar de fraters<br />
zich onder meer speciaal inzetten voor de ‘Cidade do<br />
Menor’ (Kinderstad). Tijdens de viering brachten leerlingen<br />
van het College Padre Eustáquio een kleine hulde aan<br />
de fraters. Zij droegen een schilderij van Maria Moeder<br />
12
van Barmhartigheid binnen, een afbeelding van <strong>CMM</strong>stichter<br />
Joannes Zwijsen en borden met de woorden van<br />
het motto van de beweging van barmhartigheid: VER<br />
(zien), COMOVER-SE (bewogen worden), MOVER-SE (in<br />
beweging komen) en PROMOVER (de mens promoveren).<br />
De algemene overste en frater Alan Robert Aparecido<br />
Benevenuto bij het begin van de eucharistieviering.<br />
De kernwoorden van de <strong>CMM</strong>-spiritualiteit uitgebeeld.<br />
Hoop<br />
De processie bij de offerande bestond uit vertegenwoordigers<br />
van de pastorale werken en bewegingen<br />
waar de fraters bij betrokken zijn zoals: parochie, onderwijs<br />
(Colégio Padre Eustáquio) vorming-opleiding,<br />
bezin ningscentrum, religieuzen en groepen van de beweging<br />
van barmhartigheid. Zo waren er mensen uit<br />
onder andere Igarapé, São Joaquim de Bicas, Itabira,<br />
Coronel Fabriciano, Ipatinga, Lagoa Santa, Janaúba en<br />
Belo Horizonte.<br />
Frater Broer Huitema richtte zich met woorden van<br />
waardering en dank tot het bestuur van de regio en<br />
alle fraters. Hij bracht de mannen van het eerste uur in<br />
herinnering. De levenden, frater Sjaak Staats en frater<br />
Cristino Gemen, en de overledenen, frater Jo Huiskamp<br />
en frater Leonis Puts, en alle fraters die de afgelopen<br />
vijftig jaar hun beste krachten gaven (en geven).<br />
Met piëteit herdacht hij de onlangs overleden fraters<br />
Servano Leyten en Leopoldo Remans. Zijn vreugde en<br />
hoop op de toekomst sprak hij uit naar aanleiding van<br />
de professie voor het leven van frater Alan Robert<br />
Aparecido Benevenuto.<br />
Herinneringsplaat<br />
Aan het einde van de viering werd een herinneringsplaat<br />
aangeboden aan frater Cristino Gemen, uit dankbaarheid<br />
voor zijn werk en voor het werk van alle fraters die zich<br />
hebben ingezet voor het welzijn van het Braziliaanse<br />
volk, en in het bijzonder voor de jeugd van het land.<br />
Na de eucharistieviering was er een receptie in het<br />
Centro Comunitário van de parochie naast de kerk.<br />
Op de overdekte speelplaats van het College Padre<br />
Eustáquio werd voor de meer dan vierhonderd gasten<br />
een maaltijd geserveerd.<br />
De fraters Sjaak Staats en Misaël van den Borne, die<br />
momenteel in de Tilburgse communiteit van Joannes<br />
Zwijsen wonen, werkten respectievelijk 21 en 30 jaar in<br />
Brazilië. Op 8 december ontvingen zij van het generaal<br />
bestuur een feestelijk boeket bloemen om toch een beetje<br />
het gouden feest met hun medebroeders in Brazilië<br />
mee te kunnen vieren.<br />
frater Nicácio Huiskamp<br />
De regionale overste frater Cristino Gemen spreekt<br />
een dankwoord uit.<br />
13
Namibië<br />
Overname<br />
kinderdorp<br />
Namibië<br />
De congregatie heeft op 23 oktober officieel de leiding<br />
overgenomen van het Children’s Education Centre (CEC)<br />
in Usakos, Namibië. Tijdens een feestelijke plechtigheid<br />
overhandigde Frits Koopmans, oprichter en directeur,<br />
de statuten van de ‘Stichting Kinderdorp Usakos’ aan<br />
frater Broer Huitema, algemeen <strong>CMM</strong>-overste.<br />
In de grote hal van het centrum, dat in de woestijn ten<br />
Noordwesten van de Namibische hoofdstad Windhoek<br />
ligt, was een groot gezelschap samengekomen. Velen<br />
brachten dank aan Frits en Hanneke Koopmans voor hun<br />
inzet. In 1991 startten zij het project dat in het begin<br />
aan acht straatkinderen huisvesting bood en inmiddels is<br />
uitgegroeid tot een centrum voor veertig kinderen. ‘Wie<br />
een kind redt, redt de wereld’, is hun lijfspreuk. Naast<br />
het CEC ligt ‘Plot 65’, waar vijf bewoners die inmiddels<br />
volwassen zijn, kunnen blijven wonen. Zij werken in het<br />
kinderdorp, in de tuin, in de ernaast gelegen school en<br />
in met het centrum verbonden bedrijfje dat bakstenen<br />
maakt van woestijnzand.<br />
Hulde<br />
Verschillende sprekers uit de Namibische samenleving<br />
voerden het woord. Maar het waren vooral de kinderen<br />
die van zich lieten horen. In zang en dans brachten<br />
zij hulde aan het echtpaar Koopmans. Ze werden<br />
daarbij begeleid door een Indonesisch orkest met<br />
Kolintang instrumenten. Onder de aanwezigen was<br />
ook de ambassadeur van Indonesië, die als een van de<br />
ondersteuners van het project het woord voerde.<br />
De algemene overste, frater Broer Huitema, herinnerde<br />
aan de tijd van oprichting. Al in 1991 waren er vriendschapsbanden<br />
tussen de familie Koopmans en de fraters.<br />
Frater Emericus Goossens, de toenmalige regionale overste<br />
in Namibië, hielp bij het ontwerpen van de statuten<br />
van het CEC. Bijna twintig jaar later kunnen de fraters,<br />
dankzij een toenemend aantal roepingen in Namibië, de<br />
leiding overnemen van Frits en Hanneke Koopmans, die<br />
kunnen gaan genieten van hun pensioen. De algemene<br />
overste wenste de fraters Rikardus Rumangun en Johannes<br />
Mateus, die de dagelijkse leiding op zich nemen,<br />
Kinderen van het CEC.<br />
veel succes. Samen met frater Gerard Mopeli Sehlabo<br />
vormen zij een kleine communiteit, ‘St. Vincent de Paul’,<br />
in het huis waar het echtpaar Koopmans jaren heeft<br />
gewoond. Het is een internationale gemeenschap: de<br />
drie fraters zijn afkomstig uit respectievelijk Indonesië,<br />
Namibië en Lesotho.<br />
Erfgoed<br />
Frater Broer Huitema dankte Frits en Hanneke Koopmans<br />
namens de congregatie: “voor alles wat jullie hebben<br />
gedaan, voor jullie inzet, jullie grote inspanningen ten<br />
behoeve van kansarme kinderen”. Hij liet weten te<br />
beseffen dat het niet gemakkelijk zal zijn om afscheid<br />
te nemen, maar hij gaf hen de verzekering “dat we dit<br />
project als jullie erfgoed zullen koesteren”. De algemene<br />
overste was niet met lege handen gekomen. Het<br />
generaal <strong>CMM</strong>-bestuur heeft besloten 2000 euro aan<br />
het centrum te schenken voor de aanschaf van materiaal<br />
voor sport- en muziekonderwijs. Voor de communiteit<br />
14
had de algemene overste een relikwie van Vincentius<br />
meegenomen, afkomstig uit een van de opgeheven Tilburgse<br />
fratergemeenschappen. Hij sprak de hoop uit dat<br />
deze een passende plek krijgt in de kapel, die is ingericht<br />
in een van de kamers van het voormalige woonhuis van<br />
het echtpaar Koopmans.<br />
Steunstichting<br />
Het centrum in Usakos draait dankzij veel steun uit<br />
Nederland van onder andere de Wilde Ganzen, Mensen<br />
in Nood, het Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking<br />
en tal van particulieren. Een steunstichting begeleidt het<br />
project. Ga voor meer informatie naar www.usakos.nl.<br />
Frits Koopmans overhandigt de statuten van de ‘Stichting<br />
Kinderdorp Usakos’ aan frater Broer Huitema.<br />
Peter van Zoest<br />
De communiteit van Usakos,<br />
v.l.n.r. de fraters Gerard<br />
Mopeli Sehlabo, Rikardus<br />
Rumangun, Johannes<br />
Mateus.<br />
15
kort nieuws<br />
Dienend leiderschap: een<br />
passie voor menselijkheid<br />
Van 11-14 november 2010 hield de organisatie van<br />
broedercongregaties in Indonesië een bijeenkomst in<br />
het vormingscentrum van de lazaristen in Prigen (Oost<br />
Java). Onderwerp van gesprek was hoe de uitoefening<br />
van leiderschap meer in overeenstemming gebracht<br />
kan worden met het leiderschap van Jezus, het grote<br />
voorbeeld van religieuzenleiders. De lazarist Antonius<br />
Sad Budiono sprak erover in enkele inleidingen. De pater<br />
benadrukte dat een leider bereid moet zijn degenen<br />
aan wie leiding wordt gegeven, de maatschappij en de<br />
armen te dienen. Deze vorm van ‘dienend leiderschap’<br />
moet er toe leiden dan mensen begeleid worden<br />
om zelf een leider te kunnen worden. Altruïsme is<br />
een belangrijke voorwaarde op deze manier leiding te<br />
geven. Een dienend leider moet manipulerend eigenbelang<br />
opgeven. De deelnemers hebben uitgebreid de<br />
gelegenheid gekregen hun ervaringen met leiderschap<br />
met elkaar te delen. Aan de orde kwam de vraag:<br />
‘Wat te doen met een lid van de congregatie wiens<br />
leven afwijkt van de constituties?’ De bijeenkomst<br />
werd van <strong>CMM</strong>-zijde bijgewoond door de fraters<br />
Martinus Leni (provinciale overste van Indonesië),<br />
Martinus Mangundap (lid van het provinciaal bestuur),<br />
Nikodemus Tala Lamak (lid van het provinciaal bestuur<br />
en schoolbestuurder in Banjarmasin op Kalimantan),<br />
Julius Kadang (directeur <strong>CMM</strong>-winkel in Manado) en<br />
Cyrillus Kaparang. Samen met een dertigtal fraters en<br />
broeders van andere congregaties kunnen zij terugkijken<br />
op een inspirerende ontmoeting.<br />
frater Niko Tala Lamak<br />
De ‘Saint Vincent Primary School’ in Mosocho.<br />
Opening school in Kenia<br />
Een door de Fraters <strong>CMM</strong> in Mosocho, Kenia, overgenomen<br />
school, is in januari gestart met tachtig<br />
leerlingen. De school bestaat uit de vijfde en zesde klas<br />
van de lagere school. Op 5 maart 2011 vond de officiële<br />
opening van de ‘Saint Vincent Primary School’ plaats.<br />
Daarbij waren de algemene overste, frater Broer Huitema,<br />
en generaal bestuurslid Lawrence Obiko aanwezig. Het<br />
schoolgebouw is ingrijpend gerenoveerd. Oorspronkelijk<br />
was er een lagere en een middelbare meisjesschool<br />
in gevestigd, die bekend stond als de ‘Mosocho Girls<br />
Academy’. De congregatie is ook nauw betrokken bij<br />
de Cardinal Otunga High School in Mosocho, een van<br />
de historische plaatsen waar de <strong>CMM</strong>-missie in Kenia<br />
begon, niet lang na de aankomst van de fraters in 1958.<br />
In het volgend nummer van Fraters <strong>CMM</strong> meer aandacht<br />
voor de officiële opening van de school.<br />
16
Tilburgse parochie houdt<br />
adventsactie voor OIP<br />
De adventsactie van de parochie Frater Andreas in Tilburg stond in het teken van het door de Fraters <strong>CMM</strong><br />
in Kenia opgezette ‘Oyugis Integrated Project’ (OIP). Er werden zevenhonderd folders verspreid en Henk en<br />
Christianne van de Wal gaven een PowerPointpresentatie over de doelstellingen en activiteiten van het project<br />
dat is gericht op begeleiding en verzorging van mensen met hiv/aids. Beiden zijn geassocieerd lid van<br />
de Fraters <strong>CMM</strong> en zetten zich in voor OIP, onder meer door de uitgave van een Nieuwsbrief. Meer informatie<br />
op www.oip-nederland.nl.<br />
Vier fraters doen professie<br />
voor het leven in Manado<br />
De fraters Yulius Sole, Thadeus Haki, Nathaniel Kupa<br />
en Kasianus Leseman hebben 25 november in Manado,<br />
Indonesië in de handen van de algemene overste frater<br />
Broer Huitema hun geloften voor het leven afgelegd.<br />
Dat gebeurde tijdens een eucharistieviering, gecelebreerd<br />
door Chris Santi MSC. Vijf andere priesters<br />
concelebreerden. In zijn homilie prees pater Santi de<br />
jonge mannen die in een tijd van globalisatie, internet<br />
en mobieltjes zich geheel aan God wilden geven. De<br />
aanwezige leerlingen van de middelbare school Don<br />
Bosco in Manado daagde hij uit door hen te vragen:<br />
“Durf jij het aan om frater, zuster of priester te<br />
worden?” Frater Broer Huitema aanvaardde de professie<br />
voor het leven van de vier fraters met de woorden: “Ik<br />
verklaar dat u voor heel uw leven bent opgenomen in<br />
onze gemeenschap, de Congregatie van de Fraters van<br />
Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid.” De<br />
plechtigheid werd bijgewoond door plaatsvervangend<br />
algemeen overste frater Edward Gresnigt, verschillende<br />
leden van het provinciaal bestuur en de meeste fraters<br />
van de vier communiteiten van Manado en Tomohon.<br />
De fraters na het afleggen van de geloften voor het leven. V.l.n.r.: Yulius Sole, Nathaniel Kupa, Kasianus<br />
Leseman, Thadeus Haki.<br />
17
nederland<br />
Feestje in communiteit Scheveningen. V.l.n.r.: frater Pieter-Jan van Lierop, Jos Dullaert, frater Gérard Verstijnen.<br />
Haagse herinneringen<br />
Van 1970 to1979 woonde en werkte frater Pieter-Jan van Lierop in Den Haag. Met grote waardering kijkt hij terug<br />
op zijn Haagse jaren, waarin de congregatie, via verschillende markante fraters en projecten, een belangrijke rol<br />
speelde in het kerkelijk leven van de hofstad. Als jonge religieus werd hij geïnspireerd door verschillende indrukwekkende<br />
medebroeders en hun keuze voor de kansarmen. Herinneringen aan een rijke periode.<br />
Toen ik in 1970 naar Den Haag kwam had ik al vier<br />
jaar in Amsterdam gewoond. Mijn roeping was er<br />
eerder versterkt dan gaan wankelen. De goede sfeer in<br />
de communiteit en het opslorpende, veeleisende werk<br />
voor de ‘armen’ op de fraterschool aan de Nieuwe<br />
Leliestraat in de Amsterdamse Jordaan gaven geen<br />
ruimte om in een roepingencrisis te komen. Dat was des<br />
te opmerkelijker omdat in die tijd veel van onze jonge<br />
mensen de congregatie verlieten. Met verschillende<br />
medebroeders was ik MO-theologie gaan studeren aan<br />
de Katholieke Theologische Hogeschool aan de Keizersgracht<br />
in Amsterdam, wat mij betreft met het doel om<br />
de ‘geestelijke’ basis van mijn fratersleven te versterken.<br />
Die studie is een goede greep gebleken, zowel voor de<br />
ontwikkeling van mijn fratersroeping als voor het werk<br />
dat ik naderhand gedaan heb.<br />
‘De Leggelo’<br />
Met vier fraters, - Guus Waijers uit Leeuwarden, Sjef van<br />
Ierland en Frans van Pinxteren uit Den Haag en ikzelf uit<br />
Amsterdam - zouden we de Communiteit Scheveningen<br />
gaan vormen. Voordat we ons communiteitshuis in<br />
Scheveningen zouden gaan betrekken, woonden we<br />
enkele maanden in het fraterhuis aan de Leggelostraat,<br />
vaak genoemd: ‘de Leggelo’.<br />
De Leggelo maakte indruk op me. Het huis werd geleid<br />
door een hartelijke frater met een open mind: Joop van<br />
Dooremaal. Hij heeft de fraters van Scheveningen altijd<br />
gesteund. Dat was niet zo vanzelfsprekend want diverse<br />
medebroeders interpreteerden de stichting van de nieuwe<br />
communiteit als een elitair gebeuren. Van onderwijzer aan<br />
een basisschool, werd frater Joop parochiepastor in de<br />
parochie van Antonius en Lodewijk, een overgang waar<br />
18
ik grote bewondering voor had. In de kerkgemeenschap<br />
was hij een gewaardeerd lid van de Haagse Dekenale Raad.<br />
Bij mij op de gang woonde frater Rogier van Belkom. Met<br />
deze toegankelijke frater kreeg ik gemakkelijk contact. Hij<br />
was aan het einde van zijn loopbaan als Mavo-leraar en<br />
zich aan het voorbereiden om de fratersgemeenschap in<br />
Kenia te gaan versterken. Dat was pas een frater.<br />
Ik raakte er in gesprek met fraters als Quirinus de Veer,<br />
Jan Santegoeds, Piet Baas, Henk Sliphorst en Lucidius<br />
Pijnenburg; allemaal fraters met grote verdiensten in het<br />
onderwijs, in het jeugdwerk en voor de liturgie van de<br />
parochie. Ik genoot enorm van de koren die geleid werden<br />
door frater Theo Klessens. In huis was het vooral Jaaneke<br />
Wouters die veel gezelligheid bracht. Naderhand leerde ik<br />
veel parochianen kennen die met de fraters meewerkten<br />
om de parochiegemeenschap op te bouwen en gezicht te<br />
geven. Toen werd het me duidelijk hoe groot de positieve<br />
invloed van de congregatie in de wijken Moerwijk<br />
en Morgenstond geweest was en hoe goed de ruime hal<br />
van het fraterhuis aan de Nienoordstraat gefunctioneerd<br />
heeft.<br />
Communiteit Scheveningen<br />
In 1970 kreeg de nieuwe fraterscommuniteit een<br />
warm onthaal in de parochie van O.L.Vrouw van Lourdes<br />
te Scheveningen. Vooral de grote gastvrijheid in het fraterhuis,<br />
dat ‘het open huis’ werd genoemd, en de deelname<br />
van de fraters aan parochieactiviteiten maakten<br />
een goede indruk. Ik werd districtscatecheet in Scheveningen,<br />
was betrokken bij de jongeren en bij de parochieraad,<br />
Jan Bol (MSC) werd er jongerenpastor en<br />
Guus Waijers was er koster en zorgde voor de bejaarden.<br />
Intussen bloeiden de scholen, geleid door Sjef van Ierland<br />
en Frans van Pinxteren.<br />
De school van Frans, een Leao-Lmo, werd hoofdzakelijk<br />
bevolkt door armere Hagenaars. Frans wist er een sfeer te<br />
scheppen, waar door gedragsproblemen steeds beter konden<br />
worden opgevangen en de leerlingen vrijwel allemaal<br />
hun diploma haalden. Een groep van deze gediplomeerden<br />
werd op Mavo Moerwijk, waar ik als leraar werkte, in één<br />
jaar klaargestoomd voor het Mavodiploma en sommigen<br />
van hen stroomden zelfs door naar de Havo-afdeling op<br />
het Thomas More College. En op al die scholen waren<br />
er onderwijs-idealisten die het als een eer zagen nieuwe<br />
wegen te openen voor deze kansarme leerlingen. Ik was er<br />
heel trots op dat fraters van Tilburg binnen dit proces een<br />
belangrijke rol mochten spelen en dat zoveel collega’s er<br />
enthousiast voor waren.<br />
Intussen waren Ad de Kok en Ad van Dun de communiteit<br />
komen versterken. Zij werkten in het buitengewoon<br />
onderwijs. Weer dat moeizame werk voor die kansarmen,<br />
waar fraters aan deelnamen.<br />
Gérard Verstijnen was de intellectueel van de communiteit.<br />
Hij had in Parijs gestudeerd en kreeg werk op<br />
het Nederlands Katholiek Schoolbureau, een overkoepeling<br />
van de katholieke schoolbesturen in Nederland.<br />
In dit verband zat Gérard nog al eens in het buitenland.<br />
Via hem mochten wij kopstukken van het katholiek onderwijs<br />
in Nederland in onze communiteit ontvangen.<br />
Het fraterhuis in Scheveningen (met trapgevel).<br />
Zuster Elisabeth van de Mast en frater Piet Rijkers<br />
bij het opvangcentrum voor daklozen dat gesloopt<br />
zou worden.<br />
19
nederland<br />
Frater Piet Rijkers deed begin jaren tachtig sociaal werk in de Haagse Schildersbuurt.<br />
Monumentjes<br />
Het is niet de gewoonte in onze congregatie dat fraters<br />
monumentjes voor hun medebroeders oprichten. Toch ga<br />
ik dat doen. Het betreft twee fraters die een heel bijzondere<br />
indruk op mij hebben gemaakt: frater Kees Verspeek<br />
en frater Piet Rijkers.<br />
Kees Verspeek woonde op de Leggelostraat en werkte als<br />
leraar wiskunde aan de Mts. Hij raakte bewogen door de<br />
armoede en uitzichtloosheid van mensen uit de Haagse<br />
Schilderswijk. Hij verliet de mooie, comfortabele ‘Leggelo’<br />
om samen met een paar zusters en een paar priesters de<br />
Jacob Maris Groep op te richten, genoemd naar de Jacob<br />
Marisstraat waar de groep was gehuisvest. De groep<br />
probeerde zo dicht mogelijk bij de ‘Schilderswijkers’ te<br />
komen. Ze brachten tijdschriften rond en deden technische<br />
klusjes bij mensen die er behoefte aan hadden. Zo<br />
groeide er een samenleven met de armen en onze frater<br />
Kees voelde er zich als een vis in het water. Ik keek erg<br />
op tegen Kees Verspeek en was er trots op hem als mijn<br />
medebroeder te hebben.<br />
In ons communiteitshuis in Scheveningen moest nogal<br />
wat vertimmerd worden en het Bouwbureau stuurde<br />
frater Piet Rijkers om de klussen te klaren. Hij kwam eens<br />
in contact met zuster Elisabeth van de Mast, die een huis<br />
voor zeer onaangepaste daklozen beheerde. Ze vroeg Piet<br />
om wat klusjes te komen opknappen. Toen hij zag wat<br />
daar allemaal gebeurde en hoe noodzakelijk het was dat<br />
er permanent een man in huis moest zijn, was hij meteen<br />
verkocht en heeft hij vele jaren in het huis gewoond en<br />
met zuster Van de Mast samengewerkt. Dat laatste was<br />
zo bijzonder omdat de zuster niet gemakkelijk was om<br />
mee samen te werken. En zo zag ik onze Piet zijn eigenlijke<br />
roeping vinden: van timmerman in de werkplaats van<br />
frater Theodulphus tot dienaar van de armste Hagenaars,<br />
samen met zuster Van de Mast. Dat is <strong>CMM</strong> op zijn best.<br />
Enthousiasme<br />
In 1979 werd ik uitgezonden naar Indonesia. Daar aangekomen<br />
werd het me pas duidelijk hoeveel visie, rijkdom<br />
en enthousiasme ik had meegekregen van mijn<br />
medebroeders uit Den Haag. Inderdaad; aan Den Haag<br />
heb ik goede herinneringen.<br />
frater Pieter-Jan van Lierop<br />
20
NEDERLAND<br />
Verbondenheid tijdens<br />
een boottochtje.<br />
VERBONDENHEID!<br />
“Het begon in 2004. Toen kreeg ik van mijn toenmalige werkgever te horen: ‘Je mag in augustus geen<br />
vakantie opnemen, je moet dan dertien dagen naar Frankrijk met de fraters’. Ik wist toen niet precies wat<br />
fraters waren, want ik ben zelf protestant, maar inmiddels weet ik wel beter.” Aan het woord is buschauffeur<br />
Piet Prinse. Hij rijdt de jaarlijkse tocht langs plekken in Nederland die aan Joannes Zwijsen herinneren en<br />
vervoert de deelnemers aan de Vincentiaanse pelgrimage die ook ieder jaar wordt gehouden.<br />
“Op vrijdag 13 augustus reed ik voor het eerst de<br />
‘Zwijsentocht’. Daags daarna vertrokken we met de fraters<br />
uit verschillende werelddelen onder leiding van de fraters<br />
Leo van de Weijer en Guillaume Caubergh naar Frankrijk<br />
voor de ‘Pèlerinage de St. Vincent de Paul’. Nu ik voor de<br />
tiende keer de tocht hoop te gaan maken ken ik alles<br />
tot in de kleinste details en wordt de verbondenheid<br />
met de fraters steeds groter, ondanks mijn protestantse<br />
achtergrond. Ik heb na al die jaren wel eens gezegd dat<br />
ik meer rooms-katholiek dan protestant ben. Hoe dan<br />
ook: we geloven allemaal in dezelfde God, en die werkt<br />
door Vincent de Paul en Louise de Marillac. Ik heb grote<br />
bewondering gekregen voor alles wat ze tot stand hebben<br />
gebracht. Daar kun je niet omheen als je op de plaatsen<br />
komt waar zij werkten en leefden.”<br />
Geïnspireerd<br />
“Die verbondenheid met fraters en zusters uit verschillende<br />
culturen ontstaat doordat je als broer en zus met elkaar<br />
omgaat. Dat voel je heel sterk. Ook op onze logeeradressen<br />
is dit het geval. Voor mij in het bijzonder bij<br />
de zusters in Château L’Évêque en in Le Berceau (Dax).<br />
Dat verbonden-zijn komt ook doordat ik me niet zozeer<br />
chauffeur maar als één van de groep voel. Soms doe ik<br />
in vieringen onderweg ook een schriftlezing. Ik krijg wel<br />
eens de vraag: ‘Word jij nooit moe?’. Mijn antwoord is<br />
‘nee’, omdat ik zo geïnspireerd ben door al die dingen die<br />
ik hoor en zie.”<br />
“Ik heb na al die jaren wel eens gezegd dat ik meer<br />
rooms-katholiek dan protestant ben.”<br />
21
in memoriam<br />
“De verbondenheid kwam in december 2009 wel heel<br />
sterk tot uiting toen ik in Indonesië een professie voor het<br />
leven meemaakte bij zusters. Dat maakte veel indruk op<br />
mij. Ook de twee weken met frater Ad Hems vanuit Balige<br />
zijn voor mij van grote betekenis geweest. Hij regelde dat<br />
ik verschillende parochies en scholen kon bezoeken. Daar<br />
kom je dan de barmhartigheid, de liefde en het verbonden-zijn<br />
heel concreet tegen. En die ervaring wordt nog<br />
sterker wanneer je fraters en zusters ontmoet die tijdens<br />
een van de pelgrimages mee geweest zijn.<br />
In Balige mocht ik ook een jubileumfeest meemaken. Het<br />
was 75 jaar geleden dat pastoor Sybrandes van Rossum<br />
hier de parochie en de school oprichtte. De weg naar de<br />
school is vernoemd naar hem. Op dit feest stond ik tussen<br />
twee bisschoppen en afgevaardigden van het district Toba<br />
waar Balige in ligt. De eucharistieviering op het voetbalveld<br />
met zo’n 6000 gelovigen was zeer indrukwekkend.<br />
Meerdere keren werd ik aangesproken met ‘pastoor’,<br />
waarop ik uitlegde wie ik ben en wat ik doe. Ik heb het<br />
een hele eer gevonden dat ik hierbij aanwezig mocht zijn.<br />
Deze reis is een heel bijzondere ervaring geworden, die ik<br />
niet graag had gemist.”<br />
Vertrouwen<br />
“Tijdens de nieuwjaarsviering bij de zusters op de Oude<br />
Dijk in Tilburg voelde ik de verbondenheid heel sterk toen<br />
ik verschillende zusters ontmoette die de Vincent iaanse<br />
pelgrimage de afgelopen jaren meemaakten. Ditzelfde<br />
ervaar ik ook tijdens bezoeken aan verschillende communiteiten<br />
van zusters en fraters.”<br />
“Ik heb met goed resultaat een medische keuring ondergaan<br />
en mag weer vijf jaar rijden als mij dat gegeven<br />
wordt. Ik hoop namelijk dit jaar 70 jaar te worden. Ik<br />
waardeer het enorm dat ik het vertrouwen iedere keer<br />
krijg om als chauffeur en begeleider mee te gaan! Ik ben<br />
erg dankbaar dat ik dit werk mag doen en dank God voor<br />
de kracht en de gezondheid die ik mag ontvangen. En ik<br />
zeg tot alle zusters en fraters, waar ook in de wereld, dat<br />
ik hoop dat ook zij die kracht mogen ontvangen om hun<br />
zo belangrijk werk te blijven verrichten.”<br />
Piet Prinse<br />
Piet Prinse achter het stuur.<br />
Frater<br />
Louis (J.) Holtackers<br />
Hij werd geboren te Maasbree op 21 maart 1928 en<br />
trad in de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve<br />
Vrouw, Moeder van Barmhartigheid te Tilburg op 29<br />
augustus 1947. Hij legde zijn professie voor het leven<br />
af op 15 augustus 1952. Hij overleed op 82-jarige<br />
leeftijd op 19 oktober 2010 in de communiteit van<br />
Joannes Zwijsen te Tilburg en werd begraven op het<br />
kerkhof van de fraters op landgoed ‘Huize Steenwijk’<br />
in Vught.<br />
Basisonderwijs, schoolbegeleiding en religieuze vorming<br />
waren meer dan een levenstaak voor frater Louis. Het<br />
was zijn passie. Zijn leven lang is hij blijven werken<br />
aan het verbeteren van zijn vakbekwaamheid. Zo heeft<br />
hij voluit gestalte kunnen geven aan de missie van de<br />
congregatie. De belangen van de kinderen waren bij hem<br />
in goede handen. Frater Louis heeft gewerkt in Suriname<br />
en Curaçao, maar vooral lange tijd in Nederland. Zijn tijd<br />
als schoolbegeleider in Eindhoven heeft hij beleefd als het<br />
hoogtepunt van zijn onderwijsloopbaan. Steeds is frater<br />
Louis nauw verbonden gebleven met zijn congregatie,<br />
hetzij levend in een van de communiteiten, hetzij zelfstandig<br />
wonend in Best. Het laatste half jaar woonde<br />
frater Louis in de communiteit van Joannes Zwijsen.<br />
Hij had te kampen met een ernstige ziekte. Voor hem<br />
die zozeer gesteld was op het schone, het stijlvolle en<br />
het perfecte, was het lijden een zeer zware leerschool.<br />
Dankzij zijn geloof in God en de zorg en vriendschap<br />
van velen heeft hij zijn leven als een dankbaar mens tot<br />
een mooie voleinding kunnen brengen. Frater Louis, je<br />
wandelde met jouw God, Dat mocht 82 jaar lang.<br />
Toen leven lijden werd heeft Hij je tot zich genomen.<br />
22
Bronnen<br />
‘Vooral de armen’<br />
Een profetisch woord van Zwijsen<br />
Op welke mensen moeten we ons speciaal richten in het leven? Zwijsen antwoordt duidelijk.<br />
“Ik zeg: vooral de armen; immers, door het kerkelijk gezag zijn de vermogenden wel niet geheel<br />
van uwe zorgen uitgesloten; doch de massa of het grootste gedeelte moeten armen zijn. En als<br />
het immer mogt gebeuren, dat het getal der vermogenden dat der armen zou overtreffen, dan<br />
zou men mogen zeggen, dat de Congregatie van haren geest was afgeweken.” (‘Gemeenzame<br />
Gesprekken’, 86)<br />
“Vooral de armen.” Dat is de wijsheid van Israël en Jezus.<br />
“Let op de vreemdelingen, de weduwen en de wees”,<br />
zeggen profeten. “Zie om naar de zieken en de verlatenen”,<br />
herhaalt Vincent de Paul. “Vergeet kwetsbare kinderen en<br />
breekbare bejaarden niet”, concretiseert Joannes Zwijsen.<br />
“Vooral de armen.” Ja, maar er is meer. Vincentius had veel<br />
contacten met rijke dames. Zwijsen had heel bijzondere<br />
relaties, zelfs met de koninklijke familie. Beiden leefden<br />
zij in een wereld van mensen met macht, geld en aanzien.<br />
Toch zijn Vincentius en Zwijsen beiden uitgesproken<br />
pleitbezorgers van de optie voor de armen.<br />
Het gaat niet om sentimentaliteit of een strovuurtje. Het<br />
gaat uiteindelijk om een passie voor de ene mensenfamilie,<br />
voor de universele broeder- en zusterschap van alle mensen:<br />
de zogenaamde ‘familie van God’. En de ervaring leert, dat<br />
als er geen speciale aandacht en zorg is voor de zwakste<br />
schakels in ons midden, er geen leefbare samenleving<br />
tot stand komt. “Ook de armen” blijkt niet voldoende te<br />
zijn. Zonder “vooral de armen” blijkt dat er geen toekomst<br />
mogelijk is. Niet voor een congregatie, niet voor een kerk en<br />
niet voor een wereld.<br />
frater Harrie van Geene<br />
23
Wij aanvaarden de uitnodiging<br />
om in te keren tot onszelf<br />
en tot de vader te bidden<br />
in het verborgene.<br />
(uit de leefregel van<br />
de Fraters <strong>CMM</strong>)<br />
Blad van de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid<br />
24