FRATERS CMM

nederland
Links: Het generalaat van de fraters met ernaast de nieuwbouw van woonzorgcentrum Joannes Zwijsen.
Midden en rechts: Restanten van de oude tuinmuur die het complex van de Fraters CMM omgaf, met Mariabeeld
van frater André Boss (1902-1973).
Enorm complex
De studiesecretaris schetste vervolgens de ontwikkelingen
in de begintijd van de congregatie: “Al in september
van datzelfde jaar trokken de eerste drie fraters
in het nog naar verf riekende pand. Er was niemand
die toen kon voorzien wat er op datzelfde kloosterterrein
allemaal nog zou ontstaan. De fraters begonnen
meteen al met de opvang van enkele weesjongens in
hun huis. Na enkele jaren waren er zoveel weeskinderen,
wel dertig of veertig, dat er naast het klooster een
apart weeshuis moest worden gebouwd. De jongens
kregen van de fraters niet alleen onderwijs, maar
werden ook aan het werk gezet in een kleine drukkerij
en uitgeverij die ‘Drukkerij RK Jongensweeshuis’ werd
genoemd en later tot de bekende ‘Uitgeverij Zwijsen’
zou worden omgedoopt. De fraters begonnen ook met
onderwijs voor andere kinderen, maar hun scholen
bouwden ze niet op deze buitenplaats maar midden in
de stadskernen van onder meer ’t Heike en ’t Goirke.
Het aantal scholen groeide snel en er ontstond dus
behoefte aan onderwijzers. Zo begonnen de fraters
in de spreekkamers van hun klooster met een kweekschool,
die al snel uitgroeide tot een opleiding met
elk jaar wel vijftig kwekelingen, waarvoor een aparte
vleugel en later een eigen gebouw werd ingericht.”
Op het terrein verrees een grotere kapel en later ook
een eigen kerk, de zogeheten Paterskerk. Ook kwam
er een ambachts- en een zondagschool, om ook de
werkende jeugd nog aanvullende scholing te bieden,
en het eerste Tilburgse gymnasium. Het klooster had
zich inmiddels ontwikkeld tot een enorm complex,
waar honderdvijftig fraters woonden en zo’n tweehonderd
jongeren in de leer waren.
Achteraanzicht van het CMM-moederhuis met
kerk, kapel en tuin met kerkhof (1925),
In 1846 werd de ‘Drukkerij RK Jongensweeshuis’ opgericht.
In 1931-1933 bouwde de congregatie voor
de drukkerij/uitgeverij in de Fraterstraat een fraai
pand (zie pagina 17), ontworpen door de architect
Constant Panis (1891-1972). De drukkerij/uitgeverij
heette vanaf 1958 ‘Uitgeverij Zwijsen’. Tot 2005
bleef deze gevestigd in het kenmerkende gebouw.
In dat jaar werden de bovenste vier verdiepingen
betrokken van het nieuwe kantorengebouw ‘Het
Laken’, gelegen op een steenworp afstand van de
Fraterstraat. In het voorjaar van 2012 is het leegstaande
oude gebouw gesloopt (zie foto onder).
Peter van Zoest
18