FRATERS CMM

FRATERS CMM
3/12
| Een bijzondere bedevaart | Open Kloosterdag |
‘Geweldige ervaring’ | ‘Summer School
Spirituality’ | CMM-boodschap op Keniaanse
radio | ‘Je leven is een gave van God’ | Speciale
dag in Kenia

Een bijzondere
bedevaart
Open
‘Summer School
6 Kloosterdag 11 Spirituality’
12
Van de redactie
‘Onze spiritualiteit herontdekken’. Zo luidde het
thema van de ‘Summer School Spirituality’, die van
15 juli tot 2 augustus werd gehouden in het
CMM-postulaat in Nakuru, Kenia. Vierentwintig
fraters, afkomstig uit Brazilië, Indonesië, Kenia,
Nederland en Tanzania, namen er aan deel.
Onder hen Frater Niek Hanckmann van de Eleousacommuniteit
in Vught. Hij geeft in deze editie van
Fraters CMM zijn indrukken weer van de cursus.
Je kunt de CMM-spiritualiteit beleven op zo’n
speciale zomercursus, maar dat kan ook door naar
de plekken in Nederland, België en Frankrijk te
gaan die herinneren aan congregatiestichter
Zwijsen en zijn grote inspirator Vincent de Paul.
Jonge zusters en fraters doen dat ter voorbereiding
op hun eeuwige professie. Afgelopen zomer
maakten veertien zusters SCMM en twaalf fraters
CMM uit Indonesië die deze stap vaak al jaren
geleden gezet hadden, maar niet eerder daartoe in
de gelegenheid waren geweest, deze pelgrimages.
In dit nummer een prachtig beeldverslag van hun
‘Zwijsentocht’ op 22 juni. Hoe Keniaanse fraters de
CMM-spiritualiteit beleven en uitdragen, komt tot
uiting in drie heel verschillende bijdragen. Frater
Zaccheaus Oonje, vertelt hoe hij de CMM-boodschap
uitdraagt op een diocesane radiozender.
Zaccheaus Odongo Atieno, van de communiteit in
Sigona, Kenia, keerde als frater en leraar terug naar
zijn ‘oude’ middelbare school, en schrijft hoe hij
de studenten iets meegeeft voor hun verder leven.
Eerstejaars novice frater Sylvester Lokaalei Ikoel
brengt bevlogen verslag uit van een speciale dag
voor de CMM-regio Kenia. Een nummer vol inspiratie
om de CMM-spiritualiteit te herontdekken.
Kort nieuws
CMM-boodschap
17
Speciale dag in Kenia
‘Je leven is een
gave van God’
19 20
21
In Memoriam
22
bronnen
23
3

ond frater andreas
De sleur van
de recreatie
Frater Andreas was trouw aanwezig in de recreatie en deed zijn best om er een gezellig
moment van te maken. “De recreatietijd bracht hij altijd in blijde opgewektheid door en
gaarne droeg hij er het zijne toe bij om de anderen in vrolijke stemming te houden of te
brengen”, aldus frater Calasanctius. “Daarvoor had hij in zijn zakportefeuille een hele
collectie leuke aardigheden verzameld, van alle zijden bijeengegaard.”
Vandaag de dag zouden we die geestige aantekeningen
natuurlijk graag lezen, maar ze zijn niet meer in het
archief te vinden. Wellicht heeft frater Andreas, die een
zeer ordelijk man was en zijn paperassen goed bij hield,
de notities zelf weggegooid. Waarom zou hij grapjes die
hij al eens had gedeeld, nog langer bewaren?
We hebben nu wat moeite met het idee dat frater
Andreas zijn grapjes zo zorgvuldig voorbereidde.
Was hij dan nooit spontaan? Waarom ook die lichte
momenten zo stevig onder controle houden? Maar we
moeten ons realiseren dat veel fraters ambivalente
Fraters wandelen tijdens de recreatie in de tuin van
internaat Ruwenberg, 1914.
gevoelens hadden bij de tijd van recreatie. Die was
bedoeld als een moment van ontspanning en gezelligheid,
maar in de praktijk beleefden veel fraters het toch
anders. Recreatie was namelijk omgeven door tal van
regels: je moest op tijd zijn en mocht vooral niet alleen
blijven. Tot overmaat van ramp werd je op Ruwenberg
geacht om tijdens de recreatie Frans te spreken. Recreatie
was dan ook vaak helemaal niet leuk: niet veel meer
dan een beleefd gesprek of een verplichte wandeling
met een meer of minder gezellige mede broeder. En wat
erger was: de recreatie was elke dag weer hetzelfde.
De fraters op Ruwenberg hadden hun eigen manieren
om met die recreatieve sleur om te gaan. Ze spraken
liever Brabants dan Frans: in kleine groepjes viel dat niet
op. Ze meden bepaalde medebroeders die daar niet aan
meededen. Frater Andreas had een andere benadering:
hij probeerde er wat van te maken. “Op zondag avond las
hij spannende verhalen voor”, weet frater Polycarpus.
“Hij was zéér spraakzaam in de recreatie”, zegt frater
Bernardo, “maar viel nooit iemand in de rede”. “Hij kon
de recreatie veraangenamen”, aldus frater Cunibertus.
“Ik heb hem nooit anders gezien dan opgewekt”, herinnert
zich frater Hilduardus. “Hij wist het aangename, dat
God ons in ons kloosterleven te gelegener tijd overzendt,
in vrolijkheid aan te nemen en te waarderen”, meent
frater Melchior.
Charles van Leeuwen
5

nederland
De deelnemers aan de reis poseren bij het standbeeld van
Joannes Zwijsen naast de Heikese kerk.
Een bijzondere
bedevaart
Veertien zusters SCMM en twaalf fraters CMM uit Indonesië namen op 22 juni deel aan een pelgrimage naar
plekken in Nederland en België, die herinneren aan Joannes Zwijsen, de stichter van beide congregaties. Jaarlijks
maken jonge zusters en fraters deze ‘Zwijsentocht’ in het kader van de voorbereiding op hun eeuwige professie.
De 26 deelnemers aan de pelgrimage hebben hun professie al achter de rug, maar waren niet eerder in de
gelegenheid de tocht te maken. Van 25 juni tot en met 7 juli gingen ze ook op bedevaart naar plekken in
Frankrijk die een belangrijke rol hebben gespeeld in het leven van de heilige Vincent de Paul. Deze reis hoort
normaliter eveneens bij het professie-voorbereidingsprogramma, en betekende voor de zusters en fraters ook
een ‘inhaalslag’. Een terugblik op de Zwijsentocht, vooral in beeld!
Het gezelschap van zusters en fraters werd begeleid
door leden van de generale besturen van beide congregaties:
de zusters Hermin Bu’ulölö, Margaretha Gultom
en Mariana Situngkir en de fraters Ronald Randang en
Broer Huitema, algemeen CMM-overste. Het vervoer
per bus was in handen van chauffeur Piet Prinse, die
vanaf 2004 op deze wijze zijn medewerking verleent
aan de jaarlijkse Zwijsentocht en de Vincentiaanse
pelgrimage.
Heikese kerk
De Zwijsentocht begon ’s ochtends met een eucharistieviering
en ontbijt in het provincialaat van de zusters
SCMM aan de Oude Dijk in Tilburg, het oorspronkelijke
moederhuis van de congregatie. De zusters en fraters
liepen aansluitend naar de nabijgelegen Heikese Kerk,
waar Joannes Zwijsen pastoor was. Vervolgens brachten
ze een bezoek aan de pastorie die Zwijsen tegenover
de kerk liet bouwen. Vanuit de Kloosterstraat bij
het SCMM-provincialaat begon de busreis.
Huize Gerra
De eerste etappe ging naar ‘Huize Gerra’ langs de weg
van Tilburg naar ’s-Hertogenbosch, ter hoogte van het
plaatsje Haaren. Joannes Zwijsen liet dit monumentale
pand in 1853 bouwen, toen hij aartsbisschop werd
van Utrecht. Hij noemde het naar het oude, niet meer
bestaande bisdom ‘Gerra’, waarvan hij in 1842 ‘titulair’
bisschop werd bij zijn aantreden als hulpbisschop. Van
hieruit bestuurde hij tot 1863 zowel het aartsbisdom
6

Fraters en zusters lopen naar Huize Gerra bij het
Brabantse plaatsje Haaren, genoemd naar het
titulaire bisdom van Zwijsen, dat hij in 1853 liet
bouwen.
Utrecht als het bisdom van ’s-Hertogenbosch. Na de
dood van Zwijsen in 1877 werd het huis bewoond door
achtereenvolgens Missionarissen van het Heilig Hart,
Witte Paters, Broeders van Dongen en Theresianen.
Na de Tweede Wereldoorlog vestigden er zich Ongeschoeide
Karmelietessen. In 1957 werd een kapel naast
het pand gebouwd. In 2009 kwam het in handen van
Kadans Vastgoed BV. Saillant detail is dat op 15 juli
1863 Joannes Zwijsen in Huize Gerra een moordaanslag
overleefde, waarvan de omstandigheden nooit
zijn opgehelderd. Hij werd badend in het bloed aangetroffen
met een kogel in het lichaam. In het Tilburgse
moederhuis van de fraters herstelde hij snel. De dader
is nooit gevonden. Het ging om een roofmoord.
Er bleek een bedrag van zesduizend gulden te zijn
verdwenen.
Joannes Zwijsen, 1794-1877
Joannes Zwijsen werd op 28 augustus 1794
geboren als zoon van een molenaar in Kerkdriel,
gelegen aan de rivier de Maas ten noorden van
’s-Hertogenbosch. Hij volgde zijn priesteropleiding
aan het grootseminarie Herlaer in Sint-Michielsgestel
en werd in 1817 in Mechelen, België, priester
gewijd, waarna hij korte tijd kapelaan was van
de Tilburgse parochie van de H. Dionysius, in
de volksmond ‘ ‘t Heike’ genoemd. Aansluitend
trad hij aan als kapelaan in Schijndel (1818-
1828), pastoor in Best (1828-1832), waarna zijn
benoeming volgde tot pastoor van ’t Heike. In
1832 stichtte hij een congregatie van vrouwelijke
religieuzen, de ‘Zusters van Liefde van Onze Lieve
Vrouw, Moeder van Barmhartigheid’ om onderwijs
te geven aan de achtergestelde kinderen in de
zich snel ontwikkelende textielstad Tilburg, waar
grote armoede heerste. In 1842 werd hij coadjutor,
hulpbisschop (titulair bisschop van Gerra) ‘met
het recht van opvolging’, van apostolisch-vicaris
van ‘s-Hertogenbosch Henricus den Dubbelden.
Na diens overlijden in 1851 neemt Zwijsen die
functie van hem over. In 1844 stichtte hij de
congregatie van de ‘Fraters van Onze Lieve Vrouw,
Moeder van Barmhartigheid’. In 1853, het jaar van
het ‘herstel van de bisschoppelijke hiërarchie’ in
Nederland, werd Zwijsen aartsbisschop van Utrecht
en apostolisch administrator van het bisdom
’s-Hertogenbosch. Hij was aartsbisschop tot 1868
en bleef bestuurder van het Bossche bisdom tot
zijn overlijden in 1877.
Begraafplaats Orthen
Van Huize Gerra reed het reisgezelschap naar de
begraafplaats Orthen in ’s-Hertogenbosch, waar het
lichaam van Joannes Zwijsen is bijgezet in de crypte
van een kapel die in 1882 gebouwd is te zijner nagedachtenis.
In de ruimte onder het gebedshuis worden
tot op de dag van vandaag katholieke hoogwaardigheidsbekleders
bijgezet. Voor de fraters en zusters was
het een ontroerende en indrukwekkende gebeurtenis
om af te dalen in de crypte en er bij het graf van hun
congregatiestichter te bidden. In de kapel werd een
korte viering gehouden.
Kerkdriel
Tien kilometer ten noorden van ’s-Hertogenbosch aan
de rivier de Maas ligt het dorp Kerkdriel, waar Joannes
Zwijsen werd geboren. In deze derde etappeplaats
bezochten de zusters en fraters de Mariakapel van de
Sint-Martinuskerk en belichtte pastoraal werker Jos Foto uit 1863.
7

De ‘Heikese kerk’ in Tilburg.
De pastorie die Zwijsen in 1834 liet bouwen vlakbij de
‘Heikese kerk’ (waarvan de toren nog net zichtbaar is).
Foto links:
Fraters en zusters
stappen aan de
Kloosterstraat in
Tilburg in de bus,
op weg naar Huize
Gerra.
Foto rechts:
Buschauffeur Piet
Prinse klaar voor vertrek
vanuit Tilburg.
Kapel begraafplaats Orthen.
Viering in kapel begraafplaats Orthen.
8

Een Indonesische frater bekijkt in het parochiecentrum
te Kerkdriel een tekening van het
geboortehuis van Zwijsen.
Een frater raakt eerbiedig de sluitsteen aan van het
graf van Joannes Zwijsen in de crypte van de kapel
op de begraafplaats Orthen.
De Sint-Janskathedraal in ’s-Hertogenbosch.
De algemene CMM-overste Broer Huitema
ontmoet zijn SCMM-collega Rosa Olaerts in de
Sint-Janskathedraal.
Vriesema van de Pastorale Eenheid Bommelerwaard
in het plaatselijke parochiecentrum kort het leven van
Joannes Zwijsen. Hij vertelde dat het markante bronzen
borstbeeld van Zwijsen dat in 1927 werd onthuld
op het naar hem genoemde plein in Kerkdriel tijdelijk
is verwijderd om te voorkomen dat het wordt geroofd,
zoals in die plaats gebeurde met enkele ander metalen
kunstwerken die het doelwit waren van koper- en
bronsdieven. De gemeente onderzoekt momenteel of en
hoe het borstbeeld beveiligd tegen diefstal kan worden
teruggeplaatst. In Kerkdriel werd ook de plek bezocht
langs de Maas waar Zwijsen het levenslicht zag. Het
geboortehuis is verloren gegaan. In het pand dat nu op
deze plek staat is een gedenksteen aangebracht.
’s-Hertogenbosch en Hoogstraten
Na de lunch in Kerkdriel, bezocht het gezelschap
de Sint-Janskathedraal in ’s-Hertogenbosch, de bisschopskerk
van Joannes Zwijsen. Hier ontmoette de
algemene CMM-overste Broer Huitema zijn SCMMcollega
Rosa Olaerts. Zij was vanuit het SCMM-generalaat
aan de Hinthamerstraat, vlakbij de kathedraal,
gekomen om de zusters en fraters te begroeten.
Van ’s-Hertogenbosch ging de Zwijsentocht verder
naar het Belgische Hoogstraten. Reisdoel was het
begijnhof in deze plaats, zo’n veertig kilometer
ten zuidwesten van Tilburg. Hier kwamen drie
begijntjes vandaan die Joannes Zwijsen naar Tilburg
haalde en die de eerste ‘Zusters van Liefde van Onze
Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid’ zouden
worden. Eén van hen, Michaël Leijsen werd in 1834 de
eerste algemene overste van de nieuwe congregatie.
Meersel-Dreef
Op de terugweg naar Tilburg kregen de zusters en
fraters in het grensdorpje Meersel-Dreef, vijftien
9

Het begijnhof in Hoogstraten.
kilometer ten noorden van Hoogstraten, aan het eind
van de middag een rondleiding in het kapucijnenklooster
waar de eerste drie leden van de congregatie
van de Fraters CMM vanaf september 1844 een jaar
lang hun noviciaat deden. Het werd toentertijd
bewoond door trappisten. In het klooster is nog een
cel intact gebleven, zoals die eruit zag toen de drie
novicen er verbleven. Vroeg in de avond werd de
Zwijsentocht besloten met een diner, even buiten
Tilburg. De deelnemers zullen de indrukken die ze
tijdens deze bijzondere pelgrimage hebben opgedaan
nog lang in hun geheugen koesteren.
Peter van Zoest (tevens foto’s)
Foto links: Kapucijnenklooster in Meersel-Dreef. Foto rechts: Intact gelaten kloostercel in het kapucijnenklooster te
Meersel-Dreef, zoals die eruit zag toen de eerste drie CMM-novicen er ondergebracht waren.
10

nederland
Open KloosterdaG
Een kleine tienduizend mensen bezochten 24 juni ruim veertig Nederlandse kloosters tijdens
de vijfde landelijke Open Kloosterdag, georganiseerd door de Konferentie Nederlandse
Religieuzen (KNR). De communiteiten van het generalaat in Tilburg en van De Vuurhaard in
Udenhout hadden ’s middags een programma samengesteld voor bezoekers.
Eerdere Open Kloosterdagen vonden plaats in maart
2000, in maart 2003, in mei 2006 en april 2008. De
laatste Open Kloosterdag trok 22.000 bezoekers, maar
toen waren zeventig kloosters geopend voor publiek.
Door het slechte weer en het geringere aantal deelnemende
kloosters was dit jaar het bezoekersaantal
fors lager, maar niettemin spreekt de KNR van een
“geslaagde vijfde Open Kloosterdag”. “De religieuze
gastheren en gastvrouwen toonden zich achteraf zeer
content over de ontmoetingen met de bezoekers en
de gesprekken, die daaruit voortkwamen”, aldus de
organisatie.
Rondleiding
In het generalaat verzorgde algemeen overste frater
Broer Huitema in de kapittelzaal voor een vijftiental
bezoekers een PowerPoint presentatie over de spiritualiteit
en de situatie van de congregatie anno 2012.
Aansluitend kregen belangstellenden een rondleiding
door het generalaat en kon een bezoek worden gebracht
aan het Fratermuseum.
Het programma in het Udenhoutse fraterhuis De
Vuurhaard bestond uit drie delen. Vluchtelingen die er
tijdelijk onderdak krijgen en vrijwilligers ontvingen
ongeveer twintig bezoekers met koffie, thee en een
Afrikaanse versnapering. Er werd een film vertoond
over De Vuurhaard, gevolgd door een gesprek en een
korte gebedsdienst. “Een kleine, maar bijzonder
geïnteresseerde groep bezoekers”, aldus frater Ad de Kok.
“Zeker voor herhaling vatbaar, hopelijk met beter weer.”
Peter van Zoest
Frater Ad de Swart leidt
bezoekers rond in het
Fratermuseum dat zich
in het generalaat te
Tilburg bevindt.
11

internationaal
‘ Summer School
Spirituality’:
een impressie
Van 15 juli tot 2 augustus werd in het CMM-postulaat in Nakuru, Kenia, voor de tweede keer een ‘Summer
School Spirituality’ gehouden. Deze vormings- en verdiepingsdagen vonden voor het eerst plaats in 2010, in
Tomohon, Indonesië. Vierentwintig fraters, afkomstig uit Brazilië, Indonesië, Kenia, Nederland en Tanzania,
namen er nu aan deel. Het thema luidde: ‘Onze spiritualiteit herontdekken’. De leiding was in handen van
frater Edward Gresnigt, plaatsvervangend algemeen overste, oud-algemeen overste Harrie van Geene en
CMM-studiesecretaris Charles van Leeuwen. Frater Niek Hanckmann van de Eleousa-communiteit in Vught,
Nederland, woonde de Summer School bij en geeft zijn indrukken weer van de cursus.
Een eerste keer in Kenia, de eerste keer in Afrika, is een
overweldigende ervaring. Je begrijpt de taal, kunt alles
lezen en daarom zou het heel vertrouwd kunnen zijn.
Nairobi is een westerse stad, met alle moderne voorzieningen
die wij ook kennen en toch is alles er anders.
Rijdend door de stad ervaar je de chaos van honderden
kleine ‘matatu’s’, een soort minibusjes, die het openbaar
vervoer vormen. Dat je officieel links rijdt, maakt
het gevoel van chaos nog groter. De straten van de
stad lijken overigens wel één grote markt met stalletjes
en winkeltjes van mensen die allemaal hetzelfde proberen
te verkopen: mais, groente, ananassen, houtskool,
kleding en opvallend veel meubels. Op sommige plaatsen
zie je achter deze stalletjes trieste, zeer armoedige
sloppenwijken. Dan valt het vuil in de stad op. Er lijkt
geen cultuur van opruimen te zijn. Overal liggen de
bermen bezaaid met afval, in de woonwijken nog wel
het ergst. Soms lijkt de stad in zijn geheel gebouwd
op een afvalberg.
12
Foto links boven: Straatbeeld Nairobi.
Foto links onder: De deelnemers aan de Summer
School bijeen in Nakuru.

Foto links boven: Bezinning in kleine groep. V.l.n.r.: de
fraters Urbanus Takasi, Niek Hanckmann, Yulius Sole, Eric
Magoka, Patrick Munyua. Foto links onder: Identiteitsspel
- een puzzel - om elkaar te leren kennen rond de vier
personen die een hoofdrol spelen in de congregatie: Jezus,
Maria, Vincentius en Zwijsen. Foto rechts: Bezoek aan St.
Justino Secondary School in Umoja.
Landschap
Het is er druk, overal lopen mensen, langs de weg,
maar ook op de weg tussen het verkeer door. Volwassenen
zijn druk en zien er vaak zorgelijk uit. De kinderen,
ook de armsten, lijken altijd plezier te hebben en
zwaaien enthousiast naar onze witte gezichten. Ook
buiten de stad, op de lange wegen door uitgestrekte
gebieden valt op dat er altijd en overal mensen lopen.
In een rustig tempo met hier en daar een pauze leggen
ze hele afstanden te voet af naar school, markt
of werk. Het landschap van Kenia is prachtig: bergen,
vlaktes, bossen, meren, steppen, de bomen, bloemen
en beesten, kuddes zebra’s of impala’s. Het is echt een
ander continent.
Religie
Tijdens de Summer School hadden we een gastlezing
van Frans Dokman, verbonden aan het Nijmeegs
Instituut voor Missiewetenschappen. Hij gaf een citaat:
“Africans are notoriously religious”. Het laat zich moeilijk
vertalen maar die religiositeit van Afrikanen straalt
inderdaad overal vanaf. Op heel veel auto’s en bussen
staan religieuze slogans. Langs de weg staat er iedere
kilometer minstens een reclamebord voor een kerk
en een voor een bijbehorende school. In een winkel
maakte ik mee dat het personeel voor de opening eerst
samen in gebed ging. In het ziekenhuis hing boven de
balie de spreuk: ‘Patiënt voorkomt, dokter behandelt,
God geneest’. Religie is hier echt als een gist door het
hele leven gemengd en wordt uitbundig gevierd. In de
Engelse missen die wij bezochten is dat nog redelijk
ingetogen; er wordt gezwaaid en geklapt tijdens het
zingen en er zijn uitgebreide voorbedes. In Afrikaanse
missen en diensten van evangelische kerken klinkt stevige
feestelijke muziek waaraan iedereen meedoet en
waarin er volop wordt gedanst en geklapt.
Spirituele ontwikkeling
De Summer School was goed opgezet en de onderwijsachtergrond
van de congregatie werd meteen duidelijk
in de didactische vormgeving. De cursus bestond uit
drie keer vier dagen. Elk van deze drie blokken draaide
om de centrale waarden van onze spiritualiteit, maar
wel steeds op een heel andere manier belicht. Zo ontstond
er een goede herhaling, steeds weer met andere
verhalen en woorden. In het eerste blok vergeleken
we onze eigen spirituele ontwikkeling met
de weg van Jezus in het evangelie, de levensweg
van onze patroonheilige Vincentius, van onze
stichter Joannes Zwijsen en van de ontwikkeling
13

van onze congregatie aan de hand van het optreden
van de verschillende generale oversten. Voor mij was
met name de spirituele motivatie van Zwijsen een
eyeopener. Vanuit verschillende bronnen heeft Charles
van Leeuwen ons laten zien dat kernwoorden in onze
congregatie zoals ‘barmhartigheid’ en ‘godsvertrouwen’,
maar ook onze leef- en werkstijl bij Zwijsen al
sterk aanwezig waren. Frater Harrie van Geene gaf een
mooi getuigenis over de herbronningsperiode onder de
generale oversten Novatus Vinckx, Wim Verschuren en
hemzelf.
Kernwaarden
Het tweede blok werd ingevuld vanuit de vier kernwaarden
van onze congregatie: ‘barmhartigheid’,
‘broederschap’, ‘eenvoud’ en ‘godsvertrouwen’. Het
was goed dat we nu eens niet alleen naar de bekende
zeven ‘lichamelijke’ werken van barmhartigheid hebben
gekeken, maar ook naar de minder bekende ‘geestelijke’
werken, gericht op het lenigen van geestelijke
nood. Ik denk dat velen van ons hun werk in onderwijs
en pastoraat veel makkelijker aan deze werken kunnen
koppelen en dat ze daarmee een sterke bron van
inspiratie kunnen zijn. In elk geval verdienen deze
werken voor mij meer aandacht. Het was een leuke
oefening om in het stramien van Matteüs 25 (“ik was
... en jij hebt mij ...”) te proberen concrete eigen werken
van barmhartigheid in te vullen. Wanneer het over
godsvertrouwen gaat, wordt natuurlijk frater Andreas
genoemd, maar in de gesprekken blijkt dat dit godsvertrouwen
- al noemen we het vaak niet zo - in ieders
leven heel belangrijk is. Misschien dat we er zelfs de
kern van ons geloven in vinden. Een bijzondere dag in
dit blok was de zaterdag waarop een delegatie van de
Keniaan se ‘Ambassadors of a Worldwide Brotherhood’
ons bezocht. Toevallig was dat ook de dag waarop we
‘broederschap’ als thema hadden. Het was voor mij een
warm weerzien met deze jongeren. Ze hebben verteld
over hun ervaring in Nederland en Madrid en over hun
activiteiten in Kenia. Ik heb veel bewondering voor wat
ze doen voor twee weeshuizen in de buurt van Nakuru
en een paar gezinnen in Oyugis. In de middag ben ik
14

met twee van hen naar hun parochie aan de overkant
van de grote weg gewandeld en heb ik bij een van hen
thuis thee gedronken. We hadden goede gesprekken
over kerk en maatschappij en ik heb opnieuw mogen
zien dat we met deze Ambassadors een heel bekwame
groep jongeren aan onze congregatie hebben weten
te binden.
Foto links: Leerlingen St. George Secondary School
in Sikri. Foto rechts: Kinderen in Sikri.
Gemeenschapsleven
Het derde blok werd ingevuld vanuit de drie pilaren
van het religieuze gemeenschapsleven: gemeenschap,
gebed en zending. De thema’s werden nu al wat korter
omdat veel natuurlijk al gezegd was gedurende het
eerste en tweede blok. In dit blok was er ook wat
aandacht voor leestechnieken. Hoe bestudeer je een
bijbeltekst of een andere spirituele tekst? In de middagen
hebben we ook kunnen kijken naar presentaties
van Charles van Leeuwen over de geschiedenis van
de fraters in Kenia en in Indonesië. Op de laatste dag
van het blok hadden we een evaluatie en was er een
mooie slotviering.
15

internationaal
Foto links: Bezoek aan Nakuru. Staand v.l.n.r.: de fraters Nisensius Mety, James Ochwangi, Niek Hanckmann, Francis
Otieno, Harrie van Geene, Frans Janssen, Zaccheaus Oonje. Knielend: de fraters Patrick Munyua, Eric Magoka.
Foto rechts: Begroeting met dans in St. George Secondary School in Sikri.
Schrijnend
Na de inhoudelijke cursus zijn we met de hele groep
vertrokken naar het westen van Kenia waar we verspreid
over drie communiteiten werden ondergebracht.
Ik had het geluk om in Sikri te mogen verblijven, de
plek waar mijn overleden medebroeder en huisgenoot
Ad Mommers lang gewoond heeft. Het was goed om
scholen en projecten van de fraters te bezoeken. Het
Oyugis Integrated Project, het Institute for Deaf and
Blind, het Oyugis Craft Training Centre en ook de
gloednieuwe Saint Vincent the Paul Primary School zijn
bijzondere plekken waar duidelijk wordt hoe de fraters
met vele medewerkers proberen het beste uit mensen
te halen. Ik ben wel geschrokken van het gebrek aan
middelen dat bij veel van deze projecten heerst. Er
wordt hard geprobeerd om op een of andere manier
inkomsten te genereren uit giften, sponsoring en ook
productie en handel, maar er is altijd meer nodig omdat
de situatie vaak zo schrijnend is.
Bijzondere ervaring
Het bijwonen van deze Summer School was voor mij
een bijzondere ervaring. Ik durf wel te stellen dat het
feit dat het in Kenia was en de ervaringen met dat
land minstens even belangrijk voor mij zijn geweest als
de inhoud van de cursus zelf. De vele indrukken zitten
nog vooraan in mijn geheugen en ik merk dat ik
nog dagelijks aan mensen verhalen over mijn verblijf in
Kenia vertel. Het blijft een bijzonder voorrecht om van
een internationale gemeenschap als de Fraters CMM
deel uit te mogen maken. De ‘universele broederschap’
waar we vaak over praten is tijdens zo’n bijeenkomst
een realiteit.
frater Niek Hanckmann
16

kort nieuws
Nieuw onderkomen
collectie Scryption
De collectie van het begin 2011 gesloten museum
Scryption in Tilburg is in de maanden juni en juli van
een tijdelijk onderkomen in het generalaat van de
Fraters CMM verhuisd naar een nieuwe locatie in
bedrijfsverzamelgebouw De Gruyter Fabriek in
’s-Hertogenbosch. De congregatie heeft de collectie
overgedragen aan de Stichting Onterfd Goed, die hier
gevestigd is. In Den Bosch zijn de twintigduizend
objecten voorlopig te bezichtigen.
De Stichting Onterfd Goed draagt zorg voor de ontmanteling
van museale collecties. Initiatiefneemsters
zijn Jolande Otten, oud-directeur van museum Scryption,
Dieuwertje Wijsmuller en Kathy Marchand. Na
onderzoek in samenwerking met externe deskundigen
worden objecten die van belang zijn voor het Nederlandse
erfgoed ondergebracht bij museale instellingen.
Overgebleven stukken worden verkocht of hergebruikt
door kunstenaars, studenten en onderzoekers. Ga voor
meer informatie over Stichting Onterfd Goed naar
www.onterfdgoed.nl
Algemeen CMM-overste frater Broer Huitema bracht
24 augustus een bezoek aan het nieuwe onderkomen van
de Scryption-collectie en ontmoette er de initiatiefnemers
van ‘Onterfd Goed’. V.l.n.r.: Jolande Otten, oud-directeur
Scryption, Dieuwertje Wijsmuller, Broer Huitema en
Kathy Marchand.
Verzameling inktstellen uit collectie van voormalig
museum Scryption.
Het Scryption moest in januari 2011 de deuren sluiten
door bezuinigingen van Tilburg. Het had nog de hoop
een herstart te maken in Eindhoven, maar ook die
gemeente wilde het Scryption niet financieel ondersteunen.
De collectie werd ondergebracht in het generalaat
van de Fraters CMM. Het museum bestond 22
jaar en toonde de geschiedenis van het schrift en het
schrijven en de toepassingen daarvan op kantoor. Zo
zagen bezoekers er typemachines, vulpennen, potloden,
balpennen, kroontjespennen, kopieerapparaten, stencilapparaten,
tekstverwerkers en kantoormeubelen. De
in 1995 overleden schrijver Willem Frederik Hermans
liet Scryption zijn collectie van ongeveer tweehonderd
schrijfmachines na. Het museum trok ruim 20.000
bezoekers per jaar. De collectie begon ooit als verzameling
van de frater-onderwijzer Ferrerius van den
Berg. Hieruit ontstond het ‘Schrift- en Schrijfmachinemuseum’,
dat aanvankelijk onderdak vond op een zolder
van het generalaat van de Fraters CMM. De groeiende
collectie ging na omzwervingen in Tilburg naar de
voormalige Ambachtsschool aan de Spoorlaan, vlak
naast het Noord-Brabants Natuurmuseum. De gemeente
Tilburg liet het pand verbouwen en brancheverwante
bedrijven verzorgden de inrichting van wat ‘Museum
Scryption’ werd.
17

kort nieuws
‘Klaar voor het andere leven’
De Indonesische editie van Fraters CMM, getiteld
‘Frater CMM’, wordt bij drukkerij Kanisius te Yogyakarta
vakkundig door Yohannes Suryo begeleid. In het
regelmatige e-mailcontact met de redactie in Nederland
dat hiermee gepaard gaat, liet hij 19 juni weten
dat hij helaas niet zelf de afwerking van het drukwerk
kon verzorgen omdat zijn moeder daags tevoren overleden
was. Een collega had het van hem overgenomen.
Er ging een bericht van medeleven naar de familie Suryo
uit. Twee dagen later meldde Yohannes: “Hartelijk
dank voor uw aandacht. God de Vader is zo goed. Hij
zorgde er niet alleen voor dat mijn moeder gevrijwaard
was van lijden, maar Hij heeft haar ook het eeuwig
leven gegeven. Maandagmiddag raakte ze in crisis en
ontving ze de ziekenzalving. Na afloop zei ze: ‘Heer
Jezus, ik ben er klaar voor, ik geef me over als U mij
weg wil nemen.’ Daarna heeft
ze alleen maar gezegd: ‘Ik heb
dorst’. Ze raakte bewusteloos
tot het moment dat de Vader
haar riep. Hartelijk dank voor
uw gebed. Mag de Heer Jezus
ons allen zegenen. Amen.”
Maria met Jezuskind,
houtsnijwerk, Bali, Indonesië.
‘De blik van een heilige’
Honderdvijfentwintig pelgrims namen 5 augustus deel
aan de jaarlijkse bedevaart naar het graf van frater
Andreas in de kapel van het generalaat van de Fraters
CMM in Tilburg. Celebrant van de mis om 15.00 uur
was pater Jan Snijders OFMCAP. “Wie zich verdiept
in het leven van frater Andreas, wordt onmiddellijk
getroffen door zijn intense verbondenheid met Jezus
Christus”, sprak hij in zijn preek. “ ‘Frater Andreas was
een mens die wandelde met Christus’, zo merkte eens
een frater op. Je kunt het niet juister zeggen. Wandelend
met Christus door het leven gaan, dat is in een
notendop de kern van frater Andreas’ leven.” Velen
werden getroffen door deze vertrouwelijke omgang
van de frater met Christus. Niet voor niets gingen na
zijn overlijden stemmen op om een proces tot zaligverklaring
te starten. “Persoonlijk”, aldus pater Snijders,
“ben ik altijd gefascineerd door het portret van frater
Andreas. Zeker een mens zoals wij, een mens met zijn
sterke en zwakke kanten, een mens met zijn worstelingen
en teleurstellingen, zeker, maar ook een mens
in wie iets oplicht uit een andere wereld. Daar heb je
maar één woord voor: het is de blik van een heilige.”
Hij besloot zijn preek met een oproep om te bidden
voor roepingen tot het frater leven: “Vol enthousiasme
zijn fraters alom in de weer om de idealen van de congregatie
en dus van Andreas waar te maken: Christus
beleven in onszelf, in ons samenzijn in eucharistie en
gebed, in onze barmhartige toewijding aan al die
mensen die ons levenspad kruisen. Bidt Andreas vandaag
dat ook in onze tijd mannen besluiten om frater
te worden. Onze samen leving heeft de fraters hard nodig,
Andreas heeft meegeluisterd en rekent op u allen!”
Foto links boven: Pater Jan Snijders tijdens zijn preek.
Foto links onder: Pelgrims steken lichtjes aan bij het graf
van frater Andreas.
18

kenia
CMM-boodschap
op Keniaanse radio
Het bisdom Nakuru in Kenia beschikt over een radiozender die in het Swahili ‘Radio Amani - Ngome ya
Nyumbani’ heet: ‘Radio voor vrede - steun voor het gezin’. Het station ging de ether in vlak na de uitbarstingen
van etnisch geweld tijdens de omstreden presidentsverkiezingen in 2007 om een bijdrage te leveren aan
vredesopbouw. Nakuru en de directe omgeving hoorden tot de meest getroffen gebieden in Kenia. Frater
Zaccheaus Oonje, overste van het CMM-postulaat in Nakuru, is dagelijks met een pastoraal programma
te horen op deze zender. Voor ‘Fraters CMM’ vertelt hij over zijn werk als radiopresentator.
Begin 2011 bezocht Benedict Ogolla, een van de
presentatoren van Radio Amani, onze communiteit.
Zijn oog viel op onze kleine keukentuin, waar we een
grote sortering van groente en fruit telen. Hij was toen
bezig met de samenstelling van een radioprogramma
om mensen aan te sporen zelf voedsel te produceren
in plaats van het op de markt te kopen. Hij interviewde
mij over ons tuintje en het gesprek werd uitgezonden
op Radio Amani. Daarna nodigde de presentator me
uit voor een live-uitzending, om iets te vertellen over
onze congregatie en onze inzet voor barmhartigheid en
broederschap.
Frater Zaccheaus Oonje.
Christelijke boodschap
He radiowerk sprak me wel aan en begin 2012 nam
ik contact op met het radiostation om te bezien of ik
een bijdrage zou kunnen leveren aan een pastoraal
programma. De leiding van het radiostation bleek wel
geïnteresseerd en vroeg me met een voorstel te komen
dat aansloot bij mijn roeping als frater. Na overleg
kwamen we uit op uitzendingen rond het woord
‘Ukristu’, Swahili voor ‘Christelijk leven’. Hoofddoel
van het programma zou zijn christelijke luisteraars te
stimuleren hun leven in navolging van Christus vorm
te geven en de christelijke boodschap uit te dragen.
Het zou mooi aansluiten bij de oproep van zowel paus
Johannes Paulus II als van paus Benedictus XVI, om
nieuwe evangelisatie te stimuleren door middel van
de media.
Adviezen
In overleg met journaliste en radiopresentatrice Christabel
Otsieno, kreeg ik een vaste plek in een programma
van haar. Ik zou daarin van maandag tot en met
vrijdag ’s avonds van half zeven tot kwart voor zeven
ruimte krijgen voor mijn inbreng. De eerste uitzending
stond gepland voor 2 februari 2012. Christabel heeft
me goed voorbereid, maar omdat presenteren helemaal
nieuw voor me was, lukte het me onvoldoende met
een krachtige en overtuigende stem te spreken, om de
aandacht van de luisteraars vast te houden. Na een
paar keer en dankzij de adviezen van Christabel ging
het prima. Ze is me verder blijven coachen en ik leer
ook veel van Benedict Ogalla en andere presentatoren,
onder wie Moses Muriuki, Clare Wangoi en Rose
Ochieng. Zij zorgen ervoor dat ik me op mijn gemak
voel als de opnames bezig zijn en dat de CMMradioboodschap
helder en duidelijk weerklinkt.
frater Zaccheaus Oonje
19

kenia
‘Je leven
is een gave van God’
“Toen ik studeerde op St. Justino Secondary School in Umoja, een school van de Fraters CMM, voelde ik het
verlangen in me groeien om ook frater te worden. Het trok me aan een leven te leiden dat er op gericht is
anderen van dienst te zijn, een band van liefde met hen te hebben, en zo te delen wat we hebben met mensen
in nood.” Aan het woord is frater Zaccheaus Odongo Atieno, van de communiteit in Sigona, Kenia. Als frater en
leraar keerde hij terug naar zijn ‘oude’ middelbare school. Een man met een heldere boodschap voor jongeren.
‘Fraters CMM’ laat hem aan het woord.
“Nadat ik het begin van mijn vorming als frater in
Nakuru en Sigona voltooid had, werd ik overgeplaatst
naar de communiteit in Umoja. Ik ging daar lesgeven
op St. Justino en sprak met studenten over levensvragen.
In de hoogste klas spoorde ik hen aan hun
studie serieus te nemen met het oog op de komende
examens. Ik legde er sterk de nadruk op dat ze positief
over zichzelf moesten denken. Het belangrijkste dat ik
hen duidelijk probeerde te maken is het grote verschil
tussen ‘school’ en ‘leven’. Op school wordt les gegeven,
gevolgd door een test, terwijl je in het ‘echte leven’
een test krijgt om je een les te leren.”
Foto links: Frater
Zaccheaus Adongo
Atieno. Foto onder:
Fraters van de Summer
School (zie pagina 12-16)
bezoeken St. Justino
“Als je uit gaat en plezier wilt hebben, zo legde ik hen
uit, vergeet dan niet dat je leven een gave van God
is, en dat wat je doet met die gave een offer is aan
God. Houd alle goede christelijke waarden, die je op
St. Justino hebt geleerd, in ere. Nodig God uit in je
leven binnen te komen zodat je ook in staat mag zijn
die waarden te ontwikkelen, en ze in je leven echt te
beleven zodat ze je kunnen leiden om je sociaal verantwoordelijk
te gedragen. Leer jezelf aan om hier
iedere dag bij stil te staan. Benader anderen met respect
en heb de waarheid lief. Dat houdt ook in dat je
op het juiste moment ‘ja’ of ‘nee’ zegt. En geef ook aan
anderen de kans dat te doen. Probeer goede relaties
met anderen te hebben. Zelfbeheersing, kritisch denken,
creativiteit en je zelf waar kunnen maken zijn enkele
voorbeelden van de houding die jullie als jongvolwassenen
moeten ontwikkelen om op de juiste wijze te
leven en je dromen werkelijkheid te zien worden.
Wat echt telt in het leven is niet hoe lang je blijft
leven, maar dat je je leven dat een gave van God is,
ook zelf tot een gave kunt maken.”
frater Zaccheaus Odongo Atieno
20

kenia
De zeven novicen.
Frater Edward Gresnigt, plaatsvervangend
algemeen CMM-overste (tweede van links) en
generaal bestuurslid frater Ronald Randang
(tweede van rechts) met vier novicen.
Speciale dag in Kenia
Op 1 mei werden in het CMM-noviciaat in Sigona, Kenia, zeven postulanten als novice aangenomen en legden
vijf tweedejaars novicen hun eerste professie af. Aanwezig waren de fraters Edward Gresnigt en Ronald
Randang van het generaal bestuur, fraters van het provinciaal bestuur en van diverse Keniaanse communiteiten,
tal van andere mannelijke en vrouwelijke religieuzen, ouders en familieleden van postulanten en novicen, en
omwonenden. Eerstejaars novice frater Sylvester Lokaalei Ikoel brengt verslag uit van deze speciale dag.
De viering startte om tien uur in de morgen met een
plechtige heilige mis. De celebrant van de Apostel Petrusparochie
uit Kikuyu preekte over de profeet Jesaja,
die er - net als wij - achter probeert te komen of hij
wel of niet door God geroepen was. Hij nodigde alle
aanwezigen uit getuigen van Christus te zijn door de
armen bij te staan.
Wezenlijke waarden
Frater Edward Gresnigt, plaatsvervangend algemeen
CMM-overste, hield een inspirerende en stimulerende
toespraak, die tegelijk ook een uitdaging bevatte voor
de postulanten en novicen. Een citaat daaruit: “Wij
hebben gekozen voor een leven dat gebaseerd is op de
waarden die Jezus ons leert en we proberen te leven in
harmonie met zijn visioen van wat een gemeenschap
van religieuzen zou moeten zijn. Deze waarden van
Jezus zijn niet de waarden van macht, plezier of bezit
die zo vaak het uiteindelijk doel vormen dat zovelen
voor ogen staat. Jezus’ waarden zijn die van gelijkheid
onder broeders en zusters, nederig diensten bewijzen
en ruimhartig delen, met als doel dat alle mensen in
deze wereld mogen en kunnen delen in zijn gaven
van de schepping.” Hij benadrukte dat de fraters om
wie het vandaag draait, op weg gaan om inzicht te
krijgen in de wezenlijke waarden in hun leven. “Dat
is een levenslang proces, zeker voor iemand die kiest
voor een leven als frater, toegewijd aan God”, sprak
hij, om er aan toe te voegen: “We doen dat onder de
bescherming van Maria, Moeder van Barmhartigheid,
en van onze patroonheilige, Vincent de Paul. Voor ons
zijn deze twee heiligen stimulerende voorbeelden en
krachtige steunpilaren in onze dienst aan God en de
mensheid, gedurende ons hele leven.”
Een echte familie
Iedereen die het woord nam, getuigde van de sterke
onderlinge band onder alle fraters, die allen één maakt
als een echte familie volgens het plan van God. De
fraters getuigen daarvan, niet slechts door de wijze
waarop ze elkaar liefhebben zoals Christus heeft bevolen,
maar ook doordat ze samen met en voor elkaar
werken en bidden. De fraters zijn uiterst dankbaar
voor de gaven die God hen geschonken heeft en ze
hopen van harte dat het aantal medebroeders in
de congregatie groeit.
frater Sylvester Lokaalei Ikoel
21

in memoriam
Frater
Lambertus (E.M.) Berkers
Frater
Johannes Geinamseb
Hij werd geboren te Deurne op 14 maart 1939 en
trad in de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve
Vrouw, Moeder van Barmhartigheid te Tilburg op 29
augustus 1957. Hij legde zijn professie voor het leven
af op 15 augustus 1963. Hij overleed op 10 juni 2012
in het St. Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg en werd
begraven op het kerkhof van de fraters op landgoed
‘Huize Steenwijk’ in Vught.
Geboren in Deurne kwam hij in contact met de fraters
die daar het onderwijs verzorgden. Hij wilde ook frater
worden en vertrok naar Goirle en later naar Tilburg om
er de interne opleiding te volgen en zich te bekwamen
in de typografie. Hij was werkzaam in Uitgeverij
Zwijsen. In 1967 werd frater Lambertus gevraagd te
gaan werken op Scherpenheuvel in Willemstad, Curaçao.
Drie jaar later had men hem nodig in Drukkerij
Leo Victor in Paramaribo, Suriname. Jarenlang was hij
directeur van dit bedrijf. Daarnaast verrichtte hij secretariaatswerk
voor de parochie van de Heilige Familie
in Paramaribo, het bisdom Paramaribo en de Christoforusstichting.
Hij had bestuursfuncties in communiteiten,
was econoom van de Regio Suriname en van
1996 tot 2012 regionale overste. Medio maart 2012
kwam er, na 110 jaar, een einde aan de inzet van de
fraters in Suriname. Amper gerepatrieerd moest frater
Lambertus de kruisweg van fysiek lijden gaan. Hij heeft
die weg gelopen, dapper en vol overgave, omringd door
confraters, geassocieerden en familieleden. In zijn
lijden kon hij dankbaar zeggen: “Ik heb een goed leven
gehad.” Nu gunnen we hem het ‘Goede Leven’, dat
geen einde kent.
Hij werd geboren te Aminuis, Namibië, op 25
december 1991 en trad in de Congregatie van
de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van
Barmhartigheid op 1 mei 2012. Hij overleed op 16 juni
2012 in het ‘Mater Hospital’ in Nairobi, Kenia en werd
begraven op het missiekerkhof in Döbra, Namibië.
Johannes groeide op in een katholiek gezin in Aminuis,
Namibië. Van zijn ouders leerde hij aandacht te hebben
voor de medemens en voor God. Hij hield van zijn
ouders en zijn grote familie. Hij zag al snel de noden
van zijn volk en meldde zich na het afronden van zijn
middelbare school bij de regering aan om voor oudere
mensen als alfabetiseringspromotor te gaan werken.
Binnen dit werk groeide zijn persoonlijke roeping.
Johannes begon zijn postulaat in Windhoek, Namibië.
Op 16 januari 2012 vertrok hij met vijf andere kandidaten
naar Kenia. Hij rondde daar in Nakuru zijn postulaat
af en werd op 1 mei toegelaten tot het noviciaat
van de Fraters CMM in Sigona. Hij wilde onderwijs
geven aan kansarme kinderen. Op 16 juni 2012 kwam
er geheel onverwacht een einde aan zijn jonge leven.
Zijn Schepper riep hem naar huis en voor ons, familie
en medebroeders, rest slechts dit kruis te aanvaarden.
Als gelovige mensen vragen we op voorspraak
van Moeder Maria, dat zij frater Johannes wil brengen
bij de Schepper van hemel en aarde, bij Hem die de
Barmhartige genoemd wordt. Mag frater Johannes in
zijn hechte relatie tot de Almachtige voor ons allen een
voorspreker zijn, speciaal voor de roeping en zending
van de Fraters CMM in Namibië.
22

Bronnen
‘Zonder franjes!’
Zwijsens oproep tot eenvoud
Het leven van zusters en fraters moet zijn als “een kleed waar geene franjes aan zijn”.
Met deze oproep tot eenvoud sluit Zwijsen aan bij de spiritualiteit van Vincent de Paul en
Franciscus van Sales.
Het ongecompliceerde, het ongekunstelde heeft zijn charme en
schoonheid. Eenvoud is het kenmerk van het ware. Onverdeelde
liefde vraagt ook bij Zwijsen om eenvoud in houding en levensstijl.
Er is een uiterlijke eenvoud. Het gaat dan om de afwezigheid van
luxe: om matigheid, om goed rentmeesterschap, om bescheidenheid.
Alles kan hier een rol spelen. Denk bijvoorbeeld maar aan behuizing,
grondbezit, kleding, ontspanning en middelen van vervoer.
Maar eenvoud heeft ook een binnenkant. ‘Eenvoud van hart’ wordt
dat genoemd. Een harmonisch leven is gediend met transparantie,
met helderheid, met oprechtheid. Geen dubbele bodems, geen
verborgen agenda’s, geen bijbedoelingen, geen gemengde motieven.
Het gaat bij goed leven om “een-voud” en juist om het vermijden
van iedere “dubbelheid”. Eenvoud gaat nog verder. Eenvoud heeft te
maken met het ene doel van je leven. Wat heeft absolute prioriteit
voor mij? Het evangelie zegt: “Zoek eerst het Koninkrijk van God
en de gerechtigheid die daarbij hoort, de rest zal u erbij gegeven
worden.” De geschiedenis van de christelijke spiritualiteit ziet het
ene richtbeeld voor ons leven in de navolging van Jezus. Die evangelische
eenvoud kan ook heel praktisch mijn streven naar eigen
voldoening en naar de goedkeuring van anderen op een goede
plaats houden.
frater Harrie van Geene
23

Als broeders streven wij ernaar
allen die wij ontmoeten
te vergezellen bij het onderwegzijn
naar een toekomst,
voor ieder gekenmerkt
door onzekerheid en hoop.
(uit de leefregel van de Fraters CMM)
Blad van de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid