AİLE HAKEMLİĞİ

Hakemler, eşlerin ayrılmaları noktasında kanaatleri ağır basar, ama aralarında barışma
ümidi varsa, eşlere bir aydan az olmamak şartıyla en fazla üç ay gibi bir süre tanırlar.
Bu sürenin bitiminde hakemler, eşleri aynı mecliste ikisi birlikte iken dinlerler. Sonra
da dinlediklerini değerlendirirler. Hakemlerin kanaati evliliğin devamından yanaysa
devamına, ayrılmaları gerekiyorsa ayrılmalarına karar verirler. Bu karar, mahkeme
tarafından uygulanır ve resmiyette tescil edilir.
1- Taraflar veya Biri Hakem Tayinine Yanaşmıyor
Eşler arasında anlaşmazlık, geçimsizlik, niza ve şiddet had safhaya ulaştığı halde
hakem talebine ve tayinine yanaşmayabilirler. Eşlerin her ikisi veya birisi hakem
tayini istemezse bu takdirde ne yapılması gerekecektir.
Bu konuyla ilgili olarak âyet-i kerimeye baktığımızda bizlere hitaben: “Eğer (eşlerin)
aralarının açılmasından endişe duyarsanız, erkeğin ailesinden bir hakem ve
kadının ailesinden bir hakem gönderin.” 51 buyuruyor. Yüce Allah (c.c.), âyet-i
kerimeyle bu durumlarda mükellef Müslümanlar üzerine hakem göndermelerini
farz kılıyor. Bunu da ya eşlerin birinci derecede yakın akrabaları, sırdaş ve
dostları, olaya şahit olan yakın komşuları yapacaktır.
Eşlerden biri veya her ikisi ailelerin gönderdiği hakemleri kabul etmezlerse,
duruma mahkeme müdahale eder. Artık tarafların mahkemenin tayin ettiği
hakemlere itiraz hakları yoktur.
Mahkeme hakemlerin alacağı karara göre, eşlerin durumunu tescil eder ve olayı
sonlandırır.
2- Hakemlerin Kararını Mahkeme Uygulamıyor
Hakemler, aralarında anlaşmazlık ve ihtilaf bulunan bir aile hakkında barıştırma ya da
ayırma kararı verebilir. Ancak bu kararı mahkeme uygulamadığı takdirde çözüm yolu
nasıl olacaktır?
Mahkeme iki hakemin kararını uygulamak istemediği zaman kendisinin tespit edeceği
üçüncü bir hakemi, bu hakemlerin yanına tayin eder. Yeni hakemle birlikte önceki
hakemler tekrar eşleri dinleyerek aile hakkında olumlu ya da olumsuz bir karara
varırlar. Artık bu karar, mahkeme tarafından uygulanır ve hukuki sonuç tescil edilir.
3- Hakemler Boşuyor, Mahkeme Boşamıyor
Hakemlerin aile ile ilgili verdiği karar çok önemlidir. Barıştırmayla ilgili kararlar fazla
eşler ve aileler üzerinde problem teşkil etmez. Ancak hakemlerin boşamayla ilgili
kararını mahkeme uygulamayıp boşamayı kabul etmezse ne yapılması gerekir?
Bu ayrılma kararı ne olacaktır, askıda mı kalacak? Elbette eşlerin durumunun askıda
kalması, kendi hak ve hukuklarını yerine getirememelerinden dolayı zarara
51 Nisa, 4, 35.
24