AİLE HAKEMLİĞİ

Hâlifelerin iktidarları zamanında geçmiştir. Burada birkaç örnek vererek meselenin
anlaşılmasını sağlamaya çalışalım.
II. Halife Hz. Ömer (r.a.) döneminde şöyle bir olay geçmiştir.
Bir kadın Hz. Ömer’e (r.a) gelerek:
-“Sana dünyadaki insanların en hayırlısını şikâyet etmeye geldim. Dünyada onun kadar
salih amel işleyen bir kişi daha yoktur. İnsan onu ancak onun yaptığı amelleri yaparak
geçebilir. O gecesini ibadetle gündüzünü de oruçla geçirir...” dedikten sonra hayâ ve
utancından gerisini getiremeyerek:
-“Ey Mü’minlerin Emîri! Beni bu şikâyeti tamamlamaktan bağışla!” dedi. Hz. Ömer de
ona:
-“Allah sana mükâfatını versin. Sen kocanı çok güzel bir şekilde övdün. Seni
bağışlıyorum” dedi.
Kadın gittikten sonra Ka’b b. Sûr (r.a):
-“Ey Mü’minlerin Emîri! O kadın utanarak gerisini getiremediyse de bence size açık bir
şekilde birisini şikâyet etti” dedi. Hz. Ömer’in:
-“Peki, o kimi şikâyet etti?” diye sorması üzerine de Ka’b:
-“Kocasını şikâyet etti. Çünkü o, karısının kendisi üzerindeki haklarından biri olan
zevciyet hakkını gözetmemektedir” dedi. Bunun üzerine Hz. Ömer:
-“Derhal bana o kadınla kocasını getirin!” diye emretti. Onların gelişinden sonra da
Ka’b’a:
-“Bunların davalarını sen hallet” buyurdu.
Ka’b: “Senin bulunduğun bir yerde ben nasıl hakemlik yapabilirim?” diye itiraz etmek
istediyse de, Hz. Ömer:
-“Bu davaya sen bakmalısın. Çünkü ben anlayamadığım halde sen kadının ne demek
istediğini anlayıverdin. Bu yüzden de bunların arasında hakemlik yapmak benden çok senin
hakkındır” dedi. Ka’b da kadının kocasına dönerek şunları söyledi:
-“Allah Teâlâ “Hoşunuza giden kadınlarla iki, üç ve dörde kadar evlenebilirsiniz” (Nisa
4/3) buyuruyor. Bu durumda üç gün oruç tut; dördüncü günü de oruçsuz olarak karının
yanında geçir. Aynı şekilde üç gece sabaha kadar ibadet et; ancak dördüncü geceyi karınla
birlikte geçir ve onun yanında yat!”.
Onun verdiği bu hüküm üzerine Hz. Ömer
-“Senin bu yaptığın, birincisinden de güzeldir” buyurdu ve onu Basra kadılığına tayin
etti. 30
III. Halife Hz. Osman (r.a.) ile IV. Halife Ali (r.a.) şartlar gereğince, barışma ve
ayrılma kararını uygulama yetkisine sahip hakemleri tayin etmişlerdir. 31
Ebu Tâlib’in oğlu Akîl ile (Utbe b. Rebia’nın kızı olan) hanımı Fatıma’nın meselesi
Hz. Osman (r.a.)’ın mahkemesine getirilince, müminlerin emiri olan Hz. Osman (r.a.)
kocasının ailesiden İbn Abbas’ı, kadının ailesinden de Muaviye’yi hakem tayin etti ve onlara
şartlar gereği barıştırma ve boşandırma yetkisi verdi. 32 Bu iki hakeme şöyle dedi:
30 Kandehlevi, M. Yusuf, Hayatü’s-Sahabe, c. III, s. 256-258, Akçağ Yayınları, Ankara, 1997.
31 Mevdudi, a.g.e., c. I, s. 318.
32 Mevdudi, a.g.e.a.y.
13