AİLE HAKEMLİĞİ

Resûlullah (s.a.v.)’ın emrine uyarak boşamadan vazgeçiyor, hanımını temizli anını bekliyor
ve ondan sonra boşuyor.
Sâbit b. Kays’ın hanımı olan Übeyy oğlu Abdullah kızı Cemile (veya Habîbe),
kocasının çirkinliğinden, başka bir rivayete göre kendisini dövdüğünden dolayı Resûlullah
(s.a.v.)’a gelerek kocasından ayırmasını ister. Bu konuda şöyle der:
“-Ey Allah’ın Resûlü! Sâbit b. Kays’ın ne dinine ne de huyuna bir diyeceğim var.
Fakat Müslümanlıkta küfran-ı nimetten çekiniyorum.” Resûlullah (s.a.v.) ona sordu:
“-Bahçesini geri verecek misin?” O da cevap verdi:
“-Evet.” Bunun üzerine Resûlullah (s.a.v.) Sâbit’e:
“-Bahçeyi kabul et ve onu boşa!” dedi. 28
Burada kadın, kocasından boşanma talebinde bulunuyor. İslâm hukukunda bu işleme
“muhâlâa” ismi veriliyor. Bu da “kadının bir bedel karşılığında evlilik bağından kurtulması”
demektir. Bu hanım, peygamberin onayıyla mehir olarak almış olduğu bahçeyi kocasına geri
vererek nikâh akdini feshetmiş oluyordu.
Bir olayı da Tirmizî, Rükâne’den şu rivayeti yaparak kaydediyor:
“-Ey Allah’ın Resûlü, karımı bette talakı ile (kesin bir şekilde) boşadım.” dedim. O da:
“-Neye niyet ettin?” dedi.
“-Bir talaka niyet ettim.” dedim.
“-Vallahi mi?” dedi.
“-Vallahi.” dedim.
“-Niyetin ne ise talak odur.” dedi. 29
Bu, hanımını bir mecliste üç talakla boşayan bir sahabenin durumu peygambere
ulaştırılmasıyla aralarında böylesi bir diyalog geçiyor. Bu hadiste de görüldüğü üzere
peygamber, bir mecliste yapılan üç talakı bir talak olarak değerlendiriyor.
Bu üç örnekte de olduğu gibi ailevî meseleler, bir hâkim veya hakem olarak kabul
edilen peygambere iletiliyor. Peygamber de bu konudaki hükümlerini veriyor ve onların
uygulamasını sağlıyor.
b. Sahabe Döneminde
Sahabe döneminde de aile hakemliğiyle ilgili uygulamalar özellikle Râşid
28 Buhârî, K. et-Talâk, Bab: 11; İbn Mâce, K. et-Talâk, 21; Ebû Dâvûd, K. et-Talâk, bab fi’l-hulu’; Dârimî, K. et-
Talâk, 6; bkz. Ateş, Süleyman, Kurân’a Göre Evlenme ve Boşanma, s. 75, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, ts.
29 Tirmizî, K. et-Talâk, 2; Ebû Dâvûd, Müslim ve Ahmed b. Hanbel’de rivayet etmiştir; et-Tâc, c.II, s. 310; bkz.
Ateş, a.g.e., s. 64.
12