akademia 2007+
o sztuce - ASP Katowice
o sztuce - ASP Katowice
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Krytyczny ogląd rozgłosu, prowadzącego do powstania instytucji<br />
„medialnej sławy” zawdzięczamy badaczom kultury masowej z lat sześćdziesiątych.<br />
Jednym z najbardziej krytycznych był Charles Wright Mills.<br />
W dziele poświęconym amerykańskiej elicie władzy przenikliwie wskazywał,<br />
jak owe „sławy” stają się celebrities służącymi elitom klas panujących<br />
do maskowania swej władzy i do ogrzewania się w ich cieniu, podczas medialnych<br />
ceremoniałów. 8 Artysta jest tu ciągle potrzeby, ale wówczas jego<br />
sztuka może a nawet powinna być popularną. W innym przypadku może<br />
się on ubiegać również o bycie popularnym na prestiżowych aukcjach, ale<br />
stanowi tam już głównie przedmiot inwestycji w modne w środowiskach<br />
bogaczy–kolekcjonerów dzieła artystyczne (albo bardziej w chodliwe rynkowo<br />
artystyczne nazwiska).<br />
Rozgłos wokół idoli jest niezbędny w kulturze zorganizowanej, jako<br />
tak zwane społeczeństwo spektaklu. Artysta nie jest w nim samodzielny<br />
w tworzeniu wokół siebie owego spektaklu, czy raczej medialnego zgiełku.<br />
Autorem diagnozującym ten typ kulturowych wzorców był Guy Debord,<br />
który poddawał je krytyce za alienujący wpływ na uczestników, za<br />
urzeczowienie motywacji, za dominację władzy i pieniądza nad twórczą<br />
egzystencją. Kluczem do rozgłosu w społeczeństwie spektaklu staje się<br />
publiczne wywlekanie tego, co intymne i tego co zwraca uwagę ku byciu byle<br />
jakim, ku imitacji cudzej sztuki. 9<br />
Ta droga rozgłosu bywa świadomie wybierana przez niektórych<br />
twórców pożądających albo szerokiego audytorium i ekonomicznego powodzenia,<br />
albo konfrontacji z zastaną wrażliwością uwarunkowaną medialnie<br />
kreowanym kapitałem kulturowym (potrzebami) masowej publiczności.<br />
Ów drugi motyw artystycznej wypowiedzi pozwala twórcy ocalić<br />
pierwotną funkcję każdej sztuki – zaskoczenie odbiorcy dziełem wymagającym<br />
przewartościowania, przekroczenia granic jego wrażliwości poznawczej<br />
oraz moralnej samowiedzy. Przekraczanie granic zawartych<br />
w kodach kulturowych.<br />
Transgresja &<br />
Artysta spełnia swoją twórczą misję poprzez naruszanie i przekraczanie<br />
granic kapitału społecznego adresatów jego dzieła. Ale czy jest on w stanie<br />
adresować to dzieło do zdefiniowanego ściśle kręgu odbiorców? Jak<br />
się wydaje wielu tak czyni, jednak wówczas najczęściej dzieła ich więdną<br />
formalnie lub moralnie. Dzieło z tezą, zabarwione dydaktycznie, cieszące<br />
potoczne gusta autorytatywnych moralistów lub krytyków i estetów od<br />
medialnej promocji, to dzieło skażone publicznym spektaklem.<br />
Jak pisze P. Bourdieu, kapitał kulturowy każdej klasy społecznej<br />
tworzy zestaw habitusów, które ustanawiają różne sposoby postępowania<br />
i myślenia traktowane w jej ramach, jako prawomocne reakcje na rzeczywistość.<br />
To właśnie owe habitusy są polem do transgresyjnej kreacji artysty,<br />
skłaniającego swoich odbiorców do przekraczania codziennych nawyków<br />
i schematów. Rozbudzanie wrażliwości na wartości lokujące się na obszarze<br />
styku kulturowego pozwala wyjść poza arbitralność ich kodów, znosi<br />
ich etnocentryczną uzurpację do jednoznacznej prawdy o życiu. Artystami<br />
stają się bardzo często ludzie wywodzący się z owych pograniczy kulturowych.<br />
Ich podstawową cechą jest egzystencjalne zaangażowanie w transgresyjne<br />
dążenia, a warsztat artystyczny stanowi jedynie narzędzie wyrazu<br />
owej potrzeby zrozumienia, a nawet i zanegowania kulturowej różnicy<br />
między separującymi się społecznymi grupami-klasami-światami. Masowy<br />
spektakl jest oparty na kodowaniu względności obrazów świata, które<br />
są jedynie ilustracją zrealizowanego pożądania przyjemności z rozpoznawania<br />
znanych odbiorcy dzieł i amatorskiego naśladowania wzorców. Każde<br />
działanie transgresyjne w kulturze jest umowtywowane inaczej – ustanawia<br />
je potrzeba hubrystyczna, która wyraża się w przeżywaniu dążenia<br />
do wzrostu uzyskanego znaczenia poprzez rozwój kreatywnych zdolności<br />
wolnego ja. Według Kozieleckiego transgresja, to zjawisko polegające<br />
na tym, że człowiek intencjonalnie wychodzi poza to, co posiada i czym jest 10 .<br />
Twórczość artystyczna umotywowana hubrystycznie bywa jednocześnie<br />
skierowana do społeczeństwa, ale jest przeżywana jako akt egoistycznej<br />
autokreacji, jest formą języka tworzącego nowe pojmowanie otaczającej<br />
autora rzeczywistości. Wzrostowa (hubrystyczna) motywacja jest samonagradzającą<br />
się dążnością do samowiedzy i twórczej samorealizacji. 11 Akt<br />
sztuki zyskuje swe egzystencjalne znaczenie jedynie w polu kreacji. Czy<br />
stanowi ona głównie grę artysty z otoczeniem społecznym, czy raczej gry<br />
wyłącznie z samym sobą?<br />
o sztuce problemach | A. Kisielewski<br />
akademii | A. Bartoszek<br />
Strategia Kapitał kulturowy trawestacji, jako czyli pole dzisiejsza kreacji i komunikacji obecność<br />
tradycji artystycznej.<br />
awangardy<br />
192<br />
193
Change language