akademia 2007+

my komunikacji. Współczesne wartości powstają raczej przez lokalny
kontekst, niż klisze dominującej kultury, a nasze doświadczenie w coraz
większym stopniu jest zapośredniczone, czyli medialne.
Problem struktury i funkcjonalności instytucji uczelni wydaje się
dziś ważniejszy od treści edukacyjnych. Dzisiaj sztuka zarządzania wydaje
się być sztuką sztuk. Nową i znaczącą tendencją w sztuce wydaje się
być performatywność, a w odbiorze operacyjna percepcja w miejsce dotychczasowej
kontemplacyjności. Uczelnie jednak realizują jeszcze założenia
przedmedialnego paradygmatu sztuki, nieznającego interaktywności
i performatywności odbiorczej. Wykładane teorie, to najczęściej dziewiętnastowieczne
opisy (nawet nie analizy) dzieła, dzieła jako przedmiotu
w konwencji tradycyjnie rozumianej historii sztuki.
Dzięki wysokozaawansowanym technologiom zmienia się nie tylko
wyraz aktualnej rzeczywistości sztuki (wszędzie napotykamy obrazy elektroniczne),
ważnym przesunięciom funkcji uległy również: status artysty,
status odbiorcy, status dzieła niebędącego już prezentacją awangardowych
wartości, a raczej jednym ze sposobów ujęcia rzeczywistości. Nie ma
już jak dawniej, jednego najważniejszego ośrodka sztuki, ani awangardy,
w świecie krąży niezliczona ilość lokalności tworząc globalną zmienność.
Nie bez znaczenia jest, (co najmniej dziesięciokrotny) wzrost liczby
artystów w ciągu ostatnich 50 lat, co spowodowało wzrost ilości galerii,
wydawnictw, audycji w mediach masowych oraz innych nośników informacji
działających na rzecz sztuki. Wzrost ilościowy powoduje zanik
wyjątkowości artefaktów jak i artystów. Wzrasta wartość operacyjnych
zdolności człowieka, w miejsce dawnych cech osobowych oraz obszaru
wtajemniczeń.
Twórczość nie jest już rozumiana jako tworzenie z niczego (jedynie
z talentu artysty), jest raczej przetwarzaniem zastanej kultury, przetwarzanej
ad hoc, w kontekście miejsca i czasu percepcji. Interaktywne
media są nie tylko pośrednikami komunikacyjnymi, są również zastępnikami
autora w dialogowaniu, dialog odbywa się między adresatem a maszynerią
medialną. Dialogowanie w komunikowaniu staje się ważniejsze
od jednokierunkowego przekazywania przesłania autor–adresat. Dla
ludzkiego umysłu nie ma znaczenia, czy informacje pochodzą od człowieka,
czy jego zastępnika, memy wędrujące systemem face to face nie są
ważniejsze od tych, które wędrują przez interfejs.
Już nawet tylko te wymienione cechy aktualnej rzeczywistości
wskazują, że na edukacyjnej drodze napotykamy materiał trudny do uporządkowania
i mało przydatny dla wychowania, kształcenia, czy nauczania
tak jak do tego przywykliśmy. Według starego porządku trudno będzie
znaleźć jakiś wspólny wektor, którego można by się trzymać, jako ogólnej
skutecznej zasady porządkującej. Jako nauczyciele akademiccy znaleźliśmy
się w sytuacji, kiedy nasza życiowa wiedza i doświadczenie stają się mało
przydatne do tego, czym się zajmujemy, a w dodatku nasze dzieci muszą
nas uczyć nie tylko jak posługiwać się najbardziej popularnymi narzędziami
naszych czasów, ale również jak rozumieć ten świat, w którym żyjemy.
Nie nadążamy, a nic nie starzeje się tak szybko jak nowe technologie
i wiedza fachowa. Organizacja uczelni powinna nie tylko nadążać
za zmianami technologicznymi, ale umieć wcielać je w swoje struktury
tak, by społeczność akademicka (studenci i kadra) wyrastała i awansowała
wraz z kształtowaniem się nowych warunków. By uczelnie nie produkowały
zapóźnienia edukacyjnego, nierzadko przy pomocy najnowszych
środków technologicznych. Dla przyszłych pokoleń znacząca może być
zatem zdolność do szybkiej i trafnej transformacji siebie w nowym kontekście
technologicznym, a nie wtajemniczanie w przeszłość, lub rozszyfrowywanie
niejawnych mechanizmów funkcjonowania. Dzisiaj to technologie
wymuszają rytm i sposoby naszego doświadczania świata.
Jawnym postulatem wyłaniającym się z nowego paradygmatu, byłoby
choćby to, abyśmy nie narzucali innym naszego sposobu kształcenia.
Powinniśmy zaniechać tzw. mistrzostwa, by nie narażać się na śmieszność.
Tym bardziej w zakresie sztuk medialnych nie możemy opierać się
na odwzorowywaniu postępowania artystycznego od poprzedniego pokolenia,
(a to przecież jest podstawą dotychczasowej szkoły), gdzie jedynie
starszy ma uprawnienia przekazywania doświadczenia młodszemu.
Starsi będąc emigrantami ze świata malarstwa do mediów, na ogół słabo
posługują się tym językiem, nie rozumieją jego składni, idiomów, logiki.
Często zaledwie sylabizują pojedyncze słowa, próbując z nich budować
tradycyjne zdania.
o sztuce problemach | A. Kisielewski akademii | A. Porczak
Strategia Niejawna. trawestacji, czyli dzisiejsza obecność
tradycji awangardy
184
185