akademia 2007+

ne nie są w stanie zebrać niezbędnej wiedzy o przedmiocie swoich decyzji,
jeśli nawet są kompetentne w sprawach naukowych lub artystycznych,
fatalne bywają ich decyzje organizacyjne, osobowe czy budżetowe.
Świat komplikuje się coraz bardziej, zarządzanie wymaga wiedzy,
narzędzi i umiejętności analizowania aktualnego stanu, podejmowania
decyzji, fachowego wykonawstwa. Wchodzi w życie coraz więcej regulacji
i jeśli nic się nie zmieni będziemy potrzebować coraz więcej energii
na ich obchodzenie, naginanie do tego tradycyjnego, do naszego przyzwyczajenia.
Niejawna utrudnia parametryzację, standaryzację, badanie jakości
kształcenia, gdyż te oparte są na jawnych i uzgadnianych kryteriach.
Uczelnie zatrudniają duże ilości ludzi, dysponują znacznymi funduszami
i dobrami materialnymi, potencjał ten nie jest dobrze wykorzystany
tak przez anachroniczne przepisy prawa, jak też dyletanckie zarządzanie.
Teraz czas na niewidzialną »face« technologii. Mówi się, że nie
uwzględnia ona niczego poza swoim rozwojem, tak jak geny dbają jedynie
o reprodukcję. Dziś technologia nie pyta kultury, co ma robić, ani też
o przyzwolenie, czy może coś zrobić? Wszystko co jest technicznie możliwe
zostanie zrealizowane, nie pomogą protesty rad starców, a nawet modlitwy
uczelnianych senatów. Zatem, ta niejawność pozwalałaby wierzyć,
że rozwój technologiczny będzie marginalizował stary typ zarządzania
mimo oporu społeczności akademickiej. Na tym polu wtajemniczenie
ma charakter technologiczny, trudny operacyjnie do opanowania przez
tak zwane autorytety, co wynika z charakteru skomplikowanych i ciągle
zmieniających się narzędzi, bezkompromisowych w dokumentowaniu
czynów decyzyjnych, choćby dlatego, że wszędzie zostają ślady dyletantyzmu
i oportunizmu organizacyjnego. Natomiast tradycyjna niejawna
może spychać kształcenie do stref, gdzie podskórnie istnieją jakieś kryteria,
o których się nie mówi, ale one działają. W tej sytuacji trudno dziwić
się powszechnemu poglądowi społeczności uczelnianych, że niejawność
jest właśnie dobra, ponieważ nie naraża nas wszystkich na dylematy aktualnej
rzeczywistości, pozwala też nadal wierzyć, że wykształcenie to
nic innego jak wtajemniczenie (jak w średniowieczu).
Wydaje się, że dawna opozycja tradycja – nowoczesność, przeradza
się jednak w trudną koegzystencję tradycyjnej kultury ze światem
nowych technologii. Porzucając nieco paszkwilowe ujęcie zarządzania
uczelniami przejdźmy do edukacji artystycznej. Technologie medialne
zmieniły diametralnie świat, w którym żyjemy, choć jak już powiedzieliśmy
nie zmieniły uczelni, zwłaszcza artystycznych. Tworzy się nowa kultura
różniąca się znacznie od dotychczasowej. Nawet odbiorca mediów
masowych przekształca się w użytkownika mediów, a nie tylko konsumentem
ich treści. Powstaje typ mediów na żądanie, czego przykładem
może być głównie Internet, a naszym zadaniem jest to, co tak trafnie
ujął w Wolnej kulturze Lowrence Lessig, że chodzi o to, by uczniowie mogli
»komunikować się w języku XXI wieku«. Zmiany te można opisać jako
przejście:
1. od edukacji opartej na kontakcie face to face do edukacji przez interfejs,
w innym ujęciu, od bezpośredniego przekazu do zapośredniczonego,
czyli medialnego,
2. od naśladownictwa gotowego osobowego wzoru do rozpoznawania
i stosowania różnych procedur i strategii postępowania, przydatnych
danej osobie w aktualnym kontekście,
3. od podporządkowania autorytetom, do formowania samego siebie,
4. od respektowania porządków hierarchicznych (pionowych) do praktykowania
relacji poziomych, partnerskich,
5. od przekazywania gotowej wiedzy od starszych młodszym, do wytwarzania
wiedzy, czy doświadczenia przez nauczycieli razem
z edukowanymi,
6. od systemów siłowych i odgórnie tłoczących widzę i umiejętności edukowanym,
do systemów oddolnie ssących wiedzę i doświadczenie odpowiadającą
edukowanemu podmiotowi,
7. od piśmienności literalnej do wielo-medialnej,
8. od niejawności do jawności mechanizmów sprawczych.
Zatem kształcenie na poziomie wyższym nie może już polegać na
prostej reprodukcji kompetencji przekazywanej w modelu mistrz – uczeń,
a mogłoby być raczej praktykowaniem przez studenta różnych aktualnych
technik i procedur łączących obszary doświadczenia izolowanych dotąd
przez specjalistyczne dziedziny. Inne jest dzisiaj również usytuowanie
praktyki artystycznej w systemie społecznym, inna jest sztuka oraz foro
sztuce problemach | A. Kisielewski akademii | A. Porczak
Strategia Niejawnatrawestacji,
czyli dzisiejsza obecność
tradycji awangardy
182
183