akademia 2007+

Wskazując na tradycyjne zachowania niejawne nie mamy na myśli
takiej niejawności, z której drogą niejako naturalną wyłaniana jest jawność,
ale taką, kiedy rozbudowywane są sfery niejawności jako główne praktyki
ukrywające motywy działania. Powstawaniu (wtórnej niejako) niejawności
pomaga również niejasny status uczelni państwowych. Uczelnia państwowa
to: ani spółka z udziałem Skarbu Państwa, ani Spółdzielnia Pracy.
Oficjalnie zarządza nią wybierany na określony czas (kadencja) Rektor
i Rada Zakładowa, czyli Senat. W tym sensie uczelnie są radzieckie – nie
chcę przez to ośmieszać ciał kolegialnych, ponieważ odgrywają one pozytywną
rolę w demokratyzowaniu, czy kontroli instytucji, pod warunkiem
jednak, że składają się z fachowców, a nie ze statystycznych, parytetowych
przedstawicieli poszczególnych działów.
Społeczność uczelniana akceptuje niejawną w ramach, której nie
wtrącanie się w zarządzanie przez funkcyjnych z wyboru funkcjonuje jako
zachowanie odpowiedzialne, rozumiejące, ale też wygodne. Przedstawicielstwo
parytetowe (liczba przedstawicieli w zależności od ilości zatrudnionych
w danym dziale) tworzące ciała kolegialne to jednak nie to samo,
co profesjonalizm. To są dwie różne kompetencje, mylone w strukturze
uczelni. Bardziej przyszłościowe inwestycje możemy odnotować w dziedzinie
materialnej uczelni, (budynki, sprzęt), gorzej jest z myśleniem, filozofią
i organizacją kształcenia. Nie oznacza to, że uczelnie są zarządzane
tylko przez dyletantów, a jedynie, że sama struktura decyzyjna jest: anachroniczna,
biurokratyczna, raczej socjalna niż racjonalna, widać w niej
wyraźny palimpsest PRL. Demokracja już jest, gorzej z profesjonalizmem.
Na tym etapie naszego rozwoju uczelniom potrzebni są menedżerowie i fachowcy
różnych umiejętności wiedzy i doświadczenia.
Z samego poświęcenia się, czy dobrych intencji ciał statutowych pracujących
na rzecz wspólnoty uczelnianej niekoniecznie muszą wynikać
dobre rezultaty. Funkcyjni poświęcają uczelni swój czas kosztem własnej
pracy twórczej i rodziny, ucząc się żmudnie przez lata raczej piastowania
funkcji, niż umiejętności menedżerskich, po czym odchodzą. Być może
dlatego wydłuża się kadencję, (pewnie wybrańcy chcą dorównać w długości
sprawowania władzy jej matuzalemom), ale czy to da lepsze rezultaty
w zarządzaniu? Raczej przedłuży niekompetencję, która mogła już
rok wcześniej być inną, nową niekompetencją następnej kadencji. Czy
w ten sposób da się cokolwiek naprawić przez wprowadzenie do uczelni
Kanclerza * , ale Kanclerza tylko z nazwy, ponieważ nadal ma on kompetencje
jedynie Dyrektora Administracyjnego?
Zamiana nazwy zamiast zmiany kompetencji i funkcji w strukturze
pokazuje całą mizerię myślenia wybrańców o zarządzaniu uczelniami,
wyprodukowaną na swój partykularny użytek. Tu widać jak myślimy o reformach,
chcemy raczej oszukać niewtajemniczonych podkładając im:
nazwy stanowisk, struktur lub procesów brzmiące jak w dojrzałych demokracjach
i gospodarce rynkowej, ale wszystko zostawiając po staremu.
Czy nie lepiej zatrudniać menadżera zamiast wkładać na barki naukowców,
lub plastyków zadania decyzyjne i organizacyjne, które nie leżą w ich
kompetencjach? Postulaty takie zgłaszane są w innych dziedzinach życia
społecznego w Polsce, stawia się pytania, czy np. dyrektorem szpitala powinien
być lekarz? A może lepiej, by lekarz leczył? Jednak takie pomysły
oburzają dotychczasowych funkcyjnych wybrańców, ponieważ myślą oni,
że ich poświęcenie dla wspólnego dobra nie zostaje docenione. Oburzają
ich takie propozycje, bo nawet nie dostrzegają swoich niekompetencji.
Bardziej pragmatycznie podchodzące do edukacji kraje już dawno
przeszły na system menedżerski, oddzielający zarządzanie instytucją
od programowania naukowego czy artystycznego, którymi rzeczywiście
zajmują się ciała naukowe lub artystyczne. My bronimy tradycji, czy
zaścianka?
W naszym systemie nie bardzo też wiadomo, kto naprawdę i czym
zarządza, ale ta wiedza nie jest też na razie nikomu potrzebna. W tradycyjnym
sensie wszystko działa dobrze, bo nic się nie zmienia, a świadczą
o tym i potwierdzają to spiżowe tablice zasłużonych w holach uczelni. Zarządzanie
uczelnią jest w dużym stopniu zarządzaniem niejawnością, nie
jest oparte na wiedzy i doświadczeniu fachowców, badaniach czy porównaniach
między różnymi możliwościami. Oparte jest na tradycji, czyli
inercji parytetowych przedstawicieli kadencyjnej władzy. Ciała kolegial-
*) stanowisko Kanclerza w miejsce Dyrektora Administracyjnego w uczelniach państwowych
wprowadziła ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym z 2005 roku – przyp. red.
o sztuce problemach | A. Kisielewski
akademii | A. Porczak
Strategia Niejawna.
trawestacji, czyli dzisiejsza obecność
tradycji awangardy
180
181