akademia 2007+

jaka jest rola samej typografii w projektowaniu graficznym i w całej dydaktyce
Akademii. Tak czy inaczej, tu podobnie jak gdzie indziej, tradycja bez
eksperymentu jest martwa, eksperyment bez tradycji staje się bezużyteczny.
Niewątpliwie bardzo ważnym tekstem w całej tej części jest tekst G. Dziamskiego
Akademia przeciw akademizmowi, w którym Autor pokazuje praktykowane
modele kształcenia artystycznego jako konsekwencje zmian de facto
epistemologicznych łączących sztukę i jej nauczanie szerszą ramą kontekstu
społecznego w postaci triad: od talent-métier-imitacja, w ujęciu klasycznym,
poprzez kreatywność-medium-innowacja w układzie bauhausowskim
i po postawa-praktyka-dekonstrukcja od lat 80. xx wieku. W rezultacie, w takim
układzie sztuka staje się tylko jedną z praktyk znakowania i na dodatek
silnie zmediatyzowaną. O zagrożeniach płynących ze zwycięstwa funkcjonalności
wszędzie wiodącej do całkowitego „unormowania”, czyli unifikacji
rzeczywistości napisze Z. Gorlak w eseju Legoizm – uniform cywilizowanego
świata. Odniesie się tu do zauważanej wszędzie tendencji standaryzowania
wzorów i rozwiązań pod pretekstem ekonomii działania i minimalizowania
wysiłku. Tyle tylko, że dyrektywa ta realizowana bezrefleksyjnie prowadzi do
świata wszędzie takiego samego, bo mającego jedynie jeden wymiar. To cywilizacja
legoizmu, świata pozbawionego różnorodności na własne życzenie.
O ukrytych mechanizmach faktycznie kierujących naszymi decyzjami
i wyborami, także w Akademiach, pisze A. Porczak (Niejawna) wskazując,
że te mechanizmy decyzyjne nie podlegają faktycznie żadnej realnej kontroli,
właśnie z powodu swojej dyskrecjonalności, za to rezultaty ich uruchamiania
mają wymiar całkowicie realny. W praktyce Akademii, to biurokratyczne
normy, także w obszarze transmitowania postaw wobec sztuki jak i rozumienia
jej samej jako wyróżnionej i specyficznej praktyki. Dwa kolejne teksty,
A. Bartoszka Kapitał kulturowy jako pole komunikacji i kreacji artystycznej
oraz K. Stadlera Kapitał kulturowy studentów ASP w Katowicach podejmują
zagadnienia innego rodzaju niż te, z którymi do tej pory mieliśmy do czynienia.
To klasyczne analizy socjologiczne, pierwsza pokazująca charakter
analityczny pojęcia kapitału społecznego i kulturowego, przede wszystkim
w klasycznych przywołaniach w odniesieniu do analizy środowisk artystycznych,
resp. środowiska Akademii Sztuk Pięknych, druga, korzystając z takiej
teoretycznej ramy podejmuje próbę sformułowania założeń badawczych do
badań empirycznych w tym obszarze, zarówno badań ilościowych jak i badań
jakościowych prowadzonych wg. standardów FGI (nota bene badania
takie w 2008 roku właśnie zostały uruchomione w katowickiej ASP).
Ostatnia, czwarta część, O problemach sztuki, stanowi zbiór wypowiedzi
podejmujących ogólne problemy, ale przełamujące się poprzez
konkretne artystyczne manifestacje i dokonania. Rozpoczyna ją tekst B.Wąsowskiej
Myślę więc tworzę. Redefiniowanie pojęć i terminów sztuki, który
w zamiarze porządkowania próbuje na nowo podjąć wydawałoby się beznadziejny
problem zdefiniowana dzisiaj dzieła sztuki. Ta interesująca próba,
nie wahając się przed ujawnieniem kontekstów i trudności metodologicznych,
prawnych, epistemologicznych, antropologicznych i na końcu właściwego
merytorycznego osadzenia wiedzie do sformułowania w konkluzji autorskiej
propozycji w tym względzie. M. Korusiewicz wychodząc z tradycji
hermeneutycznej i poheideggerowskiej antropologii i w metaforze często
o poetyckim rodowodzie spróbuje zadania pokrewnego: wyznaczenia właściwych
limes sztuki, dzieła sztuki, bycia artystą. W tej analizie okaże się, że
artysta to ten, który zdobywa, uczestniczy, walczy z Cieniem (jungowskim),
a w konsekwencji może otrzymać dar sensu. I ponownie w kolejnej odsłonie
pojawi się problem oryginału i kopii. To tekst A. Manickiej »Najlepsze są
te dni, kiedy zarabiam dziesięć tysięcy dolarów za grafikę przed śniadaniem«.
Grafika Salvadora Dali w kontekście szlachetnej sztuki reprodukcji analizującyna
przykładzie prac S. Dali z detaliczną precyzją postawiony problem, który
nigdy nie budził tyle kontrowersji co dziś i który odsłania swój intencjonalny
rdzeń. Pomieszczony potem tekst T. Gryglewicza, Matryca przemocy, to głos
historyka sztuki, który z tej perspektywy dokonuje omówienia dwóch ważnych
manifestacji artystycznych (K. Kaliskiego i A. Bednarczyka) w ramach
jubileuszowego 26. Biennale Grafiki w Lublanie. Ale ponad omówieniem rysuje
się ważna dla tego zadania koncepcja teoretyczna grafiki – matrycy rozumianej
jako matryca re-presji z wszystkimi tego konsekwencjami. Tytułowe
pytanie tekstu W. Gdowicza Czy istnieje znak bez sensu? każe zwrócić uwagę
na fakt osobliwości istnienia znaku, tj. jego bytowej niesamodzielności i jego
poznawczego nieusuwalnego zapośredniczenia. Uruchomiona przez Autora
hermeneutyka o gadamerowskiej proweniencji, na biblijnym przykładzie
(historia powołania Samuela z I ks. Samuela), wiedzie do wniosku, że nie
od redaktora
xii
xiii