akademia 2007+

cej się dyskusji na temat wartości, które niesie tradycja i eksperyment, decydujący
głos należy do Czasu, ponieważ dopiero z odległości czasu, przez
soczewkę następnych wydarzeń i zmian, stanie się widoczny ten rdzeń, obrastający
dziełami twórców – rdzeń, który jest wcieleniem ducha czasu. 14
1 W. Stróżewski, Dialektyka twórczości, PWM, Kraków 1983, ss. 206–214.
2 W. Tatarkiewicz, Historia estetyki – Estetyka starożytna, Arkady, Warszawa 1985, s. 57; charakterystyka
obu postaw dotyczyła wprawdzie stosunku wobec zasad klasycznej teorii
piękna, jednak można ją interpretować w ogólniejszym kontekście jako charakterystykę
odrębnych i przeciwstawnych postaw twórczych.
3 Słownik Języka Polskiego, Wydawnictwo Reader’s Digest, Warszawa 1998, s. 433.
4 R. Bringhurst, The Elements of Typographic Style, Hartley & Marks Publishers 2002,
ss. 152, 154, 157.
5 J. Tschichold, The New Typography, University of California Press, Berkeley, Los Angeles,
London 1995, s. 96.
6 R.Bringhurst, op.cit., ss. 218–219.
7 J. Tschichold, Asymmetric Typography, Faber & Faber, Londyn 1967, s. 20.
8 J. Tschichold, The New Typography, University of California Press, Berkeley, Los Angeles,
London 1995 s. 211.
9 P. Biľak, Experimental Typography. Whatever that means w: We want You to love type, katalog
wystawy, Haga 2005, s. 4.
10 vide: Peter Biľak, op. cit.
11 I. H. Finlay, Poezja konkretna, katalog do wystawy, Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała
2000.
12 cyt. za: M. Gołaszewska, Zarys estetyki, PWN Warszawa 1984, s. 273.
13 vide: P. Biľak, op.cit.
14 M. Tołbast: Boczne tory czasu i przestrzeni. Marc Chagall i jego świat w: Sztuka i interpretacja,
Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie, Cieszyn 1998, s. 56.
Akademia przeciw
akademizmowi.
Uwagi o szkolnictwie
artystycznym *
Grzegorz Dziamski
1. Paradoksy szkolnictwa artystycznego.
Szkolnictwo artystyczne opiera się na dwóch paradoksach. Po pierwsze,
kanon sztuki nowoczesnej ukształtował się w opozycji, a nawet jawnej
wrogości do Akademii. Pod koniec dziewiętnastego stulecia termin akademizm
nabrał pejoratywnego znaczenia, zaczął oznaczać martwą sztukę
– martwą w momencie narodzenia, w przeciwieństwie do żywej sztuki,
którą chcieli tworzyć artyści nowocześni. Żywa sztuka miała rodzić
się z obserwacji współczesnego życia, z obserwacji tego, co przemijające,
ulotne, chwilowe i przygodne, a nie z naśladowania tego, co w sztuce
wieczne i niezmienne, pisał w roku 1863 Charles Baudelaire. 1 Drugi paradoks
zawarty jest w wyrażonym u progu nowoczesności przekonaniu Immanuela
Kanta, że sztuki piękne są dziełem wyjątkowego daru jakim jest
geniusz, a genialność, powiada niemiecki filozof, jest całkowitym przeciwieństwem
ducha naśladownictwa. Można się nauczyć zasad fizyki i innych
nauk, ale nie można nauczyć się pisać pełnych polotu wierszy, choćby
wszystkie przepisy dotyczące poezji były nie wiedzieć jak dokładne, a wzory
nie wiedzieć jak znakomite. 2
Oba te paradoksy zdają się podważać samą ideę szkolnictwa artystycznego,
samą ideę nauczania sztuki, a przecież wiemy, że jest to nieprawda.
Artyści zawsze pobierali jakieś nauki, choć jeszcze w XIX stuleciu
przeważał tradycyjny model nauczania sztuki oparty na relacji mistrz/
*) tekst ten wcześniej zostal opublikowany w: Człowiek i Społeczeństwo, 2008, tom XVIII
o sztuce problemach | A. Kisielewski akademii | E. Stopa-Pielesz
Strategia Dialog tradycji trawestacji, i eksperymentu czyli dzisiejsza we współczesnej obecność
tradycji typografii. awangardy
162
163