akademia 2007+
o sztuce - ASP Katowice o sztuce - ASP Katowice
Filozoficzno-Literackiego UJ, następnie związana była z Instytutem Technicznym (w latach 1834–1873), wreszcie stała się uczelnią samodzielną, kształcącą poza malarzami rzeźbiarzy, od 1909 r. i architektów (od 1913 do 1928/29 roku) 15 . Jej program nauczania oparty był początkowo na wzorcach wiedeńskich. W dwóch klasach-pracowniach, prowadzonych przez malarzy Józefa Peszkę i Józefa Brodowskiego rysowano wedle wzorów kredkami, kopiowano ryciny i obrazy, wreszcie rysowano portrety z natury i malowano kopie olejne wskazanych przez profesora obrazów. W tym pierwszym etapie prawie nigdy nie było wykładów z teorii, nie uczono też anatomii, ani perspektywy. Dopiero od 1833 poszerza się program nauczania. Obejmował on, w trzech latach, rysunek człowieka wg. wzorów, odlewów i z natury, rysunek głów z uwzględnieniem stanów psychicznych, malarstwo martwej natury, na podstawie obrazów-wzorów, malarstwo aktu i kompozycji dwuosobowej. Ponadto obowiązywały wykłady z anatomii, perspektywy, optyki i chemii malarskiej. Rzeźby wówczas nie nauczano. Malarz Wojciech Korneli Stattler, profesor szkoły od 1831 roku, proponował, by wykłady obejmowały też historię sztuki (starożytnej) poezję i ćwiczenia z harmonii. W latach 1836–41 toczył się długotrwały spór między W. K. Stattlerem a dyrekcją Instytutu, którego częścią jest przecież Akademia, o to czy powinno się rysować i malować z modela. W końcu zwycięża w nim Stattler, tym bardziej, że w szkole reaktywowana jest klasa rzeźby 16 . Program szkoły ukształtował się i ustabilizował po połowie XIX wieku i trwał do reformy przeprowadzonej w 1895 roku przez J.Fałata. Obejmował on: rysunek elementarny, rysunek wyższy, malarstwo, rysunek i malarstwo krajobrazu, rzeźbę i wykłady z perspektywy, anatomii, nauki o stylach i historii sztuki, historii powszechnej. Przyjmowano kandydatów, od których wymagano opanowania techniki kopiowania rysowanych wzorów. Nauka rysunku elementarnego obejmowała rysunek linearny – ornamentów i przedmiotów oraz rysunek wolny – głów, wg. wzorów, rycin, odlewów i z natury, początkowo tylko linearnie, następnie światłocieniowo, dalej przechodzono do rysunku postaci w perspektywie, w różnych pozach. Kurs rysunku wyższego obejmował rysunek anatomiczny różnych postaci, dzieci, starców, kobiet, mężczyzn, młodzieńców. Kurs malarstwa obejmował malowanie martwej natury i pejzażu z natury, malowanie postaci z wzorów gipsowych, a następnie z żywego modela, wreszcie malowanie własnej kompozycji wg. studium z natury. Niejako przy okazji zapoznawano studentów z kwestiami technik i technologii malarskiej. Nauka rzeźby obejmowała studium ornamentacji, studium antyku i modelowanie z natury. Pracę studentów oceniano w czasie publicznych wystaw na koniec roku. Po opanowaniu przewidzianych programem umiejętności student mógł starać się o stypendium na wyjazd zagranicę. Poprzedzał jego przyznanie konkurs, w trakcie którego kandydat musiał odrysować z natury figurę całego człowieka w ciągu dwóch trzygodzinnych posiedzeń i wykonać szkic obrazu na żądany temat 17 . W Krakowie student nie miał wyboru, nie było wielu profesorów, a więc i wielu korekt, różnorodności poglądów. Profesorowie nie zachęcali zresztą do ich poszukiwania. Kiedy Wyspiański, który do klasy rysunkowej Akademii zapisał się w 1884 roku, jeszcze jako 14-latek, już jako „regularny” student po trzech latach nauki w Akademii i roku współpracy z Matejką przy malowidłach ściennych w kościele Mariackim, wyjeżdża w 1890 roku w czasie wakacji za granicę, ukrywa to przed mistrzem, ponieważ taki swobodny wyjazd nie był dobrze widziany. Reforma nauczania przygotowana przez Józefa Fałata, po objęciu przez niego 1895 roku stanowiska rektora Akademii, polegała przede wszystkim na daniu studentom wyboru, pojawiło się więcej pracowni, więcej profesorów prezentujących różnorodne poglądy na sztukę, mających różne metody nauczania 18 . Studenci, zarówno malarstwa jak i rzeźby poznawali różne techniki, materiały. Prowadzona była od 1906 roku pracownia grafiki, kierowana początkowo przez J.Pankiewicza 19 . Wcześniej, jeżeli uczono grafiki, to tylko litografii i to traktując ją raczej jako metodę kopiowania malarstwa, bliską rysunkowi. Dzięki J. Stanisławskiemu, który objął jedną z pracowni malarstwa, popularnością zaczął się cieszyć plener, chociaż o dziwo rektor Fałat wcale nie był entuzjastycznie nastawiony do takiej formy nauczania. Stracił znaczenie rysunek, szczególnie rysunek wg. wzorów z odlewów, zyskał na znaczeniu rysunek z modela, szczególnie wieczorny, w sztucznym świetle. Może nie tyle stracił, czy zyskał lecz studenci nie chcieli pracować nad rysunkiem z odlewów, zmuszano ich więc, szczególnie słabszych do jego opanowania, nagradzając dobrych o sztuce problemach | A. Kisielewski akademii | D. Głazek Strategia Akademia trawestacji, – programyczyli dzisiejsza obecność tradycji awangardy 146 147
uczestnictwem w klasie rysunku z modelką.20 Rozbudowano pracownie rzeźby. Z przedmiotów teoretycznych w dalszym ciągu wykładano perspektywę, anatomię, historię sztuki i naukę o stylach, ale nie było historii. Po 1918 roku, po powstaniu Polski, dotychczasowy program nauczania malarstwa, powstały jednak już trochę wcześniej nie zmienił się zasadniczo. Zmiana polegała na wprowadzaniu coraz większej liczby pracowni o różnych specjalnościach do wyboru, scenografii, malarstwa dekoracyjnego, grafiki, rzeźby pomnikowej, konserwacji itd. Rozbudowały się do samodzielnych kierunków studiów szkoła rzeźby i architektury, Nie został zrealizowany projekt z połowy lat 20. zorganizowania studiów sztuki zdobniczej. 21 Taki kierunek studiów włączyłby Akademię krakowską w krąg nowoczesnych szkół artystycznych, zbliżonych do Bauhausu. Program studiów malarstwa lat międzywojennych obejmował na I roku: rysunek aktu, rysunek wieczorny aktu, modelowanie aktu. Wykład i ćwiczenia z anatomii i z historii sztuki. Na roku drugim obowiązywał rysunek i malarstwo martwej natury obejmujące wykonanie co najmniej osiem studiów do aktu, martwej natury i kompozycji. Ponadto wykłady i ćwiczenia z technologii malarstwa, perspektywy, historii sztuki i od 1936 roku z malarstwa współczesnego. III rok to malarstwo w pracowniach do wyboru, rysunek wieczorny, wykłady i ćwiczenia z perspektywy, wykłady i ćwiczenia z technologii malarstwa oraz nieobowiązkowe ćwiczenia z techniki malarstwa ściennego, technik malarstwa starożytnego i średniowiecznego. IV rok to pracownie malarstwa do wyboru, rysunek wieczorny lub grafika do wyboru, wstęp do technik graficznych, liternictwo, techniki malarskie. Rok V to malarstwo w pracowniach do wyboru, malarstwo dekoracyjne i teatralne, do wyboru, rysunek wieczorny lub grafika, architektura, wykłady i ćwiczenia, ceramika, ćwiczenia, rzeźba ceramiczna – wykłady, liternictwo, wykłady i ćwiczenia 22 . Od 1926 roku studenci zaliczywszy IV rok z wynikiem co najmniej dobrym mogli w drodze konkursu ubiegać się o roczne studia w filii ASP w Paryżu, zorganizowanej i prowadzonej przez Józefa Pankiewicza. 23 Ich program obejmował malowanie z modela aktu lub portretu, rysunek wieczorny z modela, o ile były na to fundusze, kopiowanie w muzeach, zwiedzanie muzeów i galerii pod kierownictwem Profesora, co było połączone z odpowiednim wykładem oraz w miesiącach letnich, malowanie pejzaży. Studentów obowiązywało składanie sprawozdania z odbytych zajęć i wykonanie dla macierzystej szkoły kopii jednego arcydzieła muzealnego. Do 1939 roku z możliwości studiów paryskich skorzystało ok. 80 studentów. Po II wojnie światowej profesorowie ASP starali się o reaktywację filii, ale ze względów oczywistych nie udało się tego dokonać 24 . W okresie międzywojennym ASP krakowska przestała być jedyną w kraju, w 1922 roku powstała wyższa Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie, istniał Wydział Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Miały one programy podobne do krakowskiego 25 . Po II wojnie światowej, po reaktywacji ASP pozostano dosyć długo przy przedwojennym modelu nauczania. Oczywiście wpływ na tak powolne zmiany miał fakt, że to państwo, ministerstwo kultury rządziło Akademią, powoływało wydziały, ustalało programy. Również postawa profesorów, wykształconych w tradycyjnym modelu i przywiązanych do niego, a dominujących w Akademii do nieomal schyłku lat 60. sprzyjała takiemu stanowi rzeczy. Oni naprawdę wierzyli, że klasyczne kierunki, malarstwo czy rzeźba są koroną sztuki, a inne jak grafika, nie mówiąc już o najnowszych tendencjach, niewyobrażalnych przecież 50–40 lat temu ze względów technicznych, są tylko obrzeżami, z którymi tradycyjnie wykształcony artysta da sobie radę, jeżeli będzie chciał 26 . 1 M. Poprzęcka, Akademizm, WAiF, Warszawa 1977, ss. 21–25; H.Wine, Academy; w: ed. J. Turner, Dictionary of Art, Macmillan Pub. Ld, London – New York, 1996, Vol. 1, ss. 101–108. 2 M. Poprzęcka, op. cit., s. 26. 3 G. Rubens, Art education, w: ed. J.Turner, op. cit., ss. 523–524. 4 M. Poprzęcka, op. cit., ss. 62–63. 5 Academy Figure, w: ed. J. Turner, op. cit., ss. 108–109. 6 Z. Kępiński, Stainsław Wyspiański, KAW, Warszawa 1984, ss. 11–15; M. Rydlowa, Listy Stanisława Wyspiańskiego do Karola Maszkowskiego, w: Ewa Miodońska-Brookes (red.), Stanisław Wyspiański, Studium Artysty, Universitas, Kraków 1996, ss. 22–23. 7 P. Duro, Académie des Beaux-Arts, w: ed. J.Turner, op. cit., 24, ss. 171–172. o sztuce problemach | A. Kisielewski akademii | D. Głazek Strategia Akademia trawestacji, – programyczyli dzisiejsza obecność tradycji awangardy 148 149
- Page 25 and 26: która uwzględnia tylko dzieła da
- Page 27 and 28: Ten nienaturalny rozrost obrazów p
- Page 29 and 30: s. 114. 56 vide: E. Cioran, Histori
- Page 31 and 32: ścią, jednym umysłem, jednym cia
- Page 33 and 34: fia jest I-Novel. W literaturze jap
- Page 35 and 36: 11 N. Goldin, Naked City - Photogra
- Page 37 and 38: ność traci swój pierwotny status
- Page 39 and 40: nych motywów malarskich: martwej n
- Page 41 and 42: nich panny ziewały, mrugały, prze
- Page 43 and 44: 21 K. Kuskowski, Powrót do korzeni
- Page 45 and 46: techniki druku stały się upiorem
- Page 47 and 48: nych, a potem wprowadzenie tego mat
- Page 49 and 50: • tradycyjne techniki »posunięt
- Page 51 and 52: dzo ważną rzecz: tak czy inaczej
- Page 53 and 54: lewa się, po wszystkich sztukach w
- Page 55 and 56: Oryginalna, prekursorska postawa tw
- Page 57 and 58: Dłoń z Groty Chauveta wydaje się
- Page 59 and 60: Podział procesów graficznych ze w
- Page 61 and 62: pier czerpany rozdzielają się (
- Page 63 and 64: Czy różnorodne będzie piękne? S
- Page 65 and 66: snym wydaniu może nim być zarówn
- Page 67 and 68: 128 129
- Page 69 and 70: 132 133
- Page 71 and 72: dzie neokonserwatywnego postmoderni
- Page 73 and 74: nych, nowe nawyki percepcyjne młod
- Page 75: ła XVII. system nauczania oparty n
- Page 79 and 80: wania, sposoby myślenia. 3 Poznani
- Page 81 and 82: ych i grubych odmian pisma. To spra
- Page 83 and 84: komunikatu zależała od dwóch czy
- Page 85 and 86: uczeń - wymóg formalnego wykszta
- Page 87 and 88: cją swoich nauczycieli. 10 Nie ozn
- Page 89 and 90: 1 vide: Ch. Baudelaire, Malarz życ
- Page 91 and 92: nych i bogatych tworzono proste i s
- Page 93 and 94: Wskazując na tradycyjne zachowania
- Page 95 and 96: my komunikacji. Współczesne warto
- Page 97 and 98: style życia i praktyki dnia codzie
- Page 99 and 100: Krytyczny ogląd rozgłosu, prowadz
- Page 101 and 102: 10 J. Kozielecki, Koncepcja transgr
- Page 103 and 104: wo, najbardziej prawdopodobne obsza
- Page 105 and 106: utworem? „Jak powstaje utwór?”
- Page 107 and 108: Tabela 3 ratio suasoria - powód pr
- Page 109 and 110: Wydruk cyfrowy nie jest unikatem. J
- Page 111 and 112: określonych, a otaczającą go Nie
- Page 113 and 114: już schwytany, ale uwolniony, gdy
- Page 115 and 116: zwycięstwa śmierci, ogarnia nas j
- Page 117 and 118: Najlepsze są te dni, kiedy zarabia
- Page 119 and 120: szem Dalego. Używając heliograwiu
- Page 121 and 122: wały również pytania o sposób o
- Page 123 and 124: 1 www.reprodukcja.pl, firma CopyArt
- Page 125 and 126: kwalifikować jako grafikę łącze
Filozoficzno-Literackiego UJ, następnie związana była z Instytutem Technicznym<br />
(w latach 1834–1873), wreszcie stała się uczelnią samodzielną,<br />
kształcącą poza malarzami rzeźbiarzy, od 1909 r. i architektów (od 1913 do<br />
1928/29 roku) 15 . Jej program nauczania oparty był początkowo na wzorcach<br />
wiedeńskich. W dwóch klasach-pracowniach, prowadzonych przez malarzy<br />
Józefa Peszkę i Józefa Brodowskiego rysowano wedle wzorów kredkami, kopiowano<br />
ryciny i obrazy, wreszcie rysowano portrety z natury i malowano<br />
kopie olejne wskazanych przez profesora obrazów. W tym pierwszym etapie<br />
prawie nigdy nie było wykładów z teorii, nie uczono też anatomii, ani<br />
perspektywy. Dopiero od 1833 poszerza się program nauczania. Obejmował<br />
on, w trzech latach, rysunek człowieka wg. wzorów, odlewów i z natury,<br />
rysunek głów z uwzględnieniem stanów psychicznych, malarstwo<br />
martwej natury, na podstawie obrazów-wzorów, malarstwo aktu i kompozycji<br />
dwuosobowej. Ponadto obowiązywały wykłady z anatomii, perspektywy,<br />
optyki i chemii malarskiej. Rzeźby wówczas nie nauczano. Malarz<br />
Wojciech Korneli Stattler, profesor szkoły od 1831 roku, proponował, by wykłady<br />
obejmowały też historię sztuki (starożytnej) poezję i ćwiczenia z harmonii.<br />
W latach 1836–41 toczył się długotrwały spór między W. K. Stattlerem<br />
a dyrekcją Instytutu, którego częścią jest przecież Akademia, o to czy<br />
powinno się rysować i malować z modela. W końcu zwycięża w nim Stattler,<br />
tym bardziej, że w szkole reaktywowana jest klasa rzeźby 16 . Program<br />
szkoły ukształtował się i ustabilizował po połowie XIX wieku i trwał do<br />
reformy przeprowadzonej w 1895 roku przez J.Fałata. Obejmował on: rysunek<br />
elementarny, rysunek wyższy, malarstwo, rysunek i malarstwo krajobrazu,<br />
rzeźbę i wykłady z perspektywy, anatomii, nauki o stylach i historii<br />
sztuki, historii powszechnej. Przyjmowano kandydatów, od których wymagano<br />
opanowania techniki kopiowania rysowanych wzorów. Nauka rysunku<br />
elementarnego obejmowała rysunek linearny – ornamentów i przedmiotów<br />
oraz rysunek wolny – głów, wg. wzorów, rycin, odlewów i z natury,<br />
początkowo tylko linearnie, następnie światłocieniowo, dalej przechodzono<br />
do rysunku postaci w perspektywie, w różnych pozach. Kurs rysunku<br />
wyższego obejmował rysunek anatomiczny różnych postaci, dzieci, starców,<br />
kobiet, mężczyzn, młodzieńców. Kurs malarstwa obejmował malowanie<br />
martwej natury i pejzażu z natury, malowanie postaci z wzorów<br />
gipsowych, a następnie z żywego modela, wreszcie malowanie własnej<br />
kompozycji wg. studium z natury. Niejako przy okazji zapoznawano studentów<br />
z kwestiami technik i technologii malarskiej. Nauka rzeźby obejmowała<br />
studium ornamentacji, studium antyku i modelowanie z natury.<br />
Pracę studentów oceniano w czasie publicznych wystaw na koniec roku.<br />
Po opanowaniu przewidzianych programem umiejętności student mógł<br />
starać się o stypendium na wyjazd zagranicę. Poprzedzał jego przyznanie<br />
konkurs, w trakcie którego kandydat musiał odrysować z natury figurę całego<br />
człowieka w ciągu dwóch trzygodzinnych posiedzeń i wykonać szkic obrazu<br />
na żądany temat 17 .<br />
W Krakowie student nie miał wyboru, nie było wielu profesorów,<br />
a więc i wielu korekt, różnorodności poglądów. Profesorowie nie zachęcali<br />
zresztą do ich poszukiwania. Kiedy Wyspiański, który do klasy rysunkowej<br />
Akademii zapisał się w 1884 roku, jeszcze jako 14-latek, już jako „regularny”<br />
student po trzech latach nauki w Akademii i roku współpracy<br />
z Matejką przy malowidłach ściennych w kościele Mariackim, wyjeżdża<br />
w 1890 roku w czasie wakacji za granicę, ukrywa to przed mistrzem, ponieważ<br />
taki swobodny wyjazd nie był dobrze widziany.<br />
Reforma nauczania przygotowana przez Józefa Fałata, po objęciu<br />
przez niego 1895 roku stanowiska rektora Akademii, polegała przede<br />
wszystkim na daniu studentom wyboru, pojawiło się więcej pracowni, więcej<br />
profesorów prezentujących różnorodne poglądy na sztukę, mających<br />
różne metody nauczania 18 . Studenci, zarówno malarstwa jak i rzeźby poznawali<br />
różne techniki, materiały. Prowadzona była od 1906 roku pracownia<br />
grafiki, kierowana początkowo przez J.Pankiewicza 19 . Wcześniej, jeżeli<br />
uczono grafiki, to tylko litografii i to traktując ją raczej jako metodę<br />
kopiowania malarstwa, bliską rysunkowi. Dzięki J. Stanisławskiemu, który<br />
objął jedną z pracowni malarstwa, popularnością zaczął się cieszyć plener,<br />
chociaż o dziwo rektor Fałat wcale nie był entuzjastycznie nastawiony<br />
do takiej formy nauczania. Stracił znaczenie rysunek, szczególnie rysunek<br />
wg. wzorów z odlewów, zyskał na znaczeniu rysunek z modela, szczególnie<br />
wieczorny, w sztucznym świetle. Może nie tyle stracił, czy zyskał<br />
lecz studenci nie chcieli pracować nad rysunkiem z odlewów, zmuszano<br />
ich więc, szczególnie słabszych do jego opanowania, nagradzając dobrych<br />
o sztuce problemach | A. Kisielewski akademii | D. Głazek<br />
Strategia Akademia trawestacji, – programyczyli<br />
dzisiejsza obecność<br />
tradycji awangardy<br />
146<br />
147
Change language