akademia 2007+

Pamięć w materii – jej
rola w kształtowaniu grafiki
wykonywanej w technikach
wklęsłodrukowych*
Wiesław Przyłuski
Rytuję – utrwalam w płycie obraz. Matryca – trwając, przechowuje go. Ślad
rylca w miedzi zostaje w niej zapamiętany. Jest on, w obliczu zmienności
i przemijalności zdarzeń, do pewnego stopnia trwały i niezmienny. Przekonuję
się o tym, widząc wyciętą płytę nawet po latach. W grafice warsztatowej
ona jest formą do wykonywania kopii – matrycą. Z niej, dzięki
metodom drukarskim, posiadam zdolność odzwierciedlania przeszłego
doświadczenia. Dopiero z odbitki mogą być właściwie odczytane pociągnięcia
rylca, utrwalone i przechowane w miedzi. Matrycę odróżnia od
kopii fakt, że to ona ulega zatraceniu w procesie drukowania. Z praktyki
wiem, że zdrukowana* ) płyta zostawi jedynie swój odcisk – odcisk pozbawiony
pierwotnego rysunku; traci ona wtedy zdolność odwzorowywania.
Drukowanie jest swojego rodzaju rekonstruowaniem, przypominaniem
zakodowanego w matrycy obrazu. W procesie druku urzeczywistniam
ten obraz. Przenoszę go w zwierciadlanym odbiciu na podłoże wydruku.
Materia blachy, farby, papieru, jest niejako bierna, bo przyjmuje
formujące działanie, i czynna, bo zatrzymuje, utrwala je w sobie. Jest to
układ pamiętający, partytura czasu o różnej dynamice i rozciągłości, zapewniająca
możliwość odtworzenia informacji początkowej.
Takie uorganizowanie jest wpisane w materię, a przeżywane, odczuwane
w jej przemijającym trwaniu. Grafik korzysta z pamięci materii,
tworzy i powiela obrazy – informacje. Dzięki temu, że materia zapamiętuje,
a my potrafimy to pamiętanie odczytywać, interpretować, możliwa
jest nie tylko twórczość graficzna.
*) zdrukowana płyta: płyta, która uległa już zużyciu wskutek wielokrotnego drukowania z niej
odbitek – przyp. red.
126 127