akademia 2007+

tycznie się unicestwia. Dlatego też nie należy mieć żadnych kompleksów
w użyciu przymiotnika warsztatowa, jeżeli tylko aspiracje artysty i jakość
dzieła będą umiały sprostać określonym wysokim wymaganiom. Coraz
częściej stykamy się z wybitnymi pracami, które wyróżniają się pośród
oceanu miernoty i tandety produkowanej dzięki dostępności tego narzędzia.
Dzieła te uwiarygodniają i przekonują do zaistnienia grafiki cyfrowej
jako techniki warsztatowej. Dlatego też należy umieszczać tzw. cyfrę
w nurcie grafiki warsztatowej, gdyż mieści się ona w całości jej dorobku
jako kontynuacja i konsekwencja poszukiwań nowych możliwości. Każda
z technik oderwana od siebie, bez zaplecza i traktowana jako jedyna doskonała
jest skazana na ślepy zaułek. Taka postawa staje się idealizmem
prowadzącym do absurdalnej ideologii, czyli oderwania od historycznego
doświadczenia. Chęć wprowadzenia czegoś na nowe tory, które w swojej
nowej abstrakcyjnej idei może stać się na tyle powszechne, że niczyje, jest
niepokojące. Dlatego przymiotnik warsztatowa nie powinien kojarzyć się
z anachronizmem, ale być nobilitującym zastępując pisanie słowa Grafika
z wielkiej litery.
Słowo warsztat też ma przecież wiele znaczeń. Potocznie jest to
specjalistyczny kurs prowadzony przez fachowców, a z tradycji jest to pomieszczenie,
w którym wykonuje się jakieś rzemiosło. W przenośni służy
określeniu zespołu środków dla osiągnięcia określonego celu. Jest jednak
jeszcze jedno znaczenie, które w wolnomularstwie oznacza przynależność
do hermetycznego kręgu, który osiągnąwszy wysoki stopień specjalizacji
chroni swoje tajemnice. To właśnie członkowie warsztatu powoływali
Lożę. Odwołanie się do tak zamkniętego kręgu mogłoby wręcz wykluczyć
różne formy edukacji w tym zakresie. A przecież jej niezastąpiona rola
w ogólnoplastycznej edukacji jest argumentem na jej otwartość. Grafika
warsztatowa w swojej historii i tradycji była zawsze w cieniu wielkiego malarstwa,
rzeźby czy architektury. Nigdy nie miała pozycji lidera w świecie
sztuki. Wyrosła bowiem na pograniczu malarstwa i rysunku, na marginesie
ich wielkich spektakularnych dokonań, a jednak stanowi ważny dorobek
w kulturze światowej i nie należałoby jej ignorować, ani zaniedbywać.
artysty można jednak mieć zaufanie do informacji, które podaje, że w swoich
realizacjach posługuje się warsztatem tradycyjnym. Uwiarygodnia to
jego postawę, że nie można zerwać z tradycją, z której się wyrosło, mimo
wielkiej otwartości na nowe idee w świecie współczesnym. Jego rytualne
podejście do aktu twórczego potrzebuje bezpośredniego kontaktu z materią
w każdej sekundzie pracy.
Czy postawy Toshihiro Hamano i Güntera Dollhopfa miałyby być
argumentem przeciwko nowoczesnym technikom graficznym? Na pewno
nie i nie trzeba szukać takich dowodów, gdyż istnienie np. grafiki cyfrowej
jest po prostu faktem. Należy jedynie uświadomić zagrożenia i korzyści
płynące z tego dla grafiki warsztatowej. Technika ta powinna być dopisana
do warsztatu jako efekt otwartości i ewolucji technik graficznych. Przecież
technologicznie nie zatrzymaliśmy się na litografii oraz na jej udoskonaleniach
jak algrafia, czy offset – techniki zaliczane jeszcze do niedawna
do poligrafii. Nasuwa się pytanie, gdzie kończy się grafika warsztatowa
i czy należałoby jej takie ograniczenie zafundować?
Gdyby tak uczynić, powstałaby wówczas obawa, że zafundowalibyśmy
sobie skansen i alienację grafiki w dziedzinie sztuki. Przecież nazwa
grafika cyfrowa, błędnie i nieudolnie nazywana wcześniej komputerową
wskazuje na sposób traktowania rzeczywistości materialnej we współczesnym
świecie. Sprowadzając materię do zorganizowanego przepływu
elektronów przy pomocy bardzo wyrafinowanego narzędzia, jakim jest
procesor, stajemy się ponownie magami i zaklinaczami materii, podobnie
jak działo się w laboratorium alchemika. Ostatecznie zaś, wirtualne
dzieło materializuje się wydrukiem, który powstaje dzięki zastosowaniu
papieru i tuszu.
Te materialne aspekty druku cyfrowego muszą istnieć w świadomości
grafika, który chce kontynuować tradycję. Wszelkie postawy nieświadome
lub programowo odcinające się od tej tradycji, grafiką warsztatową
być nie mogą. Gdyż to artysta określa status swojej sztuki i bierze
za nią odpowiedzialność. Chęć zaistnienia w sferze innej przestrzeni np.
multimediów, intermediów itp. jest możliwa w momencie oderwania się
od tradycyjnego języka i w przejściu do nowego. Nie ma tu jednak miejsca
dla grafiki, gdyż w tym środowisku traci ona tożsamość, czyli automao
grafice | M. Pałka
Grafika – Od materii do ideologii
118 119