akademia 2007+

8 Prace badawcze w Grocie Chauveta są prowadzone przez międzynarodową ekipę specjalistów,
pod kier. Jean-Michel Geneste’a, który jest równocześnie konserwatorem Groty
Lascaux.
9 La Salle Brunel, w: J. Clottes, op. cit., s. 64.
10 Dictionnaire technique de l’estampe, Éditions André Béguin, Paris 1998.
11 Określenie własne, objaśnione w dalszej części tekstu, patrz przypis 20.
12 Po raz pierwszy usłyszałem je od praktykujących druk cyfrowy grafików, profesorów ASP
w Katowicach, Adama Romaniuka i Waldemara Węgrzyna.
13 Określenie druk jest w tym przypadku nieco problematyczne, gdyż nie występuje tu nacisk
elementu drukującego na podłoże, ani warstwa farby wtłaczanej w to podłoże pod
naciskiem prasy; np. w tzw. drukarkach atramentowych miniaturowe krople atramentu
są natryskiwane na podłoże.
14 J. Kaczorowski, S. Urbański, Pojęcia grafiki, katalog wystawy, Kraków 1978.
15 vide: G. Banaszkiewicz, Głos w obronie grafiki bezprzymiotnikowej – przeciwko graficekomputerowej,
w: Media cyfrowe w grafice, Galeria Uniwersytecka UŚ, Cieszyn 2003.
16 Pojęcie to wprowadzam pod wpływem terminologii francuskiej, ale pozostaję otwarty
na uwagi krytyczne i inne, ekwiwalentne propozycje, określające ten rodzaj matrycy.
17 D. Folga-Januszewska, Podwójny byt grafiki, w: Grafika współczesna – między unikatem
a elektroniczną kopią, Instytutu Sztuki UJ i SMTG, Kraków 1999.
18 ibidem, J. Antos, s. 22; J. Fejkiel, s. 38.
19 W znaczeniu formalnym rozumie się przez grafikę zbiór obiektów posiadających cechy graficzne,
vide: J. Kaczorowski, S.Urbański, op. cit, str. 2.
20 Rodzaj negatywu, powstałego przez wydrapywanie rysunku na nieprzezroczystej warstwie
farby lub emulsji, nałożonej na szklane podłoże.
21 Terminu obraz używam tu w sensie takim, jak francuski, czy angielski image; w języku
polskim funkcjonuje konfundujące w tym kontekście znaczenie obrazu jako wytworu
sztuki malarskiej.
22 vide: ujęcie graficzne, drukowe, w: J. Kaczorowski, S. Urbański, op. cit., ss. 4– 7.
23 vide: strona tytułowa A. Roussot, L’art préhistorique, Edition Sud-Ouest, 1997.
Ilustracje – źródła:
Il. 1, 2, 3, 4: Janusz Kaczorowski 1941 – 1987, wydano nakładem własnym, Galera Teatru STU,
Kraków 1988.
Il. 5: Main négative rouge, fig. 76, w: J. Clottes , La grotte Chauvet l’art des origines, Edition
Seuil, 2001.
Il. 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13: http://www.culture. culture.gouv.fr/culture/arcnat/chauvet/fr/
index.html.
o sztuce | A. Kisielewski
Strategia Il. 14: fig. trawestacji, 89, w: J. Clottes czyli dzisiejsza , La grotte obecność Chauvet l’art des origines, Edition Seuil, 2001.
tradycji awangardy
Il. 15: Alain Roussot, L’art préhistorique, Edition SudOuest, 1997, strona tytułowa.
114
Grafika – Od materii
do ideologii
Mariusz Pałka
Otaczający świat poznajemy stopniowo na różnych etapach naszego życia.
Pierwsze doświadczenia z okresu dzieciństwa są związane z rozwojem naszych
zmysłów. Jest to rodzaj obserwacji otoczenia poprzez materię. Dotykanie,
czy smakowanie przedmiotu jest często połączone z bodźcami
wzrokowymi i słuchowymi. Poznawanie to odbywa się poprzez zabawę,
która w pewnym okresie dzieciństwa staje się symulacją zachowań i czynności
dojrzałego człowieka. Zabawką staje się wtedy wszystko, od wody,
piasku, kamieni, patyka do zminiaturyzowanych narzędzi. Dostępność
i wrodzona wrażliwość zmysłowa na cechy tych materiałów daje w efekcie
bardzo szybki rozwój intelektualny oraz pojawienie się możliwości twórczych.
Na pewnym etapie rozwoju człowieka, gdy szczęśliwie poddany
jest edukacji w dziedzinie plastycznej, takim polem doświadczeń z materią
może być klasyczny warsztat graficzny. Staje się on wówczas swoistym
laboratorium, w którym z inspiracji ideą odbywa się wydzieranie tajemnic
i zaklinanie materii. Artysta staje się magiem, szamanem, alchemikiem.
Alchemia to pojęcie niejednokrotnie już wykorzystywane jako metafora
warsztatu graficznego. Choć może się ona kojarzyć z pewnego rodzaju
oszustwem, to jednak należy podkreślić, iż chodzi przede wszystkim
o autentyczną hermetyczną tradycję. Jako sztuka metafizyczna dzieli
się na dwie części składowe:
Tractatus – dzieło teoretyczne, pisane (zapis koncepcji, projekt
Operatio – działanie praktyczne w laboratorium (warsztacie)
Trudno nie znaleźć tu analogii z naszym postępowaniem i warsztatem,
który opierając się na zasadach wspólnych innym sztukom, w dziedzinie
piękna poszukuje skuteczności, która w alchemii pozwoliłaby uzyskać
złoto, a w naszym przypadku wyczarowuje materię dzieła. Materię,
która jest pojęciem uniwersalnym, bo obecnym w różnych dziedzinach
115