akademia 2007+

lewa się, po wszystkich sztukach wizualnych rozmywając przy okazji granice
między klasycznymi dyscyplinami artystycznymi.
Dodać w tym miejscu należy, że przez intermedialność rozumiemy
tutaj zdolność do fuzji różnorodnych mediów w ramach jednego dzieła.
Owa fuzja prowadzi do uzyskania nowej jakości będącej efektem połączenia
różnorodnych mediów reprezentujących pierwotnie jakości autonomiczne.
Potężnym impulsem dla rozwoju intermedialności w sztukach
wizualnych stał się fakt digitalizacji informacji, a szczególnie zaawansowane
techniki digitalizacji, które pozwoliły na obróbkę materiałów graficznych,
szerzej obrazów, a także obróbkę dźwięku.
Digitalizacja stała się koniem trojańskim, który spowodował niezwykłą
ekspansję nowych mediów na tereny zarezerwowane do tej pory
dla grafiki. Rewolucja związana z technologiami druku cyfrowego, cały
obszar niedopuszczalnie ogólnikowo nazywany grafiką komputerową są
tylko najbardziej jaskrawymi tego przykładami. Spowodowane jest to wpisaną
w charakter działań graficznych obecnością pierwotnego nośnika
informacji, czyli matrycy, z której za pomocą odpowiednich manipulacji
uzyskujemy odbitkę. Owa odbitka dopiero staje się artefaktem sztuki,
sama matryca, ma znaczenie drugorzędne, finalnie ograniczone do technicznego
procesu wytwórczego. Cecha ta stała się bramą, przez którą digitalizacja
wprowadziła do grafiki konia trojańskiego sztuki mediów. Jeśli
bowiem matryca jest bez znaczenia to bez znaczenia jest także forma samej
matrycy i tym samym jej pochodzenie. Nieistotne w tej sytuacji staje
się czy matryca ta jest kawałkiem blachy miedzianej, czy jedynie zbiorem
bitów na dysku komputera, którego fizyczną reprezentacją jest obraz wyświetlany
na ekranie lub wydruk na papierze, folii.
Należy wymienić jeszcze kilka zjawisk, z pośród których za najistotniejsze
poza intermedialnością i pośrednictwem aparatu, należy uznać
interaktywność i oderwanie obiektu sztuki od materialnego przedmiotu.
Fotografia jako najbardziej pierwotne medium generujące obrazy techniczne,
w swojej istocie pozbawiona jest potencjału interaktywności, pozostaje
silnie związana z materialnym nośnikiem, którego wymaga do
zaistnienia. Jej intermedialność jest ograniczona, ale pozostaje w stałym
związku z pośrednictwem aparatu. Fotografia cyfrowa zmienia pierwotną
wartość medium nadając mu wtórną interaktywność. Charakter dzieł
filmowych przypomina bardziej fotografię. Film jest bezpośrednim rozwinięciem
idei fotografii. Percepcja filmu odbywa się, co prawda na materialnym
ekranie, ale sam ekran nie jest zasadniczo elementem dzieła.
Materialnym nośnikiem informacji służącej do wygenerowania samego
dzieła jest taśma filmowa, ale i ona nie jest przecież artefaktem. Dzieło
filmowe realizuje się w niematerialnym układzie strumieni światła rzutowanych
na ekran. Podobnie jak w fotografii, tak samo w filmie zasadniczą
zmianą jakościową było wkroczenie mediów cyfrowych (szerzej digitalizacji)
i ich głęboka integracja z medium filmowym.
W medium, jakim jest video sytuacja wygląda jeszcze inaczej. Różnice
można uzasadnić odmiennym pochodzeniem. Obrazuje to teza jakoby
fotografia a tym samym film wywodzi się z pnia ewolucyjnego: rysunki
na skalne, malarstwo, fotografia, film; natomiast ewolucja prowadząca
do powstania video przebiegała od tafli wody, poprzez lustro, aż do video.
Media cyfrowe, których ośrodkiem centralnym jest mikroprocesor,
szerzej komputer, są źródłem owej digitalizacji ogarniającej coraz większe
obszary sztuki. Digitalizacja zaczyna dorastać do roli spoiwa łączącego
poszczególne media zawierające się w określeniu sztuka mediów. Ale
digitalizacja innych mediów jest tylko skutkiem ubocznym pojawienia się
mediów cyfrowych. One same również posiadają autonomie i olbrzymi potencjał
twórczy, który wciąż jest dopiero rozpoznawany. W nich dopiero
w pełni mogą spełnić się wszystkie najważniejsze cechy sztuki mediów:
pośrednictwo aparatu, intermedialność, interaktywność i niematerialność
wytworu. W nich swoje źródła mają takie zjawiska jak wirtualność, czy
globalna sieć jako nowe forum istnienia sztuki. W nich mogą realizować
się nowe rzeczywistości polegające na odwrotnym procesie przepływu
z wirtualności do rzeczywistości. Działanie te wywołują szereg nowych
pytań o charakter dzieła sztuki, a co ważniejsze o kondycję samego człowieka
wobec tworzącej się kultury.
1 vide: F. Popper, L’art à 1’ âge électronique, Hazan, Paris, 1993.
o grafice | P. Frąckiewicz
Ogród graficzny – nowoczesne technologie
uprawy
100 101