akademia 2007+

dzo ważną rzecz: tak czy inaczej pozostaje kwestia tożsamości dziedziny
poprzez zachowanie matrycy. Jedynie charakter tej matrycy uległ zmianie.
Dawniej matryca była w postaci fizycznej, substancjalnej, a tutaj jest
matrycą cyfrową, to znaczy jest zapisaną informacją o niej w postaci kodu.
Ponownie zatem pojawia się pytanie, które 10 lat temu wydawało się rozstrzygnięte:
czym jest obraz matrycy i jaki on ma charakter? Stanęło na
tym, że ten obraz jest uobecnieniem nieobecnego, tzn. dla nas, którzy jesteśmy
odbiorcami on jest, podczas, gdy faktycznie tego obrazu nie ma.
Matryca finalizuje się dopiero w wydruku, ale w grafice klasycznej było
tak, że była odbitka, bo to był rezultat pracy, ale była gdzieś w pracowni
matryca w postaci fizycznej, a teraz matrycą jest plik danych. I jest jeszcze
jedna różnica bardzo poważna, podstawowa, taka, że przy klasycznej
matrycy w trakcie odbijania dokonuje się szeregu poprawek, pojawiają się
elementy przypadku, a każda odbitka jest samoistna. Natomiast w druku
cyfrowym, przy ustaleniu trybu i profilów druku, które sobie założymy,
czyli zdefiniujemy, uzyskamy identyczną odbitkę od pierwszej do ostatniej.
I to jest właśnie jeden z tych elementów, z którego istnienia wszyscy
powinni sobie zdać sprawę w trakcie budowania obrazu, bo muszą wiedzieć,
że jeżeli chcą coś zmacerować, to co często właśnie przy trawieniu,
czy przy budowaniu klasycznej matrycy należało fizycznie wykonać, to
w nowej technologii należy ten proces w odpowiedni sposób zainicjować
przewidując finalny rezultat. Zabierając się za grafikę cyfrową bez właściwego
doświadczenia jest się skazanym na narzędzia komputerowe, zaprogramowane
przez informatyka, a nie artystę, narzędzia które proponuje
producent programu, czyli w efekcie ślad, który jest całkowicie anonimowy.
Jest to rozpoznawalne wyłącznie przez tych twórców, za którymi stoi
doświadczenie matrycy tradycyjnej. Dla przeciętnego odbiorcy różnica jakości
śladu graficznego jest nierozpoznawalna.
W tym kontekście artysta staje się ponownie out-siderem. I to jest
problem dzisiejszy. Nie dotyczy to tylko grafiki, ale całej sztuki, która zderza
się z nową technologią i z tym, że technologia zawłaszcza nasze życie
i pochłania nas. Wszystkie jego obszary są zaanektowane przez cyfrę,
zdigitalizowanie, a możliwość manipulowania rzeczywistością jest gigantyczna.
Pojawia się więc pytanie: czyja ocena będzie ważna? Czy twórców,
za którymi stoi świadomość, o której tutaj mówimy, czy tych, którzy tworząc
grafikę cyfrową fascynują się możliwościami szybkiego przetwarzania
obrazu zdobywając akceptację świata? Czyja decyzja ma to uruchomić
i co z tego ma wynikać? Dlatego ważne jest, aby wszyscy, którzy zajmują
się grafiką cyfrową doświadczając sztuki, uczestniczyli w budowaniu komunikatu
o multimedialnym charakterze, pamiętając, że byli tacy wielcy
artyści jak Jerzy Panek, Marian Malina, Stanisław Gawron, Mieczysław
Wejman, Andrzej Pietsch, Victor Pasmore, Joan Hernández Pijuan, Antonio
Saura, Albin Brunovsky, Maurice Pasternak, Leonardo Lasansky i wielu,
wielu innych, którym zawdzięczamy naszą świadomość.
Wracając do samego pojęcia – zadajemy sobie pytanie; czy jesteśmy
w stanie dziś sformułować definicję grafiki? Dorota Folga- Januszewska
uważa, że dziś grafika nie jest już dziedziną sztuki, ale sposobem myślenia,
postawą, niczym nie ograniczoną technologicznie. Grafika, dla której
głównym wyznacznikiem było powielanie, dziś w nowym rozumieniu
straciła rację bytu, gdyż powielanie nie jest żadnym istotnym kryterium.
W gruncie rzeczy, jeśli miałbym powiedzieć, czym charakteryzuje się
grafika, to sposobem myślenia, strategicznym sposobem myślenia obrazem,
również od strony technologicznej i jego konstrukcji . Gdyż wszystko
wzięło się z matryc, z technologii. Technologia zmusiła nas do myślenia
warstwami i tym samym ma związek z aktualnym momentem cywilizacyjnym.
Tworząc obraz musimy w wyobraźni dokonać separacji obrazu
na matrycę w przypadku grafiki klasycznej, lub warstw gdy patrzymy na
grafikę cyfrową, czy tworzoną w przestrzeni wirtualnej. To wszystko są
warstwy. Dzisiaj mamy też grafikę przestrzenną, możemy wejść w przestrzeń
obrazu, między warstwy. Aktualnie artyści uzyskują także efekty
zbliżone do hologramu, ale innymi metodami, w sposób bardzo prosty,
poprzez projekcje na chmurach, parze, dymie, tiulach, tkaninach mimo
przeźroczystości zatrzymujących obraz. A wracając do tego, czym jest dzisiaj
grafika, to można powiedzieć, że niewątpliwie jest to sposób myślenia,
sposób budowania obrazu. Nie używałbym tu słowa grafika, tylko właśnie
obraz. Mamy niewątpliwie do czynienia z obrazem graficznym wszędzie
– od przysłowiowej filiżanki do Internetu, telewizji, filmu, wydawnictw,
ulotek, projekcji w przestrzeni miejskiej, wszędzie.
o grafice | A. Romaniuk
Dialog z cyfrowym cieniem
96 97