akademia 2007+

techniki druku stały się upiorem nierozpoznania. W obszarze nieporozumienia
znalazła się praca obarczona główną nagrodą. W A.łach Fotografii technika
wykorzystywana w tej pracy zapisała się jako klasyczny fotomontaż typu
podstawowego – sandwich. Geneza tego typu działań tkwi w całej rozciągłości
w Fotografii i nie dajmy się zwieść symulacji innej techniki powielania odbitek,
jaką w tym wypadku jest wydruk komputerowy.
Istnieje możliwość korzystania ze skanerów o bardzo dużej rozdzielczości,
bębnowych, płaskich, przestrzennych, dzięki którym możemy
zeskanować rysunek, obraz, fotografię, zamienić w komputerze kolor, wielkość.
Drukarką wielkoformatową możemy wydrukować na papierze taki
obraz, ale zachodzi pytanie: czy nie jest to przypadkiem reprodukcja? Artysta
posługujący się warsztatem cyfrowym, tym bardziej musi mieć świadomość
na czym on polega, a na pewno nie na reprodukowaniu swoich
prac powstających w innych technikach. W tym miejscu zwróćmy uwagę
na prace Andrzeja Łabuza, w których autor łączy rysunek wychodzący z fotografii,
przygotowany cyfrowo z drukiem wklęsłym. Tematem jego prac są
głowy Indian, w których występuje wymienność, raz twarz jest narysowana
i wydrukowana cyfrowo, albo zestawiona jest z sylwetą twarzy wykonanej
w druku wklęsłym. Innym ciekawym przykładem korzystania z manualnego
śladu są monumentalne prace Adama Romaniuka. Obszarem
jego doświadczeń jest wprowadzanie do obrazu, budowanego warstwowo,
śladów graficznych nawiązujących do wschodniej kaligrafii. Obrazy te są
oparte na konstrukcji sztuki europejskiej, gdzie punktem wyjścia jest pejzaż,
grupa postaci, zwierzęta, itd. Zmierzają one w eksponowaniu śladów,
w kierunku abstrakcji. Romaniuk przeprowadził szereg testów, ustalając
nowe standardy możliwości druku cyfrowego na artystycznych papierach
graficznych, dowodząc jednocześnie, że może być on użyteczny w pracach
wymagających szczególnej jakości. Innym interesującym artystą, u którego
dostrzegamy płynne przejście od klasycznego warsztatu, druku wypukłego,
do druku cyfrowego poprzez łączenie druku wypukłego z cyfrowym
jest Stephen Inggs, który świadomie rezygnuje z klasycznej techniki na
rzecz obrazu graficznego opartego na pozornej przedmiotowości (praca nagrodzona
na MTG w Krakowie w 2003 roku). Praca ta przedstawia zwinięty
drut położony na biało-szarej płaszczyźnie. Ważniejszy jest w niej przekaz
niż wartości estetyczne. Artystą, któremu udaje się równoważyć określoną
estetykę jest nią płaszczyzna ściany, czasami pokryta tapetą, z przekazywaniem
określonych treści (są to prace bliskie Jana Vermera Van Delf)
jest Belg, Michel Cleempoel. W pracach tych przestrzeń została uchwycona
poprzez zarejestrowanie światła, a w jego ostatnich pracach można zauważyć
pokazanie przestrzeni za pomocą zadrukowanych cyfrowo płaszczyzn
materiału, który jest swobodnie zawieszony w przestrzeni.
Te wymienione przykłady wskazują, że obraz cyfrowy zmierza przynajmniej
w dwóch kierunkach. Jest kontynuacją klasycznego myślenia
o obrazie i poszukuje swojego odrębnego języka, aby na przykład opowiadać
o współczesnym świecie. Nie wiemy na ile cyfrowy obraz graficzny
i jego kontekst będzie się zmieniał, ale na pewno tak będzie.
Inny aspekt tego zagadnienia to świadomość, że z jednego obrazu
graficznego można uzyskać nieograniczoną ilość klonów tego samego obrazu,
powstających przez kopiowanie. Dla wielu odbiorców dysonansem
w wartościowaniu jest niepewność dotycząca tego, kiedy mamy do czynienia
z oryginałem, a kiedy z kopią. Rozróżnienie tego jest tym trudniejsze,
że obraz cyfrowy nie posiada fizycznego oryginału. Matryca cyfrowa zapisana
jest w formie pliku, który przenosimy do różnego rodzaje urządzeń.
Istnieje możliwość elektronicznego oznaczenia go i zablokowania klonowania,
a tym samym ograniczenie jego edycji do pojedynczego dzieła. Można
też ten obraz zablokować tak, że nie da się go skopiować poza plikiem
– matrycą. To sami artyści wprowadzili własne zasady autoryzacji dzieł,
dbając o ograniczenie ich nielimitowanego powielania.
W przywoływanej już dyskusji – Grafika na krawędzi – Alicia Candiani
wyraziła w wielce elokwentny sposób pogląd iż grafika coraz bardziej
scala się z procesami hybrydyzacji występującymi we wszystkich innych przejawach
sztuki, wchodząc na obszary strategii i przestrzeni rozmaitych innych
dziedzin. Stwierdzenie to kieruje ku zjawisku równoległych procesów artystycznych
i łączy nierozerwalnie z myślą Waltera Benjamina, iż podział
na oryginał i kopię jest topologiczny. Jak dopowie tam Basil Colin Frank
po to, by coś reprodukować, usuwa się to z „miejsca narodzin”. Kopia nie
posiada korzeni. Oryginał posiada owo miejsce oraz aurę, która jest niezbędna
do koncepcji autentyczności.
o grafice | D. Gajewski
Idea grafiki: pomiędzy drukiem cyfrowym
a warsztatem klasycznym
84 85