akademia 2007+

w którym się urodził i które wybrał. 30 Wśród jego twórczości, wśród zdjęć
składających się na wydane ponad sto albumów 31 dużą część stanowią fotografie
poświęcone jego ukochanemu miastu. 32
W zasadzie scenerią dla wszystkich zdjęć Arakiego, a co za tym
idzie wszystkie jego fotograficzne obserwacje, emocje, obsesje, doświadczenia,
sny, opowiadania, sprośności i humoreski skąpane w ciemno-szarym
melancholijnym świetle, jest tokijska metropolia, którą artysta rzadko
opuszcza. 33 Te tokijskie pejzaże są niezwykle epickie w tonie, mimo
swojej subiektywnie podkolorowanej, a raczej pochmurnej, zaciągniętej
ciemną mgiełką nostalgii, wizji. 34 Temat Tokio, miasta z jego witalnością
lub upadkiem oraz akty, przedstawienia skrępowanych lub nieskrępowanych
35 kobiet, to dwa motywy przewodnie twórczości Arakiego. Są one ze
sobą nierozerwalnie złączone z powodu swojego organicznego związku,
swoich interakcji. Nawet jeśli wydaje się, że jeden posiadł komunikatywną
jakość kroniki, a drugi intymność miłości i seksualności, właśnie ta
ich nierozłączność generuje pole napięcia, które polaryzuje stosunki między
społecznym i indywidualnym do niewyobrażalnego poziomu. Pomysł,
by potraktować fotograficznie Tokio w taki sam sposób jak nagą modelkę
podsunął Arakiemu współczesny pisarz japoński Nobuhiko Kobayashi.
Powodem tego była chęć stworzenia nowej wizji miasta. W efekcie tego
powstała ich wspólna książka: Tokyo: Private Opinions on a Flourishing Document
(1984). To właśnie wówczas Araki ujawnił swoje głębokie przekonanie
o kobiecym charakterze miasta, wspominając o erotycznym uroku
przechodzącego metamorfozę Tokio, które jak ludzkie ciało ginie i chyli
się ku upadkowi. 36 Tak więc Tokio jest jego modelką i aktem jest Tokio.
Koło się zamka. 37
Na Zachodzie Araki znany jest głównie ze swoich zdjęć kobiecych
aktów. Może dlatego niektórym mężczyznom zdarza się nazywać Arakiego
przebiegłym, nieznośnym, starym zboczeńcem, a robienie przez
niego zdjęć bardzo często interpretowane jest jako fikcyjny czyn cudzołóstwa,
fałszywy albo przelotny romans, którego radość wynika z sytuacji
gry. 38 Araki jest nie tylko zainteresowany specyficzną atmosferą występującą
w przedstawieniach nagich ciał, ale zainteresowany jest także samą
ideą przyjemności – czystą zmysłowością, skrajną erotycznością, która
nie ma nic wspólnego z wulgarnością, ani też w żaden sposób nie mogłaby
być owocem czystej voyeurystycznej przyjemności. 39 Wielką ciekawość
dla tego świata Araki manifestuje w swojej nienasyconej potrzebie badania
Kobiety. Zdaje się nigdy nie wiedzieć o niej dostatecznie wiele. Mogę
tylko powiedzieć jedną rzecz, która mogłaby wydać się zupełnie absurdalną:
Nie wiem niczego o kobiecie i jej świecie. One wszystkie są takie różne, i każda
z nich ma swoją własną fascynację i dlatego muszę je fotografować. 40 Przedstawienia
ukazujące skrępowanie ciała obrazują zniewolenie, a zarazem
podobnie jak zatrzymujący się w momencie fotografowania czas są metaforą
sparaliżowanego życia. 41 W sferze symbolicznej fotografowanie skrępowanego
ciała staje się podwójnym wykroczeniem, ponieważ najpierw
modelka jest związana sznurami, a następnie zostaje utrwalona na zdjęciu.
W rzeczywistości w trakcie sesji zdjęciowej nie mamy do czynienia
z jakimkolwiek przejawem przemocy, bowiem odznaczający się niezwykłą
intuicją artysta pracuje z rzadko spotykana delikatnością, a modelki oferują
swoje usługi dobrowolnie, ustawiając się w kolejce, by mu pozować do
zdjęć, chociaż jeszcze w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX
wieku Araki miał reputację fotografa porno. Co prawda wiele z jego powtarzających
się przedstawień 42 należy do popularnych tematów japońskiej
pornografii, ale Araki swoją sztuką przekracza granicę rozciągniętą
między pornografią a sztuką. Jego prace są zabarwione miłością i stanowią
hołd składany kobietom, pięknu i jego własnym pragnieniom. W Japonii,
która znajduje się w okresie przemian odnoszących się do roli kobiet
i w której zachodnia idea kobiecej tożsamości jest czymś absolutnie
nowym, wiele młodych kobiet odnajduje w obrazach Arakiego wyzwolenie.
By pokazać swoje ciała, by zamanifestować swoją seksualność odczuwaną
jako wolność, nastolatki garną się do Arakiego, by być przez niego
sfotografowanymi. 43 Warto również zauważyć, iż w tych groteskowo wiązanych
kobiecych aktach Araki widzi paralele z kaprysami kaligraficznego
pisma japońskiego. 44
Lubieżne migawki Arakiego nie pokazują czystej, nieskażonej rzeczywistości,
ale raczej świat pełen szyfrów, metafor i symboli. Powtarzające
się wielokrotnie wymieszanie jaszczurek, kotów, roślin, form przypominających
chmury oraz ciał nagich kobiet jest zarysem nieaktualnego
o sztuce | A. Roman Kisielewski Nieczyporowski
Strategia Sztuka Nobuyoshi trawestacji, Araki, czyli czyli dzisiejsza dylematy obecność
tradycji wykładowcy awangardy sztuki
58
59