akademia 2007+

ścią, jednym umysłem, jednym ciałem i kontynuując dalej: Ona nie była moja
muzą, ale fotografowanie jej było dla mnie wszystkim. Zrobiłem jej więcej zdjęć
niż jakiejkolwiek innej kobiecie i była ona dla mnie najbardziej ekscytującym
tematem. 22 Artysta, który pokazywał intymne szczegóły ich wspólnego życia,
który nie rozstawał się z aparatem w czasie nocy poślubnej i miesiąca
miodowego, który fotografował Yoko zarówno podczas obiadu jak i w trakcie
codziennych czynności fizjologicznych, bez jakichkolwiek oznak zażenowania
dokumentował jej powolne odchodzenie, agonię, grymas bólu,
otępienie, bezwładnie ułożoną rękę ze śladami nakłuć venflonu, a na koniec
zrobił zmarłej żonie serię zdjęć w trumnie. Te swoje działania uzasadnia
następująco: Gdybym nie udokumentował jej śmierci, zarówno opis stanu
mojego umysłu jak i zapewnienia o mojej miłości byłyby niepełne. 23
Chociaż Araki zawsze zainteresowany był kobietami i ich aktem,
to kariera artysty nabrała tempa wraz ze śmiercią jego żony, Yoko. W efekcie
żałoby, jego prace stały się ponure i depresyjne. Widać to we wszystkich
zrobionych od tamtego momentu zdjęciach: od przedstawień tropikalnych
kwiatów uchwyconych w szczytowej fazie obumierania, które wydają się
roztaczać zapach śmierci, po czarno-białe przedstawienia nieba, na których
pojawiające się chmury wydają się być wypełnione łzami gotowymi
do płaczu. 24 Ujęcia Yoko łatwo można uznać za jedne z najbardziej konsekwentnie
wzruszających, a zarazem wstrząsających jego prac. Jej portrety
są bezczelnie intymne, całkowicie bezpretensjonalne i naturalne tak, jakby
świadomie zrobione zostały w manierze dziewiętnastowiecznego realizmu.
Co więcej, podczas gdy akty i przedstawienia skrępowanych kobiet,
zdjęcia, która odpowiadają na zachodnie zapotrzebowanie na wyobrażenia
o japońskiej egzotyce są najbardziej popularne za granicą, to właśnie
przedstawienia Yoko, bardziej niż cokolwiek innego, zbudowały reputację
Arakiego w jego ojczyźnie. 25
Kiedy przyjrzeć się uważnie Nobuyoshi Arakiemu można odnieść
wrażenie, że mamy do czynienia z niezwykłą mieszanką sił duchowych
i fizycznych, ze swoistego rodzaju syntezą samuraja i mnicha. 26 Jawi nam
się obraz niezwykle pracowitego, nigdy nie zrażającego się przeciwnościami
artysty, który wystawić swoje prace potrafi wszędzie, zarówno w uznanych
galeriach jak i w podrzędnych restauracjach, barach, w salonach gier,
w pralniach, czy w przestrzeniach dworców kolejowych i w domach towarowych.
Swoje fotografie publikuje w starannie opracowanych katalogach
wystaw, w snobistycznych magazynach literackich, ale także w pismach
pornograficznych czy wyprodukowanych przez siebie metodą chałupniczą
książkach, które potrafi rozesłać przyjaciołom. Jeszcze dziś, prawie
siedemdziesięcioletni Araki wiecznie jest w ruchu, przypominając swoją
aktywnością innego wielkiego japońskiego artystę Katsushika Hokusai.
W swoich nocnych eskapadach po Tokio Araki najczęściej zagląda do tętniącej
życiem dzielnicy uciech, Shinjuku. To tam, w Kabuki-cho 27 , w swoim
ulubionym miejscu, w The Rouge, w barze, którego ściany wytapetowane
są polaroidowymi odbitkami zdjęć zrobionych przez artystę, Araki
często zasiada przy swoim stoliku. 28 W towarzystwie dwóch wiernych
asystentów, którzy pracują z nim od ponad dwudziestu lat, z managerem
i gronem wielbicieli (wśród, których nierzadko możemy spotkać poważnych
biznesmenów), wśród zmieniającej się scenerii restauracji, barów,
czy klubów muzycznych. Araki jest niezmiennie ośrodkiem zainteresowania,
dominujący w rozmowie z dowcipnymi uwagami, skeczami i wybrykami
właściwymi nastolatkom, kierując swoim otoczeniem, w którym
każdy fotografuje każdego w orgii obserwacji. W takim towarzystwie jest
jak medium, który swoją wyjątkową siłę czerpie z tajemnej wiedzy życia
i śmierci. Jego nocna gonitwa przy niezwykłej intensywności jego dnia roboczego,
mieni się jak neony zapraszające do centrum uciech Kabukicho
w Shinjuku. W trakcie takiej szaleńczej zabawy Araki równie łatwo potrafi
zaśpiewać Karaoke do muzyki z szafy grającej jak i zdeklarować się jako
wielbiciel enkas – sentymentalnych japońskich piosenek (japońskiej odmiany
disco polo). 29 Nic więc dziwnego, że Nobuyoshi Araki jest szeroko uznanym
kronikarzem nowoczesnej Japonii, w której cieszy się popularnością
właściwą gwiazdom pop-kultury. Jak pisze Nan Goldin, w Japonii Araki
jest gwiazdą pierwszej wielkości. Kiedy idzie ulicami Shinjuku pokazują
go sobie członkowie yakuza, słychać popiskiwanie dziewcząt, a większość
przechodniów w bezruchu zatrzymują się w pół drogi. Żaden fotograf Zachodu
nie cieszy się taką estymą. Mieszkańcy Tokio kochają Arakiego, jest
jednym z nich, kumplem z sąsiedztwa, a on odwdzięcza się tokijczykom
swoją miłością. Jego twórczość jest jednym wielkim poematem o mieście
o sztuce | Roman Nieczyporowski
Sztuka Nobuyoshi Araki, czyli dylematy
wykładowcy sztuki
56 57