akademia 2007+

da się wykonać przy pomocy dotychczasowych narzędzi, zatem przesunięcie
zainteresowania (znane również w historii), nie wystarcza, potrzebne
są nowe narzędzia badawcze. Nie oznacza to jednak, że zniknie tradycyjna
estetyka jak i tradycyjna sztuka ze swoimi typowymi dla kultury wysokiej
narzędziami. Ale dzisiaj slogan, który stał się akademickim sztuka
jest jedna, lub estetyka jest jedna wydaje się absurdalny, ponieważ w skrajnych
wypadkach jedynym elementem łączącym zastane z przesuniętym
jest sama nazwa dyscypliny. Dzisiaj nazwa to puste naczynie.
Przekonanie tradycyjnych estetyków, że są w posiadaczami uniwersalnych
narzędzi badawczych polega również na przysłonie ślepej plamki niepozwalającej
dostrzec przesunięcia. Przesunięcie zatem nie jest ani czymś
całkiem nowym, ani też kontynuacją, jest zmianą współczynników zaistnienia
sztuki na obecnym poziomie cywilizacji, ale przy zachowaniu
pamięci ich poprzedniego położenia. Sztuka przesunięta nie jest definiowana
od nowa, raczej redefiniowana, ale lokowana w innej niż dotychczasowa
przestrzeni. Potrzebuje nie tylko nowej percepcji nieopartej na kliszy
kultury, czy warsztatu nowych technologii, potrzebuje kompetencji
działania w innych rejonach aktywności (interaktywność). Co zatem jest
redefiniowane?
Rola artysty
Artysta nie jest już samodzielnym autorem, raczej inicjatorem dzieła (artefaktu)
nieskończonego formalnie. Prowokuje adresata do działania, proponuje
procedury przekształcania artefaktu, tworzy bazę danych, (jakąś
zawartość).
Tworzy warunki do przekształcania artefaktu.
Nie tworzy kulturowego wzoru, raczej kulturę miksu, przekształcania
zastanego.
Nie musi trafiać pod strzechy, pokrzepiać serc, tworzyć wielkich narracji,
cierpieć za miliony, być mistrzem formy.
Proces kreacji
Proces kreacji nie musi być całkowicie nowatorski, dający w efekcie unikatową
formę dzieła, raczej ma zmierzać do przekraczania dotychczasowego
doświadczenia użytkownika, wyzwolenia jego kreatywności, operacyjności
i umiejętności przetwarzania dotychczasowej kultury.
Rola percypującego podmiotu.
Podmiot kontemplatywny przeistacza się w podmiot działający (fizycznie)
i transwersalny. Transwersalny znaczy tu tyle, co działający bezpośrednio
w napotkanym kontekście zdarzeń i kreujący ad hoc nową sytuację artystyczną,
lub jedynie twórczą. Twórczą, znaczy przekraczającą dotychczasowe
doświadczenie. Kompetencje operacyjne i kreacyjne będące percepcją
i autoekspresją łączone są przez operacje na zastanym, napotkanym
materiale.
Rolą podmiotu nie jest już odgadywanie znaczeń autora, raczej tworzenie
nowych sensów przez przetwarzanie artefaktu zaproponowanego przez
autora. Podmiot nie musi posiadać ogólnie cenionych zalet, ma prawo do
bycia takim, jakim jest, powinien jednak posiadać kompetencje operacyjnego
przetwarzania zastanego artefaktu.
Rola dzieła sztuki.
Najpierw odróżnijmy dzieło od artefaktu. Na użytek tego tekstu zakładamy,
że dzieło sztuki to wytworzone podczas percepcji artefaktu przeżycie
estetyczne. Artefaktem będzie autorski zestaw bodźców, bądź zestaw
możliwości ich wytwarzania i przekształcania, pretendujący do bycia dziełem
sztuki. Zatem artefakt to forma, na którą adresaci, dla których jest
przeznaczona nakładają swoje skojarzenia, czyli treści (w ujęciu M. Mazura).
Artefakt jest tworem intencjonalnym, przeznaczonym do tworzenie
sztuki w społecznym akcie percepcji. W przestrzeni społecznej natrafiamy
na artefakty, a nie dzieła sztuki, artefakty to jedynie potencjalne
dzieła sztuki. Ale w przesuniętej artefakt zmienia się z przekaźnika idei
autorskich w przestrzeń zdarzeń odbiorczych będących rezultatem zapośredniczonych
interakcji użytkownika z autorem. Nie jest nośnikiem seno
sztuce problemach | A. Kisielewski sztuki | A. Porczak
Strategia Sztuka przesunięta. trawestacji, Shiftart czyli dzisiejsza obecność
tradycji awangardy
286
287