akademia 2007+

taty), łączenia w stanie rozproszonej uwagi – to nowy sposób wyrażania
emocji. Tak widziane dzieło związane z naturą poprzez pośrednika jakim
jest aparat fotograficzny, komputer, wideo uległo desakralizacji. Być może
(w tej technicyzacji) jest nowy sposób na u-ziemienie w sztuce, nowa metoda
symbiozy z Naturą. Szok i zaskoczenie, zamiast kontemplacji – syndrom
sztuki dzisiejszej, przenoszą nas w pozór dzieła, nie do jego wnętrza.
W dobie reprodukcyjności sztuka traci wartość fenomenu niepowtarzalności,
a poprzez utratę związku z Naturą popada w niebezpieczeństwo zakrycia
prawdy, tracąc swą niewinność, moment aury, tajemnicę.
Na polu urzeczowiania idei wciąż dochodzi do spięć i konfliktów,
a nurt tzw. sztuki krytycznej, łamiący obowiązujące normy i zasady etyczne
w myśl fałszywie pojętej wolności twórczej, uwikłany jest w zimną wojnę
z odbiorcą. Poszanowanie tradycji wiary, wartości narodowych, martyrologii,
etosu człowieczeństwa zderza się z prowokacją artystyczną opartą
na przemocy, emanacji seksu, ataku w intymną strefę człowieka, w jego
ciszę, prywatność, moralność, wiarę. W tym sporze stron, wolność twórcza
jest zarówno argumentem oskarżenia jak i obrony. Atmosferę podgrzewa
medialność rynku sztuki nagłaśniając prowokację i skandal, zaś
kompletnie ignorując właściwy nurt artystyczny rozgrywający się gdzieś
z boku, poza światłami kamer i fleszy. Aktywność transgresywna twórcy
wymusza na nim przekraczania granic, tylko nie wskazuje których. On
sam musi zmierzyć się z tym problemem kierując się własnym kluczem
wartości; dlatego tak łatwo o pomyłkę, o zamazanie prawdy. Powrót do
tradycji stanowi dziś głęboką refleksję nad całą przeszłością ludzkich dokonań.
Jest zarówno oceną ludzkich możliwości poprzez wartości, które
przejęliśmy, jak i próbą ujrzenia własnej tożsamości z zewnątrz, spoza siebie,
ale przez pryzmat historii i kultury naszych poprzedników, których
jesteśmy spadkobiercami i dłużnikami.
Antoni Porczak
Sztuka przesunięta. Shiftart * .
Tytułowy termin obejmuje tę część sztuki, która tworzona jest według nowego
paradygmatu. Paradygmatu będącego splotem nowych technologii
komunikacyjnych z postmodernistycznymi oglądami kultury. Jest to sztuka
interfejsu i digitalnej matrycy. Sztuka dająca wyraz swojemu czasowi,
wykorzystująca aktualne możliwości technologii jak i ludzkiej wyobraźni.
Gatunkowo to sztuka instalacji, nawigacji, remiksu.
Percepcyjnie sztuka udziału użytkownika w przekształcaniu artefaktu.
Komunikacyjnie, sztuka dialogiczna, sztuka interaktywna.
Kompozycyjnie, sztuka posługująca się: otwarta strukturą, miksem, segmentacją,
repetycjami, szybkim montażem, często tworzona w czasie realnym
komputera.
Techniki nowych technologii są tu traktowane jako ostateczne, to znaczy
niebędące, np. pomocniczymi lub pośrednimi dla ostatecznego efektu, jak
to ma miejsce w poligrafii, grafice, czy innych tradycyjnych formach używających
technologii digitalnych jedynie jako lepszych narzędzi.
W konsekwencji praktycznego użytkowania technologii, pojawiają się pytania
nie tylko o rodzaj odmienności tworzenia przy ich pomocy, czy związanej
z nimi percepcji, ale również o środowisko człowieka, inną defini-
1 por. S. Czarnowski, Kultura, (Warszawa 1938), Warszawa 2005.
2 K. R. Popper, Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, Warszawa 1999, s. 226.
cję twórczości, oraz sens autorstwa.
3 ibidem, s. 222.
4 T. W. Adorno, Teoria estetyczna, Warszawa 1994, s. 43. *) tekst ten miał swój pierwodruk w kwartalniku kulturalnym Opcje, nr 2 (71) 2008 r. – przyp.
red.
o sztuce problemach | A. Kisielewski sztuki | J. Karbowniczek
Strategia Tradycja i trawestacji, pamięć podstawą czyli dzisiejsza myślenia obecność twórczego
tradycji awangardy
278
279