akademia 2007+
o sztuce - ASP Katowice
o sztuce - ASP Katowice
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Matryca przemocy.<br />
Tomasz Gryglewicz<br />
Prolog<br />
Głównym tematem artykułu jest udział dwu polskich grafików: Andrzeja<br />
Bednarczyka i Ksawerego Kaliskiego na wystawie Sunek, która<br />
odbyła się w 2005 roku w ramach jubileuszowego 26. Biennale Grafiki<br />
w Lublanie, stolicy Słowenii. Zanim jednak omówię założenia ideowe<br />
i projekt prezentacji, który nazwałem wstępnie Matryca re-presji,<br />
będąc polskim komisarzem wystawy Sunek z ramienia Międzynarodowego<br />
Triennale Grafiki z Krakowa, chciałbym wyjaśnić genezę mojego<br />
pomysłu, wynikającego z wieloletniej refleksji na temat statusu grafiki<br />
na tle pozostałych dyscyplin artystycznych oraz w szerszym kontekście<br />
współczesnej sztuki i cywilizacji.<br />
Ukonstytuowaniu się zjawiska grafiki artystycznej, jako wydzielonej<br />
i autonomicznej dyscypliny artystycznej, towarzyszy refleksja teoretyczna.<br />
Ponawiane jest pytanie, który z elementów składowych procesu<br />
konstytuowania się przekazu graficznego jest rozstrzygający co<br />
do przynależności gatunkowej danego dzieła. Jedni upatrują specyfiki<br />
grafiki w posługiwaniu się abstrakcyjną, nieistniejącą w naturze, linią.<br />
Wiążąc grafikę z rysunkiem i pismem, motywują swoje stanowisko<br />
etymologicznie – greckie słowo gráphein oznacza zarówno rytować lub<br />
rysować, jak również pisać. Związek z pismem oznacza szerszą relację<br />
z literaturą, w czym upatruje się szczególnie rozbudowanej w grafice<br />
funkcji narracyjnej, owocującej licznymi cyklami i seriami. Natomiast<br />
posługiwanie się linią stwarza większą niż w innych dyscyplinach niezależność<br />
od bezpośredniego naturalnego modela, umożliwiając szersze<br />
wprowadzanie wątków fantastycznych 1 . Inna znowu grupa teoretyków<br />
dostrzega specyfikę grafiki w nośniku obrazu, jakim jest papier,<br />
akcentując związek jej z drukarstwem. Natomiast spora część badaczy<br />
skłonna jest z kolei uznać, że cechą konstytutywną grafiki jest zasada<br />
powielania obrazu.<br />
Z pewnością wszystkie te trzy czynniki są charakterystyczne dla<br />
grafiki, niemniej jednak w możliwości powielania obrazu za pomocą matrycy<br />
widziałbym cechę najbardziej istotną i odróżniającą odbitkę graficzną<br />
od jednorazowego rysunku, który może być wykonany również<br />
na papierze, podobnie jak akwarela lub gwasz 2 . Powyższa teza wynikała<br />
z obserwacji aktualnego wówczas zjawiska redefiniowania pojęcia grafiki<br />
w obrębie nowych kierunków awangardowych lat 60., do jakich w pierwszym<br />
rzędzie należał pop-art, który przy pomocy sitodruku powielał obrazy<br />
rekuperowane z prasowych ilustracji fotograficznych.<br />
Podjęty przez polskich artystów dyskurs awangardowy uwidocznił<br />
się również na kolejnych wystawach Międzynarodowego Triennale Grafiki<br />
w Krakowie, przybierając formę refleksji nad granicami graficznego<br />
medium oraz – szerzej ujmując – nad definicją obrazu graficznego. Zadawano<br />
pytania, czy bogate wcielanie fotografii do prac graficznych nie wykracza<br />
poza ramy dyscypliny, podobnie jak odchodzenie od estetyki wizualnej<br />
na rzecz przekazu intelektualnego, poprzez wprowadzanie w obręb<br />
płaszczyzny obrazowej inskrypcji lub tekstu literackiego? Czy można za-<br />
Projekt polskiej ekspozycji Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie na<br />
wystawę Sunek w zakładach tytoniowych Tobačna (26. Biennale Grafiki w Lublanie,<br />
2005). Prace Andrzeja Bednarczyka: Re-pro-duktor i Ksawerego Kaliskiego, Przeciw<br />
Nicości. Wizualizacja Ksawery Kaliski.<br />
242 243
Change language