akademia 2007+

1 www.reprodukcja.pl, firma CopyArt Katarzyny Opawskiej.
2 vide: Internetowa Encyklopedia PWN.
3 jest to jedna z metod fałszowania grafik Dalego.
4 informacji na temat współczesnych technik reprodukcji opartych na fotografii cyfrowej
udzielił mi fotograf MNW, P. Ligier.
5 R. M. Mason, Vrai Dali/Fausse Gravure, (katalog), Genewa 1992.
6 Dwie pierwsze z kolekcji Perrot-Moore, trzecia jest własnością Dali Museum w St. Petersburg
na Florydzie, czwarta z kolekcji Bénédicte Petit.
7 Wystawiony na aukcji Gutekunst&Klipstein 13/14 V 1958, Berno.
8 cyt. za: L. Loepsinger, Dalis graphisches Schaffen, w: R. Michler, L. Loepsinger, Salwador
Dali. Das druckgraphische Werk I Oeuvrekatalog der Radierungen und Mi×ed-Media-
Graphiken 1924–1980, t.1, München 1974, s.18.
9 Z takim przypadkiem miałam do czynienia przy okazji koperty, na której miał być rzekomo
rysunek atramentem Pabla Picassa (Syrenka z młotem, 1948, wł. Muzeum Narodowe
w Warszawie). Pod lupą w dużym powiększeniu okazało się, że jest to druk, reprodukcja
rysunku pod tym samym tytułem (w zb. pryw. w Warszawie). Obserwacje te potwierdziło
badanie pod mikroskopem. Zasadniczym wyznacznikiem był widok brzegu kreski, a nie
dalsze powiększenia, ponieważ struktura atramentu i farby drukarskiej do pewnej wartości
powiększenia była niemal identyczna.
10 W zbiorach graficznych Staatsgalerie w Stuttgarcie (z przedstawieniem twarzy z kości
i obłych kształtów i z nagą kobietą, oba wykonane oł.).
11 za: L. Löpsinger, op. cit.
12 vide: www.dante-2000.de, strona poświęcona ilustracjom Dalego do Boskiej Komedii
Dantego autorstwa W. Everlinga.
13 za: W. Schmied, Dante und Dali. Über Dalis Illustrationen zur „Divina Commedia”, w: Salvador
Dali. Facetten eines Jahrhundertkünstlers , Würzburg 2005.
14 Salvador Dali und die Apocalypse de Saint Jean aus der Sammlung Rebmann von 1957-
1960, kat. wyst. Kunsthalle, Drezno 2000, s. 54.
15 W. Everling, Dante La Divina Komedia. Illustrations de Dali. Wiedergefundener Zusammenhang
von Te×t und Bildern. Austellung zu Salvador Dalis hundertstem Geburtstag,
Hamburg 2000 oraz W. Everling, Dalis Sorgfalt als Autor, Leser und Ilustrator, w: Salvador
Dali. Facetten…, op. cit.
16 Sculture originali inedita, opere do grafica, kat. wyst., Mediolan 1996.
17 U podstaw takiego twierdzenia było zdanie, że Impressum was printed on Nebiolo, co po
angielsku może oznaczać zarówno druk z jakiegoś materiału o nazwie Nebiolo jak też
maszynę o tej nazwie. Sugestię tę wysunął Albert Field, autor amerykańskiego katalogu
oeuvre’u graficznego Dalego (A. Field, The Official Katalog of the Graphic Works of Salvador
Dali, Brana Fine Arts 1996). Jego wątpliwości rozwiała korespondencja z Jeanem Estrade;
za: www.dante-2000.de.
18 vide: A. Manicka, Warsztat graficzny, w: D. Folga-Januszewska, A.Manicka, Salvador Dali.
Ilustrator. Prace z kolekcji Hannelore Neumann i Helmuta Rebmanna, Olszanica 2005,
s.24.
19 ibidem, ss. 26–27. Interpretacja Everlinga wydaje się jednak bardziej przekonująca, chociażby
w kontekście ilustracji do Boskiej Komedii polskich autorów, takich np. jak S.Mrożewski,
którego Justynian ma niemal identyczną kompozycję jak u Dalego. Nie ulega
wątpliwości, że Dali nie znał Mrożewskiego, lecz wygląda to na rodzaj schematu, właściwego
dla tego przedstawienia.
20 S. Dali, Journal d’un génie, Paryż 1964, Dziennik geniusza, Gdańsk 1998, cyt. wg wyd.
2002, s. 34.
o sztuce problemach | A. Kisielewski sztuki | A. Manicka
Strategia Najlepsze trawestacji, są te dni, kiedy czyli zarabiam dzisiejsza dziesięć obecność tysięcy dolarów za grafikę przed śniadaniem.
tradycji Grafika Salvadora awangardyDali w kontekście szlachetnej sztuki reprodukcji
240
241