akademia 2007+

W założeniu służy do wykonania reprodukcji ilustracji akwarelą. W wypadku
grafik Dalego użyto go dwukrotnie: w 1959 roku do wykonania dodatkowych
ilustracji (rzekomo: drzeworytów) do Tricorne (Trójrożca) Pedro
Antonio de Alarcón y Ariza (1833–1891). Zasadnicza część ilustracji
jest miedziorytami, matryce do siedmiu dodatkowych wykonał Bracon-
Duplessis. Wiadomo, że istnieją do nich tzw. dekompozycje. Istnieje również
prasa do ksylodruku (w posiadaniu nadal działającej włoskiej drukarni
Nebiolo w Turynie) 12 .
W technice ksylodruku wykonano również ilustracje Dalego do Boskiej
Komedii Dantego w latach 1959–1963. Akwarele – 101 ilustracji do Boskiej
Komedii – powstały na początku lat 50., a w roku 1954, w 50. urodziny
Dalego zostały wystawione w Rzymie. Dali wykonywał je na zamówienie
włoskiego państwowego wydawnictwa Stamperia. Po wystawie, która wywołała
szereg protestów miejscowych nacjonalistów i klerykałów, zerwano
umowę, acz jak powtarzał z dumą Dali – wypłacono mu całe honorarium 13 .
Ostatecznie wydawcą Boskiej Komedii został Joseph Forèt, drukarzami
byli Raymond Jacquet i Jean Taricco. Całkowity nakład wyniósł 4765 egil.
4, 5 Les Chants de Maldoror, 1934
zemplarzy, w tej liczbie 3 × 150 cykli było sygnowanych ręcznie. Znane są
również późniejsze dodruki z roku 1964 (we Florencji). Boska Komedia
oryginalnie drukowana na papierze welinowym (Vélin pur Chiffon de Rives)
14 . Oprócz wątpliwości natury technologicznej, Dante w wydaniu Dalego
budzi również uzasadnione wątpliwości merytoryczne. Mimo oficjalnych
wydań książkowych (francuskiego wydawnictwa Les Heures Claires)
i w postaci teki graficznej, istnieją wątpliwości co do właściwej kolejności
ilustracji i w ogóle powiązania ilustracji z konkretnymi pieśniami. Problem
ten porusza między innymi w swojej książce W.Everling 15 .
Ilustracje Dalego do Dantego są jednym z niewielu cyklów znanych
w ogóle w Polsce. O ile na świecie objazdowe wystawy grafiki Dalego
były bardzo popularne w latach 80. i 90., o tyle w Polsce jak do tej
pory mieliśmy do czynienia z czterema pokazami – z kolekcji niemieckiej
Heinza Essa, krakowskiej Jakuba Lepa i Jana Fejkiela oraz mediolańskiej
La Fondazione Metropolita per l’Arte e la Cultura, kolekcji, pokazywanej
w warszawskiej Królikarni w 1999 roku – która to wystawa obejmowała
kolorowe kserokopie i druki z grafik 16 . Żaden z powyższych zbiorów nie
może się jednak równać z kolekcją Rebmanna albo jako to zostało przyjęte
w warszawskim katalogu - kolekcją Hannelore Neumann i Helmuta
Rebmanna. Kolekcja ta obejmuje również Boską Komedię, ponieważ jednak
pokazywano ją już Polsce, na wystawie zaprezentowano jedynie dekompozycje
i dwie matryce do ksylodruku do Boskiej Komedii. Ten technologiczny
aspekt słynnego cyklu jest bowiem najbardziej interesujący,
a w środowiskach badaczy twórczości Dalego wzbudził on małą sensację.
Ksylodruk bowiem nie ma wbrew swojej nazwie nic wspólnego z drzeworytem.
Ponieważ kiedyś mówiono na drzeworyt ksylografia, automatycznie
zakładano, że ksylodruk jest jakąś formą odbijania z matrycy mającego coś
wspólnego z drewnem. O tym drewnie bardzo różnie mówiono – miało to
być bardzo twarde drewno bukszpanowe albo drewno Nebiolo – gdy tymczasem
jest to nazwa turyńskiej drukarni, która stosowała tę technikę 17 .
Uzasadnione wątpliwości, co do zastosowania drewna, nawet najtwardszego,
do sporządzenia matrycy, budziły niezwykle wysokie nakłady, w jakich
wydrukowano Boską Komedię. Z praktyki wiadomo, że nie ma takiej
matrycy drewnianej, która by pozwoliła na odbicie 4700 grafik. Powstao
sztuce problemach | A. Kisielewski sztuki | A. Manicka
Strategia Najlepsze trawestacji, są te dni, kiedy czyli zarabiam dzisiejsza dziesięć obecność tysięcy dolarów za grafikę przed śniadaniem.
tradycji Grafika Salvadora awangardyDali w kontekście szlachetnej sztuki reprodukcji
234
235