akademia 2007+

nem, będącym efektem zapylania płyty asfaltem syryjskim, solą kuchenną,
czy winianem potasu rozpylanymi na płytę pokrytą woskiem. Heliograwiura
służyła długo w celu wykonywania doskonałej jakości reprodukcji
architektury i dzieł sztuki, było to jednak kosztowne przedsięwzięcie, dlatego
też szukano innych reprodukowania dzieł sztuki.
Współczesne techniki reprodukcji oparte są na fotografii cyfrowej.
Reprodukcję ze zdjęcia uzyskuje się metodą wydruku komputerowego (digital
print). Niezwykłą trwałość tak wykonanej reprodukcji mają gwarantować
doskonałe papiery artystyczne i pigmenty. Istotą sprawy jest jednak
fakt, ze zarówno owe pigmenty, jak i chromowa warstwa ochronna wchodzą
w reakcję z papierem. Firmy produkujące papier (np. Ilford lub Hahnemühle)
i pigmenty z reguły dają gwarancję na 100, a nawet 200 lat na
intensywność kolorów.
Teoretycznie najbardziej zbliżoną do grafiki, a konkretnie do monotypii,
techniką fotograficzną jest polaroid, który pozwala na natychmiastowe
uzyskanie jednej odbitki z danej kliszy. Tutaj jednak kwestia szlachetności
techniki została uzyskana poprzez ograniczenie (technologiczne)
nakładu i nadal jest to działanie fotomechaniczne.
W ogóle współczesna technika pozwala na wykonywanie niemal
identycznych z oryginałem reprodukcji, opartych np. na identyczności
użytych pigmentów. Nie dotyczy to rysunków wykonywanych kredką, pasteli
itp., nie dotyczy wklęsło- i wypukłodrukowych technik graficznych
– w takim wypadku trzeba by natrysnąć papier ową kredką lub pastelem,
dodać fałszywy odcisk płyty, etc. 3 Z praktyki wynika, że w wypadku współczesnych
reprodukcji rysunków akwarelą lub gwaszem, reprodukcji litografii
lub offsetu bardzo trudno jest odróżnić oryginał od reprodukcji.
Brakuje rastra i nawet duże powiększenie nie pozwala na stwierdzenie autentyczności
lub nie danej pracy 4 .
Salwador Dali (1904–1989) był artystą obeznanym z grafiką od
najmłodszych lat. Mając 12 lat trafił do Klasy Rysunkowej Don Juana Nuňeza,
którego zawsze potem wspominał z wielką wdzięcznością. Badaczom
twórczości graficznej Dalego Nuňez kojarzy się przede wszystkim z grafiką
Rembrandta, używaną jako pomoc naukowa, a także historią pewnego
triku, pozwalającego wycinać płytę bez oślepiającego refleksu świetlnego
(należało w tym celu przykleić kawałeczek papieru na czubku nosa). Kolejnym
etapem wykształcenia graficznego Dalego była Escuela Especial de
Pintura, Escultura y Grabado w roku 1926.
Pierwsze samodzielne próby graficzne Dalego, opisane przez Rainera
Michaela Masona 5 , obejmują przede wszystkim ryciny odbijane z celuloidu,
takie jak Ana Maria avec la poupée (Ana Maria z lalką), L’Ennui (Nuda)
i L’Oncle Vincents (Wuj Vincent), wszystkie trzy pochodzące z roku 1926
i L’Enfant prodigue (Syn marnotrawny), (il. 2) z roku 1933 6 . Swego czasu
L’Oncle Vincents błędnie uznawano za akwafortę. Tymczasem pokrewieństwo
w tym wypadku z akwafortą w sensie technologicznym jest niewielkie.
Dali wycinał bowiem rysunek na płycie celuloidowej, wcierał w rysy sadzę
lub grafit i pod naciskiem uzyskiwał jedną do trzech odbitek.
Pierwsza znana akwaforta Dalego, Tête de jeune fille (Głowa młodej
dziewczyny), sygnowana i datowana, pochodzi z 1924 roku. Odkryto
ją po śmierci Paula Eluarda, kiedy spuścizna po nim trafiła na publiczną
aukcję 7 . Aż do roku 1934 Dali uprawiał niemal wyłącznie heliograwiurę –
ukoronowaniem tego krótkiego okresu są Les Chants de Maldoror (Pieśni
Maldorora). Wyjątkiem jest miedzioryt z 1933 roku Infant sauterelle (Dziecko-szarańcza),
wycięty przez nieznanego rytownika według rysunku tuil.
2 L’Enfant prodigue, odbitka z celuloidu, 1933
o sztuce problemach | A. Kisielewski sztuki | A. Manicka
Strategia Najlepsze trawestacji, są te dni, kiedy czyli zarabiam dzisiejsza dziesięć obecność tysięcy dolarów za grafikę przed śniadaniem.
tradycji Grafika Salvadora awangardyDali w kontekście szlachetnej sztuki reprodukcji
230
231