akademia 2007+

zwycięstwa śmierci, ogarnia nas jej urok. Nie możemy nic zrobić, chyba że
dać się ukrzyżować i zmartwychwstać, rozczłonkować, a potem odrodzić. 43
Nieco inaczej, prościej, mówi o tym poeta, odnajdując samego siebie na
nowo:
PO
Opadły ze mnie poglądy, przekonania, wierzenia,
Opinie, pewniki, zasady,
Reguły i przyzwyczajenia.
Ocknąłem się nagi na skraju cywilizacji
(…)
Stałem w trawach po pas, wdychają c dziki zapach
Żółtych kwiatów
I obłoki. Jak zawsze w tamtych stronach,
Dużo obłoków. 44
1 Jako te formy aktywności ludzkiej, które dzisiaj zbiorczo określamy jako sztukę, mimo
ich zróżnicowanych cech i funkcji kulturowych.
2 Odwołuję się tu do terminologii Jaspersa. Sytuacje graniczne jako konfrontacja ze skończonością
i niewytłumaczalnością ludzkiej egzystencji: cierpienie, walka, śmierć, doświadczanie
przypadkowości i winy.
3 M. Douglas, Purity and Danger, Routledge, Nowy Jork 1996.
4 Formy potworne są wynikiem zaniku zwyczajowo postrzeganego różnicowania np. martwy/żywy
(zombi, wampir, upiór), zwierzę/człowiek (wilkołak, bestia o ludzkiej inteligencji),
maszyna/człowiek (cyborg), olbrzym, karzeł, zwielokrotnienia (bliźnięta), itd.
5 vide: R. Otto, Świętość, KR, Warszawa 1999.
6 vide: Platon, Dialogi, UW Verum, Warszawa, 1993, s. 326: musimy rozróżnić trzy rodzaje:
to, co powstaje, to, w czym coś powstaje, to, na obraz czego tworzy się to, co powstaje.
Przyrównać wypada to, co przyjmuje do matki, pierwowzór do ojca, a ten wytwór między
nimi do potomka.
7 Ta szczególna bliskość między metaforyką przedstawienia a pojęciem khora czyni je niezwykle
użytecznym, nie tylko w wymiarze ontologicznym, ale i w estetycznym. Warto tu
także wspomnieć książkę Ch. P. Biggera, Between Chora and the Good: metaphor’s metaphysical
neighborhood, New York, Fordham University Press, 2005.
8 vide: J. Sallis, Chorology: On Beginning in Plato’s Timaeus, Indianapolis, Indiana UP 1999.
9 Kitaro Nishida czołowy filozof japoński, jeden z twórców Szkoły z Kioto, (1870–1945),
twórca logiki paradoksowej wyjaśniającej między innymi filozoficzne podstawy zen.
10 D. A. Dilworth, Przedmowa do: K. Nishida, Last Writings. Nothingness and the Religious
Worldview, University of Hawaii Press, Honolulu, 1987.
11 vide: Nicość jest charakterystyką bycia, Bycie: Nicość: To Samo. Wypowiedź Heideggera
podczas seminarium w Le Thor (1969); cyt. za: C. Woźniak, Martina Heideggera myślenie
sztuki, Wyd. A, Kraków 2004, s. 42. Tak rozumiana nicość staje się fundamentem
bycia, umożliwia jawność bytu i dopiero w tej paradoksalnej toż-samości odsłania się
Prawda.
12 Odnoszę się tu do tzw. krytyki mitograficznej posługującej się mitem jako podstawowym
źródłem odniesień przy analizie dzieł sztuki, interpretacji pojęć i postaw
artystycznych.
13 Schemat monomitu opracowany na podstawie opisu w: J.-J. Goux, Oedipus, Philosopher,
Stanford University Press, 1993; jego najważniejszą cechą jest to, że tworzy koło.
14 J. Campbell, Bohater o tysiącu twarzy, Zysk i S-ka, Poznań 1997, s. 68.
15 vide: Z. Melosik, T. Szkudlarek, Kultura, tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń. Kraków
1998.
16 W tradycji myśli chrześcijańskiej można tu przypomnieć Mikołaja z Kuzy, do którego
z kolei chętnie się odwołuje wspomniany już Kitaro Nishida w swoich refleksjach nad
jaźnią religijną, gdzie odsłonięcie pełni jednostkowego ja wymaga zanegowania go,
uwolnienia się od jego ograniczeń, vide: K.Nishida, Nothingness and the Religious Worldview,
University of Hawaii Press, Honolulu 1987.
17 J. Campbell, op. cit., s.74.
18 Wyczerpująco rozważa ten problem J.L.Krakowiak w książce Tragizm ludzkiej egzystencji
jako problem filozoficzny, Scholar, Warszawa 2005, ilustrując materiał filozoficzny przykładami
opartymi o mit i literaturę.
19 Prace z wykorzystaniem zwierząt (Sato) lub nieświadomych tego osób (np. Łaźnia K.Kozyry)
użytkowanie zwłok (Hagen), usprawiedliwiane efektem estetycznym ingerencje
w przyrodę, itp. Można też tu wspomnieć koncepcje utożsamiające sztukę z przemocą –
poglądy Marinettiego i Tzary, działania akcjonistów wiedeńskich, itp.
o sztuce problemach | A. Kisielewski sztuki | M. Korusiewicz
Strategia Wdychając trawestacji, dziki zapach, czyli czyli dzisiejsza zapiski obecność o otwieraniu granic
tradycji awangardy
224
225