De Bosbarometer in het Rood

Vereniging voor Bos in Vlaanderen
De Bosbarometer in het Rood
Bossen in Vlaanderen
De vergelijking met Europa

Even voorstellen
• Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw =
milieuvereniging specifiek gericht op bos, in
Vlaanderen en de wereld
• Doelstellingen:
Bosbehoud
Bosuitbreiding
Duurzaam Bosbeheer
• Sensibilisering – Draagvlak – Samenwerking
• Geen terreinverwerving, wel themagerichte werking,
door projecten, beleidswerk, communicatie

De Bosbarometer
• Wat? Meetbare indicatoren om jaarlijks het Vlaamse
bosbeleid te evalueren, die onze hoofddoelstellingen
reflecteren:
Bosbehoud: bosoppervlakte, zonevreemde bossen, ontbossingen en
boscompensatie;
Bosuitbreiding: afbakening bosuitbreidingsgebied conform het RSV
en effectieve bosuitbreiding op het terrein;
Multifunctioneel bosgebruik: stadsrandbossen voor een leefbare
stedelijke omgeving, bosrecreatie, duurzaam bosbeheer, bossen
voor ecologische en wetenschappelijke functie, economische
bosfunctie;
Bossen in de wereld: evolutie van de bosoppervlakte wereldwijd;
investeringen van de Vlaamse overheid in tropisch bos(behoud).
• Beleidsdocument: geen gratuïte kritiek, wel knelpunten
detecteren en oplossingen voorstellen

Vlaamse bosoppervlakte
• 15 jaar geleden: Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen:
10.000 hectare bijkomend bos tegen 2007
Streefoppervlakte 160.000 ha bos in Vlaanderen
• Doelstelling onderschreven door Vlaams Regeerakkoord en
PACT 2020, maar belang ervan ook benadrukt in
Natuurverkenning 2030
• 2007: Slechts 29% van de bosdoelstelling van RSV is
gehaald
• Na het niet halen van deadline 2007, verschoven naar
2012; ook dit zullen we zeker niet halen (tenzij we er ineens in
slagen om meerdere duizenden hectare bos/jaar te realiseren)

Evolutie van de Bosoppervlakte in Vlaanderen
(Bron: Bosbarometer obv gegevens ANB)
500
400
300
200
100
0
-100
-200
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Om enig zicht te hebben op een spoedige realisatie van de 10.000 ha
bosuitbreiding, zou er > 1.000 hectare/jaar moeten bebost worden…

Vlaamse bosoppervlakte in de praktijk
• Vandaag: 147.000 à 148.000 ha bos in Vlaanderen
• 2009: -88 ha bos: Vlaanderen ontbost 291 hectare en
bebost 203 hectare: Vlaanderen = netto ontbosser
CONCLUSIE: Bosuitbreiding is onlosmakelijk
verbonden met bosbehoud

Ontbossing in Vlaanderen
• Ca. 45.000 ha zonevreemd bos in Vlaanderen, waarvan
8.174 ha in de echt harde bestemmingen, de zgn.
“ruimtelijk bedreigde bossen”: een ongelooflijk zware
erfenis die de Vlaamse ruimtelijke ordening al 50 jaar
op onze bossen legt
• Jaarlijkse ontbossing in die bestemmingen: gemiddeld
226 ha
• Bovendien weinig tot geen daadwerkelijke compensatie
(sinds 2000: achterstand van > 1000 hectare)
Conclusie: Vlaanderen ontbost als bosarme regio nog
steeds uitzonderlijk veel

Waarom ontbost Vlaanderen?
• Art. 90 Bosdecreet: Ontbossingsstop
• Art. 90 bis: enkele uitzonderingen:
Ontbossingen met het oog op werken van algemeen belang
Ontbossingen in woonzones en industriezones
Ontbossingen in hiermee gelijkgestelde zones
Ontbossingen in vergunde verkavelingen
In deze gevallen kan gerooid worden mits stedenbouwkundige
vergunning. Daarbovenop kan ook nog eens ontheffing op de
ontbossingsstop verleend worden, wat in 2009 gebeurde voor 123 ha.
• Conclusie: heel veel Vlaamse bossen zijn acuut bedreigd

Vlaanderen in Europa
• We zijn welvarend en dichtbevolkt, en dus hebben we weinig bos?
Zie Rührgebied, Groot-Londen, omgeving van Parijs… (INBO)
• We zitten vast in een dalende trend die typisch is voor heel (West-)Europa?
De voorbije 20 jaar is er meer dan 2 miljoen hectare Europees bos bijgekomen, en de
aangroei stijgt nog elk jaar… (FAO)
• De Europese bosuitbreiding is de verdienste van echt bosrijke landen. De bosarme
landen in Europa kunnen niet beter?
Ierland: voorbije 20 jaar 265.000 hectare nieuw bos; 2009 + 6.500 ha; 2010 + 7.500 ha
Denemarken: plan bosoppervlakte te verdubbelen tot bosindex van 20 à 25%). Tussen
1994 en 2004: 20.000 hectare nieuw bos
Nederland: doel 75.000 hectare nieuw bos te realiseren in de periode 1994 tot 2020. In
het jaar 2000 was er reeds 35% van die geplande bosoppervlakte bijgekomen.
Netto ontbosser Vlaanderen? Wordt binnenkort de slechtste leerling van
Europa qua bosindex…

Terug naar de bosuitbreiding…
• Ook de bosuitbreiding zelf vlot niet:
Bosuitbreiding door privé-eigenaars:
– Administratieve rompslomp: een hele serie vergunningen en adviezen
waarin de burger zijn weg niet vindt. Dringend nood aan administratieve
vereenvoudiging en hernieuwde inspanningen ter begeleiding van de
geïnteresseerde particulier
– Rol van Vlaamse landbouwadministratie: 50% (cfr. parlementaire vraag d.d.
23/2/11) à 2/3 (cfr. Jaarverslag ANB 2009) van alle aanvragen voor
bosuitbreiding wordt tegengehouden door ADLO
Afbakeningsproces en RUPs: na 15 jaar nog steeds geen
doorbraken; versnelling en samenwerking is broodnodig
Afnemende verwervingen door de Vlaamse administratie: in
2009: 5 ha voor bosuitbreiding + 10 ha voor
compensatiebebossing…

Bosbehoud én Bosuitbreiding
Vlaanderen vandaag opnieuw een netto ontbosser
Doelstelling: 10.000 ha nieuw bos tegen eind 2012...
Het bos zit geprangd…
tussen de harde ontwikkelingen (woningbouw, wegenaanleg,
industrie-uitbreiding)
die het bosbehoud bedreigen…
en een starre visie op buitengebied
die bos- en natuurontwikkeling tegenwerkt…

Bosbehoud én Bosuitbreiding
• Oplossingen:
Vergemakkelijk de privé-bosuitbreiding:
– nood aan vereenvoudiging van de wetgeving die bosuitbreiding
vandaag niet stimuleert: vergunningen, adviezen, pacht, …
– Nood aan correcte begeleiding
– Nood aan behandeling van aanvragen die kadert binnen de context
van de 10.000 ha bosuitbreiding
Verhoog de inspanningen van de overheid: inzet van
middelen maar ook van menskracht
Bosbehoud: Reddingsplan voor de bedreigde bossen: De
Vlaamse Regering heeft zich geëngageerd tot “het in kaart
brengen van de zonevreemde bossen en deze te
herbestemmen waar dat nuttig en mogelijk is”.

Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw
Bosbarometer 2009
Oppervlakte zonevreemd bos
per bestemmingscategorie
woongebied
2%
16%
13%
4%
gemeenschaps- en openbare
nutsvoorzieningen
recreatiegebieden
6%
10%
bufferzones
2%
agrarische gebieden
bedrijvenzones
ontginningsgebied
47%
militair gebied

Reddingsplan Zonevreemde Bossen
• Wat vragen we niet? Regularisatie van alle zonevreemde
bossen.
• Wat stellen we wel voor? Een écht engagement en enkele
basisprincipes
1. Prioriteiten stellen: focus op de echt bedreigde bossen (=
bos in de harde bestemmingen) + focus op de bescherming
van de waardevolle bossen daarin (± helft ervan (Inbo, 2003))
2. Wanneer toch ontbost wordt, dan dient dit onlosmakelijk
verbonden te worden aan effectieve compensatiebebossing
op het terrein
3. Regularisatie ZVB is een ander, apart proces van de
bosuitbreiding uit het RSV

Reddingsplan Zonevreemde Bossen
• Voorgestelde instrumenten voor de oplossing en/of
regularisatie van de bedreigde bossen:
Een “waardevolle bossendecreet” (cfr. duinendecreet):
moratorium op ontbossing van de meest waardevolle bossen +
engagement van de overheid
Duurzame grondenruil: eigenaars van waardevolle bossen
uitruilen
Groene verkavelingsvoorwaarden: bij verkaveling blijft een
minimumaandeel bos (bv. 75%)
Publiek-private samenwerking: betrek bedrijven bij REDDinitiatieven,
in de tropen, maar ook hier.
Planbaten koppelen aan planschadesysteem
Erfpachten en langdurige beheerovereenkomsten met eigenaars
van zonevreemde bossen

Maar…
Optimism is a moral duty…
• Ruimte voor Morgen: bevraging van de Vlaamse overheid
over de ruimtelijke ordening: “iedereen” wil in Freiburg
wonen…
• Tientallen bedrijven ondersteunen 1 Miljoen Bomen (VBV
en ANB) en Bos voor Iedereen (Natuurpunt)
• Her en der engageren wakkere burgers zich voor het
behoud van een bedreigd bos in hun buurt: lokale
bosbehoudscomités
• Grote middenveldorganisaties (zoals Gezinsbond (Zin in
Zoniën) en Pasar (Pasar Boomt) springen op de kar van
Bos en Bosuitbreiding
• …

Bedankt voor uw aandacht,
maar ook en vooral…
houd/haal Vlaanderen van die allerlaatste plaats
in Europa!
www.vbv.be/bosbarometer/
www.vbv.be/zonevreemdbos
www.vbv.be/beleid/VBVStadsrandbosdossier20110403.pdf
www.vbv.be
Bert.Desomviele@vbv.be
09/264.90.49