wersja elektroniczna - Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego
wersja elektroniczna - Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego
wersja elektroniczna - Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
steczku pod Górami Orlickimi. Jej przyszłym małżonkiem<br />
był Jerzy Nowotny, również z Dobruszki. Mimo,<br />
że zakończyła się wojna siedmioletnia o Śląsk pomiędzy<br />
Prusami i Austrią, to nadal wisiała groźba wojen. Jerzy<br />
Nowotny obawiając się, że zostanie zabrany do wojska<br />
austriackiego uciekł z domu do Kłodzka, które było<br />
już wtedy w państwie pruskim. Zamieszkał w Kłodzku<br />
u swojego krewnego. Umówił się ze swoją narzeczoną<br />
(Magdaleną), że spotkają się w Wambierzycach, dokąd<br />
Magdalena przybędzie w niedługim czasie w tradycyjnej<br />
pielgrzymce z Czech. Tam się rzeczywiście spotkali<br />
i 5 lutego 1792 r. odbył się ich ślub w katedrze kłodzkiej.<br />
Niestety, Jerzego wcielono przymusowo do wojska pruskiego.<br />
Służył najpierw w Kłodzku, potem w twierdzy<br />
w Nysie. W 1794 r., doszło w Polsce do wybuchu powstania<br />
kościuszkowskiego, o niepodległość kraju.<br />
Pierwsza bitwa powstańców pod Racławicami była dla<br />
powstańców zwycięska. Kościuszko szedł na Warszawę,<br />
by udzielić pomocy powstańczej Warszawie. Wtedy, car<br />
rosyjski zwrócił się do króla pruskiego o pomoc przeciwko<br />
powstańcom polskim. Król pruski wysłał do walki<br />
z powstańcami garnizon z Nysy. Takim to sposobem,<br />
doszło do tego, że Jerzy Nowotny, dziadek Bożeny Nemcowej,<br />
był uczestnikiem bitwy pod Maciejowicami, po<br />
stronie pruskiej. Został w tej bitwie ciężko ranny, powrócił<br />
do Nysy i został zwolniony z wojska. Zamieszkał<br />
z rodziną w Kłodzku. Zarabiał na utrzymanie rodziny<br />
produkcją i sprzedażą koców. Zmarł w 1805 r., pozostawiając<br />
wdowę (Babunię) z pięciorgiem dzieci bez jakichkolwiek<br />
środków. Babunia zdecydowała się wrócić<br />
do Czech, do Gór Orlickich, gdzie mieszkali jej krewni.<br />
Nemcowa napisała powieść Babunia w ostatnich latach<br />
swego krótkiego życia. Zmarła w 1862 r., nie mając<br />
jeszcze 42 lat. Były to lata dla niej i dla całej rodziny<br />
bardzo trudne. Jej mąż<br />
stracił pracę w związku<br />
z działalnością patriotyczną,<br />
a twórczość literacka<br />
kobiet nie była w tamtych<br />
czasach doceniana. Ukochany<br />
i utalentowany syn<br />
Hynek zmarł na gruźlicę.<br />
Śmiertelnie chora pisarka<br />
– prawie bez środków do<br />
życia – wracała w ostatnich<br />
latach życia do kojących<br />
wspomnień z lat dzieciństwa,<br />
do szczęśliwych lat<br />
młodości, które były związane<br />
z uroczą doliną w Ratiborzicach<br />
i z umiłowaną<br />
babcią, która uczyła swoją<br />
wnuczkę kochać czeska ojczyznę.<br />
Całe jej dorosłe ży-<br />
cie było pełne cierpienia. Dzisiaj cenimy ją, jako jedną<br />
z największych osobowości czeskich kobiet, w całej historii<br />
czeskiego narodu.<br />
Alois Jirasek<br />
Urodził się w Hronovie<br />
w roku 1851. Jego ojciec<br />
był miejscowym piekarzem<br />
i drobnym rolnikiem.<br />
Utalentowany syn Alois<br />
uczył się w gimnazjum<br />
w Broumovie, następnie<br />
w Hradcu Králové i na Uniwersytecie<br />
Karola w Pradze.<br />
Już jako student miał<br />
wielkie sympatie do narodu<br />
polskiego. Interesowały<br />
go losy uciekinierów po<br />
klęskach powstania listopadowego<br />
1830 r. i powstania<br />
styczniowego z 1863 r.<br />
Po studiach, najpierw był<br />
profesorem historii w Litomyślu,<br />
później w Pradze.<br />
Jest czeskim „Sienkiewiczem”.<br />
Alois Jirasek<br />
W swoich dziełach popularyzował historię narodu<br />
czeskiego od czasów mitologicznych do XX wieku. Najbardziej<br />
popularne są jego powieści o tematach pochodzących<br />
z czesko-kłodzkiego pogranicza: czterotomowa<br />
kronika „U nas”, dotycząca dziejów Hronova z pierwszej<br />
połowy XIX wieku i pięciotomowa powieść „F.L.Vek”<br />
o Dobruszce w czasach odrodzenia narodowego w drugiej<br />
połowie XVIII wieku. Mnie, osobiście bardzo bliskie<br />
są jego krótkie opowieści, na pierwszym miejscu<br />
opowieść „Gość” (po czesku „Host”).<br />
W opowieści „Gość” czytamy o własnych wspomnieniach<br />
autora z lat młodzieńczych, gdy miał 15 lat<br />
i uczęszczał do szkół w Broumovie. W czerwcu 1866 r.<br />
wybuchła wojna prusko-austriacka i trzy armie pruskie<br />
przekroczyły granice Czech. Przez rodzinne miasto Jiraska,<br />
Hronov, oddziały armii następcy tronu pruskiego<br />
Friedricha Wilhelma – podążające w stronę Nachodu –<br />
przechodziły 26 czerwca 1866 r. W środku Hronova zatrzymały<br />
się, żeby odpocząć. Młody Jirasek obserwował<br />
ruch wojska z ogrodu rodzinnego domu. W pewnym<br />
momencie zbliżył się do niego młody żołnierz w pruskim<br />
mundurze. Okazało się, że nie jest Niemcem, ale<br />
że jest Polakiem z Poznańskiego, że nazywa się Stanisław<br />
Koroński i że jest zmuszony, jako Polak z zaboru<br />
pruskiego walczyć o obce interesy prze-<br />
c.d. s. 15<br />
11