wersja elektroniczna - Muzeum Kultury Ludowej PogÃ³rza Sudeckiego

More documents

Recommendations

Info

BECKEROWIE KUDOWSCY ▶ Bronisław MJ Kamiński cd. ze str. 17 nią Mara i my też tak będziemy na nią mówić. Ojciec Mary, Józef Nemeita (Czech z pochodzenia) wybudował w Kudowie sanatorium (niedawne sanatorium kolejowe, obecny Orion B), które nazwał „Haus Dora”, na cześć swojej żony. Była Niemką, miała na imię Olga, a nazywano ją Dora. Ich piękna córka Mara była śpiewaczką operową. Czarowała publiczność we Wrocławiu i w Berlinie, także na koncertach w Kudowie; pewnego dnia we Wrocławiu oczarowała − urodą i sopranem − młodego lekarza Fritza Beckera. Miłość, małżeństwo − i tak mamy kudowską rodzinę Beckerów: świetnie zapowiadający się doktor medycyny, dobrze wykształcony, o wielkiej kulturze i sympatycznych manierach, miłośnik muzyki Beethovena, otrzymał od losu piękną artystkę i sanatorium w Kudowie. Jakby dwa w jednym, a nawet wiele w jednym. Teść miał więc w „Haus Dora” dobrego młodego lekarza i radował się szczęściem ukochanej córki. Oboje młodzi kochali muzykę, Fritz grał na fortepianie, Mara śpiewała. Organizowali towarzystwo, bywali u nich malarze, muzycy, pisarze, czasami jeździli do Mutiusów w pałacu w Jeleniowie. Byli szczęśliwi i nie dostrzegali, jak nadciągał koniec ich świata. Na zdjęciach on patrzy na nią, ale ona nie patrzy na niego, lecz… przed siebie. Na wielu zdjęciach tak samo. I w życiu też tak było. MARA Mara urodziła się w Mostowicach koło Bystrzycy Kłodzkiej w 1905 r. Jej matka Olga Seifert była kobietą piękną i towarzyską. Jak już wspomniałem nazywano ją Dora. Jej mąż, Józef Nemeita był kupcem. Ciągnął w stronę Kudowy, ponieważ widział tu większe możliwości zarobkowania, urządzenia życia i pespektywy dla rodziny. Właśnie budowano kolej do Kudowy i w Lewinie przy budowie mostu utworzył kantynę dla robotników. Rozkręcił interes niezwykle udanie, miał dobre dochody i postanowił zainwestować zarobione pieniądze w budowę pensjonatu w centrum Kudowy. Zapracowany nie miał wiele czasu dla pięknej Dory w Mostowicach. Pilnował kantyny i budowy. Gdy dokończył budowę mógł więcej czasu poświęcić rodzinie. Marę traktował jak najukochańszą Zdjęcie ślubne Fritza i Marthy Beckerów córkę, troszczył się o jej wykształcenie, a ukończony dom sanatoryjny nazwał imieniem swojej żony „Haus Dora”. Kiedy już wszystko układa się jak najlepiej, wtedy lubią przychodzić nieszczęścia. Dora wracając z gór do Kudowy , Szosą 100 Zakrętów, pędziła konną bryczką cokolwiek za szybko. W pewnym momencie nie wyrobiła zakrętów. Bryczka przewróciła się, Dora wypadła z bryczki tak nieszczęśliwie, że zmarła na miejscu. Był to cios dla Józefa i Mary. Józef ożenił się później z siostrą Dory, która miała na imię Elisabeth. Była ciocią Mary, teraz macochą. Gdy Elisabeth była tylko ciocią było między nimi mniej dystansów. Mara czuła się osamotniona, jakby zagubiona w tych rodzinnych układach; w grze na fortepianie, na organach i w śpiewie odnajdywała swój świat. W domu Beckerów wszystko działo się tak, jak chciała Mara. Piękna, utalentowana i trochę apodyktyczna. W małżeństwie z Fritzem była tzw. stroną dominującą. Było to małżeństwo dwojga artystów. Doktor miał duszę prawdziwego artysty; grał na fortepianie utwory Mozarta, Chopina i ukochanego Beethovena, do tego malował obrazy olejne na płótnie, był człowiekiem wrażliwym na piękno przyrody i estetą w każdym calu. Zachowało się pięć jego obrazów olejnych. Znajdują się w Niemczech, w Rendsburgu i prezentujemy je za zgodą pana Krzysztofa Malika, wnuka Beckerów. Małżeństwa artystów nie są nazbyt idylliczne. Jeśli to miało się jakoś trzymać, to ktoś musiał ustępować. Mówi się, że mądrzejszy ustępuje. Nie potwierdzając i nie zaprzeczając temu porzekadłu powiedzmy krótko, że doktor ustępował. Czasami tylko utyskiwał, że Mara nie chce go zrozumieć. Malarze odwiedzający ich dom portretowali piękną panią domu. Pozostały dwa portrety Mary, z których lubiła ten z napisem „taka była fizycznie”. Mara mówiła po niemiecku i po czesku. Po polsku nie chciała mówić. Krępowało ją wypowiadanie się z nieodpowiednim akcentem. Czasami rozmawiała dłużej z dziećmi polskimi, które przychodziły do doktora Beckera. Dzisiaj, ci już dorośli ludzie wspominają, że Beckerowa mówiła trochę po polsku i że całkiem dobrze ją rozumieli. Fryzjerka, pani Maria Zabrzeska z Czermnej, która na prośbę 20
BECKEROWIE KUDOWSCY ▶ Bronisław MJ Kamiński ktoś nadejdzie. Pojawiła się pani sprzątająca ich mieszkanie. Mara przywitała ją „Dzień dobry”, z charakterystycznym „r”, i dodała niemal radośnie: „witam panią i przepraszam, że tak na leżąco”. Nie rozczulała się zbytnio nad sobą. Taka była Mara, twarda wobec siebie i otoczenia, artystka wokół której kręcił się cały dom. WŚRÓD POLAKÓW Portret Mary z 1932 r. A taka mogła być duchowo Mary przychodziła do domu Beckerów ażeby ją uczesać wspomina, że Beckerowa była bardzo elegancka w manierach. Nieraz zastawała ją, jak przeglądała swoje suknie. Przechowywała suknie z dawniejszych lat i przedłużała je. Sama to robiła. Czasami − jak to przy czesaniu − wspominała jakieś scenki z dzieciństwa. Kiedyś powiedziała, że jej matka interesowała się astrologią. A ponieważ w domu trzeba było przyciskać pasa − by sprostać inwestycjom − więc Mara zapytała, co też mówią gwiazdy, kiedy wreszcie będzie im lepiej w życiu. Na to jej matka miała powiedzieć: gwiazdy mówią, że w latach 80-tych. Nie wiele się gwiazdy pomyliły. Mara, jako starsza pani miała coraz większe kłopoty z poruszaniem się. Po złamaniu przed laty − w okolicy biodra − tak niezdyscyplinowanie leczyła się, że zrosło się krzywo. Jej mąż prosił ją, by zgodziła się na dokonanie korekt, mówił, że jest mu wstyd wobec kolegów lekarzy, że jego żona − żona chirurga − chodzi tak koślawo. Mara odmówiła. Nie będą jej łamać nogi, woli by już tak pozostało. I było coraz gorzej. Któregoś dnia przewróciła się w pokoju i o własnych siłach nie mogła wstać. Czekała tak aż Fritz Becker powrócił do Kudowy w kilka miesięcy po zakończeniu wojny. W Kudowie pojawiły się pierwsze polskie rodziny. Przyjechali Stachowiakowie, Noskowie, Siemaszkiewiczowie, Krzemińscy, Ziętkowie, Jasia Sikorska z Warszawy, Krystyna i Zygmunt Koziołowie z Limanowej, Malikowie i coraz więcej innych rodzin. Wymieniłem z nazwiska tylko te rodziny, które w jakiś sposób od początku wiązały się z Beckerami. Przybywali na ogół po ciężkich doświadczeniach wojennych, niektórzy z wyjątkowego ucisku jak Siemaszkiewiczowa, która była „królikiem doświadczalnym” w Auschwitz. Ludzie cieszyli się życiem i szybko organizowali się, by jakoś normalnie żyć. Basia Stachowiak z „Chaty Rysiówki” w Czermnej wspomina, że siostra jej matki właśnie Malikowa uruchomiła opuszczoną przez Niemców restaurację „Esplanada”, pozostawiając dawną nazwę. Później zmieniono tę nazwę na „Zdrojowa” i tak pozostało do dzisiaj. „Esplanada” Malikowej była więc pierwszą uruchomioną przez Polaków restauracją. Malikowa już w grudniu 1945 r. zorganizowała w niej polską wigilię, dla każdego, kto przyjdzie. Rodzice Basi Stachowiakowej (o nazwisku Synowiec) zamieszkali w pomieszczeniach dzisiejszego Baru „Ania” przy ul. Zdrojowej. Portret Mary z 1932 r. Taka była fizycznie W części tego baru, gdzie obecnie jest sklep mięsny Fugowskich, matka Basi otworzyła pierwszy w Kudowie polski sklep galanterii odzieżowej, w którym panie zaopatrywały się w kapelusze. Nad mieszkaniem rodziców Basi wprowadzeni zostali… Beckerowie. Za Niemców mieszkali w domu nad stawem („Marynarz”), pięknie położonym, z mostkiem łączącym dom z groblą. Nie mieszkali więc w pensjonacie „Haus Dora”, ponieważ tam − przed wojną − było wyłącznie sanatorium. Nad stawem, w „Marynarzu” Beckerowie wynajmowali mieszkanie na parterze od właścicielki tego domu, niemieckiej baronowej, która zajmowała mieszkanie na piętrze tego domu, nad Beckerami. Z tą baronową mieli Beckerowie trochę niepokojących przygód. Któregoś dnia, tuż przed wojną doktor zażartował przy baronowej, że niektórzy zapisują się do partii hitlerowskiej NSDAP dla „malinki”. Tak nazywano znaczek partyjny NSDAP. W następnym dniu baronowa ostentacyjnie założyła swoją „malinkę”, co Becker odebrał jako ostrzeżenie. Obawiał się nawet jakiegoś doniesienia ze strony baronowej. W czasie wojny, 21
Page 1 and 2: Nr 3 (4) 2009 • ISSN 1689-8753 Je
Page 3 and 4: WYDARZENIE Moniuszko w Skansenie na
Page 5 and 6: ROZMOWA Z UCZONYM ▶ prof. zw. dr
Page 7 and 8: ROZMOWA Z UCZONYM ▶ prof. zw. dr
Page 9 and 10: c. d. ze str. 6 Planowane remonty i
Page 11 and 12: HONOROWY OBYWATEL Kowalczyka Krajow
Page 13 and 14: CERAMIKA SUDECKA Garncarstwo miejsk
Page 15 and 16: ŻYCIE POLITYCZNE ▶ Bronisław MJ
Page 17 and 18: ŚWIRZAŃSKIE NOCE I DNIE ▶ Józe
Page 19 and 20: BECKEROWIE KUDOWSCY ▶ Bronisław
Page 21: OBRAZY DR BECKERA Fritz Becker, obr
Page 31 and 32: HISTORIA te słowa wszyscy nasi Czy
Page 33 and 34: HISTORIA Kurskiem w lipcu 1943 roku
Page 35 and 36: L udzie odchodzą, pozostają po ni
Page 37 and 38: ŻYCIE KUDOWY NA STARYCH FOTOGRAFIA
Page 39 and 40: KUDOWA I POGÓRZE W LITERATURZE To

wersja elektroniczna - Muzeum Kultury Ludowej PogÃ³rza Sudeckiego

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?